ပင်လယ်သူရဲ ဘုရင်မ ဆိုက်ယေဒါဟ် အလ်-ဟူရ်ရာ (၁၄၈၅-၁၅၆၁)

ပင္လယ္သူရဲ ဘုရင္မ ဆိုက္ေယဒါဟ္ အလ္-ဟူရ္ရာ (၁၄၈၅-၁၅၆၁)

_________________________________

ေရေၾကာင္းသေဘၤာေတြကို လုယက္တိုက္ခိုက္တဲ့ မိုက္ရဲရဲ ပင္လယ္ဓားျပေတြကို ေဟာ္လီဝုဒ္႐ုပ္ရွင္ကားေတြမွာ ျမင္ဖူးမွာပါ။ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ေဟာ္လီဝုဒ္ ဓားျပဂိုဏ္းဇာတ္လမ္းလို မိမိရဲ႕ဝမ္းေရးအတြက္ အျပစ္မဲ့လူေတြကို တိုက္ခိုက္လုယက္တာမဟုတ္ဘဲ မိမိရဲ႕အမ်ဳိး၊ သာသနာကို ႏိွပ္စက္ခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ မတရားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ဆန္က်င္ေတာ္လွန္တဲ့အေနနဲ႔ ရန္သူကို ပစ္မွတ္ထား ေရေၾကာင္းစီးနင္းတိုက္ခိုက္ခဲ့သူ ရဲရင့္ေက်ာ္စြာ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးအေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္။

သူကား ဥေရာပေရျပင္ကို နာမည္နဲ႔ ထစ္ခ်ဳန္းေစခဲ့တဲ့၊ ဥေရာပတိုက္သားေတြကို ေၾကာက္ေခ်းပါေအာင္ တုန္လႈပ္ေစခဲ့တဲ့ တစ္ဦးတည္းေသာ မြတ္စလင္အမ်ဳိးသမီး ပင္လယ္သူရဲ ဘုရင္မ ဆိုက္ေယဒါဟ္ ဟူရ္ရာ ျဖစ္တယ္။

သူ႔ နာမည္အရင္းက Sayyida al-Hurra မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါက သူ႕ကို ခ်ီးျမႇင့္ထားတဲ့ ဘြဲ႕ဂုဏ္ပုဒ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ Sayyida ကေတာ့ Sayyid ရဲ႕ ဣတၳိလိင္ျဖစ္ၿပီး "သခင္မ" လို႔ အဓိပၸါယ္ရကာ အလ္-ဟူရ္ရာ ကေတာ့ “ခ်ီးေျမႇာက္ခံရသူ” ဟု အဓိပၸာယ္ရတယ္။ မင္းတစ္ပါးမဟုတ္ေပမယ့္ လြတ္လပ္တဲ့အာဏာကို ကိုင္စြဲထားကာ အုပ္ခ်ဳပ္သူျဖစ္တာေၾကာင့္ ထိုေခတ္ အစဥ္အလာအရ သူမကို ေပးအပ္တဲ့ဘြဲ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဂုဏ္ပုဒ္ေတြနဲ႔ ဘြဲ႕နာမည္ကို သူမကိုရည္ၫႊန္းတဲ့နာမည္အျဖစ္ သမိုင္းတစ္ေလ်ွာက္ သံုးစြဲခဲ့တယ္။ နာမည္အရင္းကိုေတာ့ အသိရနည္းပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ ကိုးကားခ်က္အရ သူ႕ နာမည္အရင္းမွာ လာလႅား အာေယရွား ျဖစ္တယ္လို႔ အဆိုရိွပါတယ္။

ဆိုက္ေယဒါဟ္ အလ္ ဟူရ္ရာကို အင္ဒိုလူးစီးယား (Andalusia) (ယေန႔စပိန္ေတာင္ပိုင္း) ရိွ ဂေရနာဒါ၌ ၁၄၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားခဲ့တယ္။ ဖခင္မွာ အာလီ ဘင္ ရာရွစ္ အာလ္ အာလာမီ (Ali ibn Rashid al-Alami) ျဖစ္ၿပီး ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ရဲ႕ အမ်ဳိးအႏြယ္မွ ဆင္းသက္လာသူဟု အခ်ဳိ႕သမိုင္းပညာရွင္ေတြက ဆိုပါတယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ မိခင္မွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ဖြား စပိန္လူမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ဖာနန္ဒက္ဇ္ လို႔ ေခၚတြင္ရာ ေနာင္အခါ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔ ကူးေျပာင္းလာၿပီးေနာက္ ဇိုဟ္ရာ ဖာနန္ဒက္ဇ္ ဟု အမည္တြင္ခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ အသက္ ၇ ႏွစ္အရြယ္တြင္ Castile ဘုရင္မ အီဇာေဘလႅာ (Isabella)နဲ႔ သူ႕ခင္ပြန္းေတာ္ Aragon ဘုရင္ ဒုတိယေျမာက္ ဖာဒီနန္ တို႔က မြတ္စလင္လက္ေအာက္ခံ အင္ဒလူးစီးယားကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ စပိန္ကြၽန္းဆြယ္မွ မြတ္စလင္ေတြကို အမ်ဳိးမ်ဳိး ဖိႏိွပ္ရက္စက္၊ အတင္းအက်ပ္ ႏွင္ထုတ္ေနတဲ့အခါမွာ ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ မိသားစုလည္း အင္ဒလူးစီးယားမွ အသက္လုထြက္ေျပးခဲ့ရတယ္။ သူမ၏ ဘဝတစ္သက္တာလံုးတြင္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ သူရဲ႕ မိသားစုကို သူ႕ကေလးဘဝအိမ္မွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့တဲ့ လူယုတ္မိစၧာေတြအေပၚ အၿမဲ အၿငိဳးထားခဲ့တယ္။

ဆိုက္ေယဒါဟ္တို႔ မိသားစုဟာ မို႐ိုကိုကမ္းရိုးတန္း ကုန္းတြင္းပိုင္းရိွ ခ်ဲဖ္ခြၽန္ေဒသ (Chefchaouen) တြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေဒသကို ၁၄၇၁ ခုတြင္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ဖခင္က ဒုကၡသည္ အေျခစိုက္စခန္းအျဖစ္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ စပိန္မွထြက္ေျပးလာၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြဟာ အဲဒီေနရာတြင္ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း အေျခခ်ေနထိုင္လာခဲ့တယ္။ ၎ေဒသကို ထူးျခားတဲ့နံရံေဆးပန္းခ်ီအရိပ္ေတြေၾကာင့္ ေနာင္အခါ "အျပာေရာင္ပုလဲ" (The blue Pearl) ဟု လူသိမ်ားတဲ့ၿမိဳ႕ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒီၿမိဳ႕၌ပင္ သူမရဲ႕ က်န္ရိွေနတဲ့ ငယ္ဘဝကို ျဖတ္သန္းခဲ့ရတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ သမီးေတာ္အေနနဲ႔ ပညာသင္ၾကားခြင့္ကိုလဲ ေကာင္းစြာ ရရိွခဲ့တယ္။ သူမဟာ ဘာသာစကားမ်ား၊ ဓမၼသတ္ပညာ၊ သခ်ၤာဘာသာရပ္နဲ႔ အျခားဘာသာေရးရပ္ေတြကိုလည္း ေလ့လာဆည္းပူးခဲ့တယ္။ သူမရဲ႕ ဆရာသမားေတြထဲမွာ ယေန႔ေခတ္ ဆူဖီဂိုဏ္းတြင္ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးေျမႇာက္ခံရတဲ့ "မာရာကဲခ်္ရဲ႕ သူေတာ္စင္ ခုနစ္ပါး" ထဲမွတစ္ပါးျဖစ္တဲ့ အဗၺဒူလႅာ အလ္-ဂါ့ဇ္ဝမ္နီလည္း ပါဝင္ပါတယ္။

အခ်ိန္ကာလတစ္ခုၾကာျမင့္ၿပီးေနာက္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ တီတြန္ၿမိဳ႕စား အဘူဟာေဆာင္း အလ္ မာန္ဒါရီ (Abu Hassan al-Mandari) နဲ႔ ထိမ္းျမားခဲ့တယ္။ အခ်ိဳ႕အကိုးအကားအရ သူမဟာ ၁၅၁၀ ခန္႔တြင္ လက္ထပ္ခဲ့တယ္လို႔ သိရတယ္။ အဘူဟာေဆာင္းဟာ စပိန္မွထြက္ေျပးလာခဲ့တဲ့ မ်ဳိးႏြယ္စုတစ္ခုရဲ႕ အႀကီးအကဲျဖစ္တယ္။ မ်ဳိးႏြယ္စုအခ်င္းခ်င္း သံတမန္ေရး ခိုင္မာေစရန္ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္တယ္။ သူတို႔ဟာ စစ္မွန္တဲ့ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာနဲ႔ လက္တြဲကာ တီတြန္ၿမိဳ႕(Tétouan) ကို တိုးတက္ေအာင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။

ခ်ဲဖ္ခြၽန္ၿမိဳ႕လို တီတြန္ၿမိဳ႕ကိုလည္း ခရစ္ယာန္ေတြက ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ထားတဲ့တိုင္းျပည္မွ ထြက္ေျပးလာတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြက ၿမိဳ႔အျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့တဲ့ မို႐ိုကိုရဲ႕ အေရးပါးတဲ့ ဆိပ္ကမ္းခံတပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ Castile တိုင္းျပည္က ေရေၾကာင္းသေဘၤာေတြကို တိုက္ခိုက္တဲ့ မြတ္စလင္ပင္လယ္တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြရဲ႕ အေျခစိုက္ရာ စခန္းျဖစ္လာခဲ့တာေၾကာင့္ ၁၄၀၀ ဝန္းက်င္မွာ အဲဒီခံတပ္ကို ဖ်က္ဆီးခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ၁၄၈၄ ခုတြင္ ဝတၱဆစ္ ဘုရင္ Muhammad Ibn Yahya က စပိန္မွထြက္ေျပးလာတဲ့  မ်ဳိးႏြယ္စုေခါင္း Abu Hassan အား အဆိုပါေနရာကို ေပးသနားခဲ့တယ္။ သူက စပိန္တို႔ရဲ႕ တိုက္ခိုက္မႈကို တားဆီးရန္ အနီးတစ္ဝိုက္တြင္ က်ံဳးေတြ ထားရိွခဲ့ၿပီး နံရံအတြင္း အိမ္ေတြ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။  Grand Mosque ပလီကိုလည္း တည္ေဆာက္ခ့ဲတယ္။ တီတြန္ၿမိဳ႕ကို ခံတပ္တစ္ခုမွ ကုန္သြယ္စည္ကားတဲ့ ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕အေနနဲ႔ ေျပာင္းလဲေပးခဲ့တယ္။  ဆိုက္ေယဒါဟ္နဲ႔ အဘူဟာေဆာင္း တို႔က ဉာဏ္အား၊ လက္႐ံုးအားနဲ႔ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ေရွးေဟာင္း တီတြန္ၿမိဳ႕ အေဆာက္အဦေတြကို ယေန႔ UNESCO က ကမ႓ာ့အေမြအႏွစ္ ေနရာတစ္ခုအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားပါတယ္။  

ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ ခင္ပြန္းက သူမကို လက္ေအာက္ငယ္သားတစ္ဦးသာ သေဘာမထားဘဲ သာတူညီမ်ွတဲ့ တြဲဖက္အုပ္ခ်ဳပ္သူအျဖစ္ ဆက္ဆံခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ မိမိခင္ပြန္းထံမွ ေခါင္းေဆာင္မႈပညာေတြ မ်ားစြာ ကိုယ္ေတြ႕သင္ယူခြင့္ရခဲ့တယ္။ ၁၅၁၅ ခုတြင္ ခင္ပြန္းကြယ္လြန္တဲ့အခါ ေခါင္းေဆာင္မႈအာဏာကို ဆိုက္ေယဒါဟ္က ဆက္ခံခဲ့ၿပီး တီတြန္ၿမိဳ႕စားမင္း ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွစလို႔ သူဟာ “Sayyida al-Hurra, Hakimit Titwan” ဆိုတဲ့ဘြဲ႕နာမကို ခံယူလိုက္ေတာ့တယ္။ အဓိပၸာယ္ကား ဂုဏ္က်က္သေရျမင့္မားတဲ့ တီတ္တြန္ၿမိဳ႕ဝန္ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေခတ္ အစၥလာမ့္လူ႕အဖြဲ႔အစည္းတြင္ အမ်ဳိးသမီးဦးေဆာင္မႈမွာ အထူးအဆန္းျဖစ္ေပမဲ့ ဩဇာအရိွန္အဝါနဲ႔ ပညာအရည္အခ်င္းက ေသာ့ခ်က္ျဖစ္ခဲ့ေလတယ္။ သူဟာ မိမိရဲ႕ လက္ေအာက္ငယ္သားေတြအတြက္ အေကာင္းဆံုး လမ္းစဥ္ေတြ ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္သေရြ႕ လံုေလာက္ေပတယ္။ သူမရဲ႕ အစ္ကိုကလည္း ေဖ့ဇ္တိုင္းရဲ႕ ဝတၱဆစ္ဘုရင္ Ahmed al-Wattasi ရဲ႕ အတြင္းဝန္တစ္ဦးျဖစ္ရာကေန သူမအတြက္ ပို၍ အေထာက္အကူျဖစ္ခဲ့ေလတယ္။

ဆိုက္ေယဒါဟ္ ဟာ သူ႕မိသားစုအား ေနအိမ္မွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့တဲ့ အီဇာဘိလႅာဘုရင္မ နဲ႔ ဖာဒီနန္ဘုရင္ တို႔ကို ဘယ္အခါမွ မေမ့ခဲ့ေခ်။ အာဏာရွင္ရန္သူေတြကို ထိေရာက္ေရာက္ အျပစ္ေပးကာ မိမိတို႔ႏိုင္ငံကို ျပန္လည္တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ရန္ သူသႏၶိ႒ာန္ခ်ခဲ့တယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ သူဟာ ေငြေၾကးရွာႏိုင္တဲ့လမ္းေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ၿပီး သူ႕ၿမိဳ႕ကို ႂကြယ္ဝေစဖို႔အတြက္ အၿမဲႀကိဳးပမ္းခဲ့တယ္။ သူရဲ႕အိပ္မက္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ နည္းလမ္းေကာင္း ရွာႀကံထုတ္ေလ့ရိွတယ္။ တီတြန္ၿမိဳ႕ဟာ ယခင္က ပင္လယ္ဓားျပေတြ အေျခစိုက္စခန္းျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္လည္း ျဖစ္ေအာင္လုပ္လိုက္ရင္ မေကာင္းဘူးလားဆိုတဲ့ အႀကံအစည္ကို စိတ္ထဲစြဲကာ ဆိုက္ေယဒါဟ္က ေျမထဲပင္လယ္ ပင္လယ္ဓားျပေတြရဲ႕ ဩဇာအရိွဆံုး ေခါင္းေဆာင္ ဘာဘာ႐ိုဆာ (ခ) အို႐ူစ္ ရီစ္ (Oruç Reis) နဲ႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ဖို႔ စီစဥ္ရန္ သံတမန္ေစလႊတ္ခဲ့တယ္။

အို႐ူစ္ ရီစ္ ဟာ တူ႐ုက္လူမ်ဳိးနဲ႔ ဂရိလူမ်ိဳးတို႔မွ ေဖြးဖြားလာတဲ့ လစ္ဘိုစ္ကြၽန္းမွ သာမန္သေဘၤာသားတစ္ဦးျဖစ္တယ္။ အစတြင္ သူဟာ သေဘၤာကုန္သည္တစ္ဦးျဖစ္ခဲ့ေပမဲ့ Knights Hospitaller ပင္လယ္ဓားျပတို႔ရဲ႕ ပင္လယ္တြင္းစီးနင္းမႈတြင္ သူရဲ႕ အစ္ကိုတစ္ဦးေသဆံုးခံရၿပီး သူလည္းဖမ္းဆီးခံခဲ့ရေလတယ္။ သူ႔အစ္ကို ေနာက္တစ္ေယာက္က အခ်ိန္မီကယ္တင္လိုက္ရာမွ လႊတ္ေျမွာက္ခြင့္ရခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွစလို႔ သူဟာ ကလဲ့စားေခ်ရန္နဲ႔ မြတ္စလင္ေတြကို ဖိႏိွပ္ရက္စက္ေနတဲ့တိုင္းျပည္ေတြကို တိုက္ခိုက္ သင္ခန္းစာေပးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ပင္လယ္ဓားျပတစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အို႐ူစ္ ရီစ္ ဟာ ယေန႕ခတ္ တူနီးရွားကမ္းလြန္ရိွ Djerba ကြၽန္းေပၚတြင္ အေျခစိုက္ၿပီး ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ ပါပလ္တိုင္းျပည္ပိုင္ သေဘၤာမ်ားကို အဓိက စီးနင္းျခင္းေတြ ျပဳလုပ္ၾကတယ္။

၁၅၀၄-၁၅၁၀ အၾကားတြင္ အိေဘးရီးယန္ကြၽန္းဆြယ္ရိွ လူနည္းစုမ်ားကို ဘာသာေရးအရ ႏိွပ္စက္ၫွဥ္းပန္းမႈ ျပင္းထန္လာသျဖင့္ စပိန္မွ အာဖရိကသို႔ ဒုကၡသည္ေတြကို အို႐ူစ္ရဲ႕ ကူးတို႔သေဘၤာေတြနဲ႔ ပို႔ေဆာင္ကူညီေပးခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ နဲ႔ သူ႕လူေတြက အို႐ူစ္ရီစ္ ကို စိတ္သေဘာထားေကာင္း ထားရိွရန္ အေၾကာင္းျပခ်က္ရိွၿပီးသားျဖစ္ေပတယ္။ ဒီ ပရဟိတလုပ္ရပ္ေၾကာင့္ သူဟာ ဘာသာအို႐ူစ္(အဘေတာ္အို႐ူစ္) ဆိုတဲ့ ခ်စ္စႏိုး နာမည္ထူးကို ရရိွခဲ့တယ္။ အေနာက္တိုင္းသားေတြက အီတလီဘာသာစကားျဖင့္ ဘာဘာ႐ိုဆာ (မုတ္ဆိတ္နီ) လို႔ လူသိမ်ားၾကတယ္။ သူ႔ရဲ့ အျခားနာမည္ "ေငြလက္" (Gümü? Kol)ကိုေတာ့ ၁၅၁၂ ခုတြင္ စပိန္ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕ေတြကို အာဖရိကကေန ႏွင္ထုတ္ဖို႔ တိုက္ခိုက္တဲ့ တိုက္ပြဲမွာ လက္တစ္ဖက္ဆံုးရႈံးသြားၿပီးေနာက္ သတၱဴေငြလက္အတု အစားထိုးရာမွ နာမည္ရရိွသြားတာျဖစ္တယ္။

သူတို႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႕စည္းရာမွာ Oruç Reis ဟာ ေျမထဲပင္လယ္အေရွ႕ဘက္ျခမ္းကို ခ်ဳပ္ကိုင္ရန္နဲ႔ ဆိုက္ေယဒါဟ္ ဟာ ပင္လယ္အေနာက္ဘက္ျခမ္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ သေဘာတူညီခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ ေရေၾကာင္းေတာ္လွန္ေရးကို အလံမလဲ၊ ဒူးမေထာက္ ခ်ီတက္ခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ေၾကာင့္ ေပၚတူဂီကုန္သည္ေတြ အိပ္ေရးပ်က္ ေၾကာက္တုန္တုန္ ကူးလူးျဖတ္သန္းခဲ့ရတယ္။ စီးနင္းမႈဒဏ္ကိုလည္း ပက္ပက္စက္စက္ ခံခဲ့ရတယ္။ သူဟာ စပိန္နဲ႔ေပၚတူဂီေတြရဲ႕ အမုန္းတီးဆံုးနဲ႔ အေၾကာက္ရဆံုး ရန္သူျဖစ္လာခဲ့တယ္။ စပိန္သမိုင္းပညာရွင္ Germán Vázsquez Chamorro ရဲ႕ အဆိုအရ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳးေတြက “သူမကို သေဘၤာရြက္တိုင္နဲ႔ ႀကိဳးဆြဲခ်တာေတြ႕ျမင္ႏိုင္ေစရန္ ဘုရားသခင္ထံေတာ္၌ ဆုေတာင္းေလ့ရိွတယ္။" သူမရဲ႕ ပါးနပ္တဲ့ ဦးေဆာင္မႈ၊ စီမံခန္႔ခြဲမႈေတြေၾကာင့္ စပိန္နဲ႔ေပၚတူဂီ အသြားအလား ကပ္ေစခဲ့တယ္။ သူမ ဖမ္းဆီးရရိွတဲ့ ေပၚတူဂီနဲ႔ စပိန္သေဘၤာသားေတြကို ကြၽန္အျဖစ္ျပန္ေရာင္းခ်တယ္။ စပိန္အာဏာရွင္ေတြက မြတ္စလင္ေတြကို ဖမ္းဆီးၿပီး ကြၽန္အျဖစ္ေရာင္းခ်တဲ့ေဈးမွာပဲ စပိန္နဲ႔ ေပၚတူဂီသံု႔ပန္းေတြကို ေရာင္းခ်ကာ ကလဲ့စားေခ်ခဲ့တယ္။ ေပၚတူဂီဘုရင္ခံရဲ႕ ကေတာ္ ကအစ အျခားထင္ရွားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြကို ဖမ္းဆီးကာ အဲဒီကြၽန္ေဈးမွာပင္ ကြၽန္အျဖစ္တင္တာ ျပန္ေပးေရြးဖိုးကို ေစ့စပ္ၫွိႏိႈင္းတယ္။ ဒီေစ့စပ္ၫွိႏိႈင္းမႈမွာ အဓိကက်တဲ့ ေဖ့ဇ္တရားရံုးရဲ႕ ေပၚတူဂီသံအမတ္က “ေနရာတိုင္းမွာ ရန္လိုၿပီး စိတ္ဆိုးေဒါမာန္မ်ားလြန္းတဲ့မိန္းမ” လို႔ ေျပာဖူးခ်က္က မွတ္သားဖြယ္ေလးတစ္ခုျဖစ္တယ္။

Algiers ကို နယ္ခ်ဲ႕စပိန္တို႔လက္မွ သိမ္းပိုက္တဲ့ တိုက္ပြဲမွာ အို႐ူစ္ရီစ္ က်ဆံုးခဲ့ေလတယ္။ Algiers ကိုေတာ့ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခ့ဲတယ္။ သူ႕ညီ ဟိဇီရ္ ရီစ္က သူ႕ရာထူးကို ဆက္ခံခဲ့ၿပီး ဒုတိယ ဘာဘာ႐ိုဆာ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာနဲ႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႕လိုက္ရာမွ ဒီလိုႀကီးမားတဲ့ေအာင္ျမင္မႈေတြရရိွခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ေအာ္တိုမန္ဘုရင္မင္းျမတ္ ဆူေလမာန္က ဟိဇီရ္ ရီစ္ကို Hayreddin ဘြဲ႕ကိုခ်ီးျမွင့္ကာ သူရဲ႕ ေျမထဲပင္လယ္ေရတပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးအျဖစ္ခန္႔အပ္ခဲ့တယ္။ Algiers ရဲ႕ ဘုရင္ခံ (Pasha) အျဖစ္လည္း မင္းေကာင္းမင္းျမတ္ဆန္ဆန္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။

ဆိုက္ေယဒါဟ္ က ဟိုက္ေရဒၵိန္းနဲ႔ မဟာမိတ္ဆက္လက္ခိုင္မာေစၿပီး  သူမရဲ႕ေရတပ္ဟာ ေျမထဲပင္လယ္အေနာက္ဘက္တြင္ ဆက္လက္ လႈပ္ရွားခဲ့တယ္။ ေအာ္တိုမန္နဲ႔ ျပင္သစ္တို႔ မဟာမိတ္ ျဖစ္လာတဲ့အခါ ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ ရန္သူျဖစ္တဲ့ Iberian ကြ်န္းဆြယ္ႏိုင္ငံေတြကို ပို၍အထီးက်န္ျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ သူမဟာ ေနာက္ဆယ္စုႏွစ္တိုင္တိုင္ ရန္သူရဲ႕ ေရေၾကာင္းယာဥ္ေတြကို အေႏွာင့္အယွက္ေပးရာတြင္ လက္မေႏွးခဲ့ေခ်။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ပင္လယ္တိုက္ခိုက္ေတာ္လွန္ရးရဲ႕ ဩဇာအရိွဆံုးသို႔ ေရာက္ရိွသြားခဲ့တယ္။ ၁၅၄၀ ခုႏွစ္တြင္ Gibraltar ၿမိဳ႕ကို ဝင္ေရာက္စီးနင္းခဲ့တယ္။ Gibraltar တြင္ ကြၽန္အျဖစ္ဖမ္းဆီးထားတဲ့ မြတ္စလင္အက်ဥ္းသားေတြကို လႊတ္ေျမာက္ေအာင္ ကူညီေပးကာ Algiers သို႔ ခိုလႈံေစခဲ့တယ္။

အေနာက္တိုင္းအကိုးအကားေတြအရ နယ္ခ်ဲ႕ေတြကို ေမာင္းထုတ္ရာတြင္ ႀကီးမားတဲ့ ေအာင္ျမင္မႈရရိွခဲ့တယ္။ ဒီလို ေအာင္ျမင္မႈေတြက ေကာင္းကင္ဘံုမွ အကူအညီရဲ႕ နိမိတ္လကၡဏာျဖစ္တယ္လို႔ ခ်ီးက်ဴးခံရတယ္။ တစ္ဖက္တြင္မူ တူ႐ုက္ ကြၽန္အမ်ားအျပားကို လႊတ္ေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း ဝန္မခံဘဲ မေနႏိုင္ၾကေခ်။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ သံု႔ပန္းအမ်ားအျပားကိုလည္း ဖမ္းဆီးကာ ေအာ္တိုမန္တို႔ရဲ႕ ကြၽန္ျဖစ္ေစႏိုင္ခဲ့တယ္။ အဲလို သမိုင္းမွတ္တမ္းဝင္စီးနင္းမႈေတြကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ အပိုင္စီးႏိုင္ခဲ့တယ္။

ေျမထဲပင္လယ္အေနာက္ဘက္ရိွ “ဘာဘာရီပင္လယ္ဓားျပမ်ား” ကို အုပ္စိုးခ်ိန္တြင္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ ကို အာဖရိကေျမာက္ပိုင္းရိွ မြတ္စ္လင္အာဏာရွင္ တစ္ဦးအေနနဲ႔ ထၫ့္သြင္းစဥ္းစားေလာက္ေအာင္ ဩဇာလႊမ္းမိုးလာခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ကို  ေမာ္ရိုကိုႏိုင္ငံ ဝတၱဆစ္ မင္းဆက္ Ahmed al Wattassi ဘုရင္က လက္ထပ္ရန္ ကမ္းလွမ္းတဲ့အခါ သံတမန္ေရးႀကံ႕ခိုင္ေစေအာင္ ကမ္းလွမ္းခ်က္ကို လက္ခံခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ မိမိၿမိဳ႕ကိုေတာ့ မစြန္႔ခ့ဲေခ်။ Ahmad el Outassi မင္းက မိဖုရားတင္ေျမႇာက္ပြဲကို နန္းေတာ္၌ မက်င္းပႏိုင္ဘဲ တီတြန္ၿမိဳ႕မွာပင္ က်င္းပခဲ့ရတယ္။ တိုင္းျပည္တစ္ခုရဲ႕ အရွင္သခင္မင္းႀကီးက ၿမိဳ႔ျပအုပ္ခ်ဳပ္သူတစ္ဦးကို မယံုႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အသာေပးေနျခင္းက သူမရဲ႕ အရိွန္အဝါ ေပၚလြင္ေစတယ္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သူတို႔ႏွစ္ဦးဟာ သူ႔နန္းနဲ႔သူ အသီးသီးေနထိုင္ၾကသျဖင့္ ဒီလက္ထပ္မွုကေတာ့ သံတမန္ေရးအေၾကာင္းျပခ်က္သာ ျဖစ္ပံုရတယ္။ အဲဒီအခါ တီတြန္ၿမိဳ႕စားမင္း ဆိုက္ေယဒါဟ္မွ မိဖုရား ဆိုက္ေယဒါ အလ္ ဟူရ္ရာ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။

Sayyida al-Hurra ဟာ တီတြန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္သူအျဖစ္ ေနာက္ထပ္ အႏွစ္သံုးဆယ္ေက်ာ္ေက်ာ္ စိုးစံခဲ့၍ ၁၅၄၂ ခုတြင္ သူရဲ႕အာဏာစက္အလင္း ေနဝင္သြားခဲ့တယ္။ ေပၚတူဂီနဲ႔ စစ္မ်က္ႏွာဖြင့္ၿပီး ၿမိဳ႕တြင္း ကုန္သြယ္ေရး မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့အခါ သူ႕ကို ေခါင္းေဆာင္ေနရာကေန ျဖဳတ္ခ်ဖို႔ ႀကံစည္လာခဲ့တယ္။ ဆိုက္ယီဒါဟ္ရဲ႕ သမက္ Ahmed al-Hassan al-Mandari က ဝတၱစီမင္းရဲ႕ ရန္သူေတြနဲ႔ လက္တြဲခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ဝတၲဆီဒ္ေတြရဲ႕ အင္အား ဆုတ္ယုတ္လာေနၿပီး ဆာဒီစ္မ်ဳိးႏြယ္စုေတြအားေကာင္းလာေနခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ ဆာဒီစ္ေတြဟာ ေမာ္ရိုကိုႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းမွ ျမင့္ျမတ္တဲ့မ်ိုးႏြယ္စုတစ္စုျဖစ္ၿပီး စူလတန္ကို ပုန္ကန္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အားေကာင္းလာကာ ေမာ္ရိုကို၏ လြတ္လပ္ေရးကို အသိအမွတ္ျပဳရန္ အတင္းအၾကပ္ တြန္းအားေပးလာခဲ့တယ္။ ေပၚတူဂီတို႔ကလည္း ဆိုက္ေယဒါဟ္နဲ႔ ဝတၱစီမင္းတို႔ကို နန္းခ်ရန္ ဆာဒီစ္မ်ဳိးႏြယ္စုကို ေနာက္ေထာက္ပံ့ပိုးကူညီေနတယ္။ ဆာဒီစ္ေတြကို တိုင္းျပည္ရဲ႕ ကယ္တင္ရွင္ေတြအျဖစ္ ရပ္တည္ႏိုင္ရန္ အခြင့္အလမ္းေပးခဲ့ၿပီး (၁၅)ႏွစ္အတြင္း တိုင္းျပည္ကို သိမ္းပိုက္မယ့္လမ္းစဥ္ကို ခ်မွတ္ေပးခဲ့တယ္။ ေပၚတူဂီနဲ႔ ဆာဒီစ္တို႔ရဲ႕ ပံ့ပိုးကူညီမႈျဖင့္ Ahmed Hassan mandari က ဆိုက္ေယဒါဟ္ကို နန္းခ်ခဲ့ၿပီး ေခ်ဖ္ခြၽန္ေဒသရိွ  ကေလးဘဝအိမ္တြင္ အနားယူေစတယ္။ သူဟာ အဲဒီၿမိဳ႕တြင္ ေနာက္ထပ္ အႏွစ္(၂၀)ခန႔္ အသက္ရွင္ခဲ့ၿပီး ၁၅၆၁ ခုမွာ ကြယ္လြန္သြားရွာခဲ့တယ္။

မိဖုရား ဆိုက္ေယဒါ ဟာ အာဏာ လက္လႊတ္ခဲ့ရရင္လည္း သူမရဲ႕ ဩဇာအာဏာ ပဲ့တင္သံကို ကာလအေတာ္ၾကာေအာင္ ၾကားေနရဆဲျဖစ္တယ္။ ၁၅၆၅ ခုတြင္ ေပၚတူဂီတို႔က ၎တို႔၏ ဆိပ္ကမ္းကို ဖ်က္ဆီးခဲ့တဲ့တိုင္ေအာင္ သူတို႔ရဲ႕ ပင္လယ္စီးနင္းေတာ္လွန္ေရးကို မရရေအာင္ ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းခဲ့တယ္။ ေျမထဲပင္လယ္ ပင္လယ္ဓားျပမႈမွာ ၁၉ ရာစုအထိ ႀကီးမားတဲ့ ျပႆနာတစ္ခုအျဖစ္ ဆက္ရိွေနခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ "Al Hurra" ဘြဲ႕ကိုခံယူထားတဲ့ ေနာက္ဆံုးမွတ္တမ္းတင္ အမ်ိဳးသမီးအုပ္ခ်ဳပ္သူျဖစ္တယ္။ ေမာ္ရိုကိုရဲ႕ ပင္လယ္သူရဲ ဓားျပဘုရင္မ ဆိုက္ေယဒါဟ္ အလ္ ဟူရ္ရာဟာ ရဲရင့္တဲ့သူရဲေကာင္း တစ္ဦးအေနနဲ႔ သမိုင္းစာမ်က္ႏွာတြင္ ထာဝရ ထြန္းေျပာင္ေနဦးမယ္ျဖစ္ပါသတဲ့။

— #လူထုဝဏၰ
(၁၀-၁၂-၂၀၂၂)

#Sayyida_al_Hurra
#A_great_warrior_in_Islamic_history
#Barbarossa
www.rohangking.blogspot.com