အမ်ဳိး၊ ဘာသာ ေရာေႏွာျခင္း

အမ်ဳိး၊ ဘာသာ ေရာေႏွာျခင္းႏွင့္ ေရွးဗမာတို႔၏ အျမင္

"၁၇ ရာစု အစပိုင္းတြင္ အိႏၵိယ၌ အရြယ္ေရာက္ အိမ္ေထာင္မျပဳေသးေသာ ၿဗိတိသွ်လူပ်ဳိမ်ား ေရာက္ရိွလာျခင္း တိုးလာသည္ႏွင့္အမွ် ၿဗိတိသွ် ႏွင့္ အိႏၵိယ အမ်ဳိးအႏြယ္ဆင္း ေရာေႏွာလူမ်ဳိး လူဦးေရ တိုးပြားလာမႈမွာ အစ၌ အနည္းငယ္သာရိွ၍ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလႊဲ အလ်င္အျမန္ တိုးပြားလာခဲ့သည္။"

— C.J.Huwes, Poor Relations: The Making of a Eurasian Community in British India , 1773-1833 (1996)

ကမ႓ာ့လူူူူသားမ်ိဳးႏြြြယ္အားလံံုးသည္ ကျပားမ်ားသာျဖစ္္ၾကေပသည္။ လူူသားဟူူူသည္ ေျမၾကီးမွ သစ္္ပင္၊ ဝါးပင္္္ကဲ့သိို႔ ေပါက္ပြြြားလာျခင္္္းမဟုုတ္ဘဲဲ တစ္္ေယာက္္နွင့္တစ္္ေယာက္ အခ်င္္းခ်င္္္း ေပါင္္းသင္းျခင္္္းျဖင့္္ ကမ႓ာ့လူသားမ်ိဳးႏြြြယ္စုု ျဖစ္္ေပၚလာရျခင္္္း ျဖစ္္္ပါသည္။ ကမ႓ာ့မည္္္သည့္လူူူသားသည္ ေသြးစစ္္ဟူ၍ မရိွေပ။ ေသြးေႏွာခ်ည္းသာ ျဖစ္ေပသည္။

ဗမာျပည္တြင္ နယ္ခ်ဲ႕ကိုလိုနီတို႔၏ ခြဲျခားဖိႏိွပ္မႈဂယက္ေၾကာင့္ လူမ်ဳိးေရာေႏွာျခင္းအေရးကို အဆိုးျမင္အျမင္ကပ္လာခဲ့ၾကသည္။ မတူကြဲျပားေသာ လူမ်ဳိးမွ ေမြးဖြားလာေသာ သားသမီးမ်ားကို ကျပားဟု အမည္တပ္ကာ ခြဲျခားနိမ့္ခ်လာခဲ့ၾကသည္။ 

ကျပားလူဦးေရ အလ်င္အျမန္တိုးလာျခင္းက ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၏ မလြဲမဖယ္ႏိုင္ေသာ ရလဒ္တစ္ခု ျဖစ္လာသည္။ ကိုလိုနီလက္ေအာက္ေရာက္ေနခ်ိန္တြင္ သူတို႔လက္ေအာက္ခံ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ကူးလူးသြားျခင္းကား အကန္႔အသတ္မရိွခဲ့ေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ တျခားႏိုင္ငံသားမ်ား    ဝင္ေရာက္လာမႈ မ်ားျပားခဲ့သည္။ ဗမာျပည္တြင္ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားႏွင့္ ဗမာမိန္းကေလးတို႔ ခ်စ္သံေယာဇဥ္က ရိွၿမဲရိွေနသည္။ ၿဗိသွ်အင္ပါယာ လူမ်ဳိးခြဲျခားအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေပၚလစီမူဝါဒ ရိွေစကာမူ ၂၀ ရာစု အစပိုင္း ဆယ္စုႏွစ္ အခ်ဳိ႕အတြင္း ကျပား လူဦးေရ အက်ယ္တဝင့္ ပ်ံႏွံလာခဲ့သည္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ဥေရာပ-အာရွ ျပည္ေျပးသားမ်ား လူမူအသိုင္းအဝိုင္းႏွင့္ မ်ဳိေရာေႏွာျခင္း၊ မ်ဳိးမတူဘာသာမတူ လက္ထပ္ေပါင္းသင္းျခင္းကို ျပည္တြင္းအေတာ္မ်ားမ်ားက အထင္ေသးမႈ တိုးလာခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တင္ထားေသာ  ၁၉၃၈ ပဋိပကၡအေရးအခင္း မွတ္တမ္းအရ " ျပည္သူမ်ား၏ စိတ္၌ အရင္းခံထားေသာ အဓိက ေသာက တစ္ခုက သူတို႔၏ မိန္းကေလးမ်ားက ေယဘုယ်အားျဖင့္ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ အိႏၵိယကုလားမ်ားႏွင့္ လက္ထပ္ေပါင္းသင္းျခင္းက ေမးခြန္းတစ္ခုျဖစ္လာခဲ့သည္။" ၎ႏွစ္တြင္ ဆိုရွယ္လစ္ဝါဒီတို႔က မၾကာမီ ႀကီးပြားေရး ပံုႏိွပ္လုပ္ငန္း ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ၎သည္ မ်ဳိးမတူ ဘာသာမတူ လက္ထပ္ျခင္း၊ မ်ဳိးေရာေႏွာျခင္းကို ဗမာစာျဖင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဆန္႔က်င္ တိုက္ခိုက္ေဝဖန္ခဲ့သည္။ ဦးဖိုးကေလး ေရးထားေသာ "ကျပား ျပႆနာ" အမည္ရိွ စာမ်က္ႏွာ ၃၅၀ ရိွေသာစာအုပ္၌ ဗမာအမ်ဳိးသမီးမ်ားႏွင့္ အိႏၵိယကုလားမ်ား လက္ထပ္ၿပီး ကျပားသားသမီးမ်ားရလာသည့္ ေပါင္းစည္းမႈသည္ ဗမာလူမ်ဳိးစု၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို ထိုးေဖာက္ပ်က္စီးေေရး၏ ျခိမ္္္းေျခာက္မႈတစ္ခုျဖစ္သည္ဟု အခိုင္အမာေဖာ္ျပထားသည္။ ဥေရာပ ခရီးသြားမ်ားႏွင့္ သမိုင္းပညာရွင္မ်ား၏ ေရးသားေဖာ္ျပခ်က္အရ တိုင္းျပည္တြင္း မ်ဳိးျခားလက္ထပ္ျခင္းကို သည္းခံသူမ်ားႏွင့္ အားေပးေထာက္ခံသူမ်ားရိွသည္ဟု ေတြ႕ရိွရသည္။ ဦးဖိုးကေလး၏ ကျပားျပႆနာ စာအုပ္သည္ ေဖာက္ျပန္မႈတစ္ခုလို ေတြ႕ရသည္။ သူ႕၏ မ်ဳိးျခားေပါင္းသင္းမႈ ဆန္႔က်င္ေဝဖန္ျခင္းက ၁၉၂၀-၁၉၃၀ အတြင္း ဗမာျပည္ရဲ႕ လူမူယဥ္ေက်းမႈ အသိုင္းအဝိုင္းကို ထင္ဟပ္ေနသည္။ ထိုေခတ္တြင္  ဗမာမိန္းကေလးမ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မဟုတ္ေသာ၊ ဗမာလူမ်ဳိးမဟုတ္ေသာ ႏိုင္ျခားသားမ်ားႏွင့္ ရင္းနီးေပါင္းသင္းေသာအခါ လူထု ေဒါသပြားေျပာဆိုမႈမ်ား၊ မၾကာခဏ စြပ္စြဲ႐ႈတ္ခ်မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။

ထိုအျငင္းအခံု၌ မတူခြဲျပားေသာ ေပါင္းစည္းမႈ ႏွစ္ခုမွာ (၁) အင္ဂလို-ဗမာ (ဥေရာပသား ေယာက္်ား+ဗမာမိန္းမ) ႏွင့္ (၂) အင္ဒို-ဗမာ (အိႏၵိယသား ေယာက်္ား+ဗမာမိန္းမ) တို႔ျဖစ္သည္။ ပထမအမ်ဳိးအစားမွာ ဗမာအမ်ဳိးသမီးကို ဗိုလ္ကေတာ္ ဟု ရည္ၫႊန္းေခၚဆိုၾကသည္။ ဗိုလ္ သည္ ကိုလိုနီေခတ္ စစ္သားဗိုလ္ျဖစ္သည္။ ကေတာ္ သည္ ‘ဇနီး၊မယား’ ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ရာထူးအဆင့္ျမင့္မားသူ၏ မယားမ်ားကိို အထူးသျဖင့္ ေလးေလးစားစား ေခၚေဝါသံံုးစြဲသည္။ မင္းကေတာ္။ ဗိုလ္ကေတာ္သည္ ကိုလိုနီ အေရးပိုင္ဗိုလ္၏ မယားဟု ဘြဲ႕ဂုဏ္ျမႇင့္ ေခၚဆိုျခင္းျဖစ္သည္။ အထက္ေဖာ္ျပခ်က္အရ ဗိုလ္သည္ ဥေရာပတိုက္သား ျဖစ္ၿပီး ဗိုလ္ကေတာ္မွာ ဥေရာပတိုက္သား၏ ၾကင္ယာျဖစ္သည္။ ၎အေခၚကို ‘ကုလားျဖဴ အမ်ဳိးသမီး' ဟု  ႐ႈတ္ခ်ကဲ့ရဲ႕ရန္အတြက္လည္း အသံုးျပဳၾကသည္။ ဤစကားလံုးသည္  မသိမသာ ႏွစ္မ်ဳိး ကြဲျပားပံုေဖာ္ေနသည္က ဥေရာပတိုက္သားႏွင့္ ဗမာအမ်ဳိးသမီး လက္ထပ္ျခင္းက တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ဂုဏ္သိကၡာႀကီးမႈႏွင့္ သိကၡာမဲ့မႈ ဒြြြန္တြဲေနသည္။ သူ၏ မေကာင္းသတင္း ရင္းျမစ္နဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ ဂုဏ္သိကၡာႀကီးေသာ ရင္းျမစ္လည္းျဖစ္သည္။ ကုလားႏွင့္ လက္ထပ္ေသာ ဗမာအမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ စကားလံုးအထူးတလည္ မတြင္ခဲ့ေခ်။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ကုလားယူထားေသာ ဗမာအမ်ဳိးသမီးကို ကုလားမ ဟုသာ နိမ့္ခ်ေခၚခဲ့ၾကသည္။  ဗိုလ္ကေတာ္ႏွင့္ ကုလားကေတာ္ ညီမွ်မႈသည္ အဘယ္အခါမွ သိသိသာသာ တိုးတက္မလာခဲ့ေခ်။ ဂ်ပန္က ဗမာျပည္ကိုသိမ္းပိုက္လိုက္ေသာ ကာလအတိုအတြင္းမွာပင္ ဂ်ပန္ယူထားေသာ ဗမာအမ်ဳိးသမီးကို ဂ်ပန္ကေတာ္ဟု ရည္ၫႊန္းၾကသည္။ ဤျခားနားခ်က္က ျဖစ္ႏိုင္ေျခအေျဖမွာ ဗိုလ္ကေတာ္က အမ်ဳိးအဆင့္အတန္း၊ ယဥ္ေက်းမႈ ျမင့္မားေစသည့္အတြက္ ျမတ္ေသာ လက္ထပ္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟုပံုေဖာ္သည္။ ကုလား လက္ထပ္သူကို ႏိွမ့္ေသာလက္ထပ္ျခင္းဟု ပံုေဖာ္သည္။ သူတို႔ႏွစ္မ်ဳိးစလံုးက ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားကိုပဲ လက္ထပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ေမြးဖြားလာသည့္ သားသမီးက ကျပားျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ မၾကာမီ တိုးတက္လာသည့္ျပႆနာ၌ ျငင္းခံုလာခဲ့ၾကသည္။ ဤအခ်က္မ်ားသည္ ကျပားျပႆနာႏွင့္ လြန္စြာ ပတ္သက္လာေလသည္။

ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား၏ မယား၊ အမ်ဳိးသမီးႏွင့္ ကျပား သားသမီးမ်ား အဘယ့္ေၾကာင့္ ျပႆနာတစ္ခု ျဖစ္လာသနည္း။ အထက္ပါေမးခြန္းႏွင့္ စပ္္္လ်ဥ္း၍ ကြၽႏု္ပ္သည္ ကိုလိုနီဗမာျပည္တြင္ မ်ဳိးမတူဘာသာမတူ လက္ထပ္ျခင္းကို ရွင္းလင္းေပးေသာ  ကြဲလြဲေျပာင္းလြဲေသာ သေဘာထား အေၾကာင္းအရင္းမ်ားစြာကို စဥ္းစားမိသည္။ အမ်ဳိးသားေရး ျပင္းထန္သူမ်ားသည္ မိမိတို႔၏ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို ေမတၱာရပ္ခံသည္မွာ ဓေလ့ထံုးစံ အစဥ္အလာကို ေစာင့္ထိန္းၾက၊ ဗမာလူမ်ဳိး၊ ယဥ္ေက်းမႈကို ကာကြယ္ၾက၊ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ  ခိုင္မာစြာ အျမစ္တြယ္မႈ၊ အေႂကြးတင္မႈ တိုးျမႇင့္ေနျခင္း၊ ဆင္းရဲျခင္းတို႔သည္ ၁၉၃၀ စီးပြားေရးၾကပ္တည္းမႈမွ ေရာေႏွာထားေသာ ျပည္ေထာင္စု၏ ျပစ္တင္ေဝဖန္မႈမ်ားကို ဦးေဆာင္ေနသည္။ မ်ဳိးမတူ ဘာသာျခားေရာေႏွာ လက္ထပ္ျခင္းကို အက်ယ္တဝင့္ ေျပာေၾကာင္းရင္းမွာ ကိုလိုနီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၏ က်ားမသဘာဝမွာလည္း ႐ိုးတံရွည္ျခင္းလည္းျဖစ္သည္။ 

— လူထုဝဏၰ