ဂူရာဖီရား [Gura Fira]

 ဂူရာဖီရား [Gura Fira]

ေရးသူ-       ႐ိုဟင္ေလး

အမ်ဳိးအစား - ႐ိုဟင္ဂ်ာ႐ိုးရာအစားအစာ

မုန္႔ပဲသေရစာနဲ႔ ေဝဆာေနတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးတို႔ရဲ႕ အစားအစာေတြမွာ ဂူရာဖီရားကလည္း လူတိုင္းႀကိဳက္ အသည္းစြဲမုန္႔တစ္မ်ဳိးျဖစ္တယ္။ ဂူရာဖီရာကေတာ့ မုန္႔လက္ေဆာင္းနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္တူတယ္။ ဒါေပမဲ့ လုပ္ပံုလုပ္နည္းေတာ့ မတူပါဘူး။ မုန္႔အဖတ္ေတြ အေသးစားေလးမ်ဳိးျဖစ္တာမို႔ ဂူရာဖီရားလို႔ နာမည္တြင္လာတာ ျဖစ္တယ္။ မုန္႔အဖတ္ေတြကို သၾကားရည္ထဲနစ္ကာ စားရတဲ့ မုန္႔ခ်ဳိတစ္မ်ဳိးျဖစ္တယ္။ ဒီမုန္႔ကို ရာသီမေရြးစားႏိုင္တယ္။ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲေတြမွာလည္း လုပ္စားၾကတယ္။ ဆမိုက္မုန္႔ မေပၚေသးမီကာလတြင္ အီးဒ္ပြဲေတာ္၌ ဂူရာဖီရားကို အဓိက ျပဳလုပ္သံုးေဆာင္ေလ့ရိွၾကသည္။

ဂူရာဖီရား လုပ္ပံုလုပ္နည္း အဆင့္ဆင့္ကို ေဆြးေႏြးၾကရေအာင္။ ဂူရာဖီရား လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ လုိအပ္တဲ့ပစၥည္းေတြကေတာ့-

၁) ဆန္မႈန္႔ညက္ 

၂) သၾကား

၃) အုန္းသီး

၄) ေျမပဲ

၅) ႏို႔

၆) ဆား

၇) စမုန္စပါး

၈) ေရ

စတာေတြ ဦးစြာ စုေဆာင္းရတယ္။ အေျခခံကုန္ၾကမ္းေတြ အဆင့္အသင့္ ျဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ တစ္ဆင့္စီ ျပင္ဆင္ရတယ္။ ဆန္မႈန္႔ရေအာင္ အရင္လုပ္ရမယ္။ ဆန္ကို ဒဲန္း ေခၚတဲ့ ေျခႏွင္းေမာင္းနဲ႔ျဖစ္ေစ၊ ဆံုနဲ႔ျဖစ္ေစ ေထာင္းၿပီးေတာ့ ဆန္မႈန္႔လုပ္ရတယ္။ ယခုေခတ္မွာဆိုရင္ အဲ့ေလာက္ အားကုန္ပင္ပန္းစရာ မလိုေတာ့ဘူး။ ႀကိတ္စက္ေတြနဲ႔ အလြယ္တကူ လုပ္ယူလိို႔ ရတာကိိုး။ ဆန္မႈန္႔မွာ ေကာက္ညႇင္းဆန္မႈန္႔ နည္းနည္းေရာေပးလိုက္ရင္ ပိုၿပီးေတာ့ ေကာင္းတာေပါ့။ စားရတာ အရသာပိုရိွတယ္။ ဆန္မႈန္႔ရၿပီဆိုရင္ ေရေႏြးထည္ရတယ္။ ကဲ ေရေႏြးဆူလာၿပီးဆိုရင္ ဆန္မႈန္႔ေတြကို အနည္းငယ္စီ ထည့္လိုက္ေတာ့။ ဆန္မႈန္႔အနည္းထည့္ ေမြလိုက္၊ ထပ္ထည့္ ေမြလိုက္.. ဒီလိုနဲ႔ ဆန္မႈန္႔ေတြ ေစးကပ္လာေအာင္ ေမြေပးရတယ္။ ဆားလည္း အစပ္တည့္သေလာက္ ထည့္ေပးရတယ္။ အဲဒီ ဆန္မႈန္႔ေတြကို အက်ိတ္အခဲမရိွေစေအာင္ ပြတ္သပ္ေပးရတယ္။ ဒီလို ဖိသပ္ေပးရင္းနဲ႔ အဆံံံံအခဲမရိွ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းလာၿပီဆိုရင္ "ဟိုင္" ရလာၿပီေပါ့။ 

ဟိုင္ကိုတစ္ခါ လက္ကေလးနဲ႔ ပြတ္သပ္လိမ့္ၿပီးေတာ့ အေခ်ာင္းရွည္ရွည္ဆြဲေပးရတယ္။ လက္နဲ႔ ကပ္မသြားေအာင္ ဆန္မႈန္႔ေျခာက္ ကိုင္ေပးရတာေပါ့။ ျဖည္းျဖည္းေလး လိမ့္လည္ျပီးေတာ့ အေခ်ာင္းကေလး ပံုစံျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ရတယ္။ အဲ့ဒါကို တစ္ခါ တစ္ေလက္မေလာက္စီ စိပ္ေပးရတယ္။ ဓားနဲ႔ စိပ္လို႔ေတာ့ မရဘူးေနာ္။ အဖတ္ေတြ အစြန္းႏွစ္ဖက္ခြၽန္လာေအာင္ လက္ဝါးနဲ႔ တလိမ့္လိမ့္ စိပ္ေပးရတာေပါ့။ အေခ်ာင္းကို လက္ေအာက္မွာထား၊ နည္းနည္းဖိရင္း ေရွ႕ကိုတြန္း႐ုန္းလိုက္ရင္ အစြန္းႏွစ္ဖက္ခြၽန္းတဲ့ မုန္႔ဖတ္ရလာမယ္။ (ပံုမွာ ျမင္ရတဲ့အတိုင္းေပါ့) မုန္႔ဖတ္စိမ္္္းေတြ ရသြားၿပီးဆိုရင္ အေပါင္္္္္္္္ခံရတယ္။ မႈန္႔ဖတ္္္က်က္လာရင္္ ျပီးသြြြားျပီီ။ အေအးခံထားလိုက္္ေတာ့့။ ေနာက္အဆင့္ေတြ ဆက္လုပ္ရေအာင္…

ေနာက္တဆင့္မွာ သၾကားရည္ (ရာပ္) လုပ္ရမွာေပါ့။ သၾကားရည္ကို ထန္းလ်က္နဲ႔ပဲ လုပ္ၾကတယ္။ ထန္းလ်က္ကို ေရအခ်ဳိးအဆညီေအာင္ထည့္ၿပီေတာ့ က်ဳိေပးရမယ္။ ထန္းလ်က္ေတြ အရည္ျဖစ္ကုန္ၿပီ ဆိုရင္ ထန္းလ်က္ရည္ကိုေသခ်ာ စစ္ေပးလိုက္။  ႏြားႏို႔ထည့္ေပးရတယ္။ ႏြားႏို႔လည္း မိမိလုပ္တဲ့ မုန္႔ဖတ္ပမာဏကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ လိုသေလာက္ ထည့္ေပးရတယ္။ ဒီမွာ သတိထားရမယ့္ဟာက မုန္႔ေတြ အရည္ထဲ လံုးဝနစ္ျမဳပ္သြားႏိုင္ေအာင္ အရည္ထည့္ရမယ္။ ၿပီးေတာ့ ဆားနည္းနည္း ခပ္ထည့္၊ စမုန္စပါး နည္းနည္းထည့္လိုက္ေတာ့။ အမ်ားႀကီးေတာ့ မထည့္လိုက္နဲ႔ အရည္ခါးသြားႏိုင္တယ္။ ေျမပဲ ေလွာ္ထားတဲ့ဟာကိုထည့္။ မီးေအးေအးနဲ႔ ခဏတင္ထားမယ္။ မုန္႔ဖတ္ေတြ အကုန္လံုး သၾကားရည္ထဲ ထည့္လိုက္ေပါ့။ မုန္႔ဖတ္ေတြ ၅ မိနစ္ေလာက္ မီးေပၚတင္ထားရတယ္။ က်က္သြားၿပီးဆိုရင္ မုန္႔အသင့္ျဖစ္ေနၿပီ။ 

မုန္႔အရသာကို ကဲလြန္ေစေအာင္ အုန္းသီးျခစ္ေတြ က်ဲေပးရတယ္။ မိမိစီစဥ္ထားတဲ့ အုန္းသီးကို ႀကိဳတင္ျခစ္ထားရတယ္။ ျခစ္ထားတဲ့ အုန္းဆံေတြကို မုန္႔ခြက္ထဲမွာ က်ဲထည့္လိုက္ေပါ့။ အုန္းဆံေတြကို တစ္ခါတည္း အိုးထဲ ထည့္ေရာႏိုင္သလို မႈန္႔ခြက္မွာလည္း က်ဲထည့္ႏိုင္တယ္။ ၾကည့္ရတာေကာင္းသလို စားရတာ ပိုေကာင္းတာေတာ့ေပါ့။ အုန္းေရကို သၾကားရည္မွာ ေရာ့ထည့္ရင္ ပိုေကာင္းတယ္။ အားလံုး အဆင္အသင့္ ျဖစ္ၿပီးဆိုရင္ မိသားစုနဲ႔ ဝိုင္းထိုင္စားၾကေပါ့။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ႐ိုးရာအစားအစား ဂူရာဖီရားရဲ႕ အရသာကို ၿမိန္းၾကည့္လိုက္ေတာ့။  

— ႐ိုဟင္ေလး

၂၂-၃-၂၀၂၂

သတို႔သား ရေချိုးသင်္ကြန်ယင်ပွဲမင်္ဂလာ

 

သတို႔သား ရေချိုးသင်္ကြန်ယင်ပွဲမင်္ဂလာ

ရိုဟင်ဂျာ ရိုးရာထိမ်းမြှားမင်္ဂလာဆောင်ပွဲသည် ကိုယ်ပိုင်ရိုးရာဓလေ့များနှင့် အထူးခမ်းနားလှသည်။ ရှေးဓလေ့ထုံးတမ်းများလည်း ကျယ်ပြောလှသည်။ ရှေးခေတ်ကပင် လက်ဆင့်ကမ်း ထိန်းသိမ်းလာခဲ့သော ဓလေ့များအနက် မင်္ဂလာဆောင်ပွဲအကြို သတို႔သား ရေချိုးပွဲမင်္ဂလာကို ကျင်းပလေ့ရှိသည်။ သာမန်ရေချိုးပေးရုံနဲ့ မဟုတ်ဘဲ အစဉ်အလာဓလေ့များကိုလည်း မြတ်မြတ်နိုးနိုးပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ ရိုးရာ ရေချိုးသင်္ကြန်ယင်သီချင်း အစ အခြားထုံးထမ်းများကို စနစ်တကျ ပြုလုပ်ကြသည်ကို အောက်ပါ ရုပ်သံဖိုင်၌ အသေးစိတ် ရိုက်ကူးမှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ဤပို့စ်သည် ရိုဟင်ဂျာရိုးရာယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းလိုသည့်အပြင် ရိုဟင်ဂျာဓလေ့ထုံးစံ အစဉ်အလာတို့ကို လေ့လာနေသော သူတို့အတွက် တစ်ထောင့်တစ်နေရာက အသုံးဝင်ပါလိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။

ရိုဟင်ဂျာ မင်္ဂလာဆောင်ပွဲအကြို သတို႔သားရေချိုးသင်္ကြန်ယင်ပွဲကို ရွာဦး  ရေကန်၊ ချောင်းမြောင်းရှိသော တစ်နေရာ သို့မဟုတ် အိမ်အပြင်ဘက် တစ်နေရာတွင် ငယ်ဖော်သူငယ်ချင်းများက ဦးဆောင်ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ မိဘများမှ ဦးစွာခွင့်ပြုချက်ယူပြီး စတင်လေ့ရှိသည်။ ရေအိုးမှအစ ရေချိုးသင်္ကြန်ယင်ရာတွင် လိုအပ်သော ပစ္စည်းများအားလုံးသည် သစ်လွင်သော ပစ္စည်းများဖြစ်ရသည်။ ရေကို အိုးနှင့်ထည့်ယူကာ အိုးဝတွင် ပန်းမန်များနှင့် သရက်ခိုင်နုများ၊ သပြေခိုင်များဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားရသည်။ ရေအိုများ မကိန်းနှင့် ဖြည့်ရသည်။ ၃ အိုး- ၅ အိုး- ၇ အိုး စသည်ဖြင့်။ မွေးနံသာ၊ ဆပ်ပြာ၊ နနွင်း၊ အဝတ်အစားအသစ်များကို လောင်ပန်းတစ်ခုနှင့် ထည့်ယူကာ ပန်းမန်နံသာတို့နှင့် ဆင်ယင်ထားရသည်။ အခြား လောင်ပန်းကြီးတစ်ခုတွင် ဆန်၊ ကြက်ဥ၊ နတ်ပေါက်ပန်း၊ ကွမ်းရွက်၊ ကွမ်းသီး၊ မီးတိုင်တို့နှင့် ဆင်ယင်ရသည်။ နတ်တို့၏ ပယောဂမှ ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ 

သတို႔သားလောင်းကို ခုံပြားငယ်တစ်ခုတွင် အနောက်ဘက်ကို မျက်နှာမူ၍ ထိုင်စေသည်။ ရေချိုးပေးရာအရပ်သည် အရှေ့တောင်အရပ် (Oinor Kuna) မဖြစ်စေရ။ သတိုးသားလောင်းက Bismillah ရွတ်ဆိုပြီး ဦးစွာ မိမိကိုယ်တိုင် မျက်နှာသစ်ရသည်။ လက်တောင်တံဆစ်ထိ၊ ခြေမျက်စိအထိ ဆေးကြောရသည်။ ဝဇူပြုခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ရေချိုးပေးချိန်တွင် သတို႔သားလောင်း၏ ကိုယ်တွင် ဆတရ်(ချက်မှ ဒူးဆစ်အောက်) မလုံသော အဝတ်အစားများမရှိစေရ။ ဆိုလိုသည်မှာ ဒူးပေါ်သော အဝတ်အစားမဝတ်ရ။ သူငယ်ချင်း တစ်ယောက်က ညာဘက်မှ စတင်ရေဖြန်းပေးသည်။ နောက်တစ်ယောက်က ဘယ်မှ ရေဖြန်းပေးသည်။ ထိုပွဲတွင် ရောက်ရှိနေသော သူငယ်ချင်း၊ ညီကို တို့ကလည်း ရေတစ်ဖလားစီ လောင်းပေးလေ့ရှိသည်။ ဤသို့ဖြင့် သင်္ကြန်ယင်ကြသည်။

ရေချိုးပြီးသောအခါ ရိုဟင်ဂျာရိုးရာ အဝတ်အစားနှင့် လိုက်ဖက်သော သတို႔သားအဆောင်အယောင်တို့ကို ဝတ်ဆင်ပေးကြသည်။ ဤနေရာတွင်လည်း သူငယ်ချင်းများကပင် ဝိုင်းကူ တန်ဆာဆင်ပေးကြသည်။ နံသာကုမံတို့ကို ကြိုင်သင်းအောင် လိမ်းပေးသည်။ သတို႔သားလောင်း ရေချိုးခဲ့သော အဝတ်အစားအစိုအစွတ်ကို တူမလေးများက လျှော်ပေးလေ့ရှိသည်။ ထိုအဝတ်အစား လျှော်ပွက်သူတို့ကို သတို႔သားလောင်းက သူတို့ ကျေနပ်သော ဆုငွေလက်ဆောင်ပေးရသည်။ 

ဤပွဲတွင် အရွယ်ရောက်မိန်းကလေးများ လာရောက်ကြည့်ရှူခွင့်မရှိချေ။ သူတို့သားလောင်းရေချိုးနေစဉ် သူငယ်ချင်းအချို့က သင်္ကြန်ယင်မင်္ဂလာတေးကို တစ်ညံညံ ရွတ်ဆိုလေ့ရှိသည်။ ဗုံ၊ လင်းကွင်းတို့ကိုလည်း တီးခတ်ကြသည်။ လူငယ်တို့ဘာဝအလျှောက် သတို႔သားကို အမျိုးမျိုး နောက်ပြောင်တတ်ကြသည်။ တေးများကိုလည်း မိဘနှင့် အိမ်သူအိမ်သားတို့ကို လွမ်းဆွတ်ဖွယ်ရာ စကားများ၊ သမီးရည်းစားနောက်တောက်နောက်တီး ရယ်ပြုံးဖွယ်စကားလုံးများနှင့် ဖွဲ့ဆိုကြသည်။ သတိုးသားလောင်းလည်း ငိုတလှည့်ပြုံးတလှည့်နှင့် ကြည်နူးဖွယ်ကောင်းသော မြင်ကွင်း ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ရွာရှိကလေးသူငယ်တို့က ဝန်းရံလို့ ပျော်ရွှင်ဖွယ်ကောင်းကောင်းသော ရိုးရာပွဲတစ်ခုဖြစ်ပေသည်။

— လူထုဝဏ္ဏ

(၁၂-၁-၂၀၂၂)

မှတ်ချက်။        ။ ဤရုပ်သံကို ကျောက်တော်၌ ရိုက်ကူးထားခြင်းဖြစ်သည်။ အခြားဝပ်ဆိုက်တစ်ခုမှ ကူးယူဖော်ပြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

ရှင်သန်ခွင့်ပေးပါ

 

" ရှင်သန်ခွင့်ပေးပါ "

အို ရှုကြလော့

ပန်းဥယျာဉ်မှာ နှင်းဆီပွင့်လေး

စီရရီ ဖူးပွင့်နေတယ်

ဖူးပွင့်ခွင့်ပေးပါလော့။

ကြိုးဖြတ်စွန် ရောင်စုံနောက်

ကလေး ပြေးတမ်းနေကြတယ်

ပြေးလွှားခွင့်ပေးပါလော့။

ကောင်းကင်ပြာမှာ ရွှေစွန်ရဲ

တောင်ပံဆန့်ဝဲနေတယ်

ဆန့်ခွင့်ပေးပါလော့။

ပိုးစုန်းကြူးငယ် ညမှောင်ဝယ်

မီးထွန်းပွဲ ကစားနေတယ်

ကစားခွင့်ပေးပါလော့။

နေ့လယ်လယ်မှာ ချုံပုတ်က

ချိုးမလေးကူနေတယ်

ကူခွင့်ပေးပါလော့။

သဲသောင်ပြင်မှာ လူကလေး

အရုပ်တွေဆွဲနေတယ်

ဆွဲခွင့်ပေးပါလော့။

ရေပြင်သာမှာ စင်ရော်ငှက်လေး

မြူးထူး ရေချိုးနေတယ်

ရေချိုးခွင့်ပေးပါလော့။

မြစ်ကြီးနက်မှာ လှေသမား

လှေထိုးနေတယ်

ထိုးခွင့်ပေးပါလော့။

နေရောင်ပျော့ပျ ချေမာငှက်

ခုန်ဆွဆွ ကနေတယ်

ကခွင့်ပေးပါလော့။

ကျေးငှက်၊ လူငယ် ပန်းပွင့်တွေ

မြေကြီးအမွေခံ ခပ်သိမ်းကို 

ဒီနေ့… ရှင်သန်ခွင့်ပေးပါလော့။ 

#ရိုဟင်လေး

Note- ဘင်္ဂါလီစာဆို ရှောမ်ရှူရ် ရာဟမာန် ၏ Bastedao ကဗျာကို တိုက်ရိုက်ပြန်ဆိုသည်။

#RKPoetry