Fúad Nái
Ataá háilam
Fata háilam
Bátor fúad nái.
Forór maáre
Maa búlilám
Mator fúad nái.
- Osin Cayér (RohingyaOldPoetry)
Translation
ေတာဩဇာသီး စားၾကည့္တယ္
ဟင္းရြက္ႏုနယ္ ၿမိန္းၾကည့္တယ္
ထမင္းအရသာေတာ့ မရဘူးကြယ္။
တပါးသူရဲ႕ အေမကို
ေမေမလို႔ ေခၚၾကည့္တယ္
စကားအရသာေတာ့ မရိွဘူးကြဲ႕။
" Bangladesh and Burma. He admitted that there were upward of - million bangalee trespassers in Arakan whom the Burmese had some right to eject. He had implored the Burmese authorities not to press this issue during Bangladesh's present troubles and had been pleased that the burmese had not taken advantage of his country's misfortunes in this respect. He denied that there had been any fresh exodus into burma of refugees from Bangladesh. The recent troubles and scarcely affected the ordinary bangalee who was now happily anticipating a bumper rice crop. Mr. Kaiser's consul in Akyab had, in fact, spent an unusually queit late summer and autumn. "
"ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွႏွင့္ ဗမာ ဆက္ဆံေရး။ ရခိုင္ေဒသမွာ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ ႏိုင္ငံသားက်ဴးေက်ာ္ ခိုလံႈလာသူ သန္းတစ္ဝက္ေလာက္ ရိွတယ္လို႔ သူက ဝန္ခံခဲ့တယ္။ သူတို႔ကို ျမန္မာအစိုးရက ႏွင္ထုတ္ခြင့္ရိွတယ္။ သို႔ေသာ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ ဒုကၡေရာက္ေနသည့္ယခုအခ်ိန္တြင္ ဤကိစၥႏွင္ပတ္သတ္၍ ဖိအားမေပးသင့္ေၾကာင္းႏွင့္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ ကံဆိုးမိုးေမွာင္ က်ေနစဥ္ ဤကိစၥအေပၚ ျမန္မာဘက္က အခြင့္ေကာင္းယူ အျမတ္မထုတ္သည့္ အတြက္ ၀မ္းသာမိေၾကာင္း ၎က ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြကို ေျပာဆိုခဲ့တယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွမွ ဒုကၡသည္အသစ္ ဝင္ေရာက္ျခင္းမရိွခဲ့ေၾကာင္း ၎က ျငင္းဆိုခဲ့တယ္။ …………… "
အထက္ပါ စာပိုဒ္ပါ ေကာ္ပီစာမ်က္ႏွာတစ္ခုက အြန္းလိုင္းေပၚ ေတာ္ေတာ္ပ်ံ႕ေနတာကို ေတြ႕ရတယ္။ ဘဂၤလီေတြ ျမန္မာျပည္ကို ခိုးဝင္လာတဲ့ အေထာက္အထားဆိုၿပီးေတာ့ ပို႔စ္တင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္သူေတြအၾကား အေတာ္ပဲ မ်က္ႏွာသာရခဲ့တယ္။ အာရကန္ေဒသက ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ေမာင္းထုတ္ဖို႔ အခြင့္ေကာင္းတစ္လက္ ရသြားၿပီေပါ့။ ဦးကိုကိုလိႈင္ ဆိုတဲ့သူရဲ႕ ဘေလာ့က တဆင့္ စတင္ပ်ံ႕ႏွံ႔တယ္လို႔ ထင္ရပါတယ္။
ကဲ... ဒီစာသားက ရန္ကုန္ရိွ ၿဗိတိန္သံအမတ္ႀကီး T.J O'Brein နဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ သံအမတ္ႀကီး Mr. KM Kaiser တို႔ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၃ ရက္ေန႔မွာ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေျပာဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းမွ ေကာက္ႏုတ္ထားတဲ့ အခ်က္နံပါတ္ (၅) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွတ္တမ္းဟာ တဆင့္ခံ ေရးထားတဲ့ မွတ္တမ္းျဖစ္တယ္။ ဘဂၤလာေဒ့ခ်္သံအမတ္ႀကီးက ေျပာတယ္လို႔ ၿဗိတိန္သံအမတ္က ေရးမွတ္ထားတာေလာက္ပဲ။ ၿဗိတိန္ စာၾကည့္တိုက္တစ္ခုမွာ သိမ္းထားတဲ့စာလို႔ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းရဲ႕ အဆိုအရ သိရတယ္။ ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ခိုင္လံုသလဲ၊ ယံုရမလဲေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။ ထားပါေတာ့…။
၁၉၇၅ ခုႏွစ္က မွတ္တမ္းဆိုေတာ့ အာဏာရွင္ ဗိုလ္ေနဝင္း ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ မဆလေခတ္ေပါ့။ ၁၉၆၅ ခုေလာက္မွာ ဗိုလ္ေနဝင္းက ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို တိုင္းရင္းသားအျဖစ္မွ ႐ုပ္သိမ္းခဲ့ၿပီး အျပတ္ရွင္းဖို႔ အစီအစဥ္ေရးဆြဲၿပီးတဲ့ ကာလလည္း ျဖစ္တယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို မ်က္ေျခမျပတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ဖိႏိွပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္ဆိုရင္လည္း မမွားပါဘူး။
- အထက္စာပိုဒ္မွာ လူ (၅) သိန္း ကိစၥကို သံုးသပ္ၾကည့္ရေအာင္။ ဘဂၤါလီ သန္းတစ္ဝက္ ဝင္ေရာက္လာတာ ရိွတယ္လို႔ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အိစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီ ဒါမွမဟုတ္ မူဆလင္လို႔ေတာ့ ဘယ္ေနရာမွာမွ သဲသဲကြဲကြဲေဖာ္ျပထားတာ မရိွဘူး။ ဘဂၤါလီ လို႔ ၾကားတိုင္း မုတ္ဆိတ္နဲ႔ ကုလားေတြကို ေျပးမျမင္ၾကနဲ႔ဟ။ ဘဂၤါလီ က ဘဂၤါလားေဒ့ခ်္ ႏိုင္ငံသားကို ဆိုလိုတာပါ။ သူမ်ားေယာင္တိုင္း လိုက္ကျပရင္ဘယ္ရမလဲ။ မိမိတို႔ရဲ႕ ဉာဏ္အားေတြလည္း အသံုးခ်ၾကည့္သင့္တယ္။ အဲ့ဒီ ဝင္ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤါလားေဒ့ခ်္ ႏိုင္ငံသားဆိုတဲ့သူေတြဟာ အိစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ ေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
- ဒီအျဖစ္အပ်က္က ၁၉၇၁ ခုႏွစ္မွာ ဘဂၤါလားေဒ့ခ်္-ပါကစၥတန္ စစ္ပြဲႀကီးျဖစ္ေတာ့ ျပည္သူေတြက အသက္ကယ္ရာ စစ္ေဘးေရွာင္ေျပးထြက္ၾကတ့ဲခါ ျဖစ္ေပၚလာတာျဖစ္တယ္။ ဘယ္ေနရာမဆို စစ္ပြဲျဖစ္လာရင္ စစ္ေဘးေရွာင္တဲ့ အေျခအေန ေပၚလာတတ္တယ္။ ဒါက ျဖစ္႐ိုးျဖစ္ၿမဲ တစ္ခုပါပဲ။ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ စစ္တေကာင္းအပိုင္ ခ႐ိုင္ေတြဟာ အိစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီေတြ၊ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီေတြ၊ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္ ဘဂၤလီေတြ ေရာေႏွာေနထိုင္တဲ့ ေဒသျဖစ္တယ္။ အဲ့လူေတြက လူမ်ားစုပဲ။ တျခား ခရစ္ယာန္စတဲ့ ဘာသာဝင္ေတြက လက္ေခ်ာင္းခ်ဳိး ေရတြက္ႏိုင္သေလာက္သာ ရိွတာကိုး။
ဒီေတာ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ အမ်ားစုေနထိုင္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္ကို စစ္ေဘးေရွာင္ ခိုလံႈလာမယ့္သူေတြက ဘယ္သူေတြျဖစ္မလဲ။ ဘယ္လူမ်ဳိးက အမ်ားဆံုးျဖစ္မလဲ။ ဘက္မလိုက္ဘဲ ၾကည္ၾကည္ျဖဴျဖဴနဲ႔ ဝန္ခံမယ္ဆိုရင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီ ေတြပဲ အမ်ားဆံုး ျဖစ္မယ္ေလ။ ဒါက ရွင္းရွင္းေလးပဲ။ တျခား အိစၥလာမ္ဘာသာဝင္၊ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ေတြလည္း အနည္းနဲ႔အမ်ားေတာ့ ပါႏိုင္တယ္။ မပါဘူးလို႔ မျငင္းဘူး။ (မယုေဒသမွာ မြတ္စလင္မ်ားတယ္ဆိုလို႔ အိစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြကိုပဲ ေျပးမျမင္ၾကနဲ႔။)
- ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ခိုလံႈလာခဲ့တဲ့လူေတြကို မဆလအစိုးရက ဒီတိုင္း လြတ္ထားခဲ့တာ မဟုတ္ဘူးဗ်ာ။ ေသေသခ်ာခ်ာ စာရင္းဇယား ျပဳလုပ္ၿပီးေတာ့ Public Place ေတြျဖစ္တဲ့ ေက်ာင္းဝင္း၊ ေဆး႐ံုးဝင္း၊ အလႊတ္ အစိုးရအေဆာက္အအံု၊ ေနရာလပ္ေတြမွာ ေနရာခ်ေပးထားခဲ့တာပါ။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ ဒုကၡေရာက္ေနခ်ိန္မွာ ကူညီခဲ့တာဗ်ာ။ ဒီလူေတြက ေနာက္ပိုင္း ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ႏိုင္ငံ တည္ၿငိမ္းေအးခ်မ္းလာတဲ့ခါ ႏွစ္ႏိုင္ငံအစိုးရ အစီအစဥ္ျဖင့္ သူ႕ေျမကို သူတို႔ျပန္သြားၾကတာပါပဲ။ ဒါကို တခ်ဳိ႕မ်ဳိးခ်စ္တြက မသိကြၽန္ျပဳ ဟန္ေဆာင္ေနတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ပစ္မွတ္ထား ေခ်မႈန္းေနတဲ့ မဆလေခတ္မွာ အိစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီေတြ ဘယ္ပုန္းဝွက္ ေနရဲပါ့မလဲ။ အဲဒီခ်ိန္မွာ ဗမာျပည္က အာဏာရွင္လက္ေအာက္မွာျဖစ္ေနတယ္။ သို႔ေသာ္ ခိုလံႈလာတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ေျမက လြတ္လပ္တဲ့ ႏိုင္ငံ ျဖစ္သြားတာကိုး။ ၿပီးေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ အိုးအိမ္၊ လယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈ၊ အေဆြအမ်ဳိးေတြ အကုန္ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္မွာ ရိွေနတယ္ေလ။ သူတို႔ကို ႀကိဳးနဲ႔တုပ္ၿပီးေတာ့ ေနေစရင္လဲ ထြက္ေျပးမွာပဲ။
- ျဖစ္ႏိုင္တာ တစ္ခုေတာ့ ရိွတယ္။ "ဟုတ္တယ္… မင္းတို႔ကို လယ္ေျမေတြေပးမယ္၊ အိုးအိမ္ေတြေဆာက္ေပးမယ္။ အလုပ္အကိုင္ေတြရေအာင္ လုပ္ေပးမယ္"လို႔ အစိုးရက ကတိနဲ႔ အာမခံေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ တခ်ဳိ႕သူေတြ ေနေကာင္းေနႏိုင္တယ္။ အဲလိုကတိကဝတ္ေတြကို အာဏာရွင္အစိုးရက အိစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီေတြအား ဘယ္ေတာ့မွ ေပးမွာ မဟုတ္ဘူးေလ။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘဂၤလီေတြကိုေတာ့ အစိုးရက ကတိေပးေကာင္းေပးႏိုင္တယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုမွာလည္း အဲ့လို ကတိကဝတ္ေတြေပးၿပီးေတာ့ တဖက္ႏိုင္ငံက ဘာသာတူေတြ ေခၚလာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
- ဒီစာပိုဒ္ထဲမွ စာတစ္ေၾကာင္းကို အမွန္တရား မေဖာ္လိုတဲ့ သူတခ်ဳိ႕က ဖံုးကြယ္ထားတယ္။ အဲတာက "ေနာက္ထပ္အသစ္ ဒုကၡသည္ေတြ ေရာက္လာျခင္းမရိွဘူး" လို႔ သံအမတ္ႀကီးက ျငင္းခဲ့တဲ့ စာေၾကာင္းေပါ့။ ဒီစာေၾကာင္းက ဘာကို ေထာက္ျပေနသလဲဆိုရင္ ဘဂၤလား-ပါကစၥတန္စစ္ပြဲ ျဖစ္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္က ဝင္ေရာက္လာတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြမွအပ ေနာက္ထပ္ ဒုကၡသည္ေတြ ေရာက္လာတာမရိွဘူး။ စစ္ပြဲတုန္းက ဝင္လာခဲ့တဲ့ ဒုကၡသည္ေတြဟာ ႏွစ္ႏိုင္ငံအစီအစဥ္နဲ႔ ျပန္လည္ထြက္ခြာသြားတာ၊ က်န္ေနႏိုင္တဲ့သူေတြက မူဆလင္ေတြမျဖစ္ႏိုင္တာကို အထက္မွာ တင္ျပၿပီးၿပီ။
- ဗိုလ္ေနဝင္းအစိုးရက ၁၉၇၈ မွာ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ နဂါးမင္း စစ္ဆင္ေရးဆိုတာကို ဆင္ႏႊဲခဲ့တယ္။ အိမ္တို္င္ရာေရာက္ စစ္ေဆးခဲ့တယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို စစ္ေဆးခဲ့တာေနာ္။ ရခိုင္ေတြကို စစ္ေဆးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ စစ္တာလည္း ႐ိုး႐ိုးသားသား မဟုတ္ဘူး။ ဖိႏိွပ္ညႇည္းပန္းမႈေပါင္းစံုနဲ႔ အသက္အႏၲရာယ္ျပဳ စစ္ေဆးတာပဲ။ ဒါနဲ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြက မိမိတို႔ အိုးအိမ္ေတြကို စြန္႔ၿပီးေတာ့ အသက္ကယ္ထြက္ေျပးရတယ္။ အဲ့ဒီလူေတြကို ဗမာအစိုးရက တစ္ခါ ျပန္ေခၚတယ္။ ျပန္ခၚတာကလည္း "အေနာက္တံခါး ဖြင့္ေပးတယ္။ လာၾက… လာၾက" နဲ႔ မဟုတ္ဘူး။ စစ္ေဆးေရးစခန္းေတြဖြင့္ၿပီးေတာ့ ေသခ်ာစစ္ေဆးၿပီးမွ မွန္ကန္တဲ့ အေထာက္အထားေတြကို ျပႏိုင္မွသာလွ်င္ ျပန္လာခြင့္ေပးတာေနာ္။ လက္ခံစာေတြလည္း တစ္ပါတည္း ေပးခဲ့တယ္။ ဒီမွာ တစ္ခ်ဳိ႕ မ်ဳိးခ်စ္ေတြက ေျပာၾကတာရိွတယ္။ "ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ဖိအားေပးမႈေၾကာင့္ ျပန္ေခၚရတာတဲ့။" စဥ္းစားရမွာက ဗမာျပည္ကို မတရားခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ အာဏာရွင္ ဗိုလ္ေနဝင္းအစိုးရက ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ မတရားဖိအားေတြကို ေၾကာက္မလို႔လား။ အဲ့လို ႏိုင္ငံတကားဖိအားကို ေၾကာက္မယ္ဆိုရင္ အာဏာေတာင္ သိမ္းမွာမဟုတ္ပါဘူး။ တဖက္က အစိုးရမွာ ဘဂၤလား သံအမတ္ႀကီးက ဝန္ခံထားတဲ့ ဝန္ခံခ်က္ေတြရိွေနတယ္ဆို။ ေခၚလာစရာ အေၾကာင္းေတာင္မရိွဘူး။ ကေလးဆန္တဲ့ စကားေတြ မေျပာၾကပါနဲ႔ဗ်ာ ကိုမ်ဳိးခ်စ္ရာ။ ဇြတ္မျငင္းပါနဲ႔။
- ဒါ့အျပင္ ႐ိုး႐ိုးသားသား ဝန္ခံထားတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ရခိုင္ အမ်ဳိးသားတစ္ခ်ဳိ႕ရဲ႕ တင္ျပခ်က္ကိုလည္း ေလ့လာၾကည့္ပါဦး။ ခိုးဝင္လာသူေတြ ဘယ္သူဘယ္ဝါဆိုတာ ပို၍ ထင္ရွားသြားလိမ့္မယ္။ ဦးျမစိန္ထြန္းပါ (၅) ဦးက (အသိအျမင္ရိွ နယ္စပ္ေဒသမွ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား) အမည္ျဖင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ ရခိုင္သဟာယအသင္းသို႔ တင္ျပခဲ့သည့္ (၁၀.၁.၁၉၉၇) ရက္စြဲပါ စာ-၄တြင္-
"လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္၂၀/၂၅ႏွစ္အတြင္းက ဘဂၤလီမ်ား ခိုးဝင္လာျခင္း မရိွေၾကာင္း ခိုးေျပးသူမ်ားသာရိွေၾကာင္း၊ တဖက္ေဒသမွ ရခိုင္လူမ်ဳိး (၅)သိန္းခန္႔ ဝင္ေရာက္လာၿပီး ျပည္နယ္အႏွံ႔ ေနထိုင္လ်က္ရိွေၾကာင္း အစိုးရဌာန အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၌ အမႈထမ္းေနၾကေၾကာင္း" အေသးစိတ္ေရးသားတင္ျပထားတာကို ေတြ႕ရိွရတယ္။(ပံုကို႐ႈပါ)
- ဘဂၤလား- ပါကစၥတန္ စစ္ပြဲျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီ ရြာ ၁၀၀ ခန္႔ လံုးလံုး ေပ်ာက္သြားတယ္လို႔ ရခိုင္မဂၢဇင္း ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္မွာ နာမည္နဲ႔ တကြ ေဖာ္ျပထားတာ ရိွပါတယ္။ အဲဒီလူေတြက ဘယ္ကို ေရာက္သြားသလဲ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို genocide လုပ္ခံလိုက္တာလား။ ဒါမွမဟုတ္ တျခားတစ္ေနရာရာမွာ ေရာက္သြားတာလား။ မစဥ္းစားခ်င္ဘူးလား။
- ၁၉၇၄ မွ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္အတြင္းက ဘဂၤလားအဝကြၽန္းတြင္ ေမြးဖြားခဲ့သူ ဗိုလ္မွဴးေက်ာ္ေမာင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ဥကၠဌအျဖစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ကာလလည္းျဖစ္၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို အျမစ္ျပတ္ေခ်မႈန္းဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ အာဏာရွင္ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ ျပည္သူ႔ေကာင္စီေခတ္လည္းျဖစ္ရာ ရခိုင္အမ်ဳိးသား ဦးျမစိန္ထြန္းပါ(၅)ဦးရဲ႕ တင္ျပခ်က္အရေသာ္၎၊ ရခိုင္ျပည္အတြင္း ဝင္ေရာက္လာသူ (၅)သိန္းမွာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီ (အေနာက္သားရခိုင္)ဆိုသူေတြသာ ျဖစ္တယ္ဆိုျခင္းမွာ ပို၍ မွန္ကန္ပါမယ္။
- ဒါ့အျပင္ စကားထဲက ဇာတိျပ ဆိုတဲ့ စကားအတိုင္း စစ္ေတြၿမိဳ႕ေပၚက ဝါး ၁၀၀ ဓနိ ၁၀၀ ဆိုတဲ့ စကားတစ္ခုကို ေလ့လာၾကည့္ပါ။ ဒီစကားက စစ္ေတြၿမိဳ႕ေပၚကသူေတြ အသိဆံုးျဖစ္တယ္။ စစ္ေတြၿမိဳ.မွာ အေနာက္းသားရခိုင္ေတြကို ဝါး ၁၀၀ ဓနိ ၁၀၀ အတြက္ ေမ်ွာလာသူေတြဟု ေလာင္ေျပာင္ ေခၚေဝါေလ့ရိွတယ္။ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္ ဘဂၤလားစစ္ပြဲျဖစ္ၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ခိုလံႈလာတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘဂၤါလီေတြကို ဝါး ၁၀၀ ဓနိ ၁၀၀ ဆီ၊ ဆန္ စတဲ့ဟာေတြကို ေထာက္ပံ့ေလ့ရိွခဲ့တယ္။ ထိုသို႔ ဝင္ေရာက္လာတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘဂၤလီေတြမွာ ယခုအခါ ေမာင္ေတာ၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕(ေဘာလုံးကြင္ းတဝိုက္ )၊ ေပါက္ ေတာ၊ ေျမပုံ၊ မင္ းျပား၊ သံတြဲ ႏွင့္တျခားၿမိဳ႔နယ္မ်ားတြင္ ပ်ံႏွံေနထိုင္လ်က္ရိွပါတယ္။ ေဒသခံေတြက သူတို႔ကို အေနာက္သားရခိုင္မ်ားဟု ေခၚၾကတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္အျပင္ ျပည္မ ရန္ ကုန္ ရိွ ပုဇြန္ ေတာင္ ၊ အင္ းစိန္ ၊ သမိုင္ း၊ လိႈင္ သာယာ၊ ေရႊျပည္ သာ၊ ႏိုင္ ငံအႏံွ ့ ေရာက္ ရိွ ေနပါၿပီ။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အထက္တန္းစား ရာထူးေတြ၊ ေဒသခံရခိုင္လူမ်ဳိး မ်က္ႏွာဖံုးလူႀကီးေတြ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဝန္ ႀကီး ေဇာ္ ေအး ေမာင္ ေယာကၡမ ဦးအနီ ေမာင္ ၊ ANP ပါတီအတြင္ း ေရးမႈး ထြန္ း ေအာင္ ေက်ာ္ ရဲ႕မိန္ းမ စတဲ့သူေတြလည္း ခိုးဝင္လာတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဘဂ္ လီေတြ ျဖစ္တယ္(ပုဂၢိဳလ္ေရး တိုက္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဥပမာအေနနဲ႔ ျပတာပါ)။ ၎တို႔ကို ဦးေန၀င္းအစိုးရလက္ထက္မွာ အေရးယူမႈအခ်ိဳ႕လည္း ရိွခဲ့တယ္။ ေဒါက္တာေက်ာ္လွစိန္(ေဘာလံုးကြင္း) ကဲ့သို႔ ဆရာ၀န္ကို အစိုးရရာထူးမွ ျဖဳတ္ခ်ခဲ့တယ္။ အလားတူ အမ်ားႀကီးရိွခဲ့တယ္။ ယေန႔ထိလည္း ခိုးဝင္လာေနတဲ့ သူေတြရိွေနပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက အေထာက္အထား မျပႏိုင္လို႔ မွတ္ပံုတင္ကတ္ မထုတ္ႏိုင္ေသးတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဘဂၤလီေတြ တစ္ပံုႀကီး ရိွေနတယ္။
- ဓနသဟာယ၏ မွတ္တမ္းပါစာတြင္ ဘဂၤလီ(၅)သိန္းဝင္ေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း ဝန္ခံထားေသာ္လည္း မြတ္ဆလင္မ်ား ျဖစ္ၾကတယ္လို႔ တစ္လံုးတပါဒမ်ွ မပါရိွပါဘဲလ်ွက္ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ထိုသူေတြဟာ မြတ္ဆလင္ဟု ထင္ျမင္ခ်က္ေပးျခင္းက အဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ယုတၱိရိွတာကို စဥ္းစားတတ္တဲ့ပရိသတ္တို႔သာ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါေတာ့။
(လူထုဝဏၰ)
ကိုးကား-
အြန္းလိုင္း စာစုႏွင့္ မွတ္တမ္းပံုမ်ား
#Unicode
ဘင်္ဂါလီ (၅) သိန်းခန့် ခိုးဝင်ပြီးတော့ အတည်ချနေထိုင်သွားခြင်း စွပ်စွဲချက်ကို သုံးသပ်ခြင်း
" Bangladesh and Burma. He admitted that there were upward of - million bangalee trespassers in Arakan whom the Burmese had some right to eject. He had implored the Burmese authorities not to press this issue during Bangladesh's present troubles and had been pleased that the burmese had not taken advantage of his country's misfortunes in this respect. He denied that there had been any fresh exodus into burma of refugees from Bangladesh. The recent troubles and scarcely affected the ordinary bangalee who was now happily anticipating a bumper rice crop. Mr. Kaiser's consul in Akyab had, in fact, spent an unusually queit late summer and autumn. "
"ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနှင့် ဗမာ ဆက်ဆံရေး။ ရခိုင်ဒေသမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ချ် နိုင်ငံသားကျူးကျော် ခိုလှုံလာသူ သန်းတစ်ဝက်လောက် ရှိတယ်လို့ သူက ဝန်ခံခဲ့တယ်။ သူတို့ကို မြန်မာအစိုးရက နှင်ထုတ်ခွင့်ရှိတယ်။ သို့သော် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ဒုက္ခရောက်နေသည့်ယခုအချိန်တွင် ဤကိစ္စနှင်ပတ်သတ်၍ ဖိအားမပေးသင့်ကြောင်းနှင့် မိမိတို့နိုင်ငံ ကံဆိုးမိုးမှောင် ကျနေစဉ် ဤကိစ္စအပေါ် မြန်မာဘက်က အခွင့်ကောင်းယူ အမြတ်မထုတ်သည့် အတွက် ဝမ်းသာမိကြောင်း ၎င်းက မြန်မာအာဏာပိုင်တွေကို ပြောဆိုခဲ့တယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှမှ ဒုက္ခသည်အသစ် ဝင်ရောက်ခြင်းမရှိခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ငြင်းဆိုခဲ့တယ်။ …………… "
အထက်ပါ စာပိုဒ်ပါ ကော်ပီစာမျက်နှာတစ်ခုက အွန်းလိုင်းပေါ် တော်တော်ပျံ့နေတာကို တွေ့ရတယ်။ ဘင်္ဂလီတွေ မြန်မာပြည်ကို ခိုးဝင်လာတဲ့ အထောက်အထားဆိုပြီးတော့ ပို့စ်တင်တော့ မြန်မာပြည်သူတွေအကြား အတော်ပဲ မျက်နှာသာရခဲ့တယ်။ အာရကန်ဒေသက ရိုဟင်ဂျာတွေကို မောင်းထုတ်ဖို့ အခွင့်ကောင်းတစ်လက် ရသွားပြီပေါ့။ ဦးကိုကိုလှိုင် ဆိုတဲ့သူရဲ့ ဘလော့က တဆင့် စတင်ပျံ့နှံ့တယ်လို့ ထင်ရပါတယ်။
ကဲ... ဒီစာသားက ရန်ကုန်ရှိ ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီး T.J O'Brein နဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ချ် သံအမတ်ကြီး Mr. KM Kaiser တို့ ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့မှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပြောဆိုတဲ့ မှတ်တမ်းမှ ကောက်နုတ်ထားတဲ့ အချက်နံပါတ် (၅) ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမှတ်တမ်းဟာ တဆင့်ခံ ရေးထားတဲ့ မှတ်တမ်းဖြစ်တယ်။ ဘင်္ဂလာဒေ့ချ်သံအမတ်ကြီးက ပြောတယ်လို့ ဗြိတိန်သံအမတ်က ရေးမှတ်ထားတာလောက်ပဲ။ ဗြိတိန် စာကြည့်တိုက်တစ်ခုမှာ သိမ်းထားတဲ့စာလို့ ဒေါက်တာအေးချမ်းရဲ့ အဆိုအရ သိရတယ်။ ဘယ်အတိုင်းအတာအထိ ခိုင်လုံသလဲ၊ ယုံရမလဲတော့ မပြောတတ်ဘူး။ ထားပါတော့…။
၁၉၇၅ ခုနှစ်က မှတ်တမ်းဆိုတော့ အာဏာရှင် ဗိုလ်နေဝင်း ချုပ်ကိုင်ထားတဲ့ မဆလခေတ်ပေါ့။ ၁၉၆၅ ခုလောက်မှာ ဗိုလ်နေဝင်းက ရိုဟင်ဂျာတွေကို တိုင်းရင်းသားအဖြစ်မှ ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး အပြတ်ရှင်းဖို့ အစီအစဉ်ရေးဆွဲပြီးတဲ့ ကာလလည်း ဖြစ်တယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေကို မျက်ခြေမပြတ် ချုပ်ချယ်ဖိနှိပ်နေတဲ့ အချိန်ဆိုရင်လည်း မမှားပါဘူး။
- အထက်စာပိုဒ်မှာ လူ (၅) သိန်း ကိစ္စကို သုံးသပ်ကြည့်ရအောင်။ ဘင်္ဂါလီ သန်းတစ်ဝက် ဝင်ရောက်လာတာ ရှိတယ်လို့ ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အိစ္စလာမ်ဘာသာဝင် ဘင်္ဂါလီ ဒါမှမဟုတ် မူဆလင်လို့တော့ ဘယ်နေရာမှာမှ သဲသဲကွဲကွဲဖော်ပြထားတာ မရှိဘူး။ ဘင်္ဂါလီ လို့ ကြားတိုင်း မုတ်ဆိတ်နဲ့ ကုလားတွေကို ပြေးမမြင်ကြနဲ့ဟ။ ဘင်္ဂါလီ က ဘင်္ဂါလားဒေ့ချ် နိုင်ငံသားကို ဆိုလိုတာပါ။ သူများယောင်တိုင်း လိုက်ကပြရင်ဘယ်ရမလဲ။ မိမိတို့ရဲ့ ဉာဏ်အားတွေလည်း အသုံးချကြည့်သင့်တယ်။ အဲ့ဒီ ဝင်ရောက်လာတဲ့ ဘင်္ဂါလားဒေ့ချ် နိုင်ငံသားဆိုတဲ့သူတွေဟာ အိစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေလည်း ဖြစ်နိုင်သလို ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် တွေလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။
- ဒီအဖြစ်အပျက်က ၁၉၇၁ ခုနှစ်မှာ ဘင်္ဂါလားဒေ့ချ်-ပါကစ္စတန် စစ်ပွဲကြီးဖြစ်တော့ ပြည်သူတွေက အသက်ကယ်ရာ စစ်ဘေးရှောင်ပြေးထွက်ကြတဲ့ခါ ဖြစ်ပေါ်လာတာဖြစ်တယ်။ ဘယ်နေရာမဆို စစ်ပွဲဖြစ်လာရင် စစ်ဘေးရှောင်တဲ့ အခြေအနေ ပေါ်လာတတ်တယ်။ ဒါက ဖြစ်ရိုးဖြစ်မြဲ တစ်ခုပါပဲ။ ဘင်္ဂလားဒေ့ချ် စစ်တကောင်းအပိုင် ခရိုင်တွေဟာ အိစ္စလာမ်ဘာသာဝင် ဘင်္ဂါလီတွေ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဘင်္ဂါလီတွေ၊ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဘင်္ဂလီတွေ ရောနှောနေထိုင်တဲ့ ဒေသဖြစ်တယ်။ အဲ့လူတွေက လူများစုပဲ။ တခြား ခရစ်ယာန်စတဲ့ ဘာသာဝင်တွေက လက်ချောင်းချိုး ရေတွက်နိုင်သလောက်သာ ရှိတာကိုး။
ဒီတော့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အများစုနေထိုင်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကို စစ်ဘေးရှောင် ခိုလှုံလာမယ့်သူတွေက ဘယ်သူတွေဖြစ်မလဲ။ ဘယ်လူမျိုးက အများဆုံးဖြစ်မလဲ။ ဘက်မလိုက်ဘဲ ကြည်ကြည်ဖြူဖြူနဲ့ ဝန်ခံမယ်ဆိုရင် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဘင်္ဂါလီ တွေပဲ အများဆုံး ဖြစ်မယ်လေ။ ဒါက ရှင်းရှင်းလေးပဲ။ တခြား အိစ္စလာမ်ဘာသာဝင်၊ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်တွေလည်း အနည်းနဲ့အများတော့ ပါနိုင်တယ်။ မပါဘူးလို့ မငြင်းဘူး။ (မယုဒေသမှာ မွတ်စလင်များတယ်ဆိုလို့ အိစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေကိုပဲ ပြေးမမြင်ကြနဲ့။)
- နောက်တစ်ချက်ကတော့ ခိုလှုံလာခဲ့တဲ့လူတွေကို မဆလအစိုးရက ဒီတိုင်း လွတ်ထားခဲ့တာ မဟုတ်ဘူးဗျာ။ သေသေချာချာ စာရင်းဇယား ပြုလုပ်ပြီးတော့ Public Place တွေဖြစ်တဲ့ ကျောင်းဝင်း၊ ဆေးရုံးဝင်း၊ အလွှတ် အစိုးရအဆောက်အအုံ၊ နေရာလပ်တွေမှာ နေရာချပေးထားခဲ့တာပါ။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ ဒုက္ခရောက်နေချိန်မှာ ကူညီခဲ့တာဗျာ။ ဒီလူတွေက နောက်ပိုင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ချ်နိုင်ငံ တည်ငြိမ်းအေးချမ်းလာတဲ့ခါ နှစ်နိုင်ငံအစိုးရ အစီအစဉ်ဖြင့် သူ့မြေကို သူတို့ပြန်သွားကြတာပါပဲ။ ဒါကို တချို့မျိုးချစ်တွက မသိကျွန်ပြု ဟန်ဆောင်နေတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေကို ပစ်မှတ်ထား ချေမှုန်းနေတဲ့ မဆလခေတ်မှာ အိစ္စလာမ်ဘာသာဝင် ဘင်္ဂါလီတွေ ဘယ်ပုန်းဝှက် နေရဲပါ့မလဲ။ အဲဒီချိန်မှာ ဗမာပြည်က အာဏာရှင်လက်အောက်မှာဖြစ်နေတယ်။ သို့သော် ခိုလှုံလာတဲ့ သူတို့ရဲ့မြေက လွတ်လပ်တဲ့ နိုင်ငံ ဖြစ်သွားတာကိုး။ ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ အိုးအိမ်၊ လယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှု၊ အဆွေအမျိုးတွေ အကုန် ဘင်္ဂလားဒေ့ချ်မှာ ရှိနေတယ်လေ။ သူတို့ကို ကြိုးနဲ့တုပ်ပြီးတော့ နေစေရင်လဲ ထွက်ပြေးမှာပဲ။
- ဖြစ်နိုင်တာ တစ်ခုတော့ ရှိတယ်။ "ဟုတ်တယ်… မင်းတို့ကို လယ်မြေတွေပေးမယ်၊ အိုးအိမ်တွေဆောက်ပေးမယ်။ အလုပ်အကိုင်တွေရအောင် လုပ်ပေးမယ်"လို့ အစိုးရက ကတိနဲ့ အာမခံပေးမယ်ဆိုရင်တော့ တချို့သူတွေ နေကောင်းနေနိုင်တယ်။ အဲလိုကတိကဝတ်တွေကို အာဏာရှင်အစိုးရက အိစ္စလာမ်ဘာသာဝင် ဘင်္ဂါလီတွေအား ဘယ်တော့မှ ပေးမှာ မဟုတ်ဘူးလေ။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဘင်္ဂလီတွေကိုတော့ အစိုးရက ကတိပေးကောင်းပေးနိုင်တယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုမှာလည်း အဲ့လို ကတိကဝတ်တွေပေးပြီးတော့ တဖက်နိုင်ငံက ဘာသာတူတွေ ခေါ်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။
- ဒီစာပိုဒ်ထဲမှ စာတစ်ကြောင်းကို အမှန်တရား မဖော်လိုတဲ့ သူတချို့က ဖုံးကွယ်ထားတယ်။ အဲတာက "နောက်ထပ်အသစ် ဒုက္ခသည်တွေ ရောက်လာခြင်းမရှိဘူး" လို့ သံအမတ်ကြီးက ငြင်းခဲ့တဲ့ စာကြောင်းပေါ့။ ဒီစာကြောင်းက ဘာကို ထောက်ပြနေသလဲဆိုရင် ဘင်္ဂလား-ပါကစ္စတန်စစ်ပွဲ ဖြစ်ခဲ့တဲ့အချိန်က ဝင်ရောက်လာတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေမှအပ နောက်ထပ် ဒုက္ခသည်တွေ ရောက်လာတာမရှိဘူး။ စစ်ပွဲတုန်းက ဝင်လာခဲ့တဲ့ ဒုက္ခသည်တွေဟာ နှစ်နိုင်ငံအစီအစဉ်နဲ့ ပြန်လည်ထွက်ခွာသွားတာ၊ ကျန်နေနိုင်တဲ့သူတွေက မူဆလင်တွေမဖြစ်နိုင်တာကို အထက်မှာ တင်ပြပြီးပြီ။
- ဗိုလ်နေဝင်းအစိုးရက ၁၉၇၈ မှာ ကြောက်မက်ဖွယ် နဂါးမင်း စစ်ဆင်ရေးဆိုတာကို ဆင်နွှဲခဲ့တယ်။ အိမ်တို်င်ရာရောက် စစ်ဆေးခဲ့တယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေကို စစ်ဆေးခဲ့တာနော်။ ရခိုင်တွေကို စစ်ဆေးတာ မဟုတ်ပါဘူး။ စစ်တာလည်း ရိုးရိုးသားသား မဟုတ်ဘူး။ ဖိနှိပ်ညှည်းပန်းမှုပေါင်းစုံနဲ့ အသက်အန္တရာယ်ပြု စစ်ဆေးတာပဲ။ ဒါနဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေက မိမိတို့ အိုးအိမ်တွေကို စွန့်ပြီးတော့ အသက်ကယ်ထွက်ပြေးရတယ်။ အဲ့ဒီလူတွေကို ဗမာအစိုးရက တစ်ခါ ပြန်ခေါ်တယ်။ ပြန်ခါ်တာကလည်း "အနောက်တံခါး ဖွင့်ပေးတယ်။ လာကြ… လာကြ" နဲ့ မဟုတ်ဘူး။ စစ်ဆေးရေးစခန်းတွေဖွင့်ပြီးတော့ သေချာစစ်ဆေးပြီးမှ မှန်ကန်တဲ့ အထောက်အထားတွေကို ပြနိုင်မှသာလျှင် ပြန်လာခွင့်ပေးတာနော်။ လက်ခံစာတွေလည်း တစ်ပါတည်း ပေးခဲ့တယ်။ ဒီမှာ တစ်ချို့ မျိုးချစ်တွေက ပြောကြတာရှိတယ်။ "နိုင်ငံတကာရဲ့ ဖိအားပေးမှုကြောင့် ပြန်ခေါ်ရတာတဲ့။" စဉ်းစားရမှာက ဗမာပြည်ကို မတရားချုပ်ကိုင်ထားတဲ့ အာဏာရှင် ဗိုလ်နေဝင်းအစိုးရက နိုင်ငံတကာရဲ့ မတရားဖိအားတွေကို ကြောက်မလို့လား။ အဲ့လို နိုင်ငံတကားဖိအားကို ကြောက်မယ်ဆိုရင် အာဏာတောင် သိမ်းမှာမဟုတ်ပါဘူး။ တဖက်က အစိုးရမှာ ဘင်္ဂလား သံအမတ်ကြီးက ဝန်ခံထားတဲ့ ဝန်ခံချက်တွေရှိနေတယ်ဆို။ ခေါ်လာစရာ အကြောင်းတောင်မရှိဘူး။ ကလေးဆန်တဲ့ စကားတွေ မပြောကြပါနဲ့ဗျာ ကိုမျိုးချစ်ရာ။ ဇွတ်မငြင်းပါနဲ့။
- ဒါ့အပြင် ရိုးရိုးသားသား ဝန်ခံထားတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ရခိုင် အမျိုးသားတစ်ချို့ရဲ့ တင်ပြချက်ကိုလည်း လေ့လာကြည့်ပါဦး။ ခိုးဝင်လာသူတွေ ဘယ်သူဘယ်ဝါဆိုတာ ပို၍ ထင်ရှားသွားလိမ့်မယ်။ ဦးမြစိန်ထွန်းပါ (၅) ဦးက (အသိအမြင်ရှိ နယ်စပ်ဒေသမှ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားများ) အမည်ဖြင့် ရန်ကုန်မြို့ ရခိုင်သဟာယအသင်းသို့ တင်ပြခဲ့သည့် (၁၀.၁.၁၉၉၇) ရက်စွဲပါ စာ-၄တွင်-
"လွန်ခဲ့သော နှစ်၂၀/၂၅နှစ်အတွင်းက ဘင်္ဂလီများ ခိုးဝင်လာခြင်း မရှိကြောင်း ခိုးပြေးသူများသာရှိကြောင်း၊ တဖက်ဒေသမှ ရခိုင်လူမျိုး (၅)သိန်းခန့် ဝင်ရောက်လာပြီး ပြည်နယ်အနှံ့ နေထိုင်လျက်ရှိကြောင်း အစိုးရဌာန အဖွဲ့အစည်းများ၌ အမှုထမ်းနေကြကြောင်း" အသေးစိတ်ရေးသားတင်ပြထားတာကို တွေ့ရှိရတယ်။(ပုံကိုရှုပါ)
- ဘင်္ဂလား- ပါကစ္စတန် စစ်ပွဲဖြစ်ပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဘင်္ဂါလီ ရွာ ၁၀၀ ခန့် လုံးလုံး ပျောက်သွားတယ်လို့ ရခိုင်မဂ္ဂဇင်း ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်မှာ နာမည်နဲ့ တကွ ဖော်ပြထားတာ ရှိပါတယ်။ အဲဒီလူတွေက ဘယ်ကို ရောက်သွားသလဲ။ ရိုဟင်ဂျာလို genocide လုပ်ခံလိုက်တာလား။ ဒါမှမဟုတ် တခြားတစ်နေရာရာမှာ ရောက်သွားတာလား။ မစဉ်းစားချင်ဘူးလား။
- ၁၉၇၄ မှ ၁၉၇၈ ခုနှစ်အတွင်းက ဘင်္ဂလားအဝကျွန်းတွင် မွေးဖွားခဲ့သူ ဗိုလ်မှူးကျော်မောင် ရခိုင်ပြည်နယ်ဥက္ကဌအဖြစ်ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ကာလလည်းဖြစ်၊ ရိုဟင်ဂျာတွေကို အမြစ်ပြတ်ချေမှုန်းဖို့ ကြိုးပမ်းနေတဲ့ အာဏာရှင်ချုပ်ကိုင်ထားတဲ့ ပြည်သူ့ကောင်စီခေတ်လည်းဖြစ်ရာ ရခိုင်အမျိုးသား ဦးမြစိန်ထွန်းပါ(၅)ဦးရဲ့ တင်ပြချက်အရသော်၎င်း၊ ရခိုင်ပြည်အတွင်း ဝင်ရောက်လာသူ (၅)သိန်းမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဘင်္ဂါလီ (အနောက်သားရခိုင်)ဆိုသူတွေသာ ဖြစ်တယ်ဆိုခြင်းမှာ ပို၍ မှန်ကန်ပါမယ်။
- ဒါ့အပြင် စကားထဲက ဇာတိပြ ဆိုတဲ့ စကားအတိုင်း စစ်တွေမြို့ပေါ်က ဝါး ၁၀၀ ဓနိ ၁၀၀ ဆိုတဲ့ စကားတစ်ခုကို လေ့လာကြည့်ပါ။ ဒီစကားက စစ်တွေမြို့ပေါ်ကသူတွေ အသိဆုံးဖြစ်တယ်။ စစ်တွေမြို.မှာ အနောက်းသားရခိုင်တွေကို ဝါး ၁၀၀ ဓနိ ၁၀၀ အတွက် မျှောလာသူတွေဟု လောင်ပြောင် ခေါ်ဝေါလေ့ရှိတယ်။ ၁၉၇၁ ခုနှစ် ဘင်္ဂလားစစ်ပွဲဖြစ်ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ခိုလှုံလာတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဘင်္ဂါလီတွေကို ဝါး ၁၀၀ ဓနိ ၁၀၀ ဆီ၊ ဆန် စတဲ့ဟာတွေကို ထောက်ပံ့လေ့ရှိခဲ့တယ်။ ထိုသို့ ဝင်ရောက်လာတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဘင်္ဂလီတွေမှာ ယခုအခါ မောင်တော၊ စစ်တွေမြို့(ဘောလုံးကွင် းတဝိုက် )၊ ပေါက် တော၊ မြေပုံ၊ မင် းပြား၊ သံတွဲ နှင့်တခြားမြို့နယ်များတွင် ပျံနှံနေထိုင်လျက်ရှိပါတယ်။ ဒေသခံတွေက သူတို့ကို အနောက်သားရခိုင်များဟု ခေါ်ကြတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ်အပြင် ပြည်မ ရန် ကုန် ရှိ ပုဇွန် တောင် ၊ အင် းစိန် ၊ သမိုင် း၊ လှိုင် သာယာ၊ ရွှေပြည် သာ၊ နိုင် ငံအနှံ ့ ရောက် ရှိ နေပါပြီ။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် အထက်တန်းစား ရာထူးတွေ၊ ဒေသခံရခိုင်လူမျိုး မျက်နှာဖုံးလူကြီးတွေ ဖြစ်နေပါပြီ။ ဝန် ကြီး ဇော် အေး မောင် ယောက္ခမ ဦးအနီ မောင် ၊ ANP ပါတီအတွင် း ရေးမှုး ထွန် း အောင် ကျော် ရဲ့မိန် းမ စတဲ့သူတွေလည်း ခိုးဝင်လာတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဘဂ် လီတွေ ဖြစ်တယ်(ပုဂ္ဂိုလ်ရေး တိုက်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဥပမာအနေနဲ့ ပြတာပါ)။ ၎င်းတို့ကို ဦးနေဝင်းအစိုးရလက်ထက်မှာ အရေးယူမှုအချို့လည်း ရှိခဲ့တယ်။ ဒေါက်တာကျော်လှစိန်(ဘောလုံးကွင်း) ကဲ့သို့ ဆရာဝန်ကို အစိုးရရာထူးမှ ဖြုတ်ချခဲ့တယ်။ အလားတူ အများကြီးရှိခဲ့တယ်။ ယနေ့ထိလည်း ခိုးဝင်လာနေတဲ့ သူတွေရှိနေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက အထောက်အထား မပြနိုင်လို့ မှတ်ပုံတင်ကတ် မထုတ်နိုင်သေးတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဘင်္ဂလီတွေ တစ်ပုံကြီး ရှိနေတယ်။
- ဓနသဟာယ၏ မှတ်တမ်းပါစာတွင် ဘင်္ဂလီ(၅)သိန်းဝင်ရောက်ခဲ့ကြောင်း ဝန်ခံထားသော်လည်း မွတ်ဆလင်များ ဖြစ်ကြတယ်လို့ တစ်လုံးတပါဒမျှ မပါရှိပါဘဲလျှက် ဒေါက်တာအေးချမ်းက ထိုသူတွေဟာ မွတ်ဆလင်ဟု ထင်မြင်ချက်ပေးခြင်းက အဘယ်အတိုင်းအတာအထိ ယုတ္တိရှိတာကို စဉ်းစားတတ်တဲ့ပရိသတ်တို့သာ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတော့။
(လူထုဝဏ္ဏ)
ကိုးကား-
အွန်းလိုင်း စာစုနှင့် မှတ်တမ်းပုံများ
DCT welcomes new Head for ECMS
24 May, 2021

PROFESSOR AMAN OO
The School of Engineering, Computer and Mathematical Sciences has welcomed Professor Aman Oo as its new Head of School.
Professor Oo joins the Faculty of Design and Creative Technologies from Deakin University in Victoria, Australia, where he was Head of its School of Engineering.
He is excited to meet the team behind DCT’s largest school, and get to know the challenges and solutions our students and academics are working on.
“My long term goal for the school is championing our industry-ready graduates. I want every parent to have AUT at the top of their minds as great place for their daughters or sons to study, and I want every industry colleague to be eager to hire our graduates, and to be part of our industry partnerships.
“I want ECMS to be known for its research that makes an impact on both community and industry, and to be actively sought out for its expertise by policy makers and industry partners.”
Professor Oo’s expertise is renewable energy, and he has been involved in many projects in Australia, working with a range of different communities and both federal and state governments to develop strategies related to their renewable energy targets in response to climate change.
“The environment and government targets relating to climate change are obviously different in New Zealand, but I’m looking forward to championing AUT’s expertise and contributing to the conversation, and potentially building our expertise, for example around hydrogen.”
Read Here profile of Dr. Amam Oo
၁၉၇၇ ခုႏွစ္တြင္ အာရကန္ျပည္သား အခ်ဳိ႕က ႀကံစည္ခဲ့ေသာ အာဏာသိမ္းမႈ အႀကံအစည္တစ္ခု ပ်က္ျပားသြားခဲ့သည္။ ဤအာဏာသိမ္းမႈကို ေအာင္စိန္သာ၊ ထင္လင္းႏွင့္ ေက်ာ္လွ (ခ) မုစ္တာဖာကာမာလ္ တို႔က ႀကိဳးကိုင္ႀကံစည္ခဲ့သည္။ ျမန္မာ့ေထာက္လွမ္းေရးက ရန္ကုန္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ သံ႐ံုးရိွ စစ္သံမႉးကို ႀကံစည္မႈတြင္ ပါဝင္ပတ္သက္ေနသည္ဟု ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း စြပ္စြဲၿပီး မည္သို႔မွ် လက္မခံႏိုင္ဟု ေျပာဆိုကာ ႏွင္ထုတ္ခဲ့သည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းက “ ဓားႏွင့္ ဓား” ကို စိန္ေခၚရန္၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာသာမက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရကိုပါ သင္ခန္းစာေပးရန္ အခြင့္အလမ္းရသြားသည္။ သူသည္ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္တြင္ တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္လာသူမ်ားကို စစ္ေဆးေယာင္ ဟန္ေဆာင္ကာ "နဂါးမင္း" ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာဆန႔္က်င္ေရး စစ္ဆင္ေရးတစ္ခုကို စတင္ခဲ့သည္။ စစ္တပ္၏ ရက္စက္မႈ၊ မုဒိမ္းမႈႏွင့္ လူသတ္မႈသတင္းမ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနစဥ္ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွ ေတာင္ပိုင္းရိွ နယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ ၃ သိန္းခန္႔ ဒုကၡသည္အျဖစ္ ခိုလႈံခဲ့ေလသည္။
ထိုအေတာအတြင္း ျမန္မာစစ္တပ္သည္ ေဒသအသီးသီးရိွ ရခိုင္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ားကိုလည္း ေခ်မႈန္းခဲ့သည္။ ရခိုင္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ (Arakan Communist Party) ဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္ဇံရီ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရသည္။ ေျပာက္က်ားအင္အား ၇၅၀ ပါသၫ့္ ACP ပါတီသည္ လံုးဝ လက္ေျမာက္ရႈံးနိမ့္သြားခဲ့သည္။ ဦးေရႊသာ ဦးေဆာင္သၫ့္ ACP ၏ အႂကြင္းအက်န္တပ္သားမ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္အတူ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွသို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့သည္။ ရခိုင္လြတ္ေျမာက္ေရးပါတီ Arakan Liberation Party (ALP)ႏွင့္ ရခိုင္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ Arakan Independence Organization (AIO) တို႔သည္ အင္အား ၃၀၀ ေက်ာ္ဆံုးရႈံးခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္တြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွသို႔ ခိုုုလႈံခဲ့သည္။ ဦးေမာင္စိန္ၫြန႔္ ဦးေဆာင္သၫ့္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးပါတီ Arakan National Liberation Party (ANLP) သည္လည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ပိုင္နက္သို႔ ေရာက္လာေလသည္။
ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ရခိုင္အဖြဲ႕အစည္းမွ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာအဖြဲ႕အစည္းမွ အဖြဲ႔၀င္မ်ားသည္ ၄င္းတို႔၏ တည္ၿမဲမႈႏွင့္ ရပ္တည္မႈအတြက္ ရုန္းကန္လႈပ္ရွားမႈမ်ားမွတစ္ဆင့္ အခ်င္းခ်င္း ပိုမိုနီးကပ္လာခဲ့သည္။ သူတို႔ ရပ္တည္မႈႏွင့္ ေရွ႕ဆက္ေရးအတြက္ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး လိုအပ္ေနေၾကာင္း သေဘာေပါက္နားလည္ခဲ့ၾကသည္။ သူတို႔သည္ အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ နားလည္ႏိုင္ရန္၊ အခ်င္းခ်င္း ေလးစားႏိုင္ရန္၊ ညီအစ္ကို ရဲေဘာ္ရဲဖက္ကဲ့သို႔ လက္ခံ သေဘာထားႏိုင္ရန္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္။ အျခားတစ္ဖက္မွၾကၫ့္လ်ွင္ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွအာဏာပိုင္မ်ားသည္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ စစ္ဆင္ေရးအတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွကိုအသံုးမျပဳရန္ ကန္႔သတ္ခ်က္ျဖင့္ ရခိုင္ႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ခိုလံႈရာ ေနရာေပးခဲ့သည္။ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွအာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ဆက္ဆံရာတြင္လည္း ရိုဟင္ဂ်ာေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အကူအညီ အၿမဲလိုအပ္လ်က္ရိွသည္။
၎တို႔အၾကား တရားဝင္ႏွင့္အလြတ္သေဘာေဆြးေနြးမႈမ်ား အမ်ားအျပားရိွခဲ့ၿပီး ၎တို႔လူႀကီးသူေကာင္း သေဘာတူညီခ်က္ သို႔မဟုတ္ စာႏွင့္ေပႏွင့္ ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ေသာ သေဘာတူညီခ်က္အထိ ေရွ႕တိုးေရာက္လာခဲ့သည္။ ဥပမာ- ARIF၊ ALP ႏွင့္ RNP တို႔၏ သေဘာတူညီခ်က္၊ RSO, ARIF ႏွင့္ NUFA တို႔၏ သေဘာတူညီခ်က္၊ RSO ႏွင့္ Arakan Army ကို ဦးေဆာင္ေသာ Bo Raza သေဘာတူညီခ်က္ တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ Arakan National Union Party (NUPA) ႏွင့္ Arakan Rohingya National Organization (ARNO) တို႔အၾကား သေဘာတူညီမႈ တစ္ခုရရိွခဲ့သည္။
NUPA ႏွင့္ ARNO မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ အမ်ဳိးသားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ ကာကြယ္ေရးႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဆက္ဆံေရး ႐ႈေထာင့္မ်ားတြင္ ဘံုရပ္တည္ခ်က္၊ ဘံုသေဘာထားအျမင္ရိွ၍ ႏိုင္ငံေရး မဟာမိတ္အဖြဲ႕ကို ဖြဲ႔စည္းရန္ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္၊ စက္တင္ဘာ ၁၆ ရက္၌ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွႏိုင္ငံ၊ စစ္တေကာင္းတြင္ သမိုင္းဝင္သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည္။ ပါတီႏွစ္ခုအေနျဖင့္ ရခိုင္ျပည္သူတို႔၏ လြတ္လပ္ေရးကို အေရးဆိုခဲ့သည္။
ႏွစ္ဖက္ေသာပါတီမ်ားက သေဘာတူခဲ့ေသာ အခ်က္မ်ားမွာ -
၁။ အာရကန္ျပည္ရိွ ရခိုင္ႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ အဓိက လူမ်ိဳးႏွစ္မ်ိဳးအပါအဝင္ ၿမိဳ (မ႐ိုန္)၊ ခမီ၊ အႏု၊ ေခါင္ေစာ၊ လံုကဲ၊ ခ်န္ဒူ၊ ေရွာ့၊ ဆကၠမာ(သက္)၊ ဒိုင္းနက္၊ ကမန္၊ မရမာႀကီး (ဘ႐ူဝါ) ဟူေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားသည္ အဓမၼကြၽန္ျပဳခံရျခင္း၊ အၾကမ္းဖက္ျခင္း၊ ဖိႏိွပ္ညႇည္းပန္းျခင္းႏွင့္ အာဏာရွင္ဆန္ျခင္း၏ခ်ဳပ္ေနွာင္မႈ၊ ဗမာကိုလိုနီစနစ္ႏွင့္နယ္ခ်ဲ႕ဝါဒတို႔၏ လက္ေအာက္မွ မိမိကိုယ္မိမိ လြတ္ေျမာက္ရန္ ဆံုးျဖတ္ျခင္း၊
၂။ မိမိတို႔ႏွင့္ မိမိတို႔ ေနာင္လာေနာင္သား မ်ဳိးဆက္မ်ား၏ အနာဂတ္ ေကာင္းမြန္ေသခ်ာေစရန္အလို႔ငွာ လြတ္လပ္ေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအေနႏွင့္ မိမိတို႔လူမ်ဳိး၏ ကံၾကမၼာကို မိမိတို႔စိတ္သေဘာအေလ်ာက္ ဖန္တီးပံုေဖာ္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ ႀကီးမားစြာထားရိွျခင္း(အေကာင္အတည္ေဖာ္ျခင္း)။
၃။ National United of Arakan (NUPA) ႏွင့္ Arakan Rohingya National Organisation (ARNO) တို႔သည္ ရခိုင္ျပည္သူတို႔၏ တရားဝင္ ကိုယ္စားျပဳပါတီမ်ားျဖစ္၍ ပါတီႏွစ္ခုအၾကား အျပန္အလွန္အသိအမွတ္ျပဳမႈကို ထပ္မံအတည္ျပဳသည္။
၄။ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွ နားလည္မႈႏွင့္ခင္မင္ရင္းႏွီးမႈျဖင့္ ပါတီႏွစ္ခုအၾကား ထင္ရွားေသာျပႆနာဟူသမွ်ကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေျဖရွင္းမည္။
NUPA မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွာ-
၁။ ဦးခင္ေမာင္၊ ဥကၠ႒
၂။ ဘစိုးေအာင္၊ ဒု-ဥကၠ႒
၃။ ေမာင္ေက်ာ္ႏု (N Alam Chowdhury)၊ ဒု-ဥကၠ႒
၄။ ခိုင္ျမတ္ေက်ာ္၊ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး
၅။ ဦးေရႊသာ၊ နာယက (၃) တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
ARNO မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွာ
၁။ ႏူရ္အီစၥလာမ္၊ ဥကၠ႒
၂။ ေဖာယာစ္အဟ္မတ္၊ ဘ႑ာေရးႏွင့္ျပန္ၾကားေရးအတြင္းေရးမွဴး ဖယာစ္အာမက္၊
၃။ ေဆာ္လီမုလႅာ၊ ကြပ္ကဲေရးဦးစီးခ်ဳပ္
၄။ ေမာင္ကိုေလး (က) N K Shuja, NSC တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၆ ရက္ သမိုင္းဝင္သေဘာတူညီခ်က္အေပၚ အေျခခံ၍ NUPA ႏွင့္ ARNO ပါတီႏွစ္ခုမွ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ၂၀၀၀ ျပၫ့္ႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ “ အာရကန္လြတ္လပ္ေရးမဟာမိတ္အဖြဲ႔ (ေအအိုင္ေအ) [Arakan Independence Alliance, Arakan (AIA)] အမည္ျဖင့္ မဟာမိတ္အဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းလိုက္ေၾကာင္း ပူးတြဲေၾကညာသည္။ သူတို႔၏ အစီအစဥ္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ပါတီတစ္ခုမွ အဖြဲ႔ဝင္ ၃ ဦးစီ ပါ၀င္ေသာ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ေကာ္မတီကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။
AIA သည္ အာရကန္ျပည္ရိွ လူမ်ိဳးအားလံုး၏ တပူးတတြဲ လြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈ ျဖစ္သည္။ လူမ်ိဳး၊ အသားအေရာင္ႏွင့္ ဘာသာေရး ခြဲျခားမႈမရိွဘဲ အာရကန္ျပည္သူလူထု၏ လြတ္လပ္ေသာႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္အညီ သူတို႔၏ အနာဂတ္ႏွင့္ သူတို႔၏ ေနာင္လာေနာင္သား မ်ိဳးဆက္တို႔၏ အနာဂတ္ ေကာင္းမြန္ေသခ်ာေစရန္အလို႔ငွာ အာရကန္ျပည္သူ၏ ကံၾကမၼာကို ပံုေဖာ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ျဖစ္သည္။ AIA သည္ အာရကန္လူ႕အဖြဲ႔အစည္း၏ မတူကြဲျပားေသာသဘာဝကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ႏွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ရိွ လူမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအၾကား “ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဉ္တြဲေနထိုင္ျခင္း”၏ အေျခခံသေဘာတရားကို ထိန္းသိမ္းရန္ ကတိကဝတ္ျပဳသည္။ အာရကန္ေျမေပၚရိွ ဗုဒၶဘာသာ အသိုင္းအဝိုင္းႏွင့္ မြတ္စလင္အသိုင္းအ၀ိုင္းတို႔၏ တညီတၫႊတ္ ပူးေပါင္းႀကိဳးပမ္းမႈသည္ ဗမာတို႔၏ ကိုလိုနီထမ္းပိုးမွ လြတ္ေျမာက္၍ မိမိတို႔၏ဇာတိေျမအား ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ "ဒီမိုကေရစီ အာရကန္"ကို ထူေထာင္ရန္ မျဖစ္မေနလိုအပ္သည္ဟု ယံုၾကည္သည္။
ေဒါက္တာေရႊလူေမာင္၏အဆိုအရ ဤအယူအဆမ်ားႏွင့္အျမင္မ်ားအရ NUPA သည္ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားအား တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳျပီး ARNO ႏွင့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ခဲ့သည္။ ဤေနရာတြင္ NUPA ၏ ထင္ရွားေသာေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေဖာ္ရမည္။
၁။ ဦးပဒီးျဖဴ၊ ဥကၠ႒၊ ခမီးအမ်ိဳးသားေတာ္လွန္ေရးပါတီ
၂။ ဦးေရႊသာ ၊ ဥကၠ႒၊ ရခိုင္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ (ACP)၊
၃။ ဦးေမာင္စိန္ၫြန႔္၊ ဥကၠ႒၊ ရခိုင္အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးပါတီ၊
၄။ ေမာင္ေသွ်ာင္ႀကီး ဦး ဝီမလဗုဒၶီ၊ အတြင္းေရးမွဴး၊ ရခိုင္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ (AIO, အဖြဲ႕-၁)၊
၅။ ေဒါက္တာခင္ေမာင္ (AIO, အဖြဲ႕-၁)၊
၆။ ဘိုခိုင္ရာဇာ၊ ဗိုလ္မႉးႀကီး၊ ရခိုင့္တပ္မေတာ္ (ALP မွ ခြဲထြက္အဖြဲ႔)၊
၇။ ဦးေက်ာ္လိႈင္၊ ဥကၠ႒၊ ရခိုင္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ (AIO အဖြဲ႕-၂) ႏွင့္
၈။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ NUPA သို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့သၫ့္ ရခိုင္ေက်ာင္းသားသမဂၢအဖြဲ႔မွ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္သည္။ ဤေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ သူတို႔၏ ပါတီမ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအား အသိအမွတ္ျပဳခဲ့သည္။
ဘာသာျပန္သူ- လူထုဝဏၰ
(9-6-2021)
--------------***------------***----------***---------
Note: သမိုင္းသုေတသီ အာမာန္အုလႅာ ေရးသားခဲ့ေသာ "The emergence of Arakan Independence Alliance (AIA)" ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္ဆိုသည္။
ကိုးကား-
The emergence of Arakan Independence Alliance (AIA) By Aman Ullah
ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တစ်ဦးမှသည် ကာယဗလချန်ပီယံတစ်ဦးအဖြစ်သို့
Unicode
ဇွန် ၈၊ ၂၀၂၁ |
အသက် ၂၅နှစ်အရွယ် နူးရ်ကဘီရ်ဟာ ကော့ဘဇားဒုက္ခသည်စခန်းမှာ သူရရှိတဲ့စားနပ်ရိက္ခာဝေစုနဲ့အသက်ရှင်အောင် နေထိုင်ဖို့နေသားကျနေခဲ့ပါပြီ။ ဒါပေမယ့်လည်း သြစတြေးလျကို ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီးနောက် သူဟာက ကြံ့ခိုင်ရေးနဲ့ကျန်းမာရေးပိုင်းအပေါ်မှာ စိတ်နှစ်မြုပ်ထားခဲ့ပြီး ယခု ကာယဗလချန်ပီယံတစ်ယောက် ဖြစ်လာနေပြီပဲဖြစ်ပါတယ်။
သူဟာမကြာသေးမီက ဘရစ်ဘိန်းကာယဗလပြိုင်ပွဲမှာ အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး လက်ရှိမှာတော့ သူဟာ လာမဲ့စက်တင်ဘာမှာ နိုင်ငံလက်ရွေးစင်ပြိုင်ဘက်ဖြစ်သူနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ လေ့ကျင့်နေပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း သူ့ဘဝအကြောင်းကလွယ်ကူခဲ့တာတော့မဟုတ်ပါဘူး။ ကဘီရ်ကို သူ့မိဘတွေနေထိုင်ခဲ့တဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းတစ်ခုမှာ မွေးဖွားခဲ့ပါတယ်။ နေရာကျဉ်းကျဉ်းလေးလေးမှာ လူအများကြီးနဲ့နေထိုင်ရတဲ့ ကဘီရ်ဟာ ဒုက္ခသည်စခန်းကတစ်ခြားသူတွေလိုပဲ နေ့စဉ်အစားအစာအလုံအလောက်နဲ့ သန့်ရှင်းတဲ့သောက်သုံးရေ ရဖို့အခက်အခဲတွေအများကြီး ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။
“စခန်းအပြင်ကျွန်တော်တို့ထွက်လို့မရဘူး။ ဒါကြောင့်ရတဲ့အစားအစာဝေစုပေါ်မှာသာ မှီခိုရပါတယ်။ ဘယ်တော့မှလုံလောက်ခဲ့ခြင်းမရှိပါဘူး။ အထူးသဖြင့် ကျွန်တော်တို့ကြီးပြင်းလာတဲ့ထိတိုင် ဒီအတိုင်းပဲရရှိခဲ့တာပါ” လို့သူကထပ်ဖြည့်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ကဘီရ်ဟာ သူအသက် ၁၆နှစ်အရွယ်မှာ လှေနဲ့ သြစတြေးလျကို တစ်ဦးတည်းရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ သြစတြေးလျမှာ နှစ်နှစ်ကြာထိန်းသိမ်းခံရပြီးနောက် ယာယီနေထိုင်ခွင့်ဗီဇာရရှိခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ ၂၀၁၇ခုနှစ်မှာ ကြံ့ခိုင်ရေးကာလဗလမောင်တစ်ဦးဖြစ်လာဖို့ သူ့စိတ်ကူးကို စတင်အကောင်အထည်ဖော်အောင် အားပေးခဲ့တဲ့ ဒုက္ခသည်ဆိုင်ရာ စေတနာ့ဝန်ထမ်းဆရာဖြစ်သူ ဖီလ်နီဇွန်နဲ့ မတွေ့ခင်ထိ ဝန်ပင့်ယာဉ်(Forklift) ဒရိုင်ဘာတစ်ဦးအဖြစ် အလုပ်ရရှိခဲ့ပါတယ်။
ကဘီရ်ဟာ အရည်အသွေးပြည့်မီတဲ့ ပါဆင်နယ်ထရိန်နာတစ်ဦးဖြစ်လာဖို့ စတင်လေ့လာခဲ့ပါတယ်။ ကာယဗလနည်းပြဆရာတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ စီမွန်စထရော့တန်နဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပြီးနောက် သူတို့နှစ်ဦးဟာ ကာလဗလပြိုင်ပွဲတွေမှာ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်သွားဖို့ စတင်အလုပ်လုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။ နောက်ဆုံးမှာတော့ သူ့ရဲ့ဒုတိယမြောက်ပြိုင်ပွဲမှာ အနိုင်ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ကဘီရ်ဟာ အလုပ်ကြိုးစားဆုံးသူတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း စထရော့တန်က ဖော်ပြပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ “သူ့မျိုးရိုးနောက်ခံအကြောင်း ကျွန်တော့်ကိုသူပြောပြခဲ့ပါတယ်။ ကိုယ်အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းချင်တဲ့ အရာဘာပဲဖြစ်ဖြစ် အောင်မြင်အောင်ကိုယ်တိုင်စွမ်းဆောင်နိုင်တယ်ဆိုတာ သူ့နိုင်ငံကကျန်ခဲ့တဲ့သူတွေကို သူကပြသချင်တာပါ” လို့ စထရော့တန်ကပြောပါတယ်။
ပြိုင်ပွဲတစ်လျှောက်လုံးမှာလည်း ကဘီရ်ဟာ ရာမသွာန်ဥပုသ်စောင့်ထိန်းခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့စိတ်ဓာတ်ကြံ့ခိုင်မှု စွမ်းရည်ကိုပြသခဲ့သလို နှိမ့်ချရိုကျိုးမှုကိုလည်းပြသခဲ့တယ်လို့ စထရော့တန်ကချီးကျူးခဲ့ပါတယ်။ ကွင်းစ်လန်းက ကာယဗလပြိုင်ပွဲမှာ အနိုင်ရရှိခဲ့တဲ့ ပထမဆုံးရိုဟင်ဂျာအမျိုးသားတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့တဲ့အပေါ် ဂုဏ်ယူကြောင်းကဘီရ်ကပြောပါတယ်။ “ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ကျွန်တော်ခက်ခဲမှုတွေနဲ့တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ရတာပါ။ ဒီစိတ်ဓာတ်ကို လေ့ကျင့်ရေးထိကျွန်တော်ယူခဲ့ရုံပါပဲ သြစတြေးလျမှာတင်မကပဲ ကမ္ဘာ့ပြိုင်ပွဲတွေမှာလည်း ကျွန်တော်တို့လူမျိုးစုကိုယ်စားပြု ယှဉ်ပြိုင်ချင်ပါတယ်။” လို့သူကဆက်လက်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
Dhaka Tribune သတင်းဌာနပါ “From Rohingya refugee to bodybuilding champion” အမည်ဖြင့်ဖော်ပြထားသည့် သတင်းကိုညောင်နီရွက်(Myanmar Muslim Media)က မြန်မာဘာသာသို့ဆီလျော်အောင်ပြန်ဆိုသည်။
Zawgyi
႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္တစ္ဦးမွသည္ ကာယဗလခ်န္ပီယံတစ္ဦးအျဖစ္သို႔
ဇြန္ ၈၊ ၂၀၂၁
အသက္ ၂၅ႏွစ္အရြယ္ ႏူးရ္ကဘီရ္ဟာ ေကာ့ဘဇားဒုကၡသည္စခန္းမွာ သူရရွိတဲ့စားနပ္ရိကၡာေ၀စုနဲ႔အသက္ရွင္ေအာင္ ေနထိုင္ဖို႔ေနသားက်ေနခဲ့ပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္လည္း ၾသစေၾတးလ်ကို ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၿပီးေနာက္ သူဟာက ၾကံ့ခိုင္ေရးနဲ႔က်န္းမာေရးပိုင္းအေပၚမွာ စိတ္ႏွစ္ျမဳပ္ထားခဲ့ၿပီး ယခု ကာယဗလခ်န္ပီယံတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာေနၿပီပဲျဖစ္ပါတယ္။
သူဟာမၾကာေသးမီက ဘရစ္ဘိန္းကာယဗလၿပိဳင္ပြဲမွာ အႏိုင္ရရွိခဲ့ၿပီး လက္ရွိမွာေတာ့ သူဟာ လာမဲ့စက္တင္ဘာမွာ ႏိုင္ငံလက္ေရြးစင္ၿပိဳင္ဘက္ျဖစ္သူနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ဖို႔ ေလ့က်င့္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သူ႔ဘ၀အေၾကာင္းကလြယ္ကူခဲ့တာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ကဘီရ္ကို သူ႔မိဘေတြေနထိုင္ခဲ့တဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းတစ္ခုမွာ ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ ေနရာက်ဥ္းက်ဥ္းေလးေလးမွာ လူအမ်ားႀကီးနဲ႔ေနထိုင္ရတဲ့ ကဘီရ္ဟာ ဒုကၡသည္စခန္းကတစ္ျခားသူေတြလိုပဲ ေန႔စဥ္အစားအစာအလံုအေလာက္နဲ႔ သန္႔ရွင္းတဲ့ေသာက္သံုးေရ ရဖို႔အခက္အခဲေတြအမ်ားႀကီး ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။
“စခန္းအျပင္ကၽြန္ေတာ္တို႔ထြက္လို႔မရဘူး။ ဒါေၾကာင့္ရတဲ့အစားအစာေ၀စုေပၚမွာသာ မွီခိုရပါတယ္။ ဘယ္ေတာ့မွလံုေလာက္ခဲ့ျခင္းမရွိပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႀကီးျပင္းလာတဲ့ထိတိုင္ ဒီအတိုင္းပဲရရွိခဲ့တာပါ” လို႔သူကထပ္ျဖည့္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ကဘီရ္ဟာ သူအသက္ ၁၆ႏွစ္အရြယ္မွာ ေလွနဲ႔ ၾသစေၾတးလ်ကို တစ္ဦးတည္းေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ ၾသစေၾတးလ်မွာ ႏွစ္ႏွစ္ၾကာထိန္းသိမ္းခံရၿပီးေနာက္ ယာယီေနထိုင္ခြင့္ဗီဇာရရွိခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ၂၀၁၇ခုႏွစ္မွာ ၾကံ့ခိုင္ေရးကာလဗလေမာင္တစ္ဦးျဖစ္လာဖို႔ သူ႔စိတ္ကူးကို စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေအာင္ အားေပးခဲ့တဲ့ ဒုကၡသည္ဆိုင္ရာ ေစတနာ့၀န္ထမ္းဆရာျဖစ္သူ ဖီလ္နီဇြန္နဲ႔ မေတြ႕ခင္ထိ ၀န္ပင့္ယာဥ္(Forklift) ဒ႐ိုင္ဘာတစ္ဦးအျဖစ္ အလုပ္ရရွိခဲ့ပါတယ္။
ကဘီရ္ဟာ အရည္အေသြးျပည့္မီတဲ့ ပါဆင္နယ္ထရိန္နာတစ္ဦးျဖစ္လာဖို႔ စတင္ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ ကာယဗလနည္းျပဆရာတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ စီမြန္စထေရာ့တန္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုခဲ့ၿပီးေနာက္ သူတို႔ႏွစ္ဦးဟာ ကာလဗလၿပိဳင္ပြဲေတြမွာ ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္သြားဖို႔ စတင္အလုပ္လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ သူ႔ရဲ႕ဒုတိယေျမာက္ၿပိဳင္ပြဲမွာ အႏိုင္ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ကဘီရ္ဟာ အလုပ္ႀကိဳးစားဆံုးသူတစ္ဦးျဖစ္ေၾကာင္း စထေရာ့တန္က ေဖာ္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ “သူ႔မ်ဳိး႐ိုးေနာက္ခံအေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ့္ကိုသူေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ ကိုယ္ေအာင္ျမင္ျဖစ္ထြန္းခ်င္တဲ့ အရာဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေအာင္ျမင္ေအာင္ကိုယ္တိုင္စြမ္းေဆာင္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ သူ႔ႏိုင္ငံကက်န္ခဲ့တဲ့သူေတြကို သူကျပသခ်င္တာပါ” လို႔ စထေရာ့တန္ကေျပာပါတယ္။
ၿပိဳင္ပြဲတစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာလည္း ကဘီရ္ဟာ ရာမသြာန္ဥပုသ္ေစာင့္ထိန္းခဲ့ၿပီး သူ႔ရဲ႕စိတ္ဓာတ္ၾကံ့ခိုင္မႈ စြမ္းရည္ကိုျပသခဲ့သလို ႏွိမ့္ခ်႐ိုက်ဳိးမႈကိုလည္းျပသခဲ့တယ္လို႔ စထေရာ့တန္ကခ်ီးက်ဴးခဲ့ပါတယ္။ ကြင္းစ္လန္းက ကာယဗလၿပိဳင္ပြဲမွာ အႏိုင္ရရွိခဲ့တဲ့ ပထမဆံုး႐ိုဟင္ဂ်ာအမ်ဳိးသားတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့တဲ့အေပၚ ဂုဏ္ယူေၾကာင္းကဘီရ္ကေျပာပါတယ္။ “ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ကၽြန္ေတာ္ခက္ခဲမႈေတြနဲ႔တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ရတာပါ။ ဒီစိတ္ဓာတ္ကို ေလ့က်င့္ေရးထိကၽြန္ေတာ္ယူခဲ့ရံုပါပဲ ၾသစေၾတးလ်မွာတင္မကပဲ ကမ႓ာ့ၿပိဳင္ပြဲေတြမွာလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔လူမ်ဳိးစုကိုယ္စားျပဳ ယွဥ္ၿပိဳင္ခ်င္ပါတယ္။” လို႔သူကဆက္လက္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
Dhaka Tribune သတင္းဌာနပါ “From Rohingya refugee to bodybuilding champion” အမည္ျဖင့္ေဖာ္ျပထားသည့္ သတင္းကိုေညာင္နီရြက္(Myanmar Muslim Media)က ျမန္မာဘာသာသို႔ဆီေလ်ာ္ေအာင္ျပန္ဆိုသည္။
"ထီးျဖဴရံုျပာသာဒ္ႏွင့္
မအပ္သည့္အရာ
လာဒ္ ဆိုသည့္မိစၧာမွာ
ပိတ္ရွာၿပီဇီဝိ
ဘုန္းမတန္႔ ဘုန္းတန္႔ႀကံတယ္
ဆံုးရုပ္နာမ္ သြားေပါ့ ဝီစိ။
မင္းတုတု ေခြးေသေသ
ေသြးေတြေတြယိုဘိ
လာဒ္ရန္ကို ဆဒၵန္ဖိ
နတ္ဖန္သည့္ဘုန္းေတာ္
ကြ်န္းစကၤပူ တစ္လႊားမွာ
ေရႊဓားသြား သတ္ရလိမ့္မေနာ္
ေလွကားဆက္ တက္အေပၚမွာ
ထီးျဖဴေတာ္ႏွစ္လက္ေၾကာင့္
ဒင္း အသက္ထြက္လြယ္ေစ
ဓားႏွစ္လက္ ေမႊ
ေလးလက္ျဖင့္ ေလးခ်က္ေမႊမယ္
ေဘးသက္ေသ လက္ငင္းကြဲ႔ေလး။"
အခ်ဳပ္တန္းဆရာေဖ၏ အထက္ပါေတးထပ္ကို ကဗ်ာခ်စ္ျမန္မာျပည္သူတိုင္း သတိရလိမ့္မည္ ထင္သည္။ ဆရာေဖ၏ ႏႈတ္က ဘုန္းမတန္ကံမမွ်ပဲ ထီးျဖဴေဆာင္းေသာ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံကို စာခ်ိဳးပစ္လိုက္ပံုက ရာဇဝင္တြင္ခ့ဲသည္။ ဤ ေတးထပ္ေၾကာင့္ ဆရာေဖ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရသည္။
ဤေတးထပ္ပါ အျဖစ္အပ်က္ ေနာက္ကြယ္မွာ လူငယ္အာဇာနည္သူရဲေကာင္း ရွဲရ္အာလီခါန္းဟု ေခၚေသာ လူငယ္ေတာ္လွန္ေရးသမားတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ အိႏၵိယတိုက္ငယ္၏ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရးတြင္ ၿဗိတိသွ် ရာထူးအႀကီးဆံုး အေကာင္ ဘုရင္ခံတစ္ေယာက္ကို သတ္ပစ္ျဖစ္ၿပီး ကိုလိုနီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို တုန္လႈပ္ေစခဲ့ေသာ လူငယ္ျဖစ္သည္။
Sher Ali Afridi (သို႔) Sher Ali Khan ကို ၁၈၄၄ ခုႏွစ္တြင္ ခိုက္ဘာပါစ္ (Khyberpas) ရိွ Jamrud ေက်းရြာ၌ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ ရွဲရ္ အာလီသည္ ပါတန္လူမ်ဳိးတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူသည္ ဆယီဒ္အဟ္မတ္ ရွဟီးဒ္ (ရဟ) သခင္၏ တပၫ့္ျဖစ္သည္။
ရွဲရ္အာလီ သည္ ၁၈၆၀ ျပၫ့္ႏွစ္မ်ားတြင္ ၿဗိတိသ်ွအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပန္ဂ်ပ္ရဲတပ္ဖြဲ႔၌ အလုပ္လုပ္ခဲ့သည္။ သူသည္ ပခ်ာဝါရ္ျပည္နယ္ ေကာ္မရွင္နာထံတြင္လည္းေကာင္း၊ အမ္ဘာလာ ၿဗိတိသွ် ျမင္းစီးသူရဲတပ္ရင္းတြင္လည္းေကာင္း အမႈထမ္းခဲ့သည္။ ၁၈၅၇ ခုႏွစ္ အိႏၵိယျပည္သူမ်ား ပုန္ကန္ထႂကြခ်ိန္တြင္ ႐ိုဟိလကန္ ႏွင့္ ဩဓ္ ေဒသရိွ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ စစ္တပ္တြင္ အမႈထမ္းသည္။ သူသည္ ပခ်ာဝါရ္၌ ဗိုလ္မႉး ဟက္ဂ်မ္စ္ (Hugh James) လက္ေအာက္တြင္ ျမင္းစီးသူရဲအျဖစ္ ထမ္းေဆာင္သည့္အျပင္ ရယ္နလ္ေတလား (Reynell Taylor) ၏ အေစအခိုင္း ရဲေဘာ္အျဖစ္လည္း အမႉးထမ္းသည္။ ေတလားသည္ ရွဲရ္အာလီအား ျမင္းတစ္ေကာင္၊ ပစၥတိုတစ္လက္ႏွင့္ အမႉးထမ္းေကာင္းလက္မွတ္တို႔ကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည္။ သူ၏ အမူအက်င့္ေကာင္းျခင္းေၾကာင့္ အဂၤလိပ္မ်ားၾကားတြင္ လူႀကိဳက္မ်ားခဲ့ၿပီး ေတလား၏ ကေလးမ်ားကိုလည္း ၾကၫ့္ရႈေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ရသည္။
ရွဲရ္အာလီခါန္းသည္ ရဲသူလ်ိဳ႕ ဟိုက္ဒါရ္အာလီ အမည္ရိွ လူငယ္တစ္ဦးအား သတ္ျဖတ္မႈျဖင့္ အဂၤလိပ္ဆန႔္က်င္ေရး ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ ေမာ္လနာ ဇာေဖာရ္ ဒါနိခ်္ဝါရီ အပါအဝင္ အျခားေတာ္လွန္ေရးသမားအခ်ဳိ႕ႏွင့္အတူ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ ပခ်ာဝါရ္၌ အဖမ္းခံခဲ့ရသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုလူသတ္မႈကို သူမက်ဴးလြန္ခဲ့ေၾကာင္း၊ အျပစ္ကင္းစင္ေၾကာင္း အခိုင္အမာ ထြက္ဆိုသည္။ အမႈ ရံုးတင္စစ္ေဆးရာမွာ ၁၈၆၇ ခု ဧၿပီလ ၂ ရက္တြင္ သူ႕ကို ေသဒဏ္ခ်မွတ္လိုက္သည္။ အယူခံဝင္ရာမွာလည္း ကာလကတၲားတရားရံုးခ်ဳပ္က သူ႕ကို ေထာင္ဒဏ္ တစ္သက္တစ္ကြၽန္း ခ်မွတ္ခဲ့သည္။
၁၈၆၉ ခုႏွစ္တြင္ မတရား တစ္သက္တစ္ကြၽန္း ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ေပးခံရသူ ရွဲရ္အာလီအား ထိုေခတ္က နာမည္ဆိုးျဖင့္ ေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ ကာလာပါနီ ေခၚ ကပၸလီကြၽန္းသို႔ ပို႔ခဲ့သည္။ သူသည္ ထိုအခ်ိန္မွာ အသက္ ၂၅ ႏွစ္ အရြယ္ျဖစ္ၿပီး အရပ္ ၅ ေပ ၁၀ လက္မ ရွိခဲ့သည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ကပၸလီကြၽန္း၌ အက်ဥ္းသားမ်ားထားရာ လံုျခံဳေသာ အခ်ဳပ္ခန္းအေဆာက္အဦႀကီးမ်ား မေဆာက္ရေသးေခ်။ အက်ဥ္းသားမ်ားကို ကြၽန္းစုေပၚတြင္ လံုၿခံဳေရးတင္းၾကပ္စြာႏွင့္ သိမ္းထိန္းထားေသာ အဆင့္သာရိွခဲ့သည္။ ရွဲရ္အာလီကို ဘလဲယားဆိပ္ကမ္း၏ Hope Town ဧရိယာရိွ ပါနီဂါဌ္ (Pani Ghata) တြင္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားခဲ့သည္။
သူသည္ အလြန္ရိုးရွင္းၾကင္နာၿပီး ဘာသာေရးကိုင္းရိႈင္းသူ ျဖစ္တယ္။ ကပၸလီကြၽန္းေထာင္ထဲမွာ ဆံပင္ညႇပ္သမား အျဖစ္ လုပ္ေဆာင္ခြင့္ရခဲ့သည္။ ရရိွေသာလုပ္ခ ေငြအားလံုးကို လက္ေထာက္ငယ္ အက်ဥ္းသားမ်ားကို ျဖန႔္ေဝေပးေလ့ရိွသည္။ ဤေစတနာက သူ႔ကို အက်ဥ္းသားမ်ားထဲတြင္ အလြန္ လူႀကိဳက္မ်ားေစခဲ့သည္။ သူ ေရာက္ရိွခ်ိန္မွစၿပီး ေကာင္းမြန္စြာျပဳမူေနထိုင္သည္ဟု အသိအမွတ္ျပဳခံခဲ့ရသည္။ အျခားတစ္ဖက္တြင္မူ အႏၲရာယ္ေပါေသာ အထီးက်န္ကြၽန္းေပၚတြင္ ညႇင္းပန္းမႈအေပါင္းႏွင့္ မတရားျပည္ႏွင္ဒဏ္ခံေနျခင္းကို လက္စားေခ်ရန္ႏွင့္ နယ္ခ်ဲ႕ဆန႔္က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈတြင္ ျပည္သူမ်ားဖက္မွ အားေပးႏိုင္ရန္ ေန႔ေရာညပါ စဥ္းစားလ်က္ရိွသည္၊။ ၁၈၇၂ ခု ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၈ ရက္တြင္ နယ္ခ်ဲ႕ဓားျပ အႀကီးတန္းစားမိစၧာ အိႏၵိယ စတုတၳေျမာက္ ဘုရင္ခံ ေလာ့ဒ္ေမယုိ (၁၈၆၉- ၁၈၇၂) သည္ ဗမာျပည္ကအျပန္ ကပၸလီကြၽန္းသို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္သည့္အခါ သူေစာင့္ေမွ်ာ္ေနေသာ အဆိုပါ အခြင့္အလမ္းေရာက္ရိွလာခဲ့သည္။
ရွဲရ္အာလီခါန္း သည္ ဘုရင္ခံ ေလာ့ဒ္ေမယို၏ အလည္အပတ္ခရီးစဥ္ သတင္းကို ၾကားေသာအခါ သူလုပ္ေဆာင္ရမည့္ အႀကံအစည္ကို ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ပါေစ ဘုရင္ခံ ေလာ့ဒ္ ႏွင့္ ကပၸလီကြၽန္း ႀကီးၾကပ္ေရးမႉး ဝါကာကို သတ္ပစ္မည္ဟု ဆံုးျဖတ္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ႀကံစည္မႈၾကာင့္ သူ ခ်က္ခ်င္း ထိန္းသိမ္းခံရမည္ျဖစ္ၿပီး ေသဆံုးရမည္မွာ ေသခ်ာသည္ကိုလည္း ေကာင္းစြာ သိရိွသည္။ ဦးစြာ သူသည္ သူမွာရိွေသာေငြ အနည္းငယ္ႏွင့္ ေပါင္မုန႔္ခ်ဳိမ်ားကို ဟိႏၵူမူဆလင္အေပါင္းအေဖာ္မ်ားအား ေကြၽးလ်က္ ႏႈတ္ဆက္ခဲ့သည္။ လုပ္ႀကံရန္စီစဥ္ထားေသာေန႔တြင္ သူသည္ နံနက္မိုးလင္းကတည္းက အခြင့္အလမ္းကို ေစာင့္ဆိုင္းေနသည္။ သို႔ေသာ္ အခြင့္အေရး မရခဲ့ေခ်။
ေနာက္ဆံုး ေလာ့ဒ္သည္ Mount Harriet မွ ေနဝင္ခ်ိန္ျမင္ကြင္း ဆိပ္ကမ္းနားသို႔ ျပန္လာရာ ည ၇ နာရီခန္႔ထိုး၍ မိုးခ်ဳပ္လာသည္။ သူ႕ကို ေရွ႕တန္းက မီးထြန္းလင္းေပးလမ္းျပလ်က္ အထက္တန္း ၀န္ထမ္းမ်ားႏွင့္ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ားက ဝန္းရံထားသည္။ သူ၏ ေနာက္က ကပၸလီကြၽန္း၏ ႀကီးၾကပ္ေရးမွဴး Walker ရိွေနသည္။ သူတို႔က ဆိပ္ခံတံတားမွ သူ႕ကေတာ္ ေလဒီေမယိုရိွရာ ေလွငယ္ကိုစီး၍ Glasgow သို႔ သြားမၫ့္သေဘၤာကို ေရာက္ရန္ျဖစ္သည္။ ရုတ္တရက္ Walker သည္ အျခားသူတစ္ေယာက္ႏွင့္ စကားေျပာရန္ ေနာက္က် က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္သည္ ရွဲရ္အာလီအတြက္ အခြင့္သာေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ရွဲရ္အာလီသည္ က်ားတစ္ေကာင္ကဲ့သို႔ အေမွာင္ထုထဲမွ ခုန္ခ်ကာ ေလာ့ဒ္၏ ေနာက္ေက်ာကို ေဖာင့္ေဖာင့္ ဓားျဖင့္ထိုးႏွက္ေလသည္။ ေလာ့ဒ္သည္ အလုအယက္ျပဳ၍ မထရန္ ႀကိဳးစားေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ေခ်။ ကိစၥအားလံုးက ျပီးဆံုးသြားပါၿပီ။ ေလာ့ဒ္သည္ ဓားထိုးဒဏ္ရာေၾကာင့္ ေသဆံုးသြားေလသည္။
ရွဲရ္အာလီခါန္းကို လံုၿခံဳေရး ၁၂ ေယာက္က ဝန္းရံ၍ ခ်က္ခ်င္း ဖမ္းဆီးလိုက္သည္။ ေနာက္တစ္ေန႔တြင္ အျမန္ဆံုး စီရင္ခ်က္ ခ်ျခင္းခံရသည္။ သူ႔ကို ရံုးတင္စစ္ေဆးခ်ိန္မွာ သူနဲ႔အေပါင္းအေဖာ္ တျခားတစ္ေယာက္ေယာက္ရိွသလားဟု ေမးျမန္းသည္။ ႀကံစည္မႈတစ္ခုလံုးကို သူတစ္ေယာက္တည္းသာႀကံစည္သည္ဟု သူတစ္ပါးအား နစ္နာျခင္းမရိွဘဲ ရဲဝံ့စြာ ဝန္ခံခဲ့သည္။ သူ၏ တစ္ဦးတည္းေသာ အေဖာ္က အလႅာဟ္အရွင္ေတာ္ျမတ္ ပါ။ ကလကတၱား တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ ဂြၽန္ေနာ္မန္ ကို အဗၺဒူလႅာဆိုသူက လုပ္ႀကံခဲ့ပံုမွ စိတ္တက္ႂကြေစၿပီးေနာက္ ဤလုပ္ႀကံမႈကို ႀကံစည္ခဲ့သည္ဟု ထြက္ဆိုသည္။ သူသည္ အသက္ခ်မ္းသာ ခြင့္လႊတ္ေတာ္မူရန္ ေတာင္းပန္ျခင္း လံုးဝမရိွေခ်။ အလဂၤလိပ္တို႔၏ တရားစီရင္မႈကိုလည္း ႐ႈတ္ခ်သည္။
သူ႔ကို ၁၈၇၂ ခု၊ မတ္လ ၁၁ ရက္တြင္ Viper ကြၽန္း အက်ဥ္းေထာင္၌ ႀကိဳးစြပ္ေသဒဏ္ေပးခဲ့သည္။ ႀကိဳးဆြဲခ်သၫ့္ေန႔တြင္ ႀကိဳးကြင္းကိုနမ္းၿပီး ထိုႀကိဳးကို ကိုယ္တိုင္ စြပ္ကာ ကလိမာ "La ilaha illallahu" ႏွစ္ႀကိမ္ ရြတ္ဆိုျပီးေနာက္ ေလာကကို ႏႈတ္ဆက္သြားခဲ့သည္။ ဤသို႔ ရဲရင့္ေသာ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲဝင္ ေတာ္လွန္ေရးသမား၏ ဘဝသည္ အသက္ ၂၈ ႏွစ္တြင္ ဇာတ္သိမ္းခဲ့ေလသည္။
ရွဲရ္အာလီခါန္းသည္ တိုင္းျပည္ကို ကြၽန္ဘဝမွလြတ္ေျမာက္ရန္ ၾကီးမားေသာတန္ဖိုးကို ေပးဆပ္ရမည္ဟု သူယံုၾကည္သည္။ ေပးဆပ္လည္း ေပးဆပ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အာဇာနည္ ရွဲရ္အာလီခါန္းသည္ အိႏၵိယလြတ္လပ္ေရး သူရဲေကာင္းမ်ားထဲတြင္ ေမ့ေပ်ာက္ခံေနရေသာ သူရဲေကာင္းသဖြယ္ျဖစ္ေနပါသတည္း။
(-လူထုဝဏၰ)
မီွျငမ္း : -
1) Narayan Sanyal (2003). Sher-e-Shahid Island. Kolkata: Dev Sahitya Kuti's feet: Li
2) India in the struggle for freedom of A B. Kolkata: West Bengal Bangla Academy. 1996
3) ′′ He is a 'hero', and others?" Anandabazar magazine. Collection date 24 December 2017
4) Gangaw Gaunggin Myanmarsar (ကံ့ေကာ္ေကာင္းကင္ ျမန္မာစာ) FB Page
5) Wikipedia