ရိုဟင်ဂျာ ဘယ်ကစလဲ၊ မြန်မာနိုင်ငံဘယ်လိုစသလဲ?

ရိုဟင်ဂျာ ဘယ်ကစလဲ၊ မြန်မာနိုင်ငံဘယ်လိုစသလဲ?

— အန်ကယ် Patrick Tan

            အင်္ဂလိပ်တွေက အဲ့ဒီဒေသမှာ သူ့ထက်အရင် အခြေလာချတဲ့ အာရဗ်တွေက အကျပ်တောင်ကို အစွဲပြုလို့ အက္ကယဗ် Akyab လို့ ခေါ်ဆိုခဲ့တဲ့မြို့ကို သူတို့ကလည်း အက္ကယဗ်လို့ ဆက်ခေါ်လေတော့ နံမည်အမှန်က ငါတို့ရခိုင်ဘာသာစကားအရ စိုက်တွေ ကွ… စိုက်တွေ… စိုက်တွေ လို့ခေါ် ဆိုပြီး တောင်းဆိုလို့ Sittwe စစ်တွေလို့ ပြင်ပေးခဲ့ရတယ်။

အာရဗ်တွေက အဲ့ဒီဒေသခံတွေကို အာရကန် (စစ်ဘီလူး)လို့ မှည့်ခဲ့ရာဘီလူးဆိုတဲ့အနွတ်သညာကိုမကြိုက်သလို အာရဗျီစကား အာယက် (သေရည်) ဒါကြောင့် အရကန်ကို Ambiguity သဘောနဲ့ (ရ-R) သံအစား (ယ-Y) သံ သုံးပြီး အာရကန်လို့မခေါ်ဘဲ အာယကန် အရက်သမားလို့ နှိမ့်ချခေါ်ဆိုတာမကြိုက်တာကြောင့် ငါတို့ အာရကန်မဟုတ်ဘူး။။ ရခိုင် Rakhine ကွလို့ ပြင်ပေးခိုင်းတော့လည်း ပြင်ခေါ်ပေးခဲ့ကြရတာပဲ။

အင်္ဂလိပ်က မော်လ်မိန်း လို့ခေါ်တွင်ခဲ့တဲ့မြို့ကို မော်လမြိုင်၊ ပရုမ်း Prome လို့ခေါ်တဲ့မြို့ကို ပြည် (ပြေ) လို့ မွန်အသံထွက်အမှန်အတိုင်းပြင်ပေးခဲ့ရသလို၊ အာရဗ်တွေအမည်မှည့်ခဲ့တဲ့ မာသားဘဲန်(မာတာဘန်)ကို မုတ္တမ၊ ဆီရီယမ်ကို သံလျှင်၊ မားကွီးကို မြိတ်(ဘိတ်)၊ဘာဆီးန် Bassein ကို ပုသိမ်လို့ မွန်အသံထွက်အမှန်အတိုင်း ပြင်ပေးခဲ့ရတယ်။

ဒါကြောင့် အင်္ဂလိပ်က အာရကန်မူစလင်မ်လို့ မှတ်တမ်း အသွင်းခံရသူ မေယုဒေသသားတွေက (အစ္စလမ်ဘာသာဝင်တိုင်းဟာ သူတို့ကိုမူစလင် မွတ်စ်လင်မ်လို့ အနွတ်သညာ ခေါ်ဆိုမှုတိုင်းအား ကြည်ဖြူစွာ လက္ခံကြပါတယ်)

ငါတို့ ဘာသာစကား အသံထွက်အမှန်အရ "ရိုဟင်ဂျာ" လို့ခေါ်ဆိုတယ် ဆိုတာကျတော့မှ ဘယ့်နှယ် လက်မခံ။ ဟင့်အင်း… ဟင့်အင်း ဘင်္ဂါလီပါပဲလို့ အကြောက်အကန်ဖျင်ကုန်းငြင်းပြီး ရိုင်းစိုင်းတဲ့စိတ်ဓာတ်တွေပြကြတာတုန်း။

ဥပမာ မြန်မာနိုင်ငံက ချင်းတွေ ပထမဆုံးအလုံးအရင်းနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုတာ မကြားဖူးတဲ့ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တစ်ခုမှာ အခြေချခဲ့ကြတယ်။ သူတို့က သူတို့ရွှေ့ပြောင်းလာတဲ့မူလဒေသ မြန်မာမြေပုံကို လက်ထောက်ပြထားခဲ့တယ်။

ဒီတော့ ထိုအစိုးရက အဲ့ဒီနိုင်ငံလာတဲ့လူမှန်သမျှ "ချင်း" တွေ ဖြစ်တယ်လို့ ယူဆထားမယ်။

ခင်ဗျားတို့ ပြည်မက ဗမာလူမျိုးအချို့ကလည်း ထိုနိုင်ငံမှာ အနေအစားချောင်လို့ ပြေးဝင်ခိုလှုံကြစဉ် ထိုအစိုးရက ဟေ့ မင်းဟာ အဲ့ဒီတိုင်းပြည်ကလာရင် သောက်စကားမများနဲ့ ဗမာတွေ မြန်မာတွေလာမလုပ်နဲ့ ချင်းလူမျိုးပဲ လို့သာဆိုရင် ခင်ဗျားတို့ ဘယ်လိုခံစားရမလဲ။

ပြောကြစမ်းဗျာ။ ဒါ ကျနော် ခြုံယူဆင်ချင်သဘောတရားအရ စဉ်းစားကြည့်တာပါ။ ဥပမာ ပြောတာပါ။ ဘာဗဟုသုတမျှမရှိတဲ့ နွားခြေရာခွက်ထဲကဖားသူငယ် ဗမာလူမျိုး နလဗိန်းတွေ လူ့အဆင့်မီမီနဲ့ တွေးကြည့်စမ်းပါဗျာ။

ထပ်ပြောပါဦးမယ်။

လူတစ်ဦး သူ့ရဲ့အသိမ်းခံရသောမြေကို ပြန်တောင်းမယ်ဆိုလျှင် မြေပုံနှင့်တကွ သူ့ရဲ့ပိုင်နက်မြေကိုအတိအကျ တောင်းဆို ရယူနိုင်ရမယ်။

မြန်မာပဒေသရာဇ်နောက်ဆုံးမင်းဆက် ကုန်းဘောင်ရွာသားတွေမှာမြန်မာပြည်ဆိုတဲ့မြေပုံ ရှိကို မရှိခဲ့သလို သူတို့ပိုင်နက် ဘယ်ကနေဘယ်အထိ၊ ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာ ကျယ်ဝန်း ပိုင်ဆိုင်မှန်းကို မသိခဲ့တာပါ။

အလွန်ခေတ်မီခဲ့တဲ့ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်ရဲ့ ဘိတ်အရှေ့ (The second last)ဘုရင် မင်းတုန်းမင်းတောင် သူတည်တဲ့ မန္တလေးမြေပုံပဲရှိခဲ့တယ်၊ ဒါပေမယ့် Original မှတ်တမ်း ထိမ်းသိမ်းမထားခဲ့ဘူး။ ဧရာဝတီမြစ်တောင် ဘယ်နားက စ မှန်းမသိခဲ့ကြတဲ့ လူမျိုးတွေပါ။

နေမဝင်ပြည့်ရှင်အင်္ဂလိပ်တို့ အိန္ဒိယအင်ပါယာကိုသိမ်းပြီးနောက်ယင်းနှင့် ထိစပ်နေသော မြန်မာပြည်ကို သုံးကြိမ်စစ်ခင်းလို့ သိမ်းပိုက်ခဲ့တယ်။ ၁၈၂၄-၂၆၊ ၁၈၅၂-၅၃၊ ၁၈၈၅ အပြီးမှာ မြန်မာတစ်နိုင်လုံးကိုသိမ်းပြီး အိန္ဒိယအင်ပါယာအောက်ထည့်သွင်းကာ အိန္ဒိယဘုရင်ခံချုပ်က အိန္ဒိယအင်ပါယာရဲ့ပြည်နယ်တစ်ခုအဖြစ် မြန်မာဝန်ရှင်တော်မင်းခန့်ကာ အုပ်ချုပ်ခဲ့တယ်။ အိန္ဒိယငွေကြေးသုံးစွဲခဲ့တယ်။ (ရူပီး သုံးရပါတယ်) အိန္ဒိယဥပဒေလိုက်နာရပါတယ်။ တက္ကသိုလ်တောင် အိန္ဒိယ အနောက်ဘင်္ဂလားပြည်နယ် ကာလကတ်တား တက်ကသိုလျ သွားတက်ရပါတယ်။

၁၉၁၇ မွန်တေဂူး ချမ်းစဖို့ဒ် ကော်မရှင်ရဲ့ အစီရင်ခံစာအရ အိန္ဒိယအင်ပိုင်ယာ မြန်မာပြည်နယ်ကို မြန်မာနိုင်ငံအဖြစ်သီးသန့်ခွဲထုတ်ဖို့ မြန်မာမြေပုံကို မွန်တေဂူး နဲ့ ချမ်းစဖို့ဒ် တို့ဦးစီးတဲ့ ကော်မရှင်က ရေးဆွဲပါတယ်။

ဗမာဘုရင်မသိခဲ့တဲ့ရဝမ်ဒေသကို မြန်မာပြည်ထဲအများစုထည့်ကာ ကချင်လို့ သတ်မှတ်ပါတယ်။

ရဝမ်ဒေသအနည်းငယ် တရုတ်ပြည်ထဲကျန်ခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံက သူ့နိုင်ငံသားများအဖြစ် နိုင်ငံသားအခွင့်အရေး တန်းတူပေးထားပါတယ်။

ဗမာဘုရင်မကြားဘူးတဲ့မီဇိုရမ်ဒေသကို မြန်မာပြည်ထဲ တစ်ဝက်ထည့်ကာ ချင်းလို့သတ်မှတ်ပါတယ်၊ ကျန်တစ်ဝက်ကို အိန္ဒိယမြေပုံထဲထည့်ပါတယ်။ အိန္ဒိယက မီဇိုရမ်းပြည်နယ်ကို သူ့ပိုင်နက်အဖြစ် ဖက်ဒရယ်ဥပဒေအရ ပြည်နယ်အခွင့်အရေး အပြည့်အဝပေးထားပါတယ်။

ဗမာဘုရင် မသိခဲ့တဲ့ ကော်သူလေးဒေသကို ကရင်ဟုဆိုကာ မြန်မာမြေပုံထဲထည့်ပါတယ်။

ဗမာဘုရင် မကြားဘူးခဲ့သော ကရင်နီဒေသကို ကယားဟုဆိုကာ မြန်မာပြည်ထဲ ထည့်ပါတယ်။

ဗမာဘုရင်ရဲ့စစ်မက်ဖက်ပြိုင် အာရကန်ကမ်းမြောင်ကို (အာရက္ခ = စစ်ဘီလူးများ) မြန်မာမြေပုံထဲ အပြီးတွဲကာ ရခိုင်ဟုသတ်မှတ်ပါတယ်။အဲ့ဒီမှာ ပြသနာက လာပါပြီ။

အာရကန်ဒေသကို မြန်မာမြေပုံထဲထည့်သောအခါ အာရကန်နဲ့ မီဇိုရမ်အကြားရှိ အာရကန်ဘုရင့်လက်အောက်ကျလိုက်၊ အိန္ဒိယလက်အောက်ခံ အာသံဘုရင့်လက်အောက်ကျလိုက်၊ ဘယ်သူပိုင်မှန်းမသိ၊ အင်္ဂလိပ်အစိုးရမင်းအုပ်ချုပ်နေသော ဗမာရှင်ဘုရင် မမြင်ဘူး မကြားဘူးသော ရေမြေအလွန်ကောင်းသော မေယုဒေသကို အာရကန်မြေပုံထဲ ထည့်ထားပါတယ်။

ဗြိတိသျှအစိုးရက အိန္ဒိယအင်ပိုင်ယာ မြန်မာပြည်နယ်မှာ ၁၉၂၀ ခွဲရေးတွဲရေး ဆန္ဒခံယူပြီး ခွဲရေးပဲနိုင်နိုင် တွဲရေးပဲနိုင်နိုင် ငါသာသခင် ငါခွဲတယ်ကွာဟုဆိုကာ၊ မွန်တေဂူး ချမ်းစဖို့ဒ် ရေးဆွဲခဲ့သော မြေပုံအတိုင်း မြန်မာပြည်အဖြစ်ပြဌာန်းကာ သီသန့်ငွေကြေး (ကျပ်၊ မူး၊ မတ်၊ ပဲ၊ ပြား) ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံသီးသန့်ဥပဒေနဲ့ (ရာဇဝတ်နဲ့ တရားမ ဥပဒေတို့ကတော့ အိန္ဒိယအတိုင်းပါပဲ) ရန်ကုန်ကို မြို့တော်အဖြစ်သတ်မှတ်ကာ မြန်မာပြည်အဖြစ်အုပ်ချုပ်ပါတယ်။

ဗြိတိသျှအစိုးရရဲ့ ဒေသဆိုင်ရာအရာရှိများ မြို့တော်ရန်ကုန်ရှိ ရုံးချုပ်များသို့ ကူးလူးဆက်သွယ်နိုင်ရေးအတွက် လမ်းပန်း ကြေးနန်း ဆက်သွယ်ရေးများ ဆောင်ရွက်ပေးသဖြင့် ဒေသအသီးက ဪ ငါတို့ဟာဒမြန်မာပြည်ထဲမှာ၊ မြို့တော်ကတော့ ရန်ကုန်၊ မြန်မာပြည်သားအဖြစ် မြန်ပြည်တလွှားလွတ်လပ်စွာ နေထိုင်သွားလာ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားခွင့်ရှိသည်လို့ လက္ခံယုံကြည်ထားလိုက်ကြတယ်။

၁၉၄၇ သခင်အောင်ဆန်းက တစ်နှစ်အတွင်းလွတ်လပ်ရေးပေးဟုကြွေးကျော်ကာ ဗြိတိသျှအစိုးရထံမှ အရေးဆိုသောအခါ ဗြိတိသျှနန်းရင်းဝန်အက်တလီက ထိုဒေသ ထိုဒေသတို့သည် ငါတို့ဖာသာ သိမ်းယူခဲ့သော ဒေသများသာဖြစ်သည်၊ ဗမာဘုရင်မပိုင်ခဲ့၊ ဗမာဘုရင်ကိုအနိုင်ရလို့ သိမ်းပိုက်ထားသောဒေသတွေမဟုတ်၊ ထိုမြေပုံအတိုင်းလွတ်လပ်ရေးလိုချင်လျှင် ထိုဒေသများခေါင်းဆောင်များရဲ့ သဘောတူညီချက်ပါမှ Union of Burma မြန်မာ(ပြည်ထောင်စု)အဖြစ်လွတ်လပ်ရေးပေးနိုင်မည်ဆိုလေသည်။

သို့ဖြင့် သခင်အောင်ဆန်းက ပြည်ထောင်စုဖြစ်ရေး စည်းရုံးခဲ့ရာအသွားအလာအဆက်အသွယ်ကလည်း အဆင်ပြေသည့်အတွက် ရန်ကုန်တွင်အခြေတကျဖြစ်ကာ ဗမာအလားဖြစ်ကာ ဗမာများနှင့် ထိုးအတူပေါင်ဖက် အင်္ဂလိပ်ကိုတော်လှန်နေကြသော အာရကန် ခေါင်းဆောင်များ၊ မွန်ခေါင်းဆောင်များက စည်းရုံးရမခက်ဘဲ ကချင်၊ ကရင်၊ ကရင်နီ၊ ချင်၊း ရှမ်းများက ပြည်မနှင့်ပူးပေါင်းရန် အကြောက်အကန်ငြင်းဆန်ကြလေ၏။

ထို အာရကန်ခေါင်းဆောင်များထဲတွင် အင်္ဂလိပ်က အာရကန်မူစလင်မ်ဟု စာရင်းသွင်းထားသော မေယုဒေသခေါင်းဆောင်များလည်း ပါခဲ့ကြသည်။

ထိုသို့ ဗမာကိုမယုံကြည်ကြသော တိုင်းရင်းသားများကို (တိုင်းဒေသ မူရင်း ဒေသသားများကို သံခိပ်လုပ်လိုက်ရာမှ တိုင်းရင်းသား ဆိုသောစကား ဖြစ်ပေါ်လာသည်) စည်းရုံးရန်လက်လျှော့ပြီဖြစ်သော သခင်အောင်ဆန်းက ရသမျှမြေနှင့် လွတ်လပ်ရေးရယူရန် ဆုံးဖြတ်သော်လည်း သခင်အောင်ဆန်း၏နိုင်ငံရေးအကြံပေး ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားသမဂ္ဂ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် မူစလင်ကယ်လားကြီးဦးဖေခင်က သူကြိုးစားဖြောင့်ဖြကြည့်ဦးမည်ဆိုကာ မအိပ်မနေ ဆွေးနွေးရင်း အောင်မြင်သွားသည့်အတွက် ထိုခေါင်းဆောင်များလက်ခံသည့် ဖက်ဒရယ်မူကို ရေးဆွဲနိုင်ခဲ့ကာ ၁၉၄၇ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ မှာ ပင်လုံစာချုပ်ကို အောင်အောင်မြင်မြင် ချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့ကြလေသည်။

ထို့နောက် ယခုလက်ခံထားသည့် မြန်မာ့မြေပုံဒေသအသီးသီးမှ (မူလမြေပုံကနေ တရုတ်ကိုပေးလိုက်ရတဲ့ ဒေသလေးတော့ အခု မရှိလေတော့ပြီ၊ သိလိုလျှင် ကျနော့ Post အဟောင်း ပြန်ရှာဖတ်ပါလေ)

လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ ရွေးကောက်ခေါ်ယူကာ တိုင်းကျိုးပြည်ပြုလွှတ်တော်ကျင်းပပြီး တိုင်းပြည်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရေးဆွဲခဲ့ကြလေ၏။ (၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ)

ထို သခင်အောင်ဆန်း သဘာပတိလုပ်တဲ့ တိုင်းပြုပြည်ပြုလွှတ်တော်အမတ်များထဲ မေယုခရိုင်မှ အာရကန်မူစလင်အမတ်များ မြန်မာပြည်မမှ မြန်မာမူစလင်အမတ်များ မည်မျှပါဝင်ခဲ့သည်ကိုသိလိုလျှင် ဗြိတိသျှတော်ဝင်စာကြည့်တိုက်မှ သမိုင်းမှန်မှတ်တမ်းများကို Online မှ ရှာဖွေကြည့်လေကုန်။

နေဝင်းသမိုင်းလိမ်နှင့်ငြားကြသူများ၊ သိန်းစိန်သမိုင်းလိမ်နှင့် ဘမ်းဗူးအထည့်ခံရသူများ သို့မှသာ အမှန်သိကြပေမည်။

ထို အာရကန်မူစလင်များ၏မြေကိုတော့ မြန်မာ့မြေလုပ်ပြီး ထို "တိုင်း"ဒေသ မူ"ရင်း" ဒေသ"သား" အာရကန်မူစလင်မ်များကိုတော့ မင်းတို့ဟာ မြန်မာမဟုတ်ဘူး၊ ခိုးဝင်ဘင်္ဂါလီကွဆိုပြီး သူတို့ပိုင်ဒေသကနေ မောင်းထုတ်၊ ရှင်းပြစ် သတ်ပြစ်တာ လူကျင့်လူကြံကော ဟုတ်ပါရဲ့လား။

သူတို့ကို အင်္ဂလိပ်က အာရကန်မူစလင်လို့ မှတ်တမ်းထားပေမယ့် သူတို့ကိုသူတို့ သူတို့ဘာသာစကားအရ "ရိုဟင်ဂျာ" လို့ ခေါ်ဝေါ်တယ်ဆိုတာ လူမှန်ရင် လက်ခံပေးရမယ်လေ။ မုန်းဝန်းတရုတ်ကို မုန်းဝန်းဗမာလို့တောင်လက်ခံထားတာပဲ။

ကမ္ဘာ့ထင်ရှားတဲ့ ဥပမာပြရရင် ဂျာမဏီနဲ့ ပြင်သစ်နယ်စပ်မှာ အဲ့ဒီအချိန်က ကမ္ဘာမှာအရေးအကြီးဆုံးစွမ်းအင်ဖြစ်တဲ့ ကျောက်မီးသွေးပေါကြွယ်ဝချမ်းသာသော ဇားလန်း ဆိုတဲ့ ပရူးရှား(ဂျာမန်)ပိုင် ဒေသသေးသေးလေးရှိတယ်။ ပြင်သစ်တွေကော ဂျာမန်တွေကော သူတို့စကားသူတို့ပြောပြီး အတူနေထိုင်တယ်။

ပြင်သစ်ကလည်း သူပိုင်တယ်ဆိုပြီးသိမ်းတယ်။ အဲ့ဒီသေမှာရှိသမျှ လူသားအားလုံးကို ပြင်သစ်နိုင်ငံသားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုတယ်။

ဂျာမဏီက ငါပိုင်တဲ့မြေဆိုပြီး ပြန်တောင်းတော့ ကမ္ဘာ့တရားရုံးတွေရောက် တရားတပေါင်တွေဖြစ်နဲ့ နောက်ကျတော့ ပြင်သစ်က စာချုပ်စာတန်းနဲ့ ဂျာမဏီကို အပြီးပြန်ပေးခဲ့ရတယ်။

ဂျာမဏီနိုင်ငံက အဲ့ဒီဒေသတွင်းရှိပြည်သူအားလုံးကို ဂျာမန်နိုင်ငံသားအဖြစ်ပြန်လည် အသိအမှတ်ပြုခဲ့တယ်။ အချို့တွေ နှစ်နိုင်ငံသားခံယူကာ Passport နှစ်ခုကိုင်ထားကြတာမျိုးဆက် သုံးဆက်ရှိကြပြီ။

အဲ့ဒီဒေသသွားရင် ပြင်သစ်စကားတတ်ရင် ပိုအဆင်ပြေတယ်။ အချို့အဖိုးကြီးအဖွားကြီးတွေ ပြင်သစ်ပိုင်ခေတ်က ပြင်သစ်ကျောင်းတက်ရတော့ ပြင်သစ်စာ ပြင်သစ်စကားပဲ ရေးကြ ပြောကြတုန်း။ ဂျာမဏီ ကမ္ဘာမကြေဆိုတတ်လား သွားမေးရင် ပါးကြီးတောင်အရိုက်ခံရဦးမှာ။

သိန်းစိန်လက်ထက် တရုတ်လက်ကိုင်ဖုန်းပေါ် ငါးထောင်တန် SIM Card နဲ့ Facebook Account ဖွင့် ဗမာ့သွေး မေမေ့သား ဒီမိုချစ်သူ တို့လို့ Username တွေသုံးပြီး စစ်ခွေးတွေဝါဒဖြန့်တဲ့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတာ ခိုးဝင်ဘင်္ဂါလီဆိုတဲ့ သမိုင်းလိမ်တွေဖတ်ကာ အမျိုးဘာသာ သာသနာအော်ကြသူ ဒီမိုအော်ကြသူအပေါင်း သေချာဖတ်ကြ။

ပြီးရင် အခု တိုင်းပြည် ဘယ်ဘဝရောက်သွားပြီလဲဆိုတာ အနုလုံပတိလုံစဉ်းစားကြ။

— အန်ကယ် Patrick Tan

(8 May, 2021)