သမိုင္းေဖ်ာက္ဖို႔ မလြယ္တဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းသား

 သမိုင္းေဖ်ာက္ဖို႔ မလြယ္တဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းသား

----------------------------------------

သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့စကားလံုးဟာ ရခိုင္ေတြကိုသာ ရည္ၫႊန္းေၾကာင္း ဖရန္စစ္ဘူခ်ာနန္ ရဲ႕ သမိုင္းစာအုပ္ကို ကိုးကားၿပီးေတာ့ တစ္မ်က္ႏွာစာေလာက္ ကူးယူေဖာ္ျပခဲ့တာ FB ပို႔စ္တစ္ခုမွာ ဖတ္ဖူးတယ္။ ပံု-၁ ကို ႐ႉပါ။

- ထံုးစံအတိုင္း ေကာ္မန္႔ေတြမွာ သမိုင္းေလ့လာသူ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ထိပ္တိုက္ေတြ႕တာေတာ့ ရိွတယ္။ ေကာ္မန္႔ရွင္ တစ္ေယာက္က ဆရာႀကီးကို ယံုၾကည္တဲ့အေနနဲ႔ ႐ိုး႐ိုးသားသား ေမးျမန္းလိုက္တယ္။ "ဆရာႀကီးရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္ တင္ေပးရင္ ေကာင္းပါမယ္" တဲ့။ ပံု-၂ ကို ႐ႉပါ။

- ဒီေတာ့ ဆရာႀကီးလည္း အခြင့္သာသြားၿပီေပါ့။ ေလးေလးစားစား ေမးတဲ့သူကို မိႈင္းေတြဂ်င္းေတြ ခံတြင္းလိုက္ ေကြၽးေပးၿပီေပါ့။ ဘယ္လို ေျဖသြားလဲသိလား။ " ရွင္းပါတယ္တဲ့။ ရခိုင္ျပည္ကို ဘဂၤါလီေတြက Rossawn, Rohhawn, Roang, Reng နဲ႔ Rung လို႔ ေခၚၾကတယ္။ ၁၇၈၄ ေနာက္ပိုင္း ရခိုင္ျပည္က ထြက္ေျပးလာၾကတဲ့ ရခိုင္ေတြကို ေမာက္ လို႔ ေခၚၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႐ို ဆိုတာ ရခိုင္ကိုေခၚတာ။ သူတို႔ေတြကိုကေတာ့ Bangalese Mohammedan လို႔ မွတ္တမ္းတင္သြားတယ္။ " လို႔ ဆရာႀကီးက သံုးသပ္ျပတယ္။ ပံု-၂ ကို ႐ႉပါ။

- ကဲ့… ဒီသံုးသပ္ခ်က္ကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ခ်င္ေတာ့ မူရင္းသမိုင္းကို သြားကုပ္ရတာေပါ့။

"All the way from Chanpour to Barratulla we have had low hills between us and the Sea: but now there is nothing in that direction except plains, these in some places however are covered with Woods. Various parts of the Hills in this neighbourhood are inhabited by Mugs from Rossawn, Rohhawn, Roang, Reng or Rung, for by all these names is Arakan called by the Bengalese." These people left their country on its conquest by the Burmas, and subsist by fishing, Boat building, a little cultivation, and by the Cloth made by their Women. They also build houses for the Mohammedan refugees, of whom many came from Arakan on the same occasion, and settling among men of their own Sect, are now much better off than their former Masters. A Bengalese Mohammedan would consider himself as polluted by living in a House built by Mug. The Natives of Arakan pay no rent for their Lands, as every three years they remove and clear away some new Spot overgrown with Wood. [T]hey pay to the Zemeendars a consideration for the ground occupied by their houses, in the same manner as the fishermen do. In the Hills between my route and the Sea there live no Joomea Mugs: but they are much frequented by Wild Elephants, on account of the fruit of the Chalta (Dillennia Indica) which these beasts eat very greedily.

Francis Buchanan In Southeast Bengal (1798) | Pages-31-32

မူရင္းအဂၤလိပ္စာကို ဖတ္ၾကည့္တဲ့အခါ အာရကန္ျပည္ကို ဘဂၤါလီေတြက Rossawn, Rohhawn, Roang, Reng နဲ႔ Rung လို႔ ေခၚၾကတာေတာ့ ဟုတ္တယ္။

အာရကန္ျပည္ကို ဗမာေတြက သိမ္းပိုက္တဲ့ေနာက္ပိုင္း ေမာက္ (ရခိုင္)ေတြ ထြက္ေျပးလာတာလည္း ေတြ႕ရတယ္။ ရခိုင္ေတြကို ေမာက္ ေခၚတာလည္း ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ Bangalese Mohammedan လို႔ မွတ္တမ္းတင္သြားတယ္လို႔ ဆရာႀကီးရဲ႕အဆိုျပဳခ်က္ကေတာ့ လံုးဝ မ႐ိုးသားဘူး။ အဲဒီမူရင္းမွာ Mohammedan လို႔သာ ကြဲကြဲျပားျပား ေရးသားထားတာ ျဖစ္တယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က အာရကန္ျပည္ကို Roang (႐ိုဟင္း) ေခၚတယ္။ ရခိုင္ကို ေမာက္ ေခၚၾကတယ္ လို႔ အတိအလင္းပါတယ္။ ဆရာႀကီးရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္မွာ က်ေတာ့ ပေဟဠိဆန္သြားတယ္။ ရခိုင္က ေမာက္ မျဖစ္ဘဲ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဘယ္လိုျဖစ္သြားတာလဲ။ အံ့စရာေနာ္။ (ေဒသစြဲနာမည္အျဖစ္ေကာက္ရင္ အာရကန္ျပည္သူေတြကို ႐ိုဟင္ဂ်ာ ေခၚတာလို႔ သံုးသပ္ရင္ေတာင္ ယုတၱိတန္ေသးတယ္။ မွတ္တမ္းေတြအရဆိုရင္ ရခိုင္ကို ေမာက္ လို႔ပဲ မွတ္တမ္းေတြ႕ရတာ။ *႐ိုဟင္ဂ်ာ ဟာ မြတ္စလင္ေတြျဖစ္ေၾကာင္း တျခားသမိုင္းမွတ္တမ္းေတြ တပံုႀကီးရိွတယ္။)

သမိုင္းဆရာႀကီးလဲ အသက္နည္းနည္း ႀကီးလာေတာ့ ေမ့သြားတတ္တာလားေတာ့ မသိဘူး။ အဲဒီမူရင္းမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ရွာေတာ္ပံုအတြက္ အင္မတန္အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ရိွတယ္။ "အဲဒီ ၁၇၈၄ ခုေနာက္ပိုင္း ထြက္ေျပးခိုလံႈခဲ့တ့ဲ သူေတြထဲမွာ အာရကန္ျပည္က မိုဟာေမဒင္ အုပ္စုလည္း ပါတယ္။ သူတို႔က သူတို႔အစုနဲ႔ သူတို႔ ေနၾကတယ္"လို႔ ဘူခ်ာနန္ရဲ႕ မူရင္းစာသားမွာ ထင္ထင္ရွားရွားေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ ရခိုင္ျပည္က မြတ္စလင္ေတြ ဗမာက်ဴးေက်ာ္စစ္မတိုင္မီ အာရကန္ျပည္တြင္ ရိွေနေၾကာင္း ခိုင္လံုတဲ့အေထာက္အထားျဖစ္တယ္။ ၁၈၂၃ မတိုင္မီ ရိွေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ ပင္ရင္းတိုင္းရင္းသားေတြျဖစ္ၾကတယ္။ အဲဒီအခ်က္ကိုက်ေတာ့ ဆရာႀကီးက ေမ့က်န္သလိုလို ခုန္ေက်ာ္သြားခဲ့တယ္။ (တမင္ေက်ာ္သြားတာလား၊ ေမ့လို႔ ေက်ာ္သြားတာလား ဒါက ဆရာႀကီးပဲ အသိဆံုးျဖစ္တယ္။) ဒါေပမဲ့ အဲဒီ Mohammedan ကို ဘဂၤါလီမိုဟာေမဒင္ လို႔ ဇာတ္နာနာ သံုးသပ္ဖို႔ေတာ့ မေမ့ခဲ့ဘူးေနာ္။

တစ္ခါ ဒီသံုးသပ္ခ်က္မွာပဲ ေမ့ေလ်ာ့သြားတာျဖစ္မယ္ ဆိုလို႔ ဆရာႀကီးရဲ႕ ဘူခ်ာနန္ဘာသာျပန္ကို သြားၾကည့္ျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီမွာလည္း ထူးထူးျခားျခားပါပဲ။ ၁၇၈၄ ေနာက္ပိုင္း မြတ္စလင္ေတြ အာရကန္ျပည္က ေနရပ္စြန္႔ခြာကာ အိမ္နီးခ်င္းတိုင္းျပည္မွာ ခိုလံႈခဲ့တဲ့ မူရင္းအပိုင္းကို ဘာသာျပန္ေတာင္ မျပန္ခဲ့ဘူး။ တစ္ခါတည္း ဖ်က္ေခ်လိုက္ေလတယ္။ ပံု-၃ ကို ႐ႈပါ။

ဒီေနရာမွာ တစ္ခုေျပာခ်င္တာက ဘူခ်ာနန္ဟာ အာရကန္က ဒုကၡသည္မြတ္စလင္နဲ႔ ဘဂၤါလားက ဘဂၤလီမြတ္စလင္ ကို သိသိသာသာကြဲျပားႏိုင္ေအာင္ ေဖာ္ျပထားတယ္။

"ေမာက္ ေတြက မဟာေမဒင္ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ အိမ္ေတြလည္း ေဆာက္လုပ္ေပးတဲ့အလုပ္ကို လုပ္ၾကၿပီး မိုဟာေမဒင္ေတြလည္း ေမာက္ေတြနဲ႔အတူတူ အာရကန္မွ ထြက္ေျပးလာၾကသူေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ အဆိုပါ မိုဟာေမဒင္ေတြဟာ သူတို႔အုပ္စုနဲ႔သူတို႔ ေနထိုင္ၾကၿပီး ၎တို႔ရဲ႕ ယခင္သခင္ေတြထက္ ေကာင္းမြန္စြာ ေနထိုင္ၾကတယ္။ ဘဂၤါလီမိုဟာေမဒင္ တစ္ေယာက္က ေမာက္ေတြ ဆာက္လုပ္တဲ့အိမ္ေတြမွာ ေနထိုင္ရင္ မိမိကိုယ့္ကို ညစ္ညဴးတယ္လို႔ ယူဆတယ္။"

ဆိုလိုတာက ရခိုင္ေတြ ေဆာက္လုပ္တဲ့ အိမ္ေတြမွာ အာရကန္က မြတ္စလင္ေတြ ေနၾကတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး ေမာက္ေတြ ေဆာက္တဲ့အိမ္ေတြမွာ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္ေတြက်ေတာ့ မေနတတ္ဘူး။ ရြံ႕ၾကတယ္။ ဒီအပိုင္းက အာရကန္က မိုဟာေမဒင္နဲ႔ အဲဒီ ေဒသခံဘဂၤါလီမိုဟာေမဒင္ေတြဟာ ဓေလ့ထံုးတမ္းမတူေၾကာင္း ေထာက္ျပေနတယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္တယ္။

- ဒါေပမဲ့ ဒီေလာက္အေရးႀကီးတဲ့ သမိုင္းအခ်က္အလက္တစ္ခုကို သမိုင္းဆရာႀကီးေအးခ်မ္းက ေက်ာ္သြားတာ ဖံုးကြယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တာလို႔ ထင္ေၾကးေပးႏိုင္တယ္။ ဒါက တို႔ျပည္ရဲ႕ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ သမာဓိပါပဲ။ သမိုင္းပညာရွင္ ဆိုတာ ဘက္မလိုက္ရဘူး။ အရိွကိုအရိွအတိုင္း ထုတ္ေဖာ္ရဲရတယ္။ ဒါမွ အမွန္ကန္တဲ့ အတိတ္အက်ဳိးအေၾကာင္းကို လူေတြက သိရိွလာမွာျဖစ္တယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ဘဲနဲ႔ မိမိစိတ္ႀကိဳက္ျဖစ္ေအာင္ ဖံုးကြယ္ဖို႔ႀကိဳးစားရင္ေတာ့ သာမန္ျပည္သူေတြလဲ ဘယ္တတ္ႏိုင္ပါမလဲ။ ပညာရိွဆိုတိုင္း ယံုမွားမိၿပီးေတာ့ ပဋိပကၡေတြစြဲေနမွာေပါ့။

— #လူထုဝဏၰ

(10-8-2022)

*ဒီဘူခ်ာနန္ရဲ႕ မွတ္တမ္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ကိုလင္းသက္ေဆြ ရဲ႕ သံုးသက္ခ်က္ကို ေအာက္ပါလိင့္ကေန ဖတ္႐ႉႏိုင္ပါတယ္။

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid0Dr2WPQeBECmPVX72sUSzPwuBAwR2MqmsNoNE7SxLu7qHYcs9EF7vKYjDt4YxXZaMl&id=744769315