ၿဗိတိသွ်ေခတ္က The Arakan News သတင္းစာ

 

Pic: 19-1-1924 (sat) issued The Arakan News

ဗြိတိသျှခေတ်က The Arakan News သတင်းစာ

The Arakan News သတင်းစာသည် အာရကန်ျပည်၏ ပထမဆုံး အင်္ဂလိပ္ဘာသာစကျားဖင့် ထုတ်ဝေခဲ့သည့် သတင်းဈာဖစ်သည်။ Akyab မြို့သည် ဒေသခံသတင်းစာ The Arakan News ၏ မူလထုတ်ဝေရာမြိျု့ဖစ်သည်။ အက္ကီယာပ် (စစ်တြေ) တြင် Akyab Weekly News Press မွ ပုံနွိပ္ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ 

ပထမဆုံး အေစာင္ကို ၁၈၅၃ ခုနွစ္တြင် The Akyab Commercial Advertiser (အက္ကီယာပ် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးကြော်ျငာရွင်) ခေါင်းစဉ်အောက္တြင် ထုတ်ဝေသည်။ သို့သော် နွစ်အနည်းငယ်အကြာတြင် ပုံနွိပ္ထုတ်ဝေမှုလုပ်ငန်းကို မစ္စတာ အိပ္ခ်ဟေး (Mr. H Hey) က ဝယ်ယူခဲ့ပြီး The Arakan News အမည်ျေပာင်းလဲကာ ဆက္လက် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၈၆၈ ခုနွစ္ခန့္တငြ် ထိုပုံနွိပ္လုပ်ငန်းကို လေလံတင်ရောင်းခ်ခဲ့ပြီး Mr. Hla Paw The နွင့် သူ့သား ဦးက်င္ခိုင် တို့က ဝယ်ယူကာ နွစ်ပေါင်း ၄၀ ခန့် ပိုင်ရွင်အျဖစ် ပိုင္ဆိုင္ထားနိုင္ခဲ့သည်။ 

The Arakan News သတင်းစာ၏ အယ္ဒီတာခ်ုပ္မွာ Mr. Tu Ahmed မူစလင္တစ်ဦျးဖစ်သည်။ ဆရာ အဟ္မတ်သည် ကာလကတ္တားရွိ St. Xavieras ကောလိပ္မွ ပညာသင်ယူခဲ့သည်။ Akyab Government High School တြင် လေးနွစ္လုံးလုံး ကေ်ာင်းဆရာအျဖစ် တာဝန္ထမ်းဆောင္ခဲ့သည်။ ဆရာ သုအဟ္မတ်သည် St. Johnas ကောလိပ္ကိုတည်ထောင္ခဲ့ပြီး သုံးနွစ္တာ ဆက္လက် လုပ်ဆောင္ခဲ့ပြီးနောက် Malabar Agency ကုမ္ပဏီလီမိတက်၊ Messrs နွင့် Bulloch Bros တို့တြင္လည်း တာဝန်အဆင့်ဆင့် ထမ်းဆောင္ခဲ့သည်။ တခ်ို့ ကိုးကားခ်က်အရ ဆရာ အဟ္မတ်သည် ၁၉၀၀ျပည့်နွစ္မွစ၍ The Arakan News စာတည်း အယ္ဒီတာခ်ုပ်ျဖစ္လာခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ 

The Arakan News သတင်းစာကို တစ္ပတ္လ်ွင် နွစ်ကြိမ် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့နွင့် စေနေန့တိုင်းတြင် ထုတ်ဝေသည်။ တစ်ကြိမ္လ်ွင် စောင်ရေ ၁၅၀ ထုတ်ဝေသည်။ သတင်းစာမ်က်နွာဖုံး ထိပ္တြင် ဗြိတိသ်ွကိုလိုနီ အစိုးရ၏ တံဆိပ္ပါရွိသည်။ တန်ဖိုးမှာ တစ်စောင် လေး ပဲ နှုန်းနှင့် ရောင်းချခဲ့သည်။ 

(လူထုဝဏ္ဏ)

#Zawgyi

 ၿဗိတိသွ်ေခတ္က The Arakan News သတင္းစာ

The Arakan News သတင္းစာသည္ အာရကန္ျပည္၏ ပထမဆံုး အဂၤလိပ္ဘာသာစကားျဖင့္ ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ သတင္းစာ ျဖစ္သည္။ Akyab ၿမိဳ႕သည္ ေဒသခံသတင္းစာ The Arakan News ၏ မူလထုတ္ေဝရာၿမိဳ႕ ျဖစ္သည္။ အကၠီယာပ္ (စစ္ေတြ) တြင္ Akyab Weekly News Press မွ ပံုႏိွပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ 

ပထမဆံုး အေစာင္ကို ၁၈၅၃ ခုႏွစ္တြင္ The Akyab Commercial Advertiser (အကၠီယာပ္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးေၾကာ္ျငာရွင္) ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ ထုတ္ေဝသည္။ သို႔ေသာ္ ႏွစ္အနည္းငယ္အၾကာတြင္ ပံုႏိွပ္ထုတ္ေဝမႈလုပ္ငန္းကို မစၥတာ အိပ္ခ်္ေဟး (Mr. H Hey) က ဝယ္ယူခဲ့ၿပီး The Arakan News အမည္ေျပာင္းလဲကာ ဆက္လက္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ၁၈၆၈ ခုႏွစ္ခန႔္တြင္ ထိုပံုႏိွပ္လုပ္ငန္းကို ေလလံတင္ေရာင္းခ်ခဲ့ၿပီး Mr. Hla Paw The ႏွင့္ သူ႕သား ဦးက်င္ခိုင္ တို႔က ဝယ္ယူကာ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ခန္႔ ပိုင္ရွင္အျဖစ္ ပိုင္ဆိုင္ထားႏိုင္ခဲ့သည္။ 

The Arakan News သတင္းစာ၏ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္မွာ Mr. Tu Ahmed မူစလင္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ဆရာ အဟ္မတ္သည္ ကာလကတၲားရိွ St. Xavieras ေကာလိပ္မွ ပညာသင္ယူခဲ့သည္။ Akyab Government High School တြင္ ေလးႏွစ္လံုးလံုး ေက်ာင္းဆရာအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ဆရာ သုအဟ္မတ္သည္ St. Johnas ေကာလိပ္ကိုတည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး သံုးႏွစ္တာ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ Malabar Agency ကုမၸဏီလီမိတက္၊ Messrs ႏွင့္ Bulloch Bros တို႔တြင္လည္း တာ၀န္အဆင့္ဆင့္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ တခ်ဳိ႕ ကိုးကားခ်က္အရ ဆရာ အဟ္မတ္သည္ ၁၉၀၀ ျပၫ့္ႏွစ္မွစ၍ The Arakan News စာတည္း အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ျဖစ္လာခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ 

The Arakan News သတင္းစာကို တစ္ပတ္လွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္ ဗုဒၶဟူးေန႔ႏွင့္ စေနေန႔တိုင္းတြင္ ထုတ္ေဝသည္။ တစ္ႀကိမ္လွ်င္ ေစာင္ေရ ၁၅၀ ထုတ္ေဝသည္။ သတင္းစာမ်က္ႏွာဖံုး ထိပ္တြင္ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီ အစိုးရ၏ တံဆိပ္ပါရိွသည္။ တန္ဖိုးမွာ တစ္ေစာင္ ေလး ပဲ ႏႈန္းႏွင့္ ေရာင္းခ်ခဲ့သည္။

(လူထုဝဏၰ)

ကိုးကား။

Twentieth century impressions of Burma : its history, people, commerce, industries, and resources, By  Wright,  Arnold.   Page 136