HÁL BESARA (ေခ်ာင္းကေလး)

photo caption: xxx

Hál Besara

〔RK Poem〕

Murár uottún dóri aga 
Baái soler faní baicá
Fáida gorí farar fara
O... Kimoti aññárár hál.

E hálór mas aññárár sálon,
E hálór faní aññrár zibon.
Hálor dhólor nogolor mazé,
Ókkol gula lagai ére.
E hállán aññrár bol saára noóne.

Féza, baickhaçí warainnar mazór
Sotor noófan, tulí félo
Haindá thúra no báñge fán
Rotó bol di sóllukor thaan.

Hálor agar-gujjar forók nogorí
Bañdó, tuló, kérmos gorí.
E hál or ham, gaáli sára forandi
Fura goijjúm, rait-din ekku fuáñti.

❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄❄


Lékóya 💥 Kuwáiccójjá
[Me maic ór háñt taarík, 2017]

ထိုင္းႏိုင္ငံက ေရွးအက်ဆံုး ႏွစ္ (၃၀၀) ဗလီ ဝတ္ျပဳေက်ာင္းေတာ္

ထိုင္းႏုိင္ငံက ေရွးအက်ဆံုးဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ (သို႔မဟုတ္) ႏွစ္ ၃၀၀ ဗလီႀကီး

(စတီဗင္)

ႏွစ္သံုးရာဗလီႀကီး (The 300 Years Mosque) ကို အလ္-ဟူစိန္ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္လို႔လည္း ေခၚဆိုၾကပါတယ္။ ထိုင္းဘာသာစကားနဲ႔ဆိုရင္ မက္စယစ္ ဝဒီ အန္ဟူဆင္ပါတဲ့။ ဒါ့အျပင္ တာလိုမာႏိုဗလီ (Talo Mano Mosque) လို႔လည္းေခၚပါေသးတယ္။

ထုိင္းႏုိင္ငံေတာ္ပိုင္း နရာသီဝပ္မွာ တည္ရွိတဲ့ ဒီဗလီႀကီးဟာ ထုိင္းႏုိင္ငံက ေရွးအက်ဆံုး ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္ေတြအနက္ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ထုိင္းေတာင္ပိုင္းဟာ မြတ္စလင္အမ်ားစု ေနထုိင္ရာဌာေနလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ၁၆၃၄ ခုႏွစ္မွာ ဗလီကို အုတ္ျမစ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေဒသမွာ ပထမဆံုးအေျခခ်ခဲ့တဲ့ မြတ္စလင္အသိုင္းအဝိုင္းေတြက အုတ္ျမစ္ခ်ခဲ့တာပါ။ ဒါ့အျပင္ ဒီဗလီဟာ ထိုင္းတစ္ႏုိင္ငံလံုးမွာ သက္တမ္းအရင့္ဆံုး သစ္သားဗလီႀကီးလည္းျဖစ္ပါတယ္။

သမုိင္း

ႏွစ္၃၀၀ ဗလီႀကီးရဲ႕သမုိင္းကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဆူလတန္အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကာလ ပတၱာနီဘုရင့္ႏုိင္ငံကို ျပန္ေျပာင္းေအာက္ေမ့ရမွာပါ။ ဒီႏုိင္ငံကို ပတၱာနီ၊ ယာလာ၊ နရာသီဝပ္ဆိုတဲ့ျပည္နယ္သံုးျပည္နယ္နဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတာပါ။ အဲဒီႏုိင္ငံထဲက ရြာေတြမွာ မြတ္စလင္ေရာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြပါေနထုိင္ၾကပါတယ္။ ၁၆၃၄ ခုႏွစ္မွာ ဒီဗလီေဆာက္လုပ္ေတာ့ မြတ္စလင္ေတြေရာ ဗုဒၶဘာသာေတြပါ ပူးေပါင္းပါဝင္ လုပ္အားေပးခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီဗလီနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေရွးဒ႑ာရီႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ တစ္ခုကေတာ့ ထုိင္းဘုရင့္ႏုိင္ငံနဲ႔ ပတၱာနီဘုရင့္ႏုိင္ငံတို႔ၾကား စစ္ျဖစ္တဲ့အခါ ပတၱာနီဘက္ ရြာတစ္ရြာက အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးဟာ စစ္ေရွာင္တဲ့အေနနဲ႔ အိုးအိမ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးခဲ့ပါတယ္။ သူမဟာ သူမေနထုိင္တဲ့ရြာရဲ႕ “ကုရ္အာန္က်မ္းထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္သူ” ျဖစ္ပါတယ္။ ထြက္ေျပးတဲ့အခါမွာလည္း ကုရ္အာန္က်မ္းစာအုပ္ကို ရင္ဝယ္ပိုက္ၿပီးေျပးခဲ့တာပါ။ တစ္ေနရာေရာက္ေတာ့ ခ်ိဳင့္ဝွမ္းတစ္ခုထဲကို သူမျပဳတ္က်ခဲ့ပါတယ္။ အနားရွိရြာက ေဒသခံေတြလာေရာက္ကယ္ဆယ္ၿပီးခ်ိန္မွာ သူမကုိယ္သူမ သတိထားၾကည့္လိုက္ေတာ့ ကုရ္အာန္ဟာ ျပဳတ္မက်သြားဘဲ လက္ထဲမွာ က်စ္က်စ္ပါေအာင္ ဆုပ္ကိုင္မိလ်က္သားရွိေနပါတယ္။ ဒါနဲ႔ စစ္ႀကီးအၿပီးမွာ ရြာသားေတြဟာ ဗလီတစ္လံုးေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒါဒီ ႏွစ္ ၃၀၀ ဗလီပါတဲ့။

ေနာက္ထပ္ ဒ႑ာရီတစ္ခုကေတာ့ ဗလီကို ဝန္ဟူစိန္ အဇ္-ဆာနဝီဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္က ေဆာက္လုပ္ခဲ့တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒီပုဂၢိဳလ္ဟာ ၁၆၂၄ ခုႏွစ္မွာ ပတၱာနီဘုရင့္ႏုိင္ငံကို ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်ခဲ့တဲ့ ဆရာတစ္ပါးျဖစ္ပါတယ္။ ဗလီထဲမွာ ကုရ္အာန္က်မ္းစာလက္ေရးမူနဲ႔ ဗလီေဆာက္လုပ္ေရးစီမံကိန္းစာရြက္တို႔ အခုထက္တိုင္ရွိေနေသးတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

အေဆာက္အဦ

ဗလီေဆာက္လုပ္ရာမွာ သစ္သားေတြကိုသာ အသံုးခ်ထားၿပီး သံတစ္ေခ်ာင္းမွ မ႐ိုက္ခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီအစား သပ္႐ိုက္ၿပီးေဆာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဗလီမွာအပိုင္းႏွစ္ပိုင္းပါဝင္ပါတယ္။ အပိုင္းငယ္ဘက္မွာ မဲဟ္ရာဗ္ (ေရွ႕ေဆာင္ဆရာ ဦးေဆာင္ဝတ္ျပဳရာေနရာ) ပါဝင္ပါတယ္။ မဲဟ္ရာဗ္ကို အမိုးဘံုသံုးဆင့္နဲ႔ ကြန္႔ထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ တ႐ုတ္လက္ရာ မီနာရဟ္ ေမွ်ာ္စင္တစ္ခုလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ အပိုင္းႀကီးကေတာ့ အမ်ားဝတ္ျပဳရာ ဝတ္ျပဳေဆာင္ျဖစ္ပါတယ္။

ေရွးေခတ္ ေလာ္စပီကာေတြ မေပၚခင္ကာလမွာ (အဇာန္) ဝတ္ျပဳဖို႔ ဝတ္တက္ႏိႈးေဆာ္တဲ့အခါ ဂီဒြတ္လို႔ေခၚတဲ့ ႀကီးမားတဲ့ ဗံုႀကီးေတြတီးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဂီဒြတ္ဗံုေတြကို သစ္ေခါင္းေပါက္ႀကီးနဲ႔ လုပ္ထားတာျဖစ္ၿပီး တစ္ဖက္ကို ကြၽဲသားေရနဲ႔ အုပ္ထားကာ ေနာက္တစ္ဖက္ကိုေတာ့ အပြင့္ထားထားပါတယ္။ အခုထိ အဲဒီဗံုႀကီးရွိေနေသးေပမယ့္ သံုးမရေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီေခတ္က မိုအက္ဇင္ (ဝတ္တက္ႏိႈးေဆာ္သူ) ဟာ အဇာန္မေပးခင္ ဗံုႀကီးကို တျဖည္းျဖည္းအသံျမႇင့္ၿပီး စည္းခ်က္က်ေအာင္ တီးပါတယ္။ မနက္ေစာေစာ လူေျခတိတ္ခ်ိန္ဆိုရင္ ဂီဒြတ္ဗံုႀကီးရဲ႕အသံဟာ မုိင္ဝက္ခန္႔ကထိ ၾကားရတယ္ဆိုပဲ။

ဗလီႀကီးရဲ႕မူလအမိုးဟာ ထန္းလက္နဲ႔ပါ။ ဒါေပမဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ အုတ္ၾကြပ္ေတြေျပာင္းမိုးခဲ့ပါတယ္။ ဗလီနံရံေတြေပၚက ပန္းပုလက္ရာေတြ၊ ကႏုတ္ေတြ၊ ေဖာင္းတန္းနဲ႔ ျမင္းမိုရ္ပိတ္က လက္ရာေတြမွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈလက္ရာသံုးမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ဂ်ာဗား၊ တ႐ုတ္နဲ႔ ထုိင္းယဥ္ေက်းမႈေတြ လႊမ္းမိုးေနတာေတြ႔ရပါတယ္။

ပြဲေတာ္မ်ား

ဗလီမွာ အစၥလာမ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ပြဲေတာ္ေတြကို အဓိကက်င္းပေလ့ရွိပါတယ္။ ဥပမာ အီးဒ္ေန႔၊ ဥပုသ္လ အစရွိသျဖင့္ေပါ့။ ဒါ့အျပင္ ဗလီဟာ မြတ္စလင္အသင္းတိုက္ အျဖစ္လည္း အသံုးေတာ္ခံပါေသးတယ္။ ဗလီအျဖစ္လည္း ဝတ္ျပဳဆုေတာင္းမႈေတြ ျပဳလုပ္ဆဲလို႔ သိရပါတယ္။

ျပင္ဆင္မြမ္းမံျခင္း

၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ ထုိင္းအစိုးရက ဗလီျပင္ဆင္မြမ္းမံေရးအတြက္ရန္ပံုေငြအေနနဲ႔ ထုိင္းဘတ္ေငြ သန္း ၂၀၀ ကို လွဴဒါန္းခဲ့ပါတယ္။ မြမ္းမံေရးစီမံကိန္းကို ေတာင္ပိုင္းနယ္စပ္ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာနကေန ဦးေဆာင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ပါတယ္။ စီမံကိန္းထဲမွာ ဗလီျပင္ဆင္ေရး၊ ပတ္ဝန္းက်င္နယ္ေျမတိုးတက္ေရး၊ အသင္းတုိက္အျဖစ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရးတို႔ပါဝင္ပါတယ္။ ျပင္ဆင္မြမ္းမံၿပီးခ်ိန္မွာ ကမာၻလွည့္ခရီးသြားေတြကို ပိုမိုစြဲေဆာင္ႏုိင္ဖို႔လည္း ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ဗလီသို႔သြားေရာက္လည္ပတ္ျခင္း

ႏွစ္ ၃၀၀ ဗလီႀကီးကို ဝင္ေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ဖို႔အတြက္ ေဒသခံ အီမာမ္ ေရွ႕ေဆာင္ဆရာဆီကေန ခြင့္ျပဳခ်က္ေတာင္းခံဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဝတ္စားဆင္ရင္ေရးမွာလည္း ဒူးဖံုးတဲ့ေဘာင္းဘီနဲ႔ ပုခံုးဖံုးၿပီးရင္မဟိုက္တဲ့ အက်ႌကိုဝတ္ဆင္ရမွာပါ။ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ဦးေခါင္းထက္ပဝါေဆာင္းဖို႔ ၫႊန္ၾကားထားတာလည္းရွိပါတယ္။ ဗလီထဲမွာအစားအေသာက္ခြင့္မျပဳပါဘူး။ ဗလီထဲမဝင္ခင္ ဖိနပ္ခြၽတ္ဖို႔လိုသလို လူတကာနဲ႔ ေလးေလးစားစားဆက္ဆံဖို႔လည္း အေရးႀကီးပါတယ္။

ဇူလိုင္လထုတ္ ဉာဏ္အလင္း အတြဲ(၁) အမွတ္(၈) ကို Link ေန Download ရယူႏုိင္ပါၿပီ။

ဝဏၰေက်ာ္ထင္ ဦးစိန္ျမေမာင္ႏွင့္ ဗမာႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္း

ျမန္မာ့ေတးဂီတသမုိင္းတြင္ စြမ္းအင္အထက္ျမက္ဆံုးေသာ ေတးတစ္ပုဒ္ (သို႔မဟုတ္) လူတိုင္းသီဆိုရန္ ေတးသြားႏွင့္ သံစဥ္ပါ ခက္ခဲလွေသာ ေတးတစ္ပုဒ္သည္ ယေန႔ "ႏုိင္ငံေတာ္သီခ်င္း" ဟု သတ္မွတ္ထား သည့္ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ျဖစ္သည္။

သီခ်င္းေရးစပ္တဲ့သူက စိန္ျမေမာင္ ျဖစ္ၿပီး ဦးႏုရဲ႕တာ၀န္ေပးခ်က္အရ ဦးႏုရဲ႕အိမ္မွာပဲ ေရးစပ္ခဲ့တယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ ပထမဆုံး သီဆုိသူကေတာ့ ေရႊညာေမာင္ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရသည့္ ၁၉၄၈ ဇန္န၀ါရီ ၄ ရက္ေန႔မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အလံကို လႊင့္တင္ရမွာ ျဖစ္သည့္အတြက္ ထိုေန႔တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အလံတင္ အခမ္းအနားမွာ သီဆိုဖို႔ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ လုိအပ္လာပါတယ္ ။ သည္႔အတြက္ ထိုစဥ္က ႏုိင္ငံေတာ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက လြတ္လပ္ေရး အလံတင္ အခမ္းအနားမွာ သီဆိုဖို႔ သီခ်င္း တစ္ပုဒ္ေရးရန္ ဆရာေရႊတိုင္ၫြန္႔အား ေခၚလာေပးရန္ ဦးစိန္ျမေမာင္ကို ေျပာဆိုခဲ႔ပါတယ္။ ဦးစိန္ျမေမာင္က ဆရာေရႊတိုင္ၫြန္႔ ကြယ္လြန္သြားၿပီ ျဖစ္သည့္အတြက္ မရွိေတာ့ေၾကာင္း အေၾကာင္း ျပန္ၾကားခဲ့ရာ ဦးႏုက တျခားေတးေရးဆရာမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ ေရးသားေပးရန္ ဦးစိန္ျမေမာင္အား ထပ္မံ တာ၀န္ေပးအပ္လိုက္ျပန္ပါတယ္။

ဦးစိန္ျမေမာင္က ဆရာစိန္ေ၀လွ်ံ၊ ဒဂုန္ဆရာတင္၊ ေစာင္းဦးဘသန္း၊ ဂီတာဦးစိန္ေအာင္ႏွင့္ ဆရာရန္ႏုိင္စိန္ တို႔ကို လိုက္လံ ေခၚေဆာင္ ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ သူတို႔အားလံုး စုေ၀းေရာက္ရွိလာၿပီး သီခ်င္းေရးစပ္ဖို႔ တိုင္ပင္ရာ၊ ဆရာဦးစိန္ေ၀လွ်ံႏွင့္ ေစာင္းဦးဘသန္းတို႔ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ စကားမ်ား ရန္ျဖစ္ၾကရာမွ သီခ်င္းေရးဖို႔ အစီအစဥ္ ပ်က္ျပား ခဲ့ရပါေတာ႔တယ္။ ေနာက္ထပ္ သီခ်င္းေရးစပ္ဖို႔ မည္သူ႔ကိုမွ် စည္း႐ံုး၍မရဘဲ ျဖစ္ခဲ့ရၿပီး အေၾကာင္းစံုကို ဦးစိန္ျမေမာင္က ဦးႏုထံတင္ျပရာ ဦးႏုက ဦးစိန္ျမေမာင္ တစ္ေယာက္တည္း ေရးႏိုင္က ေရးေပးေစလိုေၾကာင္း ေျပာၾကား တာ၀န္ ေပးအပ္လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္တာ၀န္ ျဖစ္သည့္အတြက္ ဦးစိန္ျမေမာင္က ရဲ၀ံ့စြာ တာ၀န္ယူ၍ "တရားမွ်တ၊ လြတ္လပ္ျခင္းနဲ႔ မေသြ" အစခ်ီ "ကမၻာမေၾက" သီခ်င္းကို ဦးႏုအိမ္တြင္ တစ္ေယာက္တည္း ေရးသား စပ္ဆိုခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ထိုသို႔ ေရးသားစပ္ဆိုရာ၌ ၀ုိင္အမ္ဘီဆရာတင္၏ "ဒို႔ဗမာ" သီခ်င္း သံစဥ္စာသားမ်ားကို အေျခခံ၍ "တရားမွ်တ လြတ္လပ္ျခင္းနဲ႔မေသြ" အစခ်ီ၊ ပထမ ေျခဆင္းပိုဒ္ႏွင့္ "ကမၻာမေၾက" ဒုတိယသံၿပိဳင္တို႔ကို ရက္ပိုင္းအတြင္း ၿပီးစီးေအာင္ ေရးသားခဲ့နိုင္ပါတယ္။ သီခ်င္းအစအဆံုး တစ္ပုဒ္လံုးကို ဆရာေဇာ္ဂ်ီ ဦးေဆာင္ေသာ အကဲျဖတ္အဖြဲ႔က သီခ်င္းစာသားမ်ား၊ တစ္လံုးခ်င္း အေသးစိတ္ စိစစ္ၿပီး သီခ်င္းကို အတည္ျပဳခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အကဲျဖတ္အဖြဲ႔က အတည္ျပဳၿပီးေနာက္ ၀န္ႀကီးအဖြဲ႔ႏွင့္ လႊတ္ေတာ္အဖြဲ႔ ႏွစ္ရပ္စလံုးကပါ ထပ္ဆင့္ အတည္ျပဳခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဤသို႔ အဆင့္ဆင့္ အတည္ျပဳၿပီးေသာ "ကမၻာမေၾက" သီခ်င္းကို ျမန္မာ့အသံမွ ဒါ႐ုိက္တာ ဦးခင္ေဇာ္က ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ေခတၱေရာက္ရွိေနေသာ အေမရိကန္ တီး၀ိုင္းတစ္ခု၏ အကူအညီျဖင့္ အသံသြင္းခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး သီခ်င္းသီဆိုသူက အဆိုေတာ္ ေရႊညာေမာင္ ျဖစ္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။

ဤသို႔ျဖင့္
"တရားမွ်တ လြတ္လပ္ျခင္းနဲ႔မေသြ… တို႔ေျပ၊ တို႔ေျမ…. မ်ားလူခပ္သိမ္း ၿငိမ္းခ်မ္းေစဖို႔…. ခြင့္တူညီမွ်…. ၀ါဒျဖဴစင္တဲ့ျပည္… တို႔ျပည္…. တို႔ေျမ… ျပည္ေထာင္စုအေမြ အၿမဲတည္တံ့ေစ… အဓိ႒ာန္ျပဳေပ…. ထိန္းသိမ္းစို႔ေလ...." "ကမၻာမေၾက… ျမန္မာျပည္… တို႔ဘိုးဘြားအေမြစစ္မို႔… ခ်စ္ျမတ္ႏိုးေပ… ျပည္ေထာင္စုကို အသက္ေပးလို႔ တို႔ကာကြယ္မေလ… ဒါတို႔ျပည္… ဒါတို႔ေျမ… တို႔ပိုင္တဲ့ေျမ….. တို႔ျပည္…. တို႔ေျမ…. အက်ိဳးကို…… ညီညာစြာတို႔တေတြ… ထမ္းေဆာင္ပါစို႔ေလ… တို႔တာ၀န္ေပ…. အဖိုးတန္ေျမ" ဟူေသာ ဤ "ကမၻာမေၾက" သီခ်င္းသည္

ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးေန႔ အလံတင္အခမ္းအနားတြင္ ယူနီယံဂ်က္အလံျဖဳတ္ခ်၍ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အလံ လြင့္ထူရမည့္အခ်ိန္၌ သီဆိုရမည့္ ႏိုင္ငံေတာ္သီခ်င္း ျဖစ္လာပါေတာ႔တယ္။ လြတ္လပ္ေရးေန႔ ဘြဲ႔ထူးဂုဏ္ထူး ခ်ီးျမႇင့္ေပးအပ္ရာတြင္ ဦးစိန္ျမေမာင္သည္ ဤကမၻာမေၾကသီခ်င္းျဖင့္ ၀ဏၰေက်ာ္ထင္ဘြဲ႔ကို ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ရရွိခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး ဦးစိန္ျမေမာင္က သူမကြယ္လြန္မီ ဤ ကမၻာမေၾကသီခ်င္းကို သူေရးစပ္ခဲ့ေၾကာင္း ခုိင္မာေသာ အေထာက္အထားတို႔ျဖင့္ တင္ျပႏုိင္ခဲ့သျဖင့္ ယေန႔ႏိုင္ငံေတာ္က သူ႔အား ၀ိဇၨာထူးခၽြန္ဆု (ဒုတိယအဆင့္) ခ်ီးျမႇင့္ေပးအပ္ခဲ့ျခင္းကို ခံခဲ႔ရေသာ ေလးစားထိုက္တဲ႔ ပုဂၢိဳလ္ႀကီး ျဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။

ေရးသူ ဦးစိန္ျမေမာင္
သီဆိုသူ ဦးေရႊညာေမာင္

Learn Malay through Rohingya: Part-2

Gonti        🔢           Angka         🔢        Numbers

Rohingya	Malay	English	Number
Sífor, andha	Sifar/ kosong (coss-song)	Zero	0
Ek	Satu	One	1
Dui	Dua	Two	2
Tin	Tiga	Three	3
Sair	Empat	Four	4
Fañs	Lima	Five	5
So	Enam	Six	6
Háñt	Tujuh	Seven	7
Añctho	Lapan	Eight	8
Nou	Sembilan	Nine	9
Doc	Sepuluh	Ten	10
Egaro	Sebelas	Eleven	11
Baró	Duabelas	Twelve	12
Teró	Tigabelas	Thirteen	13
Soiddó	Empatbelas	Fourteen	14
Fundóro	Limabelas	Fifteen	15
Cúllo	Enambelas	Sixteen	16
Hóñtoró	Tujuhbelas	Seventeen	17
Añráró	Lapanbelas	Eighteen	18
Unníc	Sembilanbelas	Nineteen	19
Kuri	Duapuluh	Twenty	20
Ek kuri ek	Duapuluh satu	Twenty-one	21
Ek kuri dui	Duapulu dua	Twenty-two	22
Ek kuri tin	Duapuluh tiga	Twenty-three	23
Tiríc	Tiga puluh	Thirty	30
Sallic	Empat puluh	Forty	40
Fonjaic	Lima puluh	Fifty	50
Haith	Enam puluh	Sixty	60
Hóittoir	Tujuh puluh	Seventy	70
Ací	Lapan puluh	Eighty	80
Nobboi	Sembilan puluh	Ninety	90
Cót	Seratus	Hundred	100
Dui cót	Dua ratus	Two hundred	200
Tin cót	Tiga ratus	Three hundred	300
Házar	Seribu	Thousand	1000
Ek házar ekcót	Seribu seratus	One thousand and one hundred	1100
Ekházar ekcó fonjaic dui	seribu seratus lima puluh dua	One thousand and one hundred and fifty two	1152
Ek házar duicót	Seribu duaratus	One thousand and two hundred	1200
Der házar	Seribu limaratus	One thousand and five hundred	1500
Dui házar	Dua ribu	Two thousand	2000
Duiházar ekcót	Dua ribu seratus	two thousand and one hundred	2100
Doc házar	Sepuluh ribu	Ten thousand	10,000
Kuri házar	Duapuluh ribu	Twenty thousand	20,000
Ek lák	Seratus ribu	One lak	100,000
Der lák	Seratus limapuluh ribu	One lak and fifty thousand	150,000
Açái lák	Duaratus limapuluh ribu, suku juta	Two lak and fifty thousand	250,000
Fañslák	Limaratus ribu, setengah juta	Half a million	500,000
Doc lák	Satu juta	A million	1,000,000
Egaro lák fonjaic házar	satu juta seratus limapuluh ribu	1.15 millions	1,150,000
Baró lák fonjaic házar	Satu suku juta	1.25 millions	1,250,000
Fudóro lák	satu setengah juta	1.5 millions	1,500,000
Hótoró lák fonjaic házar	satu juta tujuh ratus limapuluh ribu	1.75 millions	1,750,000
Ek kuthí	Table Cell	Ten millions	10,000,000
Doc kuthí	Table Cell	One Billion	100,000,000
Ek kuçul	satu milion	Ten Billions	1,000,000,000
Eházar kuçul	satu trilium	One Trillion	1,000,000,000,000
Table Cell	(keretapi, bas) nombor _____	number _____ (train, bus, etc.)	Table Cell
Adá, Eddók	Setengah	Half	1/2
Fai	Suku	Quarter	1/4
Sair borator tin	Tiga suku	Three quarter	3/4
Beec, bicí	Lebih	More	Table Cell
Hom, añiththa	Kurang	Less	Table Cell

Sounfún Sai Mutália Goró

Learn Malay through Rohingya

English to Rohingya to Malay Translated Part -1

Rohingya	Malay	English
ada	Halia	Ginger
agán, doriya	laut	sea
aina	cermin	mirror
Ammali	almari	cupboard
andha, dima	telur	egg
Añçú	lutut	knee
áñtii	gajah	elephant
apron	aprén	apron
asman, ubun,upan	langit	sky
baás	bas	bus
Bab	ayah, bapa	father
Báca	Bahasa	Language
badcú, buúksa	kota	box
baiyon	terung	eggplant
Bái	abang, adik	brother
balthí	baldi	bucket
balu	pasir	sand
batti, Fánuc	lampu	lamp
bazar	pasar	market
bazu	baju	shirt
bek	beg	bag
Bel, Beil	mata-hari	Sun
beéng	bank	bank
beça manúic	lelaki	man
beçi manúic	perempuan	woman
bíaktubi	topi	hat
bilai	kucing	cat
bóin	kakak, adik	sister
bolot (sáit)-guru	lembu	ox
boól	bola	ball
bossá	guni	sack
botol	botol	bottle
bou, beçi, mug	isteri	wife
boutha, babuta	bendera	flag
burus	berus	brush
Cara	tikar	mat
chuka, kholom	pen	pen
cirí	surat	letter
cíçi,  líya	tangga	stair
Ciíl	Batu	Stone
cormá	kacak mata	sunglasses
dáagóui	melarikan diri	escape
daktor	doktor	doctor
Dada/dahí, nana	datuk	grandfather
Dadi/dahu, Nani	nenek	grandmother
dam	harga	price
dargwá	kayu	wood
decci, paikla	periuk	rice cooker
dhebal	dinding	wall
Dhéfa	tasik, danau	Lake
Dhúil	Habuk, debu	dusk
din	hari	day
Doriya	sungai, batang	River
duan	kedai	shop
duar	pintu	door
paik	burung	bird
Fata	daun	leaf
Feñsa	burung hantu	owl
Fiáñrá	semut	ant
Fíriñg	capung	dragonfly
fiñas	bawang	onion
Fool	gila	mad
fól	timun	cucumber
foran	jiwa	soul
Forínya Fua, foróya	pelajar	student
foróya	pembaca	reader
Fóuir	bulu	feather
Founí	sikat, sisir	comb
Fórforí, fañgká	kipas	fan
Fúndúra, turuk	corong	funnel
fúnoya	pendengar	listener
fúñaijja	kawan	freind
fuwa manúic	budak	boy
gal	mulut	mouth
gadi, falun	katil	bed
gas, jara	pokok	tree
Githar	gitar	guiter
Goiyá	penyanyi	singer
golóc	gelas	glass
góri, góñçi	jam	clock
gór	rumah	house
Guor, ham-gorínya	pekerja	worker
Gusól hána	tandas	washroom
gussó	daging	meat
Hábar Jaháñs	kapal terbang	airplane
habos, koñs	kertas	paper
hák	sayur	vegetable
Haçoni, haroya	pemotong	cutter
Hoddá, kangá	mangkuk	bowl
Hodú, lau	labu manis	gourd
hoilla, dil	hati	heart
hólibá, kasík	tukang jahit	tailor
hóloit	kunyit	turmeric
hombol, duari	selimut	blanket
Hoñla, Zamun	oren	orange
huoñra	belimbing	star-fruit
hossóp	penyu	turtle
húrouin	penyapu	broom
kamrá, húng	bilik	room
kela	pisang	banana
keñil	pinggang	waist
keñra-camic, korni	garpu	fork
keñsi, kessi	gunting	Table Cell
kéti	padang	field
kitab	buku	book
khéla	permainan	game
Khélaçi	pemain	player
khoppi	kobis	cabbage
khórguñc	arnab	rabbit
khúni	pembunuh	killer
Koksúe, mee	vimá, kalita	noodle
korban, duali	tali-pinggang	belt
kuñir	anjing	dog
kuñír	buaya	crocodile
kual	tengkorak	skull
kurá	ayam	chicken
lekóya	penulis	writer
lemu	lemon	lemon
les	ekor	tail
Loçí, thínga	tongkat	stick
lok	cacing	worm
maa	ibu, emak	mother
mactor, ussat	cikgu, guru	teacher
martul, háñtura	tukul	hammer
mas	ikan	fish
masí	lalat	flies
matá	kepala	head
meçi	tanah	soil
miala-fuwa	gadis	girl
Miúla	awan	cloud
modot-goróya	penolong, pembantu	helper
modú-fuk	lebah	bee
mokka gula	jagung	corn
moók	cawan	mug
moris	cili	chilli
motór	kereta	car
muic	kerbau	buffalo
mumbatti	lilin	candle
murá	gunung	mountain
Nas, naso	menarik,  tarian	dance
nok, zoloui	kuku, paku	nails
nun	garam	salt
nunnya	sotong	squid
nungmal	tudung	hood
Óñçí, hómrik	labu kuning	pumpkin
Oñl	jari	finger
rait	malam	night
refót	getah	rubber
Ruón	bawang-putih	garlic
sal	atap	roof
saloya	pemandu	driver
sam	kulit	skin
San, Sanda, Zun	bulan, cendera	Moon
samic, júng	sudu	spoon
sábgorínya	pembersih	cleaner
sábun	sabun	soap
sáti	payong	umbrella
Sáyeba	wanita	lady
siní	gula	sugar
sóloui	pemetik api	lighter
Soil, bát	beras, nasi	Rice
Sómondór	laut	Sea
suk	mata	eye
sul	rambut	hair
sulá	dapur	stove
sura, cuñça	rokok	Cigarette
súri	pisau	knife
tál, hánik	pingan	plate
Tara	Bintang	Star
tatti	tandas	toilet
tel	minyak	oil
tetói	asam jawa	tamarind
tháral	guruk	thunder
théng, céng	kaki	leg
théng-garí	basikal	bicycle
Tikka	taskula	cap
tir or hóñla	anak panah	arrow
tohíla	tuala	towel
Tormus, manphól	tembikai	water-melon
ukhil	peguam	lawyer
undur	tikus	rat
uñth	unta	camel
Vúmi, guola	Tanah (soil), bumi	Earth
zal	jaring	net/seine
zamai, neg, beça	suami	husband
Zok	jug	jug
zór	hujan	rain
zuta	kasut	shoe

Verbs
                

Rohingya	Malay	English
ahó, aiyó, ai	mari, datang	come
anó, an	bawa, membawa	bring
áñco	ketawa	laugh
áñro, áñraá	jalan, berjalan	walk
bano, bana	buat, membuat	make
bas, fosóngor	pilih	choose
barimar, thóuwamar	memukul	hit
báf, báfo	fikir, berfikir	think
bajja, firado	pukul, memukul, mengalahkan	beat
bángo, Fháro, aram or októ	pecah, patah, waktu rehat	break
bes, beso	jual, menjual	Sell
boiyó, bohó, boc	duduk	sit
cíñyo, cíko	ajar, mengajar	teach
dál, dálo	tuang, menuang	pour
dú, dúwo	basuh, membasuh	wash
duñr, duñro	lari, berlari	run
Fálda, phátla, fáldo	lompat, melompat	jump
Fii, fiyo, há	minum	drink
finó, fin	pakai, memakai	wear
Foró, for	baca,  membaca	read
fus, fusó	lap, mengesat	wipe
gaá, goó	menyanyi	sing
gono, gon	kira, mengira	count
gúmzo, gúmza	tidur	sleep
há, hó	makan	eat
háñsur, háñsuro	berenang	swim
han, hando	menangis	cry
haço, haçt	potong, memotong	cut
hótgor, sinílo	mengenal, pengiktirafan	recognize
húno, fún	dengar, mendengar	listen
Hotá hoóu	cakap, bercakap	speak
hoó, hoí do	beritahu, menceritakan	tell
khélo, khéla	main, bermain	play
keskesa, guzour	menjerit	shout
kúl, kúlo	buka, membuka	open
lehó, leko, lek	tulis, menulis	write
lor, loro	bergerak, berpindah	move
loo,  gosó	ambil, mengambil	take
mukgali dahó	senyum	smile
monotgor, tháartul	ingat, mengingati	remember
mukiazi gor	hafal	memorize
nel,neol, baáréza	keluar	exit
Noó	tidak	no
ranó, ran	masak, memasak	cook
saba,  sabo	mengunyah	chew
sábgoró	membersihkan	clean
salo, sala	memandu	drive
soó, saá	lihat, melihat	see
súnggoró	gunakan, menggunakan	use
tan,  tano	tarik, menarik	pull
thélo, thél	tolak, menolak	push
tíya, tíyo	berdiri	stand
tulkimaro	ketuk, mengetuk	knock
tuwa, léilagor	cari, mencari	find
tuwo, khúñzo	carian, mencari	search
udár gor	meminjam	borrow
ura, uro, uraba	terbang	fly
zan, zano, sinó	tahu, mengetahui	know
zira, aramgoró	berehat, merehatkan	rest
zo, za	pergi	go
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell
Table Cell	Table Cell	Table Cell