ဗမာျပည္၏ တစ္ဦးတည္းေသာ ဘုရင္မ ရွင္ေစာပု

"႐ွင္​​ေစာပု [၁၃၉၄-၁၄၇၂] "

႐ွင္​​ေစာပုကို သ​ကၠရာဇ္​ ၁၃၉၄ တြင္​ ဟံသာဝတီတြင္​ ​ေမြးဖြားခဲ့သည္​။ ​ေမြးခ်င္​း ၂ ဦးအနက္​ အငယ္​ဆံုးျဖစ္​သည္​။ မိဘမ်ားမွာ ဝါရီ႐ူးမင္​းဆက္​၏စစ္​ဘုရင္​၊ အပရသိန္​(ခ)ဗညားႏြဲ႔(ခ) မြန္​ဘုရင္​ ရာဇဓိရာဇ္​ႏွင္​့ ​႐ွင္​​ေမြ႔သင္​(ခ)တလသုႏၶမာယာ ျဖစ္​သည္​။

႐ွင္​​ေစာပု အသက္​ ၂၀ ​ေရာက္​တဲ့အခါမွာ ဖခမည္​း​ေတာ္​၏တူ ​ေတာ္​သူ သမိန္​စည္​သူႏွင္​့ လက္​ဆက္​ၿပီး သားသမီး ၃ဦး ထြန္​းကားခဲ့ပါတယ္​။ အိမ္​​ေထာင္​သက္​ ၅ႏွစ္​ အၾကာမွာ ခင္​ပြန္​းျဖစ္​သူ ကြယ္​လြန္​ခဲ့ပါတယ္​။
ရာဇဓိရာဇ္​နန္​းတက္​စအခ်ိန္​ကတည္​းက ျဖစ္​ပြားခဲ့တဲ့ ဟံသာဝတီႏွင္​့ အင္​းဝ အႏွစ္​ ၄၀ၾကာ စစ္​ပြဲကို အဆံုးသတ္​ရန္​အတြက္​ ႐ွင္​​ေစာပု၏ အစ္​ကို​ေတာ္​ျဖစ္​သူ ဗညားရံက အင္​းဝဘုရင္​ ဆင္​ျဖဴ႐ွင္​ သီဟသူထံ ႏွမ​ေတာ္​ ႐ွင္​​ေစာပုကို ဆက္​သခဲ့ပါတယ္​။ အဲ့ဒီအခ်ိန္​မွာ ႐ွင္​​ေစာပုဟာ အသက္​ ၂၉ႏွစ္​ ႐ွိပါၿပီ။
အင္​းဝဘုရင္​ ဆင္​ျဖဴ႐ွင္​ သီဟသူႏွင္​့ ၃ႏွစ္​ၾကာ ​ေပါင္​းသင္​းၿပီး​ေတာ့ အုန္​း​ေဘာင္​အင္​အားစုရဲ႕ တိုက္​ခိုက္​မႈ​ေၾကာင္​့ သီဟသူ က်ဆံုးသြားခဲ့ပါတယ္​။ သီဟသူနဲ႔ တန္​​ေဆာင္​း႐ွင္​မိဖုရားရဲ႕သား မင္​းလွငယ္​ဟာ အသက္​ ၉ႏွစ္​အရြယ္​ႏွင္​့နန္​းတက္​လာပါတယ္​။ မင္​းလွငယ္​ဘုရင္​ျဖစ္​လာခ်ိန္​မွာ အဲ့ဒီ​ေခတ္​က ပ​ေဒသရာဇ္​ဓ​ေလ့ထံုးစံမ်ားႏွင္​့အညီ မင္​းလွငယ္​ရဲ႕ မိဖုရား​ေခါင္​အျဖစ္​ ႐ွင္​​ေစာပုကို နန္​းတင္​ခဲ့ပါတယ္​။ မင္​းလွငယ္​ဟာ နန္​းစံသက္​ ၃လ မွာ အစာအဆိပ္​သင္​့ၿပီး ကြယ္​လြန္​ခဲ့ပါတယ္​။

အင္​းဝထီးနန္​းကို က​ေလး​ေက်း​ေတာင္​ညိဳက တက္​သိမ္​းကာ ႐ွင္​​ေစာပုကို ထပ္​မံမိဖုးရား​ေခါင္​ တင္​​ေျမႇာက္​ခဲ့ပါတယ္​။ မၾကာခင္​မွာပဲ မိုးညင္​းသတိုးရဲ႕တိုက္​ခိုက္​မႈ​ေၾကာင္​့ က​ေလး​ေက်း​ေတာင္​ညိဳမင္​းက ထြက္​​ေျပးရပါတယ္​။ ၿပီး​ေနာက္​ မိုးညင္​းသတိုး နန္​းတက္​လာပါတယ္​။ မိုးညင္​းသတိုးက ရ​ွင္​​ေစာပုကို ျပန္​လည္​သိမ္​းပိုက္​ၿပီး မိဖုရား​ ေျမႇာက္​ခဲ့​ေပမယ္​့ ျမတ္​ႏိုးယုယျခင္​းနည္​းပါးခဲ့ပါတယ္​။

ဟံသာဝတီျပန္​ဖို႔ ​ေတာင္​းဆိုခြင္​့မရခဲ့တဲ့ ပ႑ာမင္​းသမီး႐ွင္​​ေစာပုဟာ အင္​းဝမွာစံစား​ေနရင္​း အညာအရပ္​မွာ ပိဋကတ္​စာ​ေပမ်ား လာ​ေရာက္​​ေလ့လာသင္​ယူ​ေနတဲ့ မြန္​အမ်ိဳးသားရဟန္​း ႏွစ္​ပါးနဲ႔ဆက္​သြယ္​မိခဲ့ပါတယ္​။ ႐ွင္​​ေစာပုဟာ မက်န္​းမမာျဖစ္​​ေယာင္​​ေဆာင္​ကာ ဆရာ​ေတာ္​ႏွစ္​ပါးကို ဆည္​းကပ္​ခြင္​့ မိုးညင္​းသတိုးဆီမွာ ​ေတာင္​းခံခဲ့ပါတယ္​။ အစစအရာရာအဆင္​​ေျပ​ေအာင္​ ျပင္​ဆင္​ၿပီးတဲ့အခါမွာ ႐ွင္​​ေစာပုဟာ မြန္​ရဟန္​းႏွစ္​ပါးအကူအညီနဲ႔ ​ေရ​ေၾကာင္​းက​ေနတဆင္​့ တိတ္​တိတ္​​ေလး ထြက္​​ေျပးၾကပါတယ္​။ ဒီလိုနဲ႔ ဟံသာဝတီကို ၇ႏွစ္​ၾကာ​ေအာင္​ ခြဲခြာၿပီး အင္​းဝမွာ​ေနခဲ့ရတဲ့ ႐ွင္​​ေစာပုဟာ ၁၄၃၀ မွာ ဟံသာဝတီကို ျပန္​​ေရာက္​လာပါတယ္​။
ထိုအခ်ိန္​မွာ ႐ွင္​​ေစာပုရဲ႕အစ္​ကို​ေတာ္​ ဗညားရံမင္​းျပဳ​ေနခ်ိန္​ျဖစ္​ၿပီး ျပန္​လည္​ႀကိဳဆိုခဲ့ပါတယ္​။ ႐ွင္​​ေစာပုျပန္​​ေရာက္​ၿပီး ၁၆ႏွစ္​အၾကာမွာ အစ္​ကို​ေတာ္​ ဗညားရံ ကြယ္​လြန္​ခဲ့ၿပီး ႐ွင္​​ေစာပုရဲ႕သား​ေတာ္​ ဗညားဗ႐ူးက ထီးနန္​းအ႐ိုက္​အရာကို ဆက္​ခံခဲ့ပါတယ္​။ ဗညားဗ႐ူးဟာ နန္​းစံသက္​ ၄ႏွစ္​အရမွာ လုပ္​ၾကံခံရလို႔ ကြယ္​လြန္​ၿပီး ႐ွင္​​ေစာပုရဲ႕တူ​ေတာ္​ ဗညားက်န္​းက ထီးနန္​းဆက္​ခံပါတယ္​။ ၃ႏွစ္​အၾကာမွာ ​ဗညားက်န္​းကြယ္​လြန္​ၿပီး ဗညားရံမင္​းရဲ႕သား​ေတာ္​ လိတ္​မြတ္​​ေထာ နန္​းတက္​ခဲ့ပါတယ္​။ သူဟာျပည္​သူျပည္​သား​ေတြကို ညႇင္​းပန္​းမွာ​ေၾကာင္​့ နန္​းစံၿပီး ၇လအၾကာမွာ လိတ္​မြတ္​​ေထာဟာ ဟံသာဝတီထီးနန္​းကို အဘြား​ေတာ္​ ႐ွင္​​ေစာပုကို လႊဲ​ေပးခဲ့ရပါတယ္​။

႐ွင္​​ေစာပုကို ျပည္​သူျပည္​သားမ်ားက ​ေရြးခ်ယ္​ခဲ့တာျဖစ္​ၿပီး အသက္​၅၉ႏွစ္​အရြယ္​မွာ ဘုရင္​မျဖစ္​လာပါတယ္​။ ဗညား​ေထာ(မင္​းအို)ဆိုတဲ့ဘြဲ႔ကို လိုက္​​ေလ်ာစြာ ခံယူခဲ့တယ္​။ ႐ွင္​​ေစာပုဘုရင္​မျဖစ္​လာတဲ့အခါမွာ ကုသိုလ္​​ေရးကိစၥမ​်ားကို ပိုမိုျပဳလုပ္​ခဲ့တယ္​။ ​ေရႊတိဂံု​ေစတီႏွင္​့ ​ေရႊ​ေမာ္​​ေဓာဘုရားကို ျပဳျပင္​မြမ္​းမံခဲ့တယ္​။

စစ္​​ေဘးကကင္​း​ေဝးလာၿပီျဖစ္​တဲ့ ဟံသာဝတီရဲ႕ျပည္​တြင္​း​ေရးအ​ေျခအ​ေနဟာ ႐ွင္​​ေစာပုလက္​ထက္​မွာ ၿငိမ္​း​ေအးသာယာခဲ့ပါတယ္​။ ကုန္​ကူးသန္​း​ေရာင္​းဝယ္​မႈမ်ား ဖြံ ့ၿဖိဳးလာတဲ့အတြက္​ ႏိုင္​ငံရဲ႕စီးပြား​ေရးတိုးတက္​လာခဲ့ပါတယ္​။ ႐ွင္​​ေစာပုဟာ အင္​းဝက​ေျပးစဥ္​ ကူညီခဲ့တဲ့ ရဟန္​းႏွစ္​ပါးအနက္​ အ႐ွင္​ဓမၼဓရကို လူဝတ္​လဲ​ေစၿပီး နန္​းလ်ာအျဖစ္​ ​ေရြးခ်ယ္​ခဲ့ပါတယ္​။ ႐ွင္​ဓမၼဓရကို သမီး​ေတာ္​ မိပကာ​ေထာ္​နဲ႔ထိမ္​းျမား​ေပးခဲ့ၿပီး ဓမၼ​ေစတီဘြဲ႔အမည္​ အပ္​ႏွင္​းကာ နန္​းစံသက္​ ၇ႏွစ္​မွာ သမက္​​ေတာ္​ကို ထီးနန္​းလႊဲ​ေပးခဲ့ပါတယ္​။
႐ွင္​​ေစာပုရဲ႕နန္​းတက္​ႏွစ္​မွာ ၁၄၅၃ျဖစ္​ၿပီး ၁၄၇၂မွာ ကြယ္​လြန္​ခဲ့ပါတယ္​။

က်မ္​းကိုး။
စာ​ေပဂ်ာနယ္​ အမွတ္​ ၁၀၊ ၁၉၉၀။
ရာဇဝင္​ထဲကမိန္​းမသား
​ေဒါက္​တာမတင္​ဝင္​း(ပညာ​ေရးတကၠသိုလ္​)
ဝင္​းရတနာစာ​ေပ၊ ၂၀၀၉။