ေရွးစကား ေရႊအလား (၇)

 ေရွးစကား ေရႊအလား (၇)

"Againna ka guijja 

darram ka zat toul no gorjja

Cángbeñgya la cóñggi khattai

Avaya ré di córai."

- Old Rohingya Poetry/ Osin Cáyer

ဒီေရွးလကၤာဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ့႐ိုးရာပံုျပင္ တစ္ပုဒ္တြင္ ေတြ႕ရိွရတာျဖစ္ပါတယ္။ သက္ႀကီးတစ္ဦးက ေျပာျပရာမွ ေရးမွတ္ထားတာျဖစ္တယ္။ ဒီလကၤာကို တခ်ဳိ႕သက္ႀကီးေတြက ပေယာဂဆရာေတြ နတ္ကပြဲမွာ သံုးေလ့ရိွတဲ့ ဂါထာတစ္ပုဒ္ ျဖစ္တယ္လို႔လဲ ဆိုပါတယ္။ လကၤာအသံုးအႏႈန္းက ေခတ္တစ္ခုႏွစ္ခုေလာက္ အရင္က အသံုးအႏႈန္းလို႔ ခန္႔မွန္းရတယ္။ ယခုေခတ္ ႐ိုစကားနဲ႔ နဲနဲ ကြာျခားေနေတာ့ ဘာသာျပန္ရ႐ႈပ္ေပြသြားတယ္။ ဖတ္႐ံုၾကား႐ံုနဲ႔ နားမလည္ႏိုင္ဘူး။ 

ဒါေပမဲ့ ဒီလကၤာကို ေသေသခ်ာခ်ာ မခြၽတ္မယြင္း ေစ့စပ္စိစစ္ဖတ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္တစ္ခု ကင္းေအာင္းေနေၾကာင့္ ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္တယ္။ သမိုင္းျဖစ္ရပ္တစ္ခု ပံုျပင္ထဲ ဘယ္ပံုဘယ္နည္း ေရာက္လာသလဲ ေမးခြန္းကို ေျဖဖို႔ေတာ့ ခက္ပါတယ္။ ေတးသီခ်င္း အပိုင္းအစ တစ္ခုကို ပံုျပင္ဆရာက ေကာက္ႏုတ္ထည့္သြင္းထားတာလို႔ မွန္းဆႏိုင္ပါတယ္။ 

ယခုလကၤာရဲ႕ အဓိပၸာယ္က "အညာႏွင့္ အရင္း၊ လူမ်ဳိးႏွင့္ ဘာသာ မခ်ိန္တြယ္ဘဲ၊ ခ်င္းျပန္ ႏွင့္ လက္တြဲညီၫြတ္ကာ

အင္းဝသားေတြကို ႏွင္ထုတ္ၾကမယ္။ " ဟု အားေပးတိုက္တြန္းေနပံု ဖြဲ႕ဆိုထားပါတယ္။ ပုဒ္ခ်င္း အဓိပၸာယ္ကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့ခါ "Againna" ဆိုတာ aga အညာ ဒါမွမဟုတ္ ထိပ္ဖ်ားလို႔ အဓိပၸာယ္ရတယ္။  "Guijja" က်ေတာ့ အရင္း ဒါမွမဟုတ္ ပင္စည္ လို႔ အဓိပၸာယ္ရတယ္။ ပုဒ္ႏွစ္ခု ၾကားက ka ဆိုတဲ့အသံုးက ယေန႔ေခတ္မွာ ရွားပါးတယ္။ ယေန႔ေခတ္ ေဝါဟာရနဲ႔ အစားထိုး ေျပာရရင္ arde / ar. ႏွင့္ အဓိပၸာယ္ထြက္တဲ့ အေမးသေဘာေဆာင္ စကားဆက္ျဖစ္တယ္။ "Darram" က်ေတာ့ dórmo ဘာသာ၊ zat လူမ်ဳိး၊ အမ်ဳိးအစား လို႔ ဆိုလိုတယ္။ toul က်ေတာ့ အေလးခ်ိန္တြယ္သည္။ no gorjja က no gorí ျဖစ္တယ္။ toul ႀကိယာကို အျငင္းသေဘာေဆာင္ဖို႔ သံုးႏႈန္းထားတာျဖစ္တယ္။ ဒါဆို မခ်ိန္တြယ္ဘဲ ေပါ့။ ဒီအပိုဒ္ရဲ႕ ဆိုလိုရင္းက အရင္း၊ အဖ်ား ဆိုတာက "အညာႏွင့္ ၿမိဳ႕၊ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာ မခြဲျခားဘဲ (မခ်ိန္တြယ္ဘဲ)" လို႔ ျဖစ္တယ္။ 

"Cángbeñgya" ဆိုတာ လူနာမည္ ဒါမွမဟုတ္ ေနရာေဒသတစ္ခုတြင္ ေနထိုင္သူ ျဖစ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္ဆိုေတာ့ ႐ိုဘာသာစကားမွာ ya ပစၥည္းဟာ လူနာမည္ရဲ႕ ေနာက္မွာ ရင္းႏီွးတဲ့သေဘာနဲ႔ ထည့္ေခၚေလ့ရိွတယ္။ ဥပမာ- Maung Phyu ကို Maung Phyujjya ၊ halu ကို halaya စသည္ျဖင့္ သံုးႏႈန္းေလ့ရိွတာေပါ့။  ဒါ့အျပင္ ေနရာေဒသ တစ္ခုခုတြင္ေနထိုင္သူကိုလည္း  ya (-သား) လို႔ သံုးၾကတယ္။ ဥပမာ- သံတြဲကို Sanda ၊ သံတြဲသားကို Sandaya လို႔ ေခၚၾကတယ္။ ေနာက္က အပိုဒ္ကို ဖတ္ၾကည့္တဲ့ခါ ဒီပုဒ္ဟာ လူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ႕ နာမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သိသာတယ္။ la က loi အတူ၊ Cóñggi khattai က စည္းလံုးညီၫႊတ္ျခင္း လို႔ အဓိပၸာယ္ထြက္တဲ့ ေပါရဏာစကားလံုးျဖစ္တယ္။ coñggi နဲ႔ khattai အဓိပၸာယ္ခ်င္းတူပါတယ္။ ပုဒ္ကြဲ အနက္တူေပါ့။ စည္းလံုးမယ္၊ ေပါင္းမယ္၊ ေသြးစည္းမယ္ ဆိုတာက လူနဲ႔ပဲ ျဖစ္မယ္ေလ။ ဒါဆို ခ်င္းဘန္ ဒါမွမဟုတ္ ခ်င္းျပန္ ဆိုတဲ့ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ႕ နာမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေစတယ္။ ဒီေၾကာင္းမွာ ဆိုလိုတာက "ခ်င္းျပန္ ဆိုတဲ့ ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ လက္တြဲ ေသြးစည္း ၿပီးေတာ့"လို႔ ျဖစ္တယ္။ 

ေနာက္ဆံုးအပိုဒ္က လကၤာတစ္ပိုဒ္လံုးရဲ႕ အသက္ပဲ။ Avaya ဆိုတာ Ava ဆိုတဲ့ေဒသမွာ ေနထိုင္သူ ျဖစ္တယ္။ Ava က အင္းဝၿမိဳ႕ကို ေခၚေဝၚခဲ့တဲ့ နာမည္ျဖစ္တယ္။ avaya ဆိုေတာ့ အင္းဝသား ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဒီေနရာမွာ အင္းဝၿမိဳ႕မွာ ေနထိုင္တဲ့သူ သက္သက္ကို ဆိုလိုတာမဟုတ္ဘူး။ ေရွးအခါက ဗမာလူမ်ဳိးေတြကို ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြက avaya လို႔ ေခၚတာျဖစ္တယ္။ ဒီအသံုးအႏႈန္းဟာ ကိုလိုနီေခတ္ေရာက္ေတာ့ တေျဖးေျဖး ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီး ေဗာရ္မာယာလို႔ အစားထိုး ေခၚေဝၚလာတာျဖစ္ပါတယ္။  ré က်ေတာ့ ဝိဘတ္ 'ကို' ျဖစ္တယ္။  "di córai" က córai di ျဖစ္တယ္။ ႏွင္ထုတ္ၾကမယ္/စို႔ လို႔ အနက္ထြက္ပါတယ္။ ဒါဆို ဒီတစ္ေၾကာင္းလံုးရဲ႕အနက္က "ဗမာေတြကို ႏွင္ထုတ္မယ္/စို႔" လို႔ ဆိုလိုတာျဖစ္တယ္။ 

ဒီေတာ့ တစ္ခုလံုးရဲ႕အနက္ကေတာ့ " အညာသား၊ ၿမိဳ႕သား၊ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာ မခြဲျခားဘဲ ခ်င္းျပန္ နဲ႔ ပူးေပါင္းေသြးစည္းကာ ဗမာေတြကို ႏွင္ထုတ္ၾကမယ္" လို႔ ဆိုလိုတာပါ။ 

ဒီလကၤာဟာ ခ်င္းျပန္ဆိုတဲ့ သူက ဗမာေတြကို ႏွင္ထုတ္ဖို႔ ႐ုန္းေနတဲ့ေခတ္မွာ ေပၚေပါက္ခဲ့ေၾကာင္း ဒိြဟသံသယမရိွ ထင္ရွားေစပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ခ်င္းျပန္ ဆိုတာ ဘယ္သူလဲ ဘယ္ကလဲ။ ဗမာေတြကို ဘယ္ကေန ႏွင္ထုတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တာလဲ။ ဒီလိုျဖစ္ရပ္ တကယ့္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးတာလား။ ဒါမွမဟုတ္ ပံုျပင္တဲ့လား။ ဒီေမးခြန္းေတြကို အေျဖရွာဖို႔ ခရီးစခဲ့ေတာ့ မိမိနဲ႔ အနီးအနားမွာ လက္လွမ္းမီတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြဆီ  စံုစမ္းၾကည့္တယ္။ အႀကီးတန္းစား သမိုင္းဆရာႀကီးေတြေတာ့ မဟုတ္ဘူးေနာ္။ ရာဇဝင္သမိုင္းသိ ေလးစားရတဲ့ ဝါရင့္ပုဂၢိဳလ္ေတြပါ။ သူတို႔နဲ႔ ခ်င္းျပန္ အေၾကာင္း ေမးၾကည့္ေတာ့ "ဟုတ္တယ္… အာရ္ကန္ျပည္ကို ဗမာဘုရင္ ဘိုးေတာ္ေမာင္ဝိုင္းက ၁၇၈၄ ခုတြင္ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း ခ်င္းျပန္ (ခ်င္းပ်ံ) နာမည္နဲ႔ ရဲစြမ္းရဲေခါင္ ေတာ္လွန္ေရးသမား တစ္ေယာက္ ေပၚေပါက္ခဲ့တယ္။ သူဟာ မယူေဒသကေန လက္နက္စြဲကိုင္ၿပီးေတာ့ နယ္ခ်ဲ႕ဗမာတပ္ေတြကို ေတာ္လွန္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ အိႏၵိယဖက္ (ယေန႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္) မွာလည္း ခိုလံႈခဲ့တယ္။ ကုမၸဏီက သူ႕ကို ေထာက္ခံၿပီးေတာ့ အကူညီေတြလည္း ေပးခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။" စသည္ျဖင့္ ေျပာျပတာကို ၾကားရေတာ့ ဝမ္းသာမဆံုးျဖစ္ရခဲ့တယ္။ ဗိုလ္ခ်င္းျပန္အေၾကာင္းနဲ႔ လကၤာတစ္ခုလံုးရဲ႕ ဆိုလိုရင္း၊ ကာလေဒသေနာက္ခံေတြကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း ေပၚလြင္သြားၿပီ။ ဒီလကၤာဟာ ပံုျပင္ထဲက လြမ္းခန္း ညည္းေနတဲ့ လကၤာမဟုတ္ဘူး။ တကယ့္ျဖစ္ရပ္မွန္ သမိုင္းတစ္ခုကို မွတ္တမ္းတင္ ဖြဲ႕ထားေၾကာင္း ေသခ်ာသြားေလတယ္။ 

ဒီေတာ့ အာရ္ကန္ျပည္ကို ဘိုးေတာ္ဘုရင္က က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ အာရ္ကန္ျပည္သူျပည္သားေတြကလည္း သူ႕ကြၽန္မခံလိုတဲ့ စိတ္ဓာတ္နဲ႔ နယ္ခ်ဲ႕ကို လက္နက္စြဲကို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲ့ဒီလို ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကတဲ့ခါ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြလည္း မိမိတို႔ ထီး၊ စည္၊ နန္း ဆံုး႐ွံဴးခံရတာကို လက္ပိတ္ၾကည့္မေနဘဲ ရခိုင္ညီေနာင္ေတြနဲ႔ အတူတကြ ရြပ္ရြပ္ခြၽံခြၽံ ပါဝင္ခဲ့ေၾကာင္း ဒီလကၤာက သက္ေသခံေနပါတယ္။ 

႐ိုေတြက ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ပူးေပါင္းတိုက္ပြဲဝင္ခဲ့တာလဲ။ ႐ိုေတြဖက္က ဦးေဆာင္ခဲ့သူက ဘယ္သူလဲ။ စတဲ့ဟာေတြ တိတိက်က် အခိုင္အမာ ေျပာဆိုဖို႔ ခက္ပါတယ္။ ေက်ာသား၊ ရင္သားမခြဲျခားဘဲ အဟုတ္သည္အဟုတ္၊ အမွန္သည္အမွန္ ရိွရမယ္လို႔ စိတ္ဓာတ္ျဖဴစင္စြာ ထားရိွၿပီး သုေတသန ျပဳဖို႔လိုအပ္ပါမယ္။ ဒါမွသာလွ်င္ သမိုင္းမွန္ ေဖာ္ထုတ္ျဖစ္မွာပါ။ ဒီေနရာမွာ က်ေနာ္ရွင္းလင္းတင္ျပခဲ့တာက ေရွးေခတ္ေတးလကၤာတစ္ပိုဒ္ရဲ႕ ဖြင့္ဆိုခ်က္သက္သက္ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုစာေပ သုေတသန အေသးအမႊားသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရာဇဝင္သမိုင္းကို သုေတသနျပဳျခင္းမဟုတ္ေၾကာင္း သိေစအပ္ပါတယ္။ 

(႐ိုဟင္ေလး)

April 26, 2019.

Ref:  ဆင့္ျပန္သူ- Ayub Alom (62)

Grat chang