မေးခွန်းဝါကျ တည်ဆောက်နည်း

        

    မေးခွန်းဝါကျ တည်ဆောက်နည်း 

အမေးပုဒ်

Ho ၊ Hon ၊ Honnuá ၊  Hone ၊ Haré ၊ Horé ၊ Hoñtté ၊ Hodun  

Ki ၊ kiya ၊ kiyolla ၊ keen ၊ keengori ၊ keené

 

အမေးပစ္စည်း

 Né ၊    Néki

ရိုဟင်ဂျာဘာသာစကား၌ မေးခွန်းဝါကျတည်ဆောက်ရာတွင် အဓိကအားဖြင့် ပုံစံနှစ်မျိုး တွေ့ရှိရသည်။ 

          ၁။ အမေးပစ္စည်းနှင့် တည်ဆောက်သောမေးခွန်းဝါကျ

         ၂။ အမေးကြိယာဝိသေသနနှင့် တည်ဆောက်သော မေးခွန်းဝါကျ 

၁။     အမေးပစ္စည်းနှင့် တည်ဆောက်သောမေးခွန်းဝါကျ

       အမေးပစ္စည်းနှင့် မေးခွန်းဝါကျတည်ဆောက်ရာတွင် Né ဟူသော ပစ္စည်းကို သုံးလေ့ရှိသည်။ 

ရိုးရိုးဝါကျ သို့မဟုတ် ပေါင်းစပ်ဝါကျတစ်ခု၏ နောက်ဆုံးကြိယာတွင် Né ၊ Néki ပစ္စည်းကို ဆက်ပေးလိုက်ခြင်းဖြင့် မေးခွန်းဝါကျ ဖြစ်သွားတတ်သည်။ 

သာဓက။ 

   (က)         Tui baat háiyos.         (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သင် ထမင်း စားပြီးပြီ။)

                 Tui baat háiyos+né?   (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သင် ထမင်း စားပြီးပြီလား။)

    (ခ)         Tuañrá górót giyó.      (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သင်တို့ အိမ်ကို သွားတယ်။)

                 Tuañrá gorot giyós+né?   (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သင်တို့ အိမ်ကို သွားသလား။)

    (ဂ)         Íba shúndór.              (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူလှပသည်။)

                 Íba shundor né?         (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သူလှပသလား။)

      (ဃ)      Ítara ajó gura.            (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                (သူတို့ ငယ်သေးသည်။)

                 Itara ajó gura né?       (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူတို့ ငယ်သေးသလား။)

၁-၁။    Né (နဲ့) ဟူသော အမေးပစ္စည်းကို တစ်ခါတစ်ရံ Ní (နိ) ဟူ၍လည်း အသံထွက်ဆိုတတ်သည်။

၁-၂။    ငြင်းလိုသော၊ စူးစမ်းလိုသော၊ လက်မခံလိုသော ပုံစံဖြင့် မေးခွန်းဝါကျ တည်ဆောက်သောအခါ Néki ဟူသော ပစ္စည်းကို သုံးလေ့ရှိသည်။ 

သာဓက။

       (က)      Añí dasé mashtor.      (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (ကျုပ်သည် ကျောင်းဆရာဖြစ်သည်)

                 Añí dasé fool néki?      (မေးခွန်းဝါကျ)

                 Añí fool néki? (မေးခွန်းဝါကျတွင် dasé ပုဒ်ကို မြှပ်သုံးလေ့ရှိသည်။)

                 (ကျုပ်သည် ကျောင်းဆရာ ဖြစ်သလား။)

     (ခ)        Ite shundor.           (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                  (သူ လှပသည်။)

                 Ite shundor néki?   (မေးခွန်းဝါကျ)

                  (သူ လှပသလား။)

    (ဂ)         Te abar aibó.          (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူ ပြန်လာမည်။)

                 Te abar aibó néki?   (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သူ ပြန်လာမလား။)

    (ဃ)        Itar gór hañsé.       (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူ့အိမ်က နီးသည်။)

                 Itar gór hañsé nékí?  (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သူ့အိမ်က နီးသလား။)

    (င)         Ibá bát hai touribó.   (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူ(မ) ထမင်းစား၍ မီပါမည်။)

                 Ibá bát hai touribó nékí?(မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သူ(မ) ထမင်းစား၍ မီပါမလား။)

၁-၃။       တစ်ခါတစ်ရံ ဝါကျတစ်ကြောင်းကို လေးနက်စေသော သဘောဖြင့် Nóné ၊ Nónékí ဟူသော ဝါကျနောက်လိုက်ပစ္စည်းကို သုံးတတ်သည်။ 

သာဓက။       ။

              (က)      Anis tará entaan diyé nóné?

                        (အာနိစ်တို့ စာမေးပွဲဖြေခဲ့ပြီ မဟုတ်လား။)

              (ခ)       Tui wada diyos dé nó nékí?

                        (မင်း ကတိပေးခဲ့တာ မဟုတ်ဘူးလား။)

၂။     အမေးကြိယာဝိသေသနနှင့် တည်ဆောက်သော မေးခွန်းဝါကျ 

အမေးပုဒ်ကို သုံး၍ မေးခွန်းဝါကျ တည်ဆောက်သောအခါ ဝါကျနောက်ဆုံးတွင် အမေးပစ္စည်း de ကို ပေါင်းစပ်၍လည်းကောင်း၊ အမေးပစ္စည်း de ကို မြှပ်၍လည်းကောင်း ဖွဲ့စည်းနိုင်သည်။  အမေးပုဒ်ကို ကြိယာနှင့် ကပ်၍ထားလေ့ရှိသည်။

သာဓက။           ။

     (က)        Tui ki haibi dé? 

                  Tui ki haibí? (de ပစ္စည်း မြှပ်ထားပုံ)

                  (သင် ဘာစားမလဲ။)

     (ခ)         Itará horé zar dé?

                  Itará horé zar? (de ပစ္စည်း မြှပ်ထားပုံ)

                  (သူတို့ ဘယ်လို သွားနေတာလဲ။)

     (ဂ)         Añi tikot hontú faiyum de?

                  Añi tikot hontú faiyum? (de ပစ္စည်း မြှပ်ထားပုံ)

                  (ငါ လက်မှတ် ဘယ်မှာ ရမလဲ။)

     (ဃ)    Hamid Kyaw ye sairkól sola hoñtté shíkké dé?

              Hamid Kyaw ye sairkól sola hoñtté shíkké?

             (ဟမိတ်ကျော်က စက်ဘီးစီးတာ ဘယ်ခါ သင်ခဲ့သလဲ။

     (င)       Toré hone daker de? 

                Toré hone daker?

                (မင်းကို ဘယ်သူ ခေါ်နေတာလဲ။)

    (စ)        Yián kiyóllá baiñge dé?

                Yián kiyóllá baiñge?

                (ဒါ ဘယ်ကြောင့် ကျိုးသွားတာလဲ။)

    (ဆ)      Quraan keen gorí forá fore dé?

               Quraan keen gorí forá fore?

                (ကုရ်အာန်ကျမ်းကို ဘယ်လို ဖတ်ရသလဲ။)

     (ဇ)       Itara ham hodún goijjé dé?

                Itara ham hodún goijjé?

                (သူတို့ အလုပ် ဘယ်လောက် လုပ်ခဲ့သလဲ။)

     (စျ)       Tuañrar mazí honnuá dé?

                 Tuañrar mazí honnuá?

                 (မင်းတို့ရဲ့ တာဝန်ခံဘယ်သူလဲ။)

      (ည)      Sayed Swe ré hone mataiyé dé?

                 Sayed Swe ré hone mataiyé?

                 (ဆယတ်ဆွေကို ဘယ်သူခေါ်တာလဲ။)

      (ဋ)  Abdu Minnyur fuwa ho jamatot foré dé?

            Abdu Minnyur fuwa ho jamatot foré? 

                (အဒူမင်းညိုရဲ့သား ဘယ်နှတန်းမှာ သင်နေတာလဲ။)

    (ဌ)         Ité kiya fonná nofore dé? 

                 Ité kiya fonná noforé?

                 (သူ ဘာကြောင့် စာမဖတ်တာလဲ။)   

    (ဍ)         Tui ho doilla rongor bazu finos?

          (မင်း အရောင် ဘယ်နှမျိုးရှိသော အင်္ကျီ ဝတ်ဆင်သလဲ။)

     (ဎ)      Tui hon doilla rongor bazu finnós dé? 

               Tui hon doilla rongor bazu finnós?

                 (မင်း အင်္ကျီ ဘယ်အရောင် ဝတ်ဆင်သလဲ။)

၂-၁။ အချို့ မေးခွန်းဝါကျများတွင် အသက်အရွယ်အချင်းချင်း သို့မဟုတ် ကြီးသူက ငယ်ရွယ်သူကို ပြောဆိုရာတွင် ဝါကျအနေအထားအရ ré | lé ဝါကျ နောက်လိုက်ပစ္စည်းများကို de နှင့် တွဲ လည်းကောင်း၊ de ကို မြှပ်၍ လည်းကောင်း သုံးလေ့ရှိသည်။ 

သာဓက။        ။

       (က)       Muktar Nu aicce né ré?

                    (မုခ်တာရ်နု လာသလား။)

       (ခ)        Itara fōiñssé nikí ré?

                    (သူတို့ ရောက်ပြီလား။)

       (ဂ)     Tuañrattún hoñtté goijjá óibo dé re?

                    (မင်းတို့ ဘယ်တော့ လုပ်ပြီးမှာလဲ။)

       (ဃ)         Keen gorí giyé dé ré?

                     (ဘယ်လို သွားခဲ့တာလဲ။)

        (င)         Tui hoikká zoor lé?

                     (မင်း ဘယ်လို သွားနေတာလဲ။)

       (စ)          Ki gorór lé?

                     (ဘာ လုပ်နေတာလဲ။)

•  အချို့ဒေသများတွင် H သံနှင့်စသော အမေးပုဒ်များကို K သံနှင့် အသံထွက်ကြသည်။

       (Hone – Kone ၊ Horé – Koré)

၂-၂။ အချို့ဝါကျများသည် မေးခွန်းဝါကျ မဟုတ်ဘဲ Faallá ဟူသောပုဒ်ကို ဝါကျနောက်ဆုံးတွင် ပေါင်းစပ်၍ ပြုလုပ်သူကို တိုက်ရိုက် ပြောဆိုသောအခါ အမေးသဘော ဆောင်တတ်သည်။ Faallá သည် မသေချာသော၊ မတိကျသော သဘောဆောင်သည့် ပုဒ်ဖြစ်သည်။ 

သာဓက။            ။

              (က)    Tui baat háiyos faallá.

                       (မင်း ထမင်း စားပြီးပြီလို့ ထင်တယ်။)

             (ခ)      Tuañra ham nal gorjó faallá.

                       (မင်းတို့ အလုပ်လုပ်ပြီးပြီလို့ ထင်တယ်။)

— RohangKing

To be continued …