ဒန္း႐ိုးရာ [Traditional Henna]

Rohingya's Traditional Moodi

ဒန္းရုိးရာ

ေရးဖြဲ႕သူ- Shahida Win

ရုိတုိ႔မဂၤလာ ဒန္းလက္ရာ
မိရုိးဖလာ ဓေလ့ပါ
အဆင္တန္ဆာ တင့္တယ္လွ
အနုပညာ ထင္ေပၚပါ့။

မဂၤလာအၾကိဳ ဒန္းရုိးရာ
ေစာင့္တေမွ်ာ္ေမွ်ာ္ သတုိ႔ေဖာ္
ပ်ိဳေမကညာ ရင္ခုန္သြား
ျဖဴျဖဴႏုႏု လက္ဖဝါး
နီနီရဲရဲ အဝုိင္းေလးနဲ႔
ႏွလုံးသားအလား ဒန္းဆုိးထား။

လျပည့္ဝန္းသာ ညအခါ
ကညာအပ်ိဳ ေတးသံခ်ိဳနဲ႔
ဆုိၾကကၾက ငယ္ခ်င္းမ်ား
စုလုိ႔ျပံဳလုိ႔ ျပံဳးလုိ႔ ႐ႊင္လုိ႔
ညဥ့္နက္သန္းေခါင္ ဒန္းရြက္ေပါင္း
ေၾကညက္ေအာင္ ၾကိတ္လုိ႔ေတာင္း။

အႏုစိတ္ညီ ဒန္းပန္းခ်ီ
ျခယ္လွယ္အလီလီ
ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး ရုိးရာဝုိင္း
အႏိႈင္းမရွိ အစဥ္အလာပုိင္း
ရုိေမတုိ႔ဓေလ့ ဒန္းသမုိင္း......။

(၇-၁၂-၂၀၁၉)

Ref: 
TheArtGardenRohingya

Fonná Foró

Fonná Foró

Buddi oité more fán,
Nitti goró bála ham.
E sair dinna duniyait,
Fut-zii goró bála nam.
Fonná bicí forí bá,
Leká fora cíki bá.
Fonná sára tákile,
din duniyai háçai ba.
Fut-zii zeré zaiba zo,
Allah Rosúl tuwaiyo.
Forttí óibó fotti ham
Allah zodi razi o.
Fonnár zarttún díyan nái,
Tarttú honó giyan nái.
Eendé soler fíréddé,
kintu asol foran nái.

- Anonymous 
- Rohingya Old Poetry 

Dhor [RK Poem]

‘Dhor’

Horé horé tore tore
gurir añrá monzil sára.
Dukke dukke vuke vuke
sugór faní o besara.
Dóre doré tóre toré
zibon harír oinno fara.
Dhore Dhore mone mone
sinta zala rait nofúra.

-------------------------------------------
(Sep 1, 2019)
-Kuwaiccorjja

------------------------------------------------

စာရေးဆရာကြီး တက္ကသိုလ်ဘုန်းမောင် [မမှေးမှိန်နိုင်သော ကြယ်တစ်ပွင့်]

 

 

စာရေးဆရာ တက္ကသိုလ်ဘုန်းမောင်၊ ဆရာကြီး၏သမီး ၊

စာရေးဆရာမ စောသန္တာထွန်း နှင့် ဦးဇော်နိုင်

စာရေးဆရာ တက္ကသိုလ်ဘုန်းမောင်

 ရေးသား - လူထုဝဏ္ဏ |

မြန်မာစာပေလောက၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဖြစ်တဲ့ တက္ကသိုလ်ဘုန်းမောင်ကို ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်းတောမြို့နယ်၊ ငန်းချောင်းကျေးရွာတွင် ဖွားမြင်ခဲ့သည်။  ဖခင်မှာ အမ်၊အေ အာနိုဝါရ်သီဟ (နဒဝီ) ဖြစ်ပြီး ဒေးဝန်ကြီး မျိုးရိုးဖြစ်သည်။ ဒေးဝန်ကြီးမျိုးရိုးမှာ မယုခရိုင်ရှိ အထင်ကရ မျိုးရိုးထဲမှ တစ်စုဖြစ်သည်။ သားချင်း လေးယောက်အနက် အကြီးဆုံးသား ဖြစ်သည်။ အမည်ရင်းမှာ ဇော်မင်း (ခေါ်) ရှီးဗ္ဗလီ  ဖြစ်သည်။ အခြေခံပညာကို ငန်းချောင်းတွင်သင်ယူခဲ့ပြီး အလယ်တန်းအဆင့်နှင့် အထက်တန်းအဆင့်တို့ကို မောင်တောမြို့ အထက်တန်းကျောင်း၌ သင်ယူခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ဘီအက်(စ)စီ ဘွဲ့ ရယူခဲ့သည်။ 

အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းအဖြစ် ကျောင်းဆရာ အလုပ်ဝင်လုပ်ရာ ရန်ကုန်မြို့တစ်ဝိုက် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ B.Ed သင်တန်းကို အောင်မြင်ခဲ့၍ အထက်တန်းပြဆရာ၊ လယ်အုပ် စသော ရာထူးအသီးသီး တိုးမြင့်ခံခဲ့ရသည်။ ရန်ကုန်မြို့ ဗဟန်းမြို့နယ် အမှတ် (၁) အထက်တန်းကျောင်းမှ ပင်စင်ရရှိခဲ့သည်။ 

ဘုန်းမောင်သည် စာပေလေ့လာလိုက်စားသူ ဖြစ်သည်။ စာဖတ်ဝါဿနာအရင်းခံနှင့် မဂ္ဂဇင်း၊ ဂျာနယ်၊ သတင်းစာများတွင် ကိုယ်တိုင်ရေးဝတ္ထု၊ ဘာသာပြန်ဝတ္ထု၊ ဆောင်းပါးအမျိုးမျိုး ရေးသားလာခဲ့သည်။ စာပေလောကတွင် “ မိုးဇော်ရည် ” ကလောင်အမည်ဖြင့် စတင်ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တက္ကသိုလ်ဘုန်းမောင် ကလောင်အမည်ကို ခံယူကာ ထင်ရှားသော မဟူရာ ဗိုင်းကင်း (၁၉၈၅) ဘာသာပြန်ဝတ္တုများ၊ လောဘ တစ္ဆေ (2009)၊ လေယျာဉ်တစ္ဆေနှင့် ဝိညာဉ်လောက ဆန်းကြယ်မှု (2010)၊ လီချက် ၊ ဖျံတကာဖျံ၊ ရမ္မက်မီးလျှံ၊   ရင်လှိုက်သည်းဖို ဝတ္ထုတိုများ၊ အကြောင်းကြောင့်အကျိုးဖြစ်၊ ရက်ကလေးတစ်ရက်ဖျက်ပေးပါ (ရွှေရည်လူးတဲ့ ပိတောက်ဦး) သင်္ကြန်ဝတ္တု ၊ ကံ့ကော်သစ္စာနှင့်မြို့သစ်ရဲ့နှုတ်ဆက်လွမ်းချင်း (၂၀၁၁) စသော လုံချင်းဝတ္ထုများ၊ ဝတ္ထုတိုများ အမြောက်အမြား ရေးသားခဲ့သည်။ The Light Art Media စာပေလုပ်ငန်းကို ထူထောင်လျက် ကိုယ်တိုင်ရေးစာအုပ်များ၊ အခြားစာအုပ်စာနယ်များ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေကာ မိသားစုစာပေလုပ်ငန်းကိုလည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။  ရပ်ဝေးကျေးလက်ဒေသ၌  စာကြည့်တိုက်များ ထူထောင်နိုင်ရေးအတွက်လည်း ငွေအား၊ ဉာဏ်အားနှင့် ကလောင်အားဖြင့် အထူး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ 

ဘုန်းမောင်သည် စာရေးဆရာမ ဒေါ်စိန်မြိုင် (စောသန္တာထွန်း) နှင့် လက်ထပ်ထိမ်းမြားခဲ့ပြီး သား ရဲမင်းထိုက်နှင့် သမီး စောသဉ္ဇာထိုက် တို့နှစ်ယောက်ကို ဖွားမြင်ခဲ့သည်။ ဆရာကြီးသည် ၂၀၁၇ ခုနှစ် အသက် (၇၂) နှစ်တွင် အမှတ် ၄၂/၇၊ သီရိဂုဏ်ရည်ခြံ ဗဟန်းမြို့နယ်၊ ရန်ကုန်ရှိ မိမိအိမ်၌ ကွယ်လွန်သွားရှာသည်။ 

အစိုးရတာဝန်မှ အငြိမ်းစားယူပြီးနောက် ဆရာကြီးသည် နိုင်ငံတကာ ခရီးစဉ်လည်း ထွက်ခဲ့သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၌ ဆယ်စုနှစ်ခန့် နေထိုင်ကာ နိုင်ငံခြားအတွေးသစ် အမြင်သစ်နှင့် စာအုပ်စာပေများစွာ ရေးသားခဲ့သည်။ ဆရာကြီး၏နောက်ဆုံး လက်ရာမှာ   ရေခဲပြင်အောက်တိုက်ပွဲနှင့် နိုင်ငံတကာစစ်ရေးဗျူဟာများ စာအုပ် ရေးသားခဲ့သည်။ 

ဘဝတစ်လျောက်လုံး ကလောင်နှင့် နိုင်ငံအပေါ် သစ္စာရှိခဲ့သော ရိုဟင်ဂျာ စာရေးဆရာတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ကွယ်လွန်သည့်အချိန်အထိ စာများရေးသားကာ နိုင်ငံအကျိုး၊ စာပေအကျိုးကို မနားတမ်း သယ်ပိုးထမ်းရွက်ခဲ့လေသည်။ 

  

မြန်မာအလင်းသတင်းစာ ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုး စာကြည့်တိုက်အတွက်

 စာအုပ်စာပေများလှူဒါန်းနေစဉ်|24,3,2005

(လူထုဝဏ္ဏ ရေးသည် )

🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓🎓

ရကၡိဳသွ်္ (သို႔) ဘီလူးက်က္စားခဲ့တဲ့ျပည္

ရကၡိဳသွ်္ (သို႔) ဘီလူးက်က္စားခဲ့တဲ့ျပည္

သမိုင္းဦးေခတ္၌ ဘီလူးဆိုေသာ လူရိုင္းမ်ားကို  ကမၻာတစ္ဝွမ္း ေနရာအမ်ားအျပားတြင္ ရွိေနၾကသည္ကို သမိုင္းစာအုပ္မ်ား၌ ေတြ႕ရိွရသည္။

ထို႔အတူ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္းႏွင့္ ဘုန္းမီးေနလဝင္းေျပာင္ခဲ့သည့္ အာရ္ကာန္ျပည္၏ သမိုင္းဦး တစ္ခ်ိန္က ေက်ာက္ေခတ္လူ မ်ဳိးဆက္ဟု ယူဆရေသာ လူ႐ိုင္း ဘီလူးတစ္မ်ဳိး က်က္စားခဲ့သည္မွာလည္း  ထူးထူးျခားျခား မဟုတ္ေပ။

ဤအေၾကာင္းကို ပထမဦးဆံုး မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သူမွာ ေအဒီ (၇) ရာစု အာရပ္ကုန္သည္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အာရပ္မ်ားသည္ အာရွတစ္ခြင္ ကုန္သြယ္ေရးခရီးထြက္စဥ္ အာရ္ကာန္ျပည္ကိုလည္း မၾကာခဏ လာေရာက္ၾကသည္။ သူတို႔ မွတ္တမ္းတင္ထားသည့္ အာရ္ကာန္ျပည္အေၾကာင္းအရာမွ လူသားစား ဘီလူးအေၾကာင္းကို  (၁၆) ရာစုတြင္ စာအုပ္ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့ပါသည္။ 

ေအဒီ ၆၈၀ ခန္႔ ကာရ္ဘာလႅာစစ္ပြဲႀကီး (ကူဖာ)တြင္ အေရးနိမ့္၍ ေသနာပတိ မိုဟာမတ္ဟာနီဖ္ နဲ႔ ရဲမက္ဗိုလ္ပါတို႔သည္ အိႏၵိယဘက္သို႔ ထြက္လာခဲ့သည္။ ထို႔မွတဆင့္ ယေန႔ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္း ေမာင္းေတာၿမိဳ႕အနီး အာရပ္ရွားရြာတြင္ ေျပာင္းေရြ႕လာခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ကာယာပူရီဆိုတဲ့ ဘီလူးဘုရင္မႏွင့္ ေနာက္လိုက္ တစ္စုသည္ ေဒသခံတို႔ကို  လုယက္တိုက္ခိုက္ ညႇဉ္းပန္းၾကသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို မိုဟာမတ္ဟာနီဖ္က သိရိွသြားေသာ္အခါ ကာယာပူရီ ဘုရင္မကို တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။  ကာယာပူရီလည္း အိစၥလာမ္ဘာသာ လက္ခံယံုၾကည္လာၿပီး မိုဟာမတ္ဟာနီဖ္ႏွင့္ ထိမ္းျမားခဲ့သည္။ ဘာသာမဲ့ လူ႐ိုင္းမ်ဳိးျဖစ္တဲ့ ကာယာပူရီဘုရင္မရဲ႕ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါေတြလဲ ေရွ႕ကႏြာလားေျဖာင့္ေျဖာင့္သြား၊ ေနာက္ႏြား…သကဲ့သို႔ အိစၥလာမ္ဘာသာ အရိပ္ကို တစုတေဝးတည္း ခိုဝင္ခဲ့ၾကသည္။ လူ႕ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးခဲ့တယ္။ ထိုစဥ္ ကူဝိုက္ေရွာ့လို႔ အမည္ေပးခံထားရသည့္ ဤေဒသသည္  ေအးခ်မ္းသြား၍ လူ႐ိုင္းတို႔လည္း တျဖည္းျဖည္း ယဥ္ေက်းလိမၼာလာခဲ့သည္။ မိုဟာမတ္ဟာနီဖ္နဲ႔ ကာယာပူရီ တို႔ နတ္ရြာစံတဲ့အခါ မယုေတာင္တန္းရိွ ေတာင္ထြတ္ႏွစ္ခုမွာ ေျမခ်သၿဂႋဳဟ္ခဲ့သည္။  မိုဟာမတ္ဟာနီဖ္နဲ႔ ကာယာပူရီ တို႔ကို အစြဲျပဳ၍ ထိုေတာင္ထြတ္ႏွစ္ခုကို ကာယာပူရီ ေတာင္ထြတ္ [Kayapuri Tonki] ႏွင့္ ဟာနီဖာ့ ေတာင္ထြတ္ [Hanifa Tonki] လို႔ ေခၚၾကပါတယ္ လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ 

အာရ္ကာန္ဘုရင္မ်ားနွင့္ လူရိုင္းတို႔ တိုက္ခိုက္ထိေတြ႕မႈကို သမိုင္းစာအုပ္မ်ားတြင္ ေတြ႕ရပါသည္။
 တစ္ခ်ဳိ႕ပံုျပင္မ်ားတြင္ `အုလ္ဒါမာႏုသွ်္´ ဟုလည္းေကာင္း၊ တစ္ခ်ဳိ႕တြင္ ရကၡိဳသွ်္ဟုလည္းေကာင္း ေတြ႕ရပါသည္။ စိုင္းေဒါင္ ေတာင္ေပၚ လူ႐ိုင္းအေၾကာင္းကလည္း ႐ိုပံုျပင္မ်ားတြင္ မၾကာခဏ ေတြ႕ရပါသည္။ 

၁၈၄၇ ခုေလာက္က ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳဆရာေတာ္ရဲ႕ မွတ္တမ္းအရ ရခိုင္ဆိုသည္ ရကၡသွ် (Rakshasas) မွ `ရကၡိဳက္´ `ရကၡိဳင္´ `ရခိုင္´ အဆင့္ဆင့္ ဆင္းသက္လာခဲ့သည္။ အဓိပၸာယ္က အသားစား လူ႐ိုင္းျဖစ္သည္။ အသားစား လူ႐ိုင္းမွ ဆင္းသက္လာ၍ လူမ်ဳိးကို ရခိုင္လူမ်ဳိး ဟု နာမည္တြင္ျခင္း ျဖစ္သည္ စသည္ျဖင့္ မွတ္တမ္းမ်ားကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဤကိုးကားခ်က္ကို ရာဇဝင္လကၤာ၌လည္း စပ္ဆိုေဖာ္ျပထားသည္။

ဤအာရ္ကာန္ေဒသသို႔ ေရွးနွစ္ရာစုမ်ားစြာက ေျပာင္းေရႊ႕ဝင္ေရာက္လာသူမ်ား ႏွင့္ လူ႐ိုင္းတို႔သည္ အႀကိမ္ႀကိမ္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း ႐ိုရာဇဝင္ႏွင့္ ရခိုင္ရာဇဝင္တို႔မွာ တစ္ထပ္တည္း က်ေနပါသတည္း။  

  (လူထုဝဏၰ- ေရးသည္။)

ကိုးကား-

၁။ Traditional Cannibalism in Southeast Asia and Beyond 
By Joachim Schliesinger
၂။ The Spread of Islam
By Abu Al Faz
၃။ ရခိုင္ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား
ထြန္းေရႊခိုင္ (စစ္ေတြေကာလိပ္)