ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးအပေါ်ဆင်နွှဲခဲ့သော စစ်ဆင်ရေးများ

ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးအပေါ် ဆင်နွှဲခဲ့သော မဟာဗျူဟာမြှောက်စစ်ဆင်ရေးများ

(၁) ၁၉၄၈ ခုနှစ် အမှတ် (၅) တပ်မတော်တပ်ရင်း စစ်ဆင်ရေး

(၂) ၁၉၄၉-၅၀ ခုနှစ် ဘီတီအဖ် (BTF) စစ်ဆင်ရေး

(၃) အမှတ် (၁၅) ချင်းခြေလျင်တပ်ရင်း စစ်ဆင်ရေး

(၄) ၁၉၅၂-၅၃ ခုနှစ် မေယုစစ်ဆင်ရေး

(၅) ၁၉၅၄ ခုနှစ် မုတ်သုန်စစ်ဆင်ရေး

(၆) ၁၉၅၅ ခုနှစ် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် တပ်မတော် ပူးပေါင်းစစ်ဆင်ရေး

(၇) ညီညွတ်သော တပ်မတော်အင်အား ယူအမ်အဖ် (UNF) စစ်ဆင်ရေး

(၈) ၁၉၅၉ ခုနှစ် ကပ္ပတိန် ထင်ကျော် စစ်ဆင်ရေး

(၉) ၁၉၆၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ရွှေကျီး စစ်ဆင်ရေး

(၁၀) ၁၉၆၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ-ဒီဇင်ဘာလ ကျီးကန်းစစ်ဆင်ရေး

(၁၁) ၁၉၆၇-၆၉ ခုနှစ် ငဇင်ကာစစ်ဆင်ရေး

(၁၂) ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီလ မြတ်မွန် စစ်ဆင်ရေး

(၁၃) ၁၉၇၃ ခုနှစ် မေဂျာအောင်သန်း စစ်ဆင်ရေး

(၁၄) ၁၉၇၄-၇၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလအထိ စပယ်စစ်ဆင်ရေး

(၁၅) ၁၉၇၈ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ နဂါးမင်းစစ်ဆင်ရေး

(၁၆) ၁၉၇၉- ၈၀ ခုနှစ် ဂဠုန်စစ်ဆင်ရေး

(၁၇) ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ် ဟင်္သာစစ်ဆင်ရေး

(၁၈) ၁၉၉၁-၉၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ပြည်သာယာစစ်ဆင်ရေး

၁၉၉၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် မြန်မာစစ်သားများက နယ်စပ်ကို ဖြတ်ကျော်လာပြီးနောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှ စစ် စခန်းတခုကို တိုက်ခိုက်မိခဲ့သည်။ အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် -မြန်မာ ဆက်ဆံရေးတွင် အဓိက ကျသည့် အစွန်းအထင်းတခုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အဆိုပါဒေသတွင် စစ်ဆင်ရေးများ တိုးမြှင့်လာသည့် အတွက် ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဧပြီလအထိ အရပ်သား ၂၅၀၀၀၀ ကျော် ထွက်ပြေးခဲ့ကြရသည်။

(၁၉) ၁၉၉၂ မှ နယ်စပ်ဒေသ ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲမှု စစ်ဆင်ရေး

နယ္စပ္ေဒသ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကြဲမႈ စစ္ဆင္ေရးမွာ နဝတအစိုးရက စတင္လိုက္ေသာ စစ္ဆင္ေရးျဖစ္သည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာတို႔၏ ရပိုင္ခြင့္အစစကို ႐ိုက္ခ်ဳိးသိမ္းခဲ့ေသာ အဆံုးသတ္ပြဲ ဆိုလွ်င္လည္း မွားမည္မဟုတ္ေပ။ လူ႕အေျခခံရပိုင္ခြင့္မ်ားျဖစ္ေသာ ေမြးဖြားျခင္း၊ ေသဆံုးျခင္း၊ သြားလာျခင္း၊ ပိုင္ဆိုင္ျခင္း၊ ေမြးျမဴျခင္း၊ စိုက္ပ်ဳိးျခင္း၊ ပညာသင္ျခင္း၊ အမႉးထမ္းျခင္း အသီးသီးတြင္ အကန္႔အသတ္ျဖင့္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ခဲ့သည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာတို႔ သည္ လူသားျဖစ္တည္မႈ အခြင့္အေရးမ်ားကိုပင္ ဆံုး႐ံႈးခဲ့ရသည္။ အမ်ိဳးသားမွွွတ္ပံံုတင္မ်ားကိို လုယူသိမ္းပိုက္ကာ ယာယီမွတ္္္္္ပံုတင္ကတ္္ျပားမ်ား ထုတ္ေပးခဲ့သည္။ ႏွစ္္စဥ္ လူူဦးေရ စစ္ျခင္း

(၂၀) ၂၀၁၂ ခုနှစ် တတိယနိုင်ငံပို့ဆောင်ရေး စစ်ဆင်ရေး

တတိယႏိုင္ငံ ပို႔ေဆာင္ေရး စစ္ဆင္ေရးမွာ ၂၀၁၂ လူမ်ဳိးေရးအဓိက႐ုဏ္းကို အေၾကာင္းျပ၍ စတင္ခဲ့သည္။ မသီတာေထြး အသတ္ခံရမႈကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ရခိုင္လူယုတ္အခ်ဳိ႕က သာသနာ့အားထုတ္သည့္ ျမန္မာမြတ္စလင္ အခ်ဳိ႕ကို တိုက္ခိုက္ရာမွ လူမ်ဳိးေရးမီးပြားေလာင္ကာ သမိုင္းဝင္ အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္လာခဲ့သည္။ အာဏာရအစိုးရသည္ ျပႆနာကို ျငိမ္းေအာင္ ေျဖရွင္းေပးမည့္အစား ရခိုင္ဖက္မွ ရပ္တည္ကာ အားေပးျခင္း၊ ကိုယ္တိုင္ပါဝင္မ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့တယ္။ ရခိုင္ျပည္အထက္ပိုင္းရိွ စစ္ေတြ၊ ပု႑ားကြၽန္း၊ ေက်ာက္ျဖဴ၊ သံတြဲ၊ ေျမာက္ဦး စေသာၿမိဳ႕မ်ားမွ ႐ိုဟင္ဂ်ာရြာဟူသမွ်ကို မီး႐ိႈ႕ပ်က္စီးျခင္း၊ အျပစ္မဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္း ၊ လုယက္ျခင္း၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို မုဒိမ္းက်င့္ျခင္း စသည္တို႔ကို ထင္ထင္ရွားရွား ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ အစိုးရဘက္မွ မည္သည့္အကာအကြယ္မွ မရရိွခဲ့ေခ်။ တစ္သိန္းနီးပါး ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား ေသေက်ပ်က္စီးခံရကာ က်န္႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား IDP ဒုကၡသည္စခန္းသြင္း ခံခဲ့ရသည္။ ထိုလူမ်ားသည္ ယေန႔အထိ IDP ဒုကၡစခန္း၌သာ ရိွေနဆဲျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ကိုယ္တိုင္က    ႐ိုဟင္ဂ်ာတို႔ကို တတိယႏိုင္ငံသို႔ ေခၚေဆာင္သြားရန္ လူသိရွင္ၾကား တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ 

(၂၁) ၂၀၁၄ ခုနှစ် မိုးပွင့် စစ်ဆင်ရေး

မိုးပြင့္စစ္ဆင္ေရးႏွင့္ မွတ္ပံုတင္ကတ္ျပားထုတ္ေပးေရးမွာ ၾကား႐ံုနဲ႔ ကူညီသလိုထင္ရ၍ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအတြက္ေတာ့ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးပါ လုယူလိုက္တဲ့ စစ္ဆင္ေရးျဖစ္ပါတယ္။ တစ္နယ္ေန၊ တစ္ရြာအိပ္ သူမ်ားကို ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ခြဲျခားၿပီးေတာ့ မွတ္ပံုတင္ကတ္ျပား ထုတ္ေပးျခင္းျဖစ္တယ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ မွ စတင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။    ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို ႏိုင္ငံျခားမွဝင္ေရာက္လာသူကို ထုတ္ေပးတဲ့ NVC ကတ္ျပားေတြကို အတင္း ကိုင္ေဆာင္ခိုင္းတဲ့စစ္ဆင္ေရးျဖစ္ပါတယ္။ ဤ စစ္ဆင္္ေရးေၾကာင္းလဲ မ်ားစြြြြြာေသာ ႐ိုုဟင္ဂ်ာမ်ား မိမိေနရပ္မွ ထြက္ေျပးခ့ဲရတယ္။ 

(၂၂) ၂၀၁၆ ခုနှစ် နယ်စပ်လုံခြုံရေး စစ်ဆင်ရေး

နယ္စပ္လံုၿခံဳေရးႏွင့္ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး အမည္တပ္ စစ္ဆင္ေရးကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလတြင္ စတင္တင္ခဲ့သည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာလက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕က ဌာနခ်ဳပ္ကို ဝင္စီးတိုက္ခိုက္သည္ဟု အေၾကာင္းျပ၍ စျပဳခဲ့ေလသည္။ အျပစ္ရိွလက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားကို ဖမ္းဆီးအေရးယူမည့္အစား စစ္တပ္မ်ားက ႐ိုဟင္ဂ်ာ အိုးအိမ္အမ်ားအျပားကို ကိုယ္တိုင္ မီး႐ိႈ႕ပ်က္စီးကာ အျပစ္မဲ့ လူေပါင္းမ်ားစြာကို သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္။ ေမာင္ေတာေျမာက္ပိုင္းမွ စတင္ခဲ့ေသာ အဆိုပါစစ္ဆင္ေရးသည္ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ေတာင္၊ ေက်ာက္ေတာ အထိ တိုးခ်ဲ႕ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ တစ္ႏွစ္တိုင္တိုင္ အရိွန္ျမင့္စြာျဖင့္ ရက္စက္ဖိႏိွပ္ခဲ့ရာ လူေပါင္း ၈၇၀၀၀ ေက်ာ္ ဒုကၡသည္အျဖစ္ တစ္ဘက္ႏိုင္ငံတြင္ ထြက္ေျပးခိုလံႈခဲ့ရသည္။ အျပစ္မဲ့သူ ၁၅၀၀ ခန္႔ ႏွစ္ရွည္ ေထာင္သြင္းခံခဲ့ရသည္။ လူ ရာေပါင္းမ်ားစြာ သတ္ျဖတ္ခံရသည္။ ရြာေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ မီး႐ိႈ႕ပ်က္စီးခဲ့သည္။ 

(၂၃) ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဇွဲမာန်ဟုန် စစ်ဆင်ရေး

ဇြဲမာန္ဟုန္ စစ္ဆင္ေရးက်ေတာ့ အဆံုးသတ္ပြဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈကို ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ ဆင္ႏႊဲလိုက္တဲ့ ပြဲျဖစ္တယ္။