ကရူးဆိတ္စစ္ပြဲ၊ အပိုင္း (၃)

ကရူးဆိတ္စစ္ပြဲ
*******************
အပိုင္း (၃)
။။။။။။။။။။။။။။။

ေခါင္းေဆာင္ေလးေယာက္ေပၚထြန္းျခင္းနဲ ့အတူ မြတ္စလင္ကမာၻတဖန္ျပန္လည္ႏိုးၾကားျခင္း
---------------------------------------------------------------------------------------------------

ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္၏သရုပ္ေဖာ္ပန္းခ်ီပံု

အပိုင္း (၁) နဲ ့(၂)မွာေတာ့ ျမင့္ျမတ္တဲ့နယ္ေျမေတာ္ေယရုဆလင္အပါအ၀င္မြတ္စလင္ေတြရဲ ့နယ္ေျမေတြကို ဥေရာပသား ကရူးဆိတ္ေတြ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္စြာသိမ္းပိုက္ခဲ့တာကိုဖတ္ျပီးျပီထင္ပါတယ္။ ကရူးဆိတ္ေတြဟာ မြတ္စလင္ေတြရဲ ့ နယ္ေျမ၊ အသက္၊ အိုးအိမ္၊ စည္းစိမ္ကိုသာမကပဲ ယဥ္ေက်းမႈ၊ တီထြင္မႈနဲ ့ပညာအေမြအႏွစ္ေတြကိုပါ ဖ်က္ဆီးခဲ့တဲ့အျပင္ တုိင္းတပါးကိုအဓမၼသယ္ေဆာင္တာမ်ိဳးလုပ္ခဲ့တယ္။ အပုိင္း (၃)ကိုဆက္လက္ဖတ္ရႈေပးၾကဖို ့ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

ကရူးဆိတ္ေတြရဲ ့က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ခံေျမေတြကိုျပန္လည္သိမ္းယူႏုိင္ဖို ့ကနဦးဆံုးျပန္လည္ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ မြတ္စလင္ေတြရဲ ့အျဖစ္ကေတာ့ စိတ္မေကာင္းစရာပါ။ ပထမဆံုးအေနနဲ ့ဘဂၢဒက္ျမိဳ ့ကအရည္အခ်င္းသိပ္မျပည့္၀တဲ့ ခလစ္ဖ္တစ္ေယာက္က ဦးေဆာင္ျပီး ျမင့္ျမတ္တဲ့နယ္ေျမေတာ္ကို က်ဴးေက်ာ္သူကရူးဆိတ္ေတြရဲ ့လက္ထဲကေန တဖန္ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ဖို ့အတြက္ မြတ္စလင္ထုကိုတပ္လွန္ ့ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဆယ္ဂ်က္အမိရ္ေတြကေတာ့ ျမိဳ ့ နီးနားခ်င္းတိုက္ခိုက္ရင္းနဲ ့အလုပ္ရႈပ္ေနၾကဆဲျဖစ္ျပီး အီဂ်စ္က ရွီးယိုက္ဖာတီမစ္အင္ပါယာကလည္း စြႏၷီဆယ္ဂ်က္ေတြဘက္ေပါင္းစံုက ဒုကၡေရာက္ေစေရးအတြက္ ကရူးဆိတ္ေတြနဲ ့ေတာက္ေလွ်ာက္လိုလိုမဟာမိတ္ဖြဲ ့ခဲ့ၾကတယ္။ မြတ္စလင္ကမာၻမွာဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကရူးဆိတ္စစ္တပ္ၾကီးကို ျပန္ျပီးအန္တုဖို ့ဆိုတာ ေရႊျပည္ေတာ္ေမွ်ာ္တုိင္းေ၀းေနဆဲပါ။ ေနာက္ဆံုးေတာ့လည္း မြတ္စလင္ေတြႏွလံုးသားခ်င္းျပန္လည္နီးကပ္လာၾကျပီး စည္းလံုးညီညြတ္စြာနဲ ့ပဲကရူးဆိတ္ေတြကို တတ္ႏုိင္တဲ့ဘက္ကျပန္လည္တြန္းလွန္လာၾကေတာ့တယ္။

ကရူးဆိတ္စစ္တပ္ကိုျပန္လည္တြန္းလွန္ဖို ့အတြက္ ပထမဆံုးအမိရ္ျဖစ္ခဲ့သူကေတာ့ အီမဒ္ အလ္- ဒီန္ ဇန္ဂီပါ။ သူကေအာင္ျမင္သူတစ္ေယာက္လည္းျဖစ္ခဲ့တယ္။ အလ္- ဒီန္ဇန္ဂီက အစကတည္းက အလက္ပို (ဒီေခတ္ ဆီရီးယား) နဲ ့ မိုဆူးလ္ (ဒီေခတ္ အီရတ္) တို ့ရဲ ့အမိရ္တစ္ေယာက္လည္းျဖစ္တယ္။ သူဟာလည္း အာဏာယစ္မူးေနတဲ့ တူရီကီအမိရ္ေတြနဲ ့တခ်ိဳ ့ကိစၥေတြမွာလုပ္ရပ္ျခင္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတူညီခဲ့ေပမယ့္ မြတ္စလင္ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္မွာရွိသင့္ရွိထိုက္တဲ့အရည္အခ်င္းေတြနဲ ့အေတာ္အတန္ျပည့္စံုေနတယ္။ အရံႈးဒဏ္ခံေနရတဲ့ မြတ္စလင္ကမာၻထဲမွာ အခ်ိန္ကာလေတာ္ေတာ္ၾကာျပီးမွ ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ ေပၚထြန္းခဲ့တာကိုေတြ ့ျမင္ရတယ္။ အဲဒီေခါင္းေဆာင္ကလည္း ေျခာက္ပစ္ကင္း သဲလဲစင္မဟုတ္ခဲ့ဘူး။ သူအပိုင္စားရထားတဲ့ နယ္ေျမထဲမွာ အာဏာအရ စိတ္ၾကိဳက္ေနႏုိင္ေပမယ့္ ရိုးရွင္းတဲ့ဘ၀ကိုေရြးခ်ယ္ခဲ့ျပီး သူ ့ရဲစစ္တပ္ထဲက စစ္သားေတြနဲ ့လက္ရည္တျပင္ထဲျဖစ္ေအာင္ က်င့္သံုးေနထုိင္ခဲ့တာကေတာ့ အီမဒ္ အလ္- ဒီန္ ဇန္ဂီရဲ ့ထူးျခားတဲ့အရည္အခ်င္းထဲကတစ္ခ်က္လုိ ့ဆိုႏုိင္တယ္။ ဇန္ဂီက ျခိဳးျခံေခြ်တာတတ္သူတစ္ေယာက္လည္းျဖစ္ျပီး ထိပ္တန္းမြတ္စလင္သမုိင္းပညာရွင္ၾကီး အိဗ္ေန ့အႆိရ္ကေတာ့ “အီမဒ္ အလ္- ဒီန္ ဇန္ဂီကေတာ့ အဲဒီေခတ္အခါရဲ ့ဘုရားသခင္ခ်ီးျမွင့္တဲ့ လက္ေဆာင္မြန္” လို ့ရည္ညႊန္းအမႊမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။

စည္းကမ္းေသ၀ပ္ျပီး အထူးၾကပ္မတ္ေလ့က်င့္ေပးထားတဲ့စစ္တပ္ကိုပိုင္ဆုိင္ထားတဲ့ ဇန္ဂီဟာ ၁၁၄၄ခုႏွစ္မွာ အဒစၥာျမိဳ ့ကို ပထမဆံုးအျဖစ္စတင္သိမ္းပိုင္ႏုိင္ခဲ့ျပီး မြတ္စလင္ေတြရဲ ့နယ္ေျမကို ျပန္လည္ရယူခဲ့တယ္။ အဒစၥာျမိဳ ့ကေတာ့ ကရူးဆိတ္ေတြစတင္က်ဴးေက်ာ္တဲ့အခ်ိန္ ဆီရီးယားနယ္ေျမမွာပထမဆံုးအျဖစ္ အေျခစိုက္စခန္းခ်ခဲ့တဲ့ျမိဳ ့ပါ။ အခုေတာ့ ၾကမၼာရဟတ္တပတ္လည္ျပီး မြတ္စလင္ေတြကိုယ့္နယ္ေျမကိုယ္ျပန္ယူဖို ့နဲ ့ျမင့္ျမတ္တဲ့နယ္ေျမေတာ္ကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ႏုိင္ဖို ့အတြက္ ပထမဆံုးျပန္လည္အသံုးျပဳတဲ့ အေျခစိုက္စခန္းျမိဳ ့ျဖစ္လာျပန္တယ္။စစ္ေရးပရိယာယ္ၾကြယ္၀ျပီး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အရမ္းၾကီးမားတဲ့ ဇန္ဂီတစ္ေယာက္ သူ ့ရဲ ့ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြကို စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတုန္း ၁၁၄၅ခုႏွစ္မွာ ျပင္သစ္ကြ်န္တစ္ေယာက္ရဲ ့ သတ္ျဖတ္ျခင္းကိုမေမွ်ာ္လင့္ပဲခံခဲ့လိုက္ရတယ္။ လုပ္ၾကံမခံရခင္ကတည္းက ကိုယ့္ရဲ ့နယ္ေျမကိုျငိမ္၀ပ္ပိျပားေအာင္ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ခဲ့တာေၾကာင့္ သူကြယ္လြန္ျပီးေနာက္မွာလည္း သူ ့ရဲ ့ျပည္သူျပည္သားေတြဟာ တကြဲတျပားျဖစ္မသြားခဲ့ဘူး။ ဇန္ဂီရဲ ့သားျဖစ္သူ ႏူးရ္ အလ္- ဒီန္ ဇန္ဂီကေတာ့ သူ ့ရဲ ့ ဖခင္အရိုက္အရာကို ဆက္ခံခဲ့ပါတယ္။ သားျဖစ္သူ ႏူးရ္ အလ္- ဒီန္ဇန္ဂီဟာလည္း ဖခင္ရဲ ့ေျခလွမ္းကို အမီလိုက္ႏုိင္ခဲ့ျပီး သူ ့ ဖခင္ရဲ ့ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြကိုဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ သူ ့ရဲ ့ပထမဆံုးေျခလွမ္းအျဖစ္ အန္းတီယိုးခ်္ျမိဳ ့ကိုျပန္လည္တိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္။ ဒါတင္မကေသးပဲ ဒမတ္စကပ္ျမိဳ ့ရဲ ့ျမိဳ ့စားအမိရ္နဲ ့မဟာမိတ္ဖြဲ ့ႏုိင္ခဲ့ျပီး ဆီရီးယားျမိဳ ့ၾကီးႏွစ္ျမိဳ ့ျဖစ္တဲ့ အလက္ပိုနဲ ့ဒမတ္စကပ္ကို တသားတည္းျဖစ္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္ခဲ့တယ္။

ဆယ္စုႏွစ္အနည္းငယ္ၾကာတဲ့အထိ သားျဖစ္သူ ဇန္ဂီေလးက ကရူးဆိတ္ေတြသိမ္းပိုက္ထားတဲ့နယ္ေျမေတြကိုျပန္လည္ ရယူႏိုင္ခဲ့ေပမယ့္လည္း သူ ့ရဲ ့ေအာင္ျမင္မႈေျခလွမ္းကို ၾကီးၾကီးမားမားဆက္မလွမ္းႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ ဇန္ဂီေလးရဲ ့ေခတ္ကုန္သေလာက္ျဖစ္သြားေတာ့ မြတ္စလင္ေတြရဲ ့ေအာင္ျမင္မႈကို ၾကီးမားထည္၀င့္စြာျပန္လည္ရယူေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ၾကီး တစ္ပါးထပ္မံေပၚထြန္းလာခဲ့ပါတယ္။

သူကေတာ့ လူသိမ်ားထင္ရွားေက်ာ္ၾကားတဲ့ ကရူးဆိတ္စစ္ပြဲရဲ ့ဇာတ္လိုက္ၾကီး ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္ (စူလတန္ ဆြလာဟြဒၵီးန္ အုိက္ယူဘီ) ပါပဲ။

အဲဒီအခ်ိန္မွာလည္း အီဂ်စ္ႏုိင္ငံကေတာ့ ရွီးယိုက္ဖာတီမစ္ေတြလက္ေအာက္မွာဆက္ရွိေနဆဲပါ။ ရွီးယိုက္ေတြကေတာ့ သူတို ့ရဲ ့သမုိင္းဆိုးကိုေရွ ့ဆက္တဲ့အေနနဲ ့ကရူးဆိတ္စစ္သားေတြနဲ ့မဟာမိတ္ဖြဲ ့ပူးေပါင္းျပီးက်န္တဲ့မြတ္စလင္ကမာၻရဲ ့ ပ်က္ဆီးရာပ်က္ဆီးေၾကာင္းကို ဆက္လုပ္ေနခဲ့တယ္။ ဖာတီမစ္ေတြရဲ ့ေကာက္က်စ္ယုတ္မာမႈက သူတို ့ကိုျပန္လည္ဒဏ္ခတ္တဲ့အေနနဲ ့ပဲ ၁၁၆၀ျပည့္ႏွစ္မွာ ဖာတီမစ္အင္ပါယာအားေပ်ာ့လာတာနဲ ့အတူ ကရူးဆိတ္ေတြကလည္း သူတို ့ရဲ ့ မဟာမိတ္ျဖစ္မႈကိုသစၥာေဖာက္ျပီး အီဂ်စ္ကိုသိမ္းပိုက္စိုးမိုးဖို့ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ဇန္ဂီေလးကေတာ့ အံၾသဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ သေဘာထားၾကီးစြာနဲ ့ပဲ အီဂ်စ္မက်ဆံုးေရးအတြက္ ဖာတီမစ္ေတြကိုကာကြယ္ဖို ့သူ ့ရဲ ့ စစ္တပ္ကို ေစလႊတ္ေပးခဲ့တယ္။ အီဂ်စ္ကိုခ်ီတပ္တဲ့စစ္တပ္ကိုေတာ့ ကာ့ဒ္မ်ိဳးႏြယ္၀င္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ရွီကူးဟ္က ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဗဟုသုတအေနနဲ ့ျဖည့္စြက္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ကာ့ဒ္မ်ိဳးႏြယ္၀င္ေတြဟာ တူရကီ၊ ဆီရီးယား၊ အီရတ္နဲ ့အီရန္တစ္ေလွ်ာက္ျဖန္ ့က်က္ေနထုိင္ၾကတဲ့တုိင္းရင္းသား မ်ိဳးႏြယ္စုျဖစ္ေပမယ့္ ဒီေန ့ေခတ္ကာလမွာေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ႏုိင္ငံမရွိတ့ဲ လူဦးေရအမ်ားဆံုးမ်ိဳးႏြယ္စုအျဖစ္ ရပ္တည္ေနၾကရတယ္။ အီဂ်စ္ကိုခ်ီတပ္တဲ့ ဇန္ဂီေလးရဲ ့တပ္မေတာ္ကိုဦးေဆာင္ခြင့္ရသူ ကာ့ဒ္မ်ိဳးႏြယ္၀င္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ရွီကူးဟ္ကသူ ့ရဲ ့တူေတာ္ေမာင္ ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္ ကိုအတူတကြေခၚေဆာင္သြားခဲ့တယ္။

မြတ္စလင္စစ္တပ္ၾကီး အီဂ်စ္ကိုအခ်ိန္မီေရာက္သြားခဲ့ျပီး ကရူးဆိတ္စစ္တပ္ကိုေခ်မႈန္းႏုိင္ခဲ့တဲ့အျပင္ မြတ္စလင္လူထုရဲ ့ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကိုလည္း ကယ္တင္ေပးႏုိင္ခဲ့တယ္။ အီဂ်စ္ကိုေအာင္ျမင္ျပီးမၾကာခင္မွာပါ ရွီကူးဟ္ချမာ အစာအိမ္နာေ၀ဒနာတစ္ခုေၾကာင့္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ရျပန္တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးရွီကူးဟ္ရဲ ့တူေတာ္ေမာင္ ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္ ကေတာ့ ဦးရီးေတာ္ရဲ ့အရိုက္အရာကိုဆက္ခံျပီး မြတ္စလင္စစ္တပ္နဲ ့အီဂ်စ္ႏုိင္ငံကိုစတင္အုပ္ခ်ဳပ္ပါေတာ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဖာတီမစ္မင္းဆက္ကိုလည္း တစ္ခ်ိန္ထဲမွာပဲအဆံုးသတ္ပစ္ခဲ့တယ္။

ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္ရဲ ့ပတ္၀န္းက်င္ကႏုိင္ငံေရးအခင္းအက်င္းကိုမသံုးသပ္ခင္အရင္ သူ ့ရဲ ့အရည္အခ်င္းနဲ ့ ကိုယ္က်င့္စရိုက္ ကိုတစ္ခ်က္ေလာက္ငွဲ ့ေစာင့္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။ သူအသက္ ၃၆ႏွစ္အရြယ္မွာတင္ ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္ဟာ အီဂ်စ္ရဲ ့ ဘုရင္ခံအျဖစ္နဲ့ကမာၻေပၚမွာ အင္အားအၾကီးမားဆံုးပုဂၢိဳလ္ထဲမွာတစ္ေယာက္အျဖစ္စာရင္း၀င္ေနခဲ့ပါျပီ။ အဲဒီေခတ္က သမုိင္းမွတ္တမ္းျပဳစုတဲ့ ပညာရွင္ေတြ (မြတ္စလင္ေတြေရာ၊ ခရစ္ယာန္ေတြေရာ)က သူ ့ရဲ ့ႏွိမ့္ခ်တတ္တဲ့ စိတ္ေနစိတ္ထားကို အထူးမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကတယ္။ ကိုယ့္ဘ၀ေကာင္းစားဖို ့နဲ ့စည္းစိမ္ရစ္မူးဖို ့အတြက္ တစ္စက္ကေလးမွ အေတြးထဲမထည့္ခဲ့ပဲ သိမ္းပိုက္ခံမြတ္စလင္နယ္ေျမေတြကိုဘယ္လိုျပန္ယူႏုိင္မလဲဆိုတာကိုပဲ အခ်ိန္ရွိသ၍အၾကံထုတ္ေနခဲ့တယ္။ သမုိင္းမွတ္တမ္းေတြအရ ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္ ဟာ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ိဳး ပဲေရာက္ေရာက္ရယ္ေမာျခင္းမရွိခဲ့ဘူးလို ့သိရတယ္။ ဒီကိစၥနဲ ့ပတ္သတ္ျပီး သူ ့ကိုေစာဒကတတ္ေ၀ဖန္တဲ့လူေတြကို ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္က “မက္စ္ေဂ်ေဒ အလ္-အကၠဆာက ကရူးဆိတ္ေတြလက္ထဲမွာေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္ ငါဘယ္လိုရယ္ႏုိင္ပါ့မလဲ” လို ့သာ ခြန္းတံု ့ျပန္ခဲ့တယ္။ သူ ့ရဲ ့ဘ႑ေရးမႈအျဖစ္တာ၀န္ယူထားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြကေတာ့ ေရႊပမာဏနည္းနည္းကို မသိေအာင္ဖြက္ထားရတယ္။ ဘာလို ့လဲဆိုေတာ့ ရွိရွိသမွ် ဘ႑ာထဲကစည္းစိမ္ေတြအကုန္လံုးကို စစ္တပ္အတြက္ေကာင္းႏိုးရာရာေနရာေတြမွာအကုန္သံုးပစ္လုိ ့ပါ။ အကယ္လို ့အဲဒီဖယ္ထားတဲ့ ေရႊေတြသာရွိတယ္ဆိုတာသိခဲ့ရင္လည္း ရန္သူေတြကိုအေကာင္းဆံုးရင္ဆုိင္ႏုိင္ဖို ့အတြက္ ဧကန္မုခ်သူ ့စစ္တပ္မွာသံုးပစ္လိုက္မွာပါပဲ။ ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္ရဲ ့တုိင္းသူျပည္သားေတြက သူဟာ မိမိကိုယ္ကိုယ္ရက္စက္သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ျပီး ျပည္သူေတြအေပၚမွာေတာ့ အင္မတန္ကိုသေဘာထားသိမ္ေမြ ့ႏူးညံ့တယ္လို ့ေျပာၾကတယ္။ ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္ရဲ ့ကိုယ္က်င့္တရားနဲ ့စရိုက္လကၡဏာေတြထဲမွာ အစၥလာမ္ဘာသာရဲ ့ပထမဆံုးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ခလီဖာၾကီးေလးပါးရဲ ့အရည္အခ်င္းေတြစီး ဆင္းေနပါတယ္။ ဆလဟ္ အလ္-ဒီးန္မွာရွိတဲ့ အရည္အခ်င္းေတြကမွ ဆံုးရံႈးသြားတဲ့မြတ္စလင္နယ္ေျမေတြနဲ ့ ဖိႏွိပ္ခံမြတ္စလင္လူထုကိုကယ္တင္ဖို ့အတြက္ အသင့္ေတာ္ဆံုးျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအပိုင္း (၃)ကေတာ့ ဘယ္သူကဘယ္လိုဆိုတာအျဖဴအမည္းသဲကြဲလိမ့္မယ္ထင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မြတ္စလင္ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္မွာရွိသင့္ရွိထုိက္တဲ့အရည္အခ်င္းေတြကို ထင္ဟပ္ေနမယ္လို ့ထင္ပါတယ္။ ေနာက္ေန ့ထပ္ေရးမယ့္ အပိုင္း (၄)ကေတာ့ ကရူးဆိတ္စစ္ပြဲ ရဲ ့ဇာတ္သိမ္းပိုင္းျဖစ္ဖို ့အလားအလာမ်ားပါတယ္။

အပိုင္း (၄) ေမွ်ာ္ … … …

ကိုးကား > Hodgson, M. (1961). The Venture of islam . (Vol 2). Chicago: University of Chicago Press.
Maalouf, A. (1984). The Crusades Through Arab Eyes. New York: Schocken.

(စတီဗင္)