ပင်လယ်သူရဲ ဘုရင်မ ဆိုက်ယေဒါဟ် အလ်-ဟူရ်ရာ (၁၄၈၅-၁၅၆၁)

ပင္လယ္သူရဲ ဘုရင္မ ဆိုက္ေယဒါဟ္ အလ္-ဟူရ္ရာ (၁၄၈၅-၁၅၆၁)

_________________________________

ေရေၾကာင္းသေဘၤာေတြကို လုယက္တိုက္ခိုက္တဲ့ မိုက္ရဲရဲ ပင္လယ္ဓားျပေတြကို ေဟာ္လီဝုဒ္႐ုပ္ရွင္ကားေတြမွာ ျမင္ဖူးမွာပါ။ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ေဟာ္လီဝုဒ္ ဓားျပဂိုဏ္းဇာတ္လမ္းလို မိမိရဲ႕ဝမ္းေရးအတြက္ အျပစ္မဲ့လူေတြကို တိုက္ခိုက္လုယက္တာမဟုတ္ဘဲ မိမိရဲ႕အမ်ဳိး၊ သာသနာကို ႏိွပ္စက္ခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ မတရားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ဆန္က်င္ေတာ္လွန္တဲ့အေနနဲ႔ ရန္သူကို ပစ္မွတ္ထား ေရေၾကာင္းစီးနင္းတိုက္ခိုက္ခဲ့သူ ရဲရင့္ေက်ာ္စြာ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးအေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္။

သူကား ဥေရာပေရျပင္ကို နာမည္နဲ႔ ထစ္ခ်ဳန္းေစခဲ့တဲ့၊ ဥေရာပတိုက္သားေတြကို ေၾကာက္ေခ်းပါေအာင္ တုန္လႈပ္ေစခဲ့တဲ့ တစ္ဦးတည္းေသာ မြတ္စလင္အမ်ဳိးသမီး ပင္လယ္သူရဲ ဘုရင္မ ဆိုက္ေယဒါဟ္ ဟူရ္ရာ ျဖစ္တယ္။

သူ႔ နာမည္အရင္းက Sayyida al-Hurra မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါက သူ႕ကို ခ်ီးျမႇင့္ထားတဲ့ ဘြဲ႕ဂုဏ္ပုဒ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ Sayyida ကေတာ့ Sayyid ရဲ႕ ဣတၳိလိင္ျဖစ္ၿပီး "သခင္မ" လို႔ အဓိပၸါယ္ရကာ အလ္-ဟူရ္ရာ ကေတာ့ “ခ်ီးေျမႇာက္ခံရသူ” ဟု အဓိပၸာယ္ရတယ္။ မင္းတစ္ပါးမဟုတ္ေပမယ့္ လြတ္လပ္တဲ့အာဏာကို ကိုင္စြဲထားကာ အုပ္ခ်ဳပ္သူျဖစ္တာေၾကာင့္ ထိုေခတ္ အစဥ္အလာအရ သူမကို ေပးအပ္တဲ့ဘြဲ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဂုဏ္ပုဒ္ေတြနဲ႔ ဘြဲ႕နာမည္ကို သူမကိုရည္ၫႊန္းတဲ့နာမည္အျဖစ္ သမိုင္းတစ္ေလ်ွာက္ သံုးစြဲခဲ့တယ္။ နာမည္အရင္းကိုေတာ့ အသိရနည္းပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ ကိုးကားခ်က္အရ သူ႕ နာမည္အရင္းမွာ လာလႅား အာေယရွား ျဖစ္တယ္လို႔ အဆိုရိွပါတယ္။

ဆိုက္ေယဒါဟ္ အလ္ ဟူရ္ရာကို အင္ဒိုလူးစီးယား (Andalusia) (ယေန႔စပိန္ေတာင္ပိုင္း) ရိွ ဂေရနာဒါ၌ ၁၄၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားခဲ့တယ္။ ဖခင္မွာ အာလီ ဘင္ ရာရွစ္ အာလ္ အာလာမီ (Ali ibn Rashid al-Alami) ျဖစ္ၿပီး ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ရဲ႕ အမ်ဳိးအႏြယ္မွ ဆင္းသက္လာသူဟု အခ်ဳိ႕သမိုင္းပညာရွင္ေတြက ဆိုပါတယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ မိခင္မွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ဖြား စပိန္လူမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ဖာနန္ဒက္ဇ္ လို႔ ေခၚတြင္ရာ ေနာင္အခါ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔ ကူးေျပာင္းလာၿပီးေနာက္ ဇိုဟ္ရာ ဖာနန္ဒက္ဇ္ ဟု အမည္တြင္ခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ အသက္ ၇ ႏွစ္အရြယ္တြင္ Castile ဘုရင္မ အီဇာေဘလႅာ (Isabella)နဲ႔ သူ႕ခင္ပြန္းေတာ္ Aragon ဘုရင္ ဒုတိယေျမာက္ ဖာဒီနန္ တို႔က မြတ္စလင္လက္ေအာက္ခံ အင္ဒလူးစီးယားကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ စပိန္ကြၽန္းဆြယ္မွ မြတ္စလင္ေတြကို အမ်ဳိးမ်ဳိး ဖိႏိွပ္ရက္စက္၊ အတင္းအက်ပ္ ႏွင္ထုတ္ေနတဲ့အခါမွာ ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ မိသားစုလည္း အင္ဒလူးစီးယားမွ အသက္လုထြက္ေျပးခဲ့ရတယ္။ သူမ၏ ဘဝတစ္သက္တာလံုးတြင္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ သူရဲ႕ မိသားစုကို သူ႕ကေလးဘဝအိမ္မွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့တဲ့ လူယုတ္မိစၧာေတြအေပၚ အၿမဲ အၿငိဳးထားခဲ့တယ္။

ဆိုက္ေယဒါဟ္တို႔ မိသားစုဟာ မို႐ိုကိုကမ္းရိုးတန္း ကုန္းတြင္းပိုင္းရိွ ခ်ဲဖ္ခြၽန္ေဒသ (Chefchaouen) တြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေဒသကို ၁၄၇၁ ခုတြင္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ဖခင္က ဒုကၡသည္ အေျခစိုက္စခန္းအျဖစ္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ စပိန္မွထြက္ေျပးလာၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြဟာ အဲဒီေနရာတြင္ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း အေျခခ်ေနထိုင္လာခဲ့တယ္။ ၎ေဒသကို ထူးျခားတဲ့နံရံေဆးပန္းခ်ီအရိပ္ေတြေၾကာင့္ ေနာင္အခါ "အျပာေရာင္ပုလဲ" (The blue Pearl) ဟု လူသိမ်ားတဲ့ၿမိဳ႕ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒီၿမိဳ႕၌ပင္ သူမရဲ႕ က်န္ရိွေနတဲ့ ငယ္ဘဝကို ျဖတ္သန္းခဲ့ရတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ သမီးေတာ္အေနနဲ႔ ပညာသင္ၾကားခြင့္ကိုလဲ ေကာင္းစြာ ရရိွခဲ့တယ္။ သူမဟာ ဘာသာစကားမ်ား၊ ဓမၼသတ္ပညာ၊ သခ်ၤာဘာသာရပ္နဲ႔ အျခားဘာသာေရးရပ္ေတြကိုလည္း ေလ့လာဆည္းပူးခဲ့တယ္။ သူမရဲ႕ ဆရာသမားေတြထဲမွာ ယေန႔ေခတ္ ဆူဖီဂိုဏ္းတြင္ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးေျမႇာက္ခံရတဲ့ "မာရာကဲခ်္ရဲ႕ သူေတာ္စင္ ခုနစ္ပါး" ထဲမွတစ္ပါးျဖစ္တဲ့ အဗၺဒူလႅာ အလ္-ဂါ့ဇ္ဝမ္နီလည္း ပါဝင္ပါတယ္။

အခ်ိန္ကာလတစ္ခုၾကာျမင့္ၿပီးေနာက္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ တီတြန္ၿမိဳ႕စား အဘူဟာေဆာင္း အလ္ မာန္ဒါရီ (Abu Hassan al-Mandari) နဲ႔ ထိမ္းျမားခဲ့တယ္။ အခ်ိဳ႕အကိုးအကားအရ သူမဟာ ၁၅၁၀ ခန္႔တြင္ လက္ထပ္ခဲ့တယ္လို႔ သိရတယ္။ အဘူဟာေဆာင္းဟာ စပိန္မွထြက္ေျပးလာခဲ့တဲ့ မ်ဳိးႏြယ္စုတစ္ခုရဲ႕ အႀကီးအကဲျဖစ္တယ္။ မ်ဳိးႏြယ္စုအခ်င္းခ်င္း သံတမန္ေရး ခိုင္မာေစရန္ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္တယ္။ သူတို႔ဟာ စစ္မွန္တဲ့ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာနဲ႔ လက္တြဲကာ တီတြန္ၿမိဳ႕(Tétouan) ကို တိုးတက္ေအာင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။

ခ်ဲဖ္ခြၽန္ၿမိဳ႕လို တီတြန္ၿမိဳ႕ကိုလည္း ခရစ္ယာန္ေတြက ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ထားတဲ့တိုင္းျပည္မွ ထြက္ေျပးလာတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြက ၿမိဳ႔အျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့တဲ့ မို႐ိုကိုရဲ႕ အေရးပါးတဲ့ ဆိပ္ကမ္းခံတပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ Castile တိုင္းျပည္က ေရေၾကာင္းသေဘၤာေတြကို တိုက္ခိုက္တဲ့ မြတ္စလင္ပင္လယ္တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြရဲ႕ အေျခစိုက္ရာ စခန္းျဖစ္လာခဲ့တာေၾကာင့္ ၁၄၀၀ ဝန္းက်င္မွာ အဲဒီခံတပ္ကို ဖ်က္ဆီးခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ၁၄၈၄ ခုတြင္ ဝတၱဆစ္ ဘုရင္ Muhammad Ibn Yahya က စပိန္မွထြက္ေျပးလာတဲ့  မ်ဳိးႏြယ္စုေခါင္း Abu Hassan အား အဆိုပါေနရာကို ေပးသနားခဲ့တယ္။ သူက စပိန္တို႔ရဲ႕ တိုက္ခိုက္မႈကို တားဆီးရန္ အနီးတစ္ဝိုက္တြင္ က်ံဳးေတြ ထားရိွခဲ့ၿပီး နံရံအတြင္း အိမ္ေတြ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။  Grand Mosque ပလီကိုလည္း တည္ေဆာက္ခ့ဲတယ္။ တီတြန္ၿမိဳ႕ကို ခံတပ္တစ္ခုမွ ကုန္သြယ္စည္ကားတဲ့ ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕အေနနဲ႔ ေျပာင္းလဲေပးခဲ့တယ္။  ဆိုက္ေယဒါဟ္နဲ႔ အဘူဟာေဆာင္း တို႔က ဉာဏ္အား၊ လက္႐ံုးအားနဲ႔ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ေရွးေဟာင္း တီတြန္ၿမိဳ႕ အေဆာက္အဦေတြကို ယေန႔ UNESCO က ကမ႓ာ့အေမြအႏွစ္ ေနရာတစ္ခုအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားပါတယ္။  

ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ ခင္ပြန္းက သူမကို လက္ေအာက္ငယ္သားတစ္ဦးသာ သေဘာမထားဘဲ သာတူညီမ်ွတဲ့ တြဲဖက္အုပ္ခ်ဳပ္သူအျဖစ္ ဆက္ဆံခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ မိမိခင္ပြန္းထံမွ ေခါင္းေဆာင္မႈပညာေတြ မ်ားစြာ ကိုယ္ေတြ႕သင္ယူခြင့္ရခဲ့တယ္။ ၁၅၁၅ ခုတြင္ ခင္ပြန္းကြယ္လြန္တဲ့အခါ ေခါင္းေဆာင္မႈအာဏာကို ဆိုက္ေယဒါဟ္က ဆက္ခံခဲ့ၿပီး တီတြန္ၿမိဳ႕စားမင္း ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွစလို႔ သူဟာ “Sayyida al-Hurra, Hakimit Titwan” ဆိုတဲ့ဘြဲ႕နာမကို ခံယူလိုက္ေတာ့တယ္။ အဓိပၸာယ္ကား ဂုဏ္က်က္သေရျမင့္မားတဲ့ တီတ္တြန္ၿမိဳ႕ဝန္ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေခတ္ အစၥလာမ့္လူ႕အဖြဲ႔အစည္းတြင္ အမ်ဳိးသမီးဦးေဆာင္မႈမွာ အထူးအဆန္းျဖစ္ေပမဲ့ ဩဇာအရိွန္အဝါနဲ႔ ပညာအရည္အခ်င္းက ေသာ့ခ်က္ျဖစ္ခဲ့ေလတယ္။ သူဟာ မိမိရဲ႕ လက္ေအာက္ငယ္သားေတြအတြက္ အေကာင္းဆံုး လမ္းစဥ္ေတြ ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္သေရြ႕ လံုေလာက္ေပတယ္။ သူမရဲ႕ အစ္ကိုကလည္း ေဖ့ဇ္တိုင္းရဲ႕ ဝတၱဆစ္ဘုရင္ Ahmed al-Wattasi ရဲ႕ အတြင္းဝန္တစ္ဦးျဖစ္ရာကေန သူမအတြက္ ပို၍ အေထာက္အကူျဖစ္ခဲ့ေလတယ္။

ဆိုက္ေယဒါဟ္ ဟာ သူ႕မိသားစုအား ေနအိမ္မွ ႏွင္ထုတ္ခဲ့တဲ့ အီဇာဘိလႅာဘုရင္မ နဲ႔ ဖာဒီနန္ဘုရင္ တို႔ကို ဘယ္အခါမွ မေမ့ခဲ့ေခ်။ အာဏာရွင္ရန္သူေတြကို ထိေရာက္ေရာက္ အျပစ္ေပးကာ မိမိတို႔ႏိုင္ငံကို ျပန္လည္တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ရန္ သူသႏၶိ႒ာန္ခ်ခဲ့တယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ သူဟာ ေငြေၾကးရွာႏိုင္တဲ့လမ္းေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ၿပီး သူ႕ၿမိဳ႕ကို ႂကြယ္ဝေစဖို႔အတြက္ အၿမဲႀကိဳးပမ္းခဲ့တယ္။ သူရဲ႕အိပ္မက္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ နည္းလမ္းေကာင္း ရွာႀကံထုတ္ေလ့ရိွတယ္။ တီတြန္ၿမိဳ႕ဟာ ယခင္က ပင္လယ္ဓားျပေတြ အေျခစိုက္စခန္းျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္လည္း ျဖစ္ေအာင္လုပ္လိုက္ရင္ မေကာင္းဘူးလားဆိုတဲ့ အႀကံအစည္ကို စိတ္ထဲစြဲကာ ဆိုက္ေယဒါဟ္က ေျမထဲပင္လယ္ ပင္လယ္ဓားျပေတြရဲ႕ ဩဇာအရိွဆံုး ေခါင္းေဆာင္ ဘာဘာ႐ိုဆာ (ခ) အို႐ူစ္ ရီစ္ (Oruç Reis) နဲ႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ဖို႔ စီစဥ္ရန္ သံတမန္ေစလႊတ္ခဲ့တယ္။

အို႐ူစ္ ရီစ္ ဟာ တူ႐ုက္လူမ်ဳိးနဲ႔ ဂရိလူမ်ိဳးတို႔မွ ေဖြးဖြားလာတဲ့ လစ္ဘိုစ္ကြၽန္းမွ သာမန္သေဘၤာသားတစ္ဦးျဖစ္တယ္။ အစတြင္ သူဟာ သေဘၤာကုန္သည္တစ္ဦးျဖစ္ခဲ့ေပမဲ့ Knights Hospitaller ပင္လယ္ဓားျပတို႔ရဲ႕ ပင္လယ္တြင္းစီးနင္းမႈတြင္ သူရဲ႕ အစ္ကိုတစ္ဦးေသဆံုးခံရၿပီး သူလည္းဖမ္းဆီးခံခဲ့ရေလတယ္။ သူ႔အစ္ကို ေနာက္တစ္ေယာက္က အခ်ိန္မီကယ္တင္လိုက္ရာမွ လႊတ္ေျမွာက္ခြင့္ရခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွစလို႔ သူဟာ ကလဲ့စားေခ်ရန္နဲ႔ မြတ္စလင္ေတြကို ဖိႏိွပ္ရက္စက္ေနတဲ့တိုင္းျပည္ေတြကို တိုက္ခိုက္ သင္ခန္းစာေပးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ပင္လယ္ဓားျပတစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အို႐ူစ္ ရီစ္ ဟာ ယေန႕ခတ္ တူနီးရွားကမ္းလြန္ရိွ Djerba ကြၽန္းေပၚတြင္ အေျခစိုက္ၿပီး ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ ပါပလ္တိုင္းျပည္ပိုင္ သေဘၤာမ်ားကို အဓိက စီးနင္းျခင္းေတြ ျပဳလုပ္ၾကတယ္။

၁၅၀၄-၁၅၁၀ အၾကားတြင္ အိေဘးရီးယန္ကြၽန္းဆြယ္ရိွ လူနည္းစုမ်ားကို ဘာသာေရးအရ ႏိွပ္စက္ၫွဥ္းပန္းမႈ ျပင္းထန္လာသျဖင့္ စပိန္မွ အာဖရိကသို႔ ဒုကၡသည္ေတြကို အို႐ူစ္ရဲ႕ ကူးတို႔သေဘၤာေတြနဲ႔ ပို႔ေဆာင္ကူညီေပးခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ နဲ႔ သူ႕လူေတြက အို႐ူစ္ရီစ္ ကို စိတ္သေဘာထားေကာင္း ထားရိွရန္ အေၾကာင္းျပခ်က္ရိွၿပီးသားျဖစ္ေပတယ္။ ဒီ ပရဟိတလုပ္ရပ္ေၾကာင့္ သူဟာ ဘာသာအို႐ူစ္(အဘေတာ္အို႐ူစ္) ဆိုတဲ့ ခ်စ္စႏိုး နာမည္ထူးကို ရရိွခဲ့တယ္။ အေနာက္တိုင္းသားေတြက အီတလီဘာသာစကားျဖင့္ ဘာဘာ႐ိုဆာ (မုတ္ဆိတ္နီ) လို႔ လူသိမ်ားၾကတယ္။ သူ႔ရဲ့ အျခားနာမည္ "ေငြလက္" (Gümü? Kol)ကိုေတာ့ ၁၅၁၂ ခုတြင္ စပိန္ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕ေတြကို အာဖရိကကေန ႏွင္ထုတ္ဖို႔ တိုက္ခိုက္တဲ့ တိုက္ပြဲမွာ လက္တစ္ဖက္ဆံုးရႈံးသြားၿပီးေနာက္ သတၱဴေငြလက္အတု အစားထိုးရာမွ နာမည္ရရိွသြားတာျဖစ္တယ္။

သူတို႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႕စည္းရာမွာ Oruç Reis ဟာ ေျမထဲပင္လယ္အေရွ႕ဘက္ျခမ္းကို ခ်ဳပ္ကိုင္ရန္နဲ႔ ဆိုက္ေယဒါဟ္ ဟာ ပင္လယ္အေနာက္ဘက္ျခမ္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ သေဘာတူညီခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ ေရေၾကာင္းေတာ္လွန္ေရးကို အလံမလဲ၊ ဒူးမေထာက္ ခ်ီတက္ခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ေၾကာင့္ ေပၚတူဂီကုန္သည္ေတြ အိပ္ေရးပ်က္ ေၾကာက္တုန္တုန္ ကူးလူးျဖတ္သန္းခဲ့ရတယ္။ စီးနင္းမႈဒဏ္ကိုလည္း ပက္ပက္စက္စက္ ခံခဲ့ရတယ္။ သူဟာ စပိန္နဲ႔ေပၚတူဂီေတြရဲ႕ အမုန္းတီးဆံုးနဲ႔ အေၾကာက္ရဆံုး ရန္သူျဖစ္လာခဲ့တယ္။ စပိန္သမိုင္းပညာရွင္ Germán Vázsquez Chamorro ရဲ႕ အဆိုအရ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳးေတြက “သူမကို သေဘၤာရြက္တိုင္နဲ႔ ႀကိဳးဆြဲခ်တာေတြ႕ျမင္ႏိုင္ေစရန္ ဘုရားသခင္ထံေတာ္၌ ဆုေတာင္းေလ့ရိွတယ္။" သူမရဲ႕ ပါးနပ္တဲ့ ဦးေဆာင္မႈ၊ စီမံခန္႔ခြဲမႈေတြေၾကာင့္ စပိန္နဲ႔ေပၚတူဂီ အသြားအလား ကပ္ေစခဲ့တယ္။ သူမ ဖမ္းဆီးရရိွတဲ့ ေပၚတူဂီနဲ႔ စပိန္သေဘၤာသားေတြကို ကြၽန္အျဖစ္ျပန္ေရာင္းခ်တယ္။ စပိန္အာဏာရွင္ေတြက မြတ္စလင္ေတြကို ဖမ္းဆီးၿပီး ကြၽန္အျဖစ္ေရာင္းခ်တဲ့ေဈးမွာပဲ စပိန္နဲ႔ ေပၚတူဂီသံု႔ပန္းေတြကို ေရာင္းခ်ကာ ကလဲ့စားေခ်ခဲ့တယ္။ ေပၚတူဂီဘုရင္ခံရဲ႕ ကေတာ္ ကအစ အျခားထင္ရွားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြကို ဖမ္းဆီးကာ အဲဒီကြၽန္ေဈးမွာပင္ ကြၽန္အျဖစ္တင္တာ ျပန္ေပးေရြးဖိုးကို ေစ့စပ္ၫွိႏိႈင္းတယ္။ ဒီေစ့စပ္ၫွိႏိႈင္းမႈမွာ အဓိကက်တဲ့ ေဖ့ဇ္တရားရံုးရဲ႕ ေပၚတူဂီသံအမတ္က “ေနရာတိုင္းမွာ ရန္လိုၿပီး စိတ္ဆိုးေဒါမာန္မ်ားလြန္းတဲ့မိန္းမ” လို႔ ေျပာဖူးခ်က္က မွတ္သားဖြယ္ေလးတစ္ခုျဖစ္တယ္။

Algiers ကို နယ္ခ်ဲ႕စပိန္တို႔လက္မွ သိမ္းပိုက္တဲ့ တိုက္ပြဲမွာ အို႐ူစ္ရီစ္ က်ဆံုးခဲ့ေလတယ္။ Algiers ကိုေတာ့ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခ့ဲတယ္။ သူ႕ညီ ဟိဇီရ္ ရီစ္က သူ႕ရာထူးကို ဆက္ခံခဲ့ၿပီး ဒုတိယ ဘာဘာ႐ိုဆာ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာနဲ႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႕လိုက္ရာမွ ဒီလိုႀကီးမားတဲ့ေအာင္ျမင္မႈေတြရရိွခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ေအာ္တိုမန္ဘုရင္မင္းျမတ္ ဆူေလမာန္က ဟိဇီရ္ ရီစ္ကို Hayreddin ဘြဲ႕ကိုခ်ီးျမွင့္ကာ သူရဲ႕ ေျမထဲပင္လယ္ေရတပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးအျဖစ္ခန္႔အပ္ခဲ့တယ္။ Algiers ရဲ႕ ဘုရင္ခံ (Pasha) အျဖစ္လည္း မင္းေကာင္းမင္းျမတ္ဆန္ဆန္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။

ဆိုက္ေယဒါဟ္ က ဟိုက္ေရဒၵိန္းနဲ႔ မဟာမိတ္ဆက္လက္ခိုင္မာေစၿပီး  သူမရဲ႕ေရတပ္ဟာ ေျမထဲပင္လယ္အေနာက္ဘက္တြင္ ဆက္လက္ လႈပ္ရွားခဲ့တယ္။ ေအာ္တိုမန္နဲ႔ ျပင္သစ္တို႔ မဟာမိတ္ ျဖစ္လာတဲ့အခါ ဆိုက္ေယဒါဟ္ရဲ႕ ရန္သူျဖစ္တဲ့ Iberian ကြ်န္းဆြယ္ႏိုင္ငံေတြကို ပို၍အထီးက်န္ျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ သူမဟာ ေနာက္ဆယ္စုႏွစ္တိုင္တိုင္ ရန္သူရဲ႕ ေရေၾကာင္းယာဥ္ေတြကို အေႏွာင့္အယွက္ေပးရာတြင္ လက္မေႏွးခဲ့ေခ်။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ပင္လယ္တိုက္ခိုက္ေတာ္လွန္ရးရဲ႕ ဩဇာအရိွဆံုးသို႔ ေရာက္ရိွသြားခဲ့တယ္။ ၁၅၄၀ ခုႏွစ္တြင္ Gibraltar ၿမိဳ႕ကို ဝင္ေရာက္စီးနင္းခဲ့တယ္။ Gibraltar တြင္ ကြၽန္အျဖစ္ဖမ္းဆီးထားတဲ့ မြတ္စလင္အက်ဥ္းသားေတြကို လႊတ္ေျမာက္ေအာင္ ကူညီေပးကာ Algiers သို႔ ခိုလႈံေစခဲ့တယ္။

အေနာက္တိုင္းအကိုးအကားေတြအရ နယ္ခ်ဲ႕ေတြကို ေမာင္းထုတ္ရာတြင္ ႀကီးမားတဲ့ ေအာင္ျမင္မႈရရိွခဲ့တယ္။ ဒီလို ေအာင္ျမင္မႈေတြက ေကာင္းကင္ဘံုမွ အကူအညီရဲ႕ နိမိတ္လကၡဏာျဖစ္တယ္လို႔ ခ်ီးက်ဴးခံရတယ္။ တစ္ဖက္တြင္မူ တူ႐ုက္ ကြၽန္အမ်ားအျပားကို လႊတ္ေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း ဝန္မခံဘဲ မေနႏိုင္ၾကေခ်။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ သံု႔ပန္းအမ်ားအျပားကိုလည္း ဖမ္းဆီးကာ ေအာ္တိုမန္တို႔ရဲ႕ ကြၽန္ျဖစ္ေစႏိုင္ခဲ့တယ္။ အဲလို သမိုင္းမွတ္တမ္းဝင္စီးနင္းမႈေတြကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ အပိုင္စီးႏိုင္ခဲ့တယ္။

ေျမထဲပင္လယ္အေနာက္ဘက္ရိွ “ဘာဘာရီပင္လယ္ဓားျပမ်ား” ကို အုပ္စိုးခ်ိန္တြင္ ဆိုက္ေယဒါဟ္ ကို အာဖရိကေျမာက္ပိုင္းရိွ မြတ္စ္လင္အာဏာရွင္ တစ္ဦးအေနနဲ႔ ထၫ့္သြင္းစဥ္းစားေလာက္ေအာင္ ဩဇာလႊမ္းမိုးလာခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ကို  ေမာ္ရိုကိုႏိုင္ငံ ဝတၱဆစ္ မင္းဆက္ Ahmed al Wattassi ဘုရင္က လက္ထပ္ရန္ ကမ္းလွမ္းတဲ့အခါ သံတမန္ေရးႀကံ႕ခိုင္ေစေအာင္ ကမ္းလွမ္းခ်က္ကို လက္ခံခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ မိမိၿမိဳ႕ကိုေတာ့ မစြန္႔ခ့ဲေခ်။ Ahmad el Outassi မင္းက မိဖုရားတင္ေျမႇာက္ပြဲကို နန္းေတာ္၌ မက်င္းပႏိုင္ဘဲ တီတြန္ၿမိဳ႕မွာပင္ က်င္းပခဲ့ရတယ္။ တိုင္းျပည္တစ္ခုရဲ႕ အရွင္သခင္မင္းႀကီးက ၿမိဳ႔ျပအုပ္ခ်ဳပ္သူတစ္ဦးကို မယံုႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အသာေပးေနျခင္းက သူမရဲ႕ အရိွန္အဝါ ေပၚလြင္ေစတယ္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သူတို႔ႏွစ္ဦးဟာ သူ႔နန္းနဲ႔သူ အသီးသီးေနထိုင္ၾကသျဖင့္ ဒီလက္ထပ္မွုကေတာ့ သံတမန္ေရးအေၾကာင္းျပခ်က္သာ ျဖစ္ပံုရတယ္။ အဲဒီအခါ တီတြန္ၿမိဳ႕စားမင္း ဆိုက္ေယဒါဟ္မွ မိဖုရား ဆိုက္ေယဒါ အလ္ ဟူရ္ရာ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။

Sayyida al-Hurra ဟာ တီတြန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္သူအျဖစ္ ေနာက္ထပ္ အႏွစ္သံုးဆယ္ေက်ာ္ေက်ာ္ စိုးစံခဲ့၍ ၁၅၄၂ ခုတြင္ သူရဲ႕အာဏာစက္အလင္း ေနဝင္သြားခဲ့တယ္။ ေပၚတူဂီနဲ႔ စစ္မ်က္ႏွာဖြင့္ၿပီး ၿမိဳ႕တြင္း ကုန္သြယ္ေရး မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့အခါ သူ႕ကို ေခါင္းေဆာင္ေနရာကေန ျဖဳတ္ခ်ဖို႔ ႀကံစည္လာခဲ့တယ္။ ဆိုက္ယီဒါဟ္ရဲ႕ သမက္ Ahmed al-Hassan al-Mandari က ဝတၱစီမင္းရဲ႕ ရန္သူေတြနဲ႔ လက္တြဲခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ဝတၲဆီဒ္ေတြရဲ႕ အင္အား ဆုတ္ယုတ္လာေနၿပီး ဆာဒီစ္မ်ဳိးႏြယ္စုေတြအားေကာင္းလာေနခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ ဆာဒီစ္ေတြဟာ ေမာ္ရိုကိုႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းမွ ျမင့္ျမတ္တဲ့မ်ိုးႏြယ္စုတစ္စုျဖစ္ၿပီး စူလတန္ကို ပုန္ကန္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အားေကာင္းလာကာ ေမာ္ရိုကို၏ လြတ္လပ္ေရးကို အသိအမွတ္ျပဳရန္ အတင္းအၾကပ္ တြန္းအားေပးလာခဲ့တယ္။ ေပၚတူဂီတို႔ကလည္း ဆိုက္ေယဒါဟ္နဲ႔ ဝတၱစီမင္းတို႔ကို နန္းခ်ရန္ ဆာဒီစ္မ်ဳိးႏြယ္စုကို ေနာက္ေထာက္ပံ့ပိုးကူညီေနတယ္။ ဆာဒီစ္ေတြကို တိုင္းျပည္ရဲ႕ ကယ္တင္ရွင္ေတြအျဖစ္ ရပ္တည္ႏိုင္ရန္ အခြင့္အလမ္းေပးခဲ့ၿပီး (၁၅)ႏွစ္အတြင္း တိုင္းျပည္ကို သိမ္းပိုက္မယ့္လမ္းစဥ္ကို ခ်မွတ္ေပးခဲ့တယ္။ ေပၚတူဂီနဲ႔ ဆာဒီစ္တို႔ရဲ႕ ပံ့ပိုးကူညီမႈျဖင့္ Ahmed Hassan mandari က ဆိုက္ေယဒါဟ္ကို နန္းခ်ခဲ့ၿပီး ေခ်ဖ္ခြၽန္ေဒသရိွ  ကေလးဘဝအိမ္တြင္ အနားယူေစတယ္။ သူဟာ အဲဒီၿမိဳ႕တြင္ ေနာက္ထပ္ အႏွစ္(၂၀)ခန႔္ အသက္ရွင္ခဲ့ၿပီး ၁၅၆၁ ခုမွာ ကြယ္လြန္သြားရွာခဲ့တယ္။

မိဖုရား ဆိုက္ေယဒါ ဟာ အာဏာ လက္လႊတ္ခဲ့ရရင္လည္း သူမရဲ႕ ဩဇာအာဏာ ပဲ့တင္သံကို ကာလအေတာ္ၾကာေအာင္ ၾကားေနရဆဲျဖစ္တယ္။ ၁၅၆၅ ခုတြင္ ေပၚတူဂီတို႔က ၎တို႔၏ ဆိပ္ကမ္းကို ဖ်က္ဆီးခဲ့တဲ့တိုင္ေအာင္ သူတို႔ရဲ႕ ပင္လယ္စီးနင္းေတာ္လွန္ေရးကို မရရေအာင္ ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းခဲ့တယ္။ ေျမထဲပင္လယ္ ပင္လယ္ဓားျပမႈမွာ ၁၉ ရာစုအထိ ႀကီးမားတဲ့ ျပႆနာတစ္ခုအျဖစ္ ဆက္ရိွေနခဲ့တယ္။ ဆိုက္ေယဒါဟ္ဟာ "Al Hurra" ဘြဲ႕ကိုခံယူထားတဲ့ ေနာက္ဆံုးမွတ္တမ္းတင္ အမ်ိဳးသမီးအုပ္ခ်ဳပ္သူျဖစ္တယ္။ ေမာ္ရိုကိုရဲ႕ ပင္လယ္သူရဲ ဓားျပဘုရင္မ ဆိုက္ေယဒါဟ္ အလ္ ဟူရ္ရာဟာ ရဲရင့္တဲ့သူရဲေကာင္း တစ္ဦးအေနနဲ႔ သမိုင္းစာမ်က္ႏွာတြင္ ထာဝရ ထြန္းေျပာင္ေနဦးမယ္ျဖစ္ပါသတဲ့။

— #လူထုဝဏၰ
(၁၀-၁၂-၂၀၂၂)

#Sayyida_al_Hurra
#A_great_warrior_in_Islamic_history
#Barbarossa
www.rohangking.blogspot.com

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္

 

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္
—————————————————————

၁၉၇၁ ခု၊ ဒီဇင္ဘာလ ၁၆ ရက္မွာ ယခင္က အေရွ႕ပါကစၥတန္လို႔ ေခၚခဲ့တဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံဟာ လြတ္လပ္ေရး ရရိွခဲ့တယ္။ ယေန႔ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ႏိုင္ငံဟာ ၅၁ ႀကိမ္ေျမာက္ လြတ္လပ္ေရးေအာင္ပြဲကို က်င္းပေနတယ္။ ဘဂၤါလားေဒ့ရွ္ဟာ ပါကစၥတန္ကေန ခြဲထြက္ခဲ့တဲ့ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲကာလမွာ ကမ႓ာ့ႏိုင္ငံအသီးသီးက မိမိတို႔ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားေရး ေပၚလစီအရ ပါကစၥတန္ဘက္က၎၊ ဘဂၤါလားေဒ့ရွ္ဘက္က၎ အသီးသီးရပ္တည္ခဲ့ၾကတယ္။ စစ္ပြဲအတြင္း အိမ္နီးနားခ်င္းႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယနဲ႔ဗမာျပည္ဘက္သို႔ ထြက္ေျပးခိုလံႈလာခဲ့တဲ့ ဒုကၡသည္လည္း ၁၀ သန္းေက်ာ္ ရိွခဲ့တယ္။ ျမန္မာဘက္ကို ၃-၄ သိန္းခန္႔နဲ႔ အိႏၵိယဘက္မွာ ၉ သန္းေက်ာ္ ခိုလံႈလာခဲ့တယ္။

သူတို႔ရဲ႕ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲကာလမွာ အိမ္နီးခ်င္း ဗမာျပည္နဲ႔ ရခိုင္မြတ္စလင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြက ဘယ္ဖက္ကေန ေထာက္ခံသြားသလဲ ဆိုတာကို လိုရင္း ေဖာ္ျပသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဗမာျပည္ကိုေရာက္ရိွလာတဲ့ စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္ေတြဟာ ဗမာျပည္တြင္ က်န္ရစ္ေနထိုင္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ မ်ဳိးခ်စ္ေတြရဲ႕ စြပ္စြဲခ်က္လည္း ဘယ္ေလာက္အထိ မွန္ကန္သလဲ၊ ဘယ္လို ဘယ္လိုဂ်င္းေတြ ထည့္သြားတာကိုလဲ ဒီေဆာင္းပါးကေန ထင္ေယာင္ထင္မွား မရိွေအာင္ သေဘာေပါက္သြားမွာ ျဖစ္တယ္။

ဦးစြာ အဲဒီ ၁၉၇၁ ခု အေရွ႕ဘဂၤါလား-ပါကစၥတန္တိုက္ပြဲမွာ တို႔ဗမာျပည္က ဘယ္ဘက္ကရပ္တည္ခဲ့သလဲ။ တိုတိုေတာင္းေတာင္း ေျပာရရင္ ဗမာျပည္ဟာ ဘဂၤလားဘက္ကေန ရပ္တည္ခဲ့ျခင္း မရိွေခ်။ ဗမာျပည္ဟာ ပါကစၥတန္နဲ႔ သံတမန္ဆက္ဆံေရးေကာင္းေနခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ ၾကားေနအျဖစ္ေနခဲ့တယ္လို႔ ဆိုေပမယ့္ ပါကစၥတန္ဘက္ကေန အသာေပးရပ္တည္သြားခဲ့တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

ဗမာျပည္မွာ အာဏာရွင္ဗိုလ္ေနဝင္းက မတရားအာဏာ ဆုပ္ကိုင္ထားတဲ့ မဆလေခတ္ျဖစ္တယ္။ အေရွ႕ဘဂၤါလား-ပါကစၥတန္စစ္ပြဲမွာ အိမ္နီးခ်င္း အိႏၵိယႏိုင္ငံက လူအား၊ လက္နက္အား အလံုးအရင္း ေထာက္ပံ့ျခင္းျဖင့္ အေရွ႕ဘဂၤါလားကို ေထာက္ခံကူညီခဲ့တယ္။ အိႏၵိယက သူတို႔ရဲ႕ ေလပိုင္နက္ကို ပါကစၥတန္အတြက္ ကန႔္သတ္လိုက္တဲ့အခါ ဗမာျပည္ဟာ ပါကစၥတန္တပ္ဖြဲ႔ေတြရဲ႕ စစ္ေရးေထာက္ကူလမ္းေၾကာင္းျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ပါကစၥတန္က စစ္သားေတြ၊ လက္နက္ခဲယမ္းေတြဟာ ဗမာျပည္မွတဆင့္ စစ္ေျမျပင္သို႔ ပို႔ေဆာင္ေလ့ရိွတယ္။ ဗမာျပည္နဲ႔ သီရိလကၤာႏိုင္ငံေတြမွာ ပါကစၥတန္ရဲ႕ေလေၾကာင္းယာဥ္ေတြ ေလာင္စာဆီျဖၫ့္ရန္ ဆင္းနားခြင့္ရခဲ့တယ္။ စစ္ပြဲၿပီးဆံုးခါနီးတြင္ ပါကစၥတန္ထိပ္တန္းအရာရိွေတြဟာ ဗမာျပည္သို႔ ထြက္ေျပး ခိုလံႈခဲ့ၾကတယ္။  ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး နာဇီယာ အပါအဝင္ စစ္တပ္အႀကီးအကဲနဲ႔ မိသားစုေတြ ၂၀၀ ေက်ာ္ဟာ ရဟတ္ယာဥ္ေတြနဲ႔ စစ္ေတြၿမိဳ႕သို႔  ညခ်င္းထြက္ေျပးလာၾကတယ္။  ဗမာအစိုးရက သူတို႔ကို ပါကစၥတန္သို႔ ေဘးမဲ့ျပန္ႏိုင္ေအာင္ ကူညီေပးခဲ့တာက အားလံုးအသိျဖစ္တယ္။ ဒါေတြကို ေလ့လာျခင္းျဖင့္ ဗမာျပည္ဟာ ပါကစၥတန္နဲ႔ အတူ ရပ္တည္ခဲ့ေၾကာင္း ေပၚလြင္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ၁၉၇၁ ခု၊ ဇူလိုင္လ ၂ ရက္ေန႔ အိႏၵိယပါလီမန္ အစည္းအေဝးမွာ ဗမာျပည္ဟာ ဒီဘဂၤလားလြတ္လပ္ေရးႀကိဳပမ္းမႈတြင္ အိႏၵိယနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တို႔ရဲ႕ မဟာမိတ္အျဖစ္ ရပ္တည္တာ မရိွခဲ့ေၾကာင္း ေပၚေပၚထင္ထင္ ေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ ၁၉၇၁ ခု၊ ဇူလိုင္လ ၃၁ ရက္ေန႔ အေနာက္ဘေဂၤါ (အိႏၵိယ) ညီလာခံတြင္ ဘဂၤါလားမွ ထြက္ေျပးလာတဲ့ စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္ေတြကို အိႏၵိယက ဒုကၡသည္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳသလို ဗမာျပည္က အသိအမွတ္မျပဳခဲ့ေၾကာင္း ေဝဖန္ေဆြးေႏြးခဲ့တယ္။ ၁၉၇၁ ခု ဒီဇင္ဘာလတြင္ ျမန္မာ-အိႏၵိယ-ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္စပ္ေဒသတြင္ ဗိုလ္ေနဝင္းစစ္တပ္က တိုက္ပြဲအခ်ိဳ႕ျဖစ္ပြားေစၿပီး ကမ႓ာ႔အာရံု လြဲေစခဲ့တယ္လို႔ သမိုင္းပညာရွင္ေတြက ေကာက္ခ်ခ်ခဲ့တယ္။

၁၉၇၁ ခု ဇြန္လတြင္ ျပည္ပေရာက္ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ လူဦးေရ ၅၀,၀၀၀ ခန႔္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးခိုလံႈခဲ့ေၾကာင္း အဲဒီထဲမွ ၂၀,၀၀၀ ခန္႔မွာ ဌာေနတိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္။ ဗမာျပည္ရဲ႕ တခ်ဳိ႕အကိုးအကားအရ ဒုကၡသည္ ၅၀၀,၀၀၀ ခန္႔လို႔ ေဖာ္ျပတာေတြ႕ရတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဌာေနတိုင္းရင္းသားဆိုတာက ေမာဂ္လူမ်ဳိးစတဲ့ လူနည္းစုကို ရည္ၫႊန္းတာျဖစ္ပါတယ္။ ဧၿပီလ ၂၀ ရက္ေန႔ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ေဘာ္လီဘာဇား (ယေန႔ ႀကိမ္ေခ်ာင္း)မွာ ဗမာအရာရိွေတြနဲ႔ ဘဂၤါလား ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္တခ်ိဳ႕ အဲဒီ စစ္ေျပးဒုကၡသည္အေရးနဲ႔ပတ္သက္၍ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့တယ္။ ဗမာအစိုးရက အေရွ႕ပါကစၥတန္မွ ထြက္ေျပးလာသူေတြကို ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာသာ ယာယီေနထိုင္ခြင့္ေပးေပမယ့္ စားနပ္ရိကၡာ၊ ေဆးဝါးနဲ႔ လံုၿခံဳေရးကို ေထာက္ပံ့ႏိုင္မွာမဟုတ္ေၾကာင္း တာဝန္ရိွသူေတြက ခပ္တည့္တည့္ ျငင္းဆိုခဲ့တယ္။ ပါကစၥတန္ကို ဆန္႔က်င္ရာေရာက္တဲ့ ဘာကိုမွ လုပ္မေပးႏိုင္ဘူးလို႔ မိမိတို႔ရပ္တည္ခ်က္ကို ထုတ္ျပခဲ့တယ္။ ဗမာျပည္က ဘဂၤါလားမွ ထြက္ေျပးလာတဲ့ စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡသည္ေတြကို ေပၚေပၚထင္ထင္ စာနာမႈ မျပခဲ့တာက ထင္ရွားပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ၾကပ္ၾကပ္တည္းတည္း ဆက္ဆံခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒုကၡသည္တခ်ဳိ႕ကိုလည္း ပါကစၥတန္ ဆန႔္က်င္ေရး ပူးေပါင္းႀကံစည္မႈျဖင့္ ဖမ္းဆီးကာ ပါကစၥတန္တပ္ဖြဲ႔ထံ လႊဲအပ္ေပးခဲ့တယ္လို႔လဲ သူတို႔ရဲ႕ တခ်ဳိ႕မွတ္တမ္းေတြမွာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒီေလာက္ဆို ဗမာျပည္ရဲ႕ ေထာက္ခံမႈက ဘယ္ဖက္တိမ္းေစာင္းေနသလဲဆိုတာ သေဘာေပါက္သြားၿပီးလို႔ ထင္ပါတယ္။

အဲဒီ ဘဂၤလားစစ္ပြဲအတြင္း ဘဂၤါလီဒုကၡသည္ေတြဟာ အာရကန္မြတ္စလင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ အမ်ားစု ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနထိုင္တဲ့ ရခိုင္ျပည္ကို ခိုလံႈၾကတာ ဆိုေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာတို႔ရဲ႕ အခန္းက႑ကို ေဖာ္ျပရန္ ထိုက္တန္ေလာက္ၿပီ။ အဲဒီတုန္းက ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာလက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို ေထာက္ခံတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုဟု ေကာလာဟလသတင္းပ်ံ႕ေနခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကလဲ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ခြဲထြက္ေရးတိုက္ပြဲကို ဆန႔္က်င္ၿပီး ပါကစၥတန္ကို ေထာက္ခံႏိုင္ေျခမ်ားတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြက ဗလီဝတ္ျပဳေက်ာင္းေတြမွာ ပါကစၥတန္အတြက္ အထူးဝတ္ျပဳဆုေတာင္းပြဲေတြေတာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ တခ်ဳိ႕က ဆိုၾကတယ္။ စစ္ေတြသို႔ ထြက္ေျပးလာတဲ့ စစ္ထိပ္တန္းအရာရိွေတြနဲ႔ မိသားစုဝင္ စုစုေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ကို စစ္ေတြက ေဒသခံမြတ္စလင္ေတြက၎၊ ရန္ကုန္ရိွ ေဒသခံမြတ္စလင္ေတြက၎ ဧည့္သည္က်င့္ဝတ္နဲ႔အညီ ဧည့္ဝတ္ေက်ပြန္ခဲ့ေၾကာင္း  ဗိုလ္ခ်ဳပ္ မိုဟာမတ္ အာဇမ္ ေရးသားခဲ့တဲ့ Pakistan Army Aviation Escape Story From East Pakistan ကိုယ့္ေတြ႕မွတ္တမ္းစာအုပ္တြင္ အတိအလင္းေဖာ္ျပထားတယ္။ ေဒသခံ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြက ဘဂၤါလီဒုကၡသည္ေတြကို ႏိွပ္ကြပ္ၿပီး ဒုကၡသည္စခန္းရိွ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္း ပုဂၢိဳလ္ေတြကို ဗမာနဲ႔ ပါကစၥတန္တပ္ေတြဆီ လႊဲေျပာင္းေပးတာေလ့ရိွတယ္လို႔ ေနရပ္ျပန္ ဘဂၤါလီေတြက ယေန႔ထိ စြပ္စြဲၾကတယ္။ "သူတို႔က ငါတို႔ရဲ႕ 'Mukti Force (လႊတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္) ကို 'Murti Force' (႐ုပ္ထုတပ္မေတာ္) လို႔ ေျပာင္ေလွာင္ၾကတယ္။" စတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြ တစ္ခ်ဳိ႕ ဘဂၤါလားေဒ့ရွ္ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈသမိုင္း စာမ်က္ႏွာတြင္ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲကို ေထာက္ခံတဲ့လူ၊ ဒုကၡသည္ေတြကို စာနာတဲ့လူ လံုးဝမရိွဘူးလို႔ မေျပာလိုပါဘူး။ ရိွေတာ့ရိွႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ပါကစၥတန္ဘက္က အမ်ားစုပါပဲ။ ဒီလို ဗမာအစိုးရနဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိး ႏွစ္ရပ္လံုးက ပူးေပါင္းဖိႏိွပ္ ရန္လိုတဲ့ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ဒီဘဂၤါလီဒုကၡသည္ေတြဟာ ေရရွည္ေနထိုင္ဖို႔ စိတ္ကူးေတာင္ ေပၚမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ထင္မိတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ပါကစၥတန္လိုလားသူ ပါကစၥတာနီဘဂၤါလီ ေထာင္ဂဏန္းေက်ာ္ဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ႏိွပ္စက္အေရးယူခံရမွာကို စိုးရိမ္လို႔ ဒုကၡသည္အျဖစ္ ရခိုင္တြင္ က်န္ရစ္ေနတယ္လို႔ ေနဝင္းအစိုးရက ထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္။ ဒါကိုလည္း ေနာင္တြင္ ဗိုလ္ေနဝင္းက ႏွစ္ႏိုင္ငံညိႇႏိႈင္းမႈျဖင့္ ေနရပ္ျပန္ပို႔ကာ ပါးပါးနပ္နပ္ ေျဖရွင္းခဲ့တယ္။

ဗိုလ္ေနဝင္းအစိုးရက ဒုကၡသည္မ်ား ခိုလံႈလာသည္ႏွင့္တၿပိဳက္နက္ တိတိက်က် စာရင္းေကာက္ယူတယ္။ အမ်ားျပည္သူပိုင္ ေနရာျဖစ္တဲ့ ေက်ာင္း၊ ေဆး႐ံုစတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေနရာခ်ေပးတယ္။ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ေတာင္ ၿမိဳ႕နယ္တစ္ဝိုက္တြင္ ဒုကၡသည္မ်ားကို ေဒသခံေတြရဲ႕ အိမ္ၿခံလႊတ္၌ ေနရာခ်မေပးရန္၊ အစိုးရဒုကၡသည္စာရင္းတြင္ ပါဝင္ျခင္းမရိွတဲ့ တစ္ဖက္ႏိုင္ငံက ဘဂၤါလီေတြ ေတြ႕ရိွပါက သက္ဆိုင္ရာသို႔ အျမန္ဆံုး သတင္းပို႔ရန္၊ ပ်က္ကြက္က်ဴးလြန္ပါက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အေရးယူခံရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေဒသိယအမိန္႔ထုတ္ျပန္ထားတယ္။ နယ္စပ္တေလွ်ာက္ စစ္ေၾကာင္းလႈပ္ရွားမႈမ်ားကို တိုးခ်ဲ႕ျပဳလုပ္ကာ နယ္စပ္ကို ၂၄ နာရီေစာင့္ၾကပ္ခဲ့တယ္။ ေတာင္ၿပိဳဘက္ကေန အဲလို ေနရာခ်ေပးခဲ့တဲ့အတြက္ ေဒသခံအခ်ဳိ႕ အေရးယူ ေထာင္က်ခံခဲ့ရတာလည္းရိွတယ္လို႔ သိရတယ္။ အဲမွာ အာေလာမ္ရဲ႕ ဖခင္တစ္ေယာက္ကလည္း ဘဂၤလီဒုကၡသည္အခ်ဳိ႕ကို မိမိရဲ႕ ၿခံလႊတ္တလင္းတြင္ တဲထိုးယာယီေနထိုင္ခြင့္ေပးခဲ့တဲ့အတြက္ အလုပ္ၾကမ္းနဲ႔ ေထာင္တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ ျပစ္ဒဏ္ခံဖူးတယ္လို႔ အာေလာမ္က ဆိုတယ္။

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က လြတ္လပ္တဲ့ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္သြားၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲ အေငြ႕အသက္ေတာ့ ဘဂၤလားေျမျပင္မွာ ရိွေနဆဲပါပဲ။ ပါကစၥတန္တပ္မေတာ္ရဲ႕ အႂကြင္းအက်န္စစ္သားအခ်ဳိ႕ဟာ စစ္တေကာင္း ေတာင္တန္းေဒသရိွ လူမ်ိဳးစုေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ေတာထူထပ္ရာ ျမန္မာ-ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နယ္စပ္ကတဆင့္ အသစ္တက္လာတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရကို ဆက္လက္တိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္။ သိပ္မျပင္းထန္တဲ့ ဒီတိုက္ပြဲေတြဟာ (၂)ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားခဲ့တယ္။ "ပါကစၥတန္နဲ႔ လူမ်ိဳးစု ပူးေပါင္းတပ္ဖြဲ႔ေတြက ဗိုလ္ေနဝင္းစစ္တပ္ရဲ႕ အျပန္အလွန္နားလည္သည္းခံျခင္းမရိွဘဲ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ပိုင္နက္အသံုးျပဳၿပီး ဒီလို ကာလၾကာရွည္စြာ ဆက္လက္တိုက္ပြဲဝင္ႏိုင္မွာကား မျဖစ္ႏိုင္သလိုပဲ" ဟု သမိုင္းေဆာင္းပါးေရး ဘဂၤါလီစာေရးဆရာတစ္ဦးက သူရဲ႕ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ မွ်ေဝခဲ့တာ ေတြ႕ရပါတယ္။"

ဒီမွာ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတာက ဘဂၤါလားေဒ့ရွ္ေအာင္ပြဲခံၿပီး တစ္လအတြင္းမွာပဲ ဗမာျပည္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံကို အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တယ္။ ဒီလို အသိအမွတ္ျပဳျခင္းရဲ႕ ေနာက္ကြယ္က ဗိုလ္ေနဝင္းရဲ႕ ပါးနပ္မႈရိွတယ္။ အဲဒါက စစ္ေျပး ခိုလံႈလာတဲ့ ဒုကၡသည္ကိစၥကို ႏွစ္ႏိုင္ငံပူးေပါင္းကာ အျမန္ဆံုး ေျဖရွင္းေရးျဖစ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အဓမၼအာဏာသိမ္းကာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ဗမာျပည္မွာ ဒုကၡသည္အေရးနဲ႔ညိႇၿပီး ႏိုင္ငံတကာစိတ္ဝင္စားမႈ ပိုမလာေအာင္ ျမန္ျမန္ ႐ုန္းလာျခင္းျဖစ္တယ္။ ဗိုလ္ေနဝင္းက ကုလသမဂၢ လူသားခ်င္းစနာေထာက္ပံ့တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ တိုင္းျပည္ထဲ အဝင္မခံေစခ်င္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္း အသိအမွတ္ျပဳလိုက္တာက ေပၚလြင္ပါတယ္။ ဗိုလ္ေနဝင္းက အသစ္တက္လာတဲ့ ဘဂၤလားအစိုးရနဲ႔ အခ်ိန္မီ ညိႇႏိႈင္းၿပီး စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြကို ေတာင္ၿပိဳ၊ ေမာင္ေတာ မွတဆင့္ ဘဂၤလားအစိုးရအား လႊဲအပ္ေပးခဲ့တယ္။ ေတာင္ၿပိဳဒုကၡသည္လႊဲေျပာင္းေပးေရးစခန္းမွ ဒုကၡသည္ေတြကို ေရွ႕ေနေမာန္တာစ္ ဦးေဆာင္တဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဒုကၡသည္မ်ား ျပန္လည္လက္ခံေရးအဖြဲ႕က လက္ခံခဲ့တယ္လို႔ဆိုတယ္။ ဗမာဘက္ကေတာ့ ဘယ္သူဦးေဆာင္ခဲ့တာ တိတိက်က် မသိရေခ်။ ဒါနဲ႔ ဘဂၤလီဒုကၡသည္အေရး ေျပလည္သြားခဲ့ပါၿပီ။

၁၉၇၄ ခု ဧၿပီလတြင္ ဗိုလ္ေနဝင္းဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ၄ ရက္ၾကာ ခ်စ္ၾကည္ေရးခရီးစဥ္ သြားေရာက္ၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ လြတ္လပ္ေရးေခါင္းေဆာင္ ဘေဂၤါေဘာႏၵဴ ခ်ဲ႕ခ္မူဂ်ီဘူရ္ရာဟာမာန္ အပါအဝင္ အစိုးရအႀကီးအကဲေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံုကာ သံတမန္ဆက္ဆံေရး ေရရွယ္ခိုင္မာေအာင္နဲ႔ ႏွစ္ႏိုင္ငံအက်ဳိးစီးပြားျဖစ္ေစေအာင္ မိတ္ဖက္လက္ကမ္းလွမ္းရန္ ေရာက္လာျခင္းျဖစ္တယ္လို႔ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲတြင္ ေျပာၾကားခဲ့တယ္။

ပိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတာကေတာ့ ထိုႏွစ္ ၁၉၇၄ ခုမွာပဲ ဗိုလ္ေနဝင္းဟာ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္စဥ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံအား ခ်က္ခ်င္းအသိအမွတ္ျပဳမႈအတြက္ ဆင္ျခင္ေပးခ်က္ေတြနဲ႔ ေတာင္းပန္ခဲ့တယ္။

ဒါနဲ႔ ဘဂၤလားလြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲမွာ ဗမာအစိုးရနဲ႔  ႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးေတြဟာ ပါကစၥတန္ကို ေထာက္ခံခဲ့ေၾကာင္း၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေအာင္ပြဲခံတဲ့အခါ ဗမာအစိုးရက ဘက္ေျပာင္းၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံကို အသိအမွတ္ျပဳကာ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ကို ႏွစ္ႏိုင္ငံအစိုးရအစီအစဥ္ျဖင့္ ေနရပ္ျပန္ပို႔ေဆာင္ခဲ့ေၾကာင္း လက္လွမ္းမီသမွ် ခိုင္လံုတဲ့ အကိုးအကားေတြနဲ႔ တင္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

—လူထုဝဏၰ
(၁၆-၁၂-၂၀၂၂)

ကိုးကား-

http://www.burmalibrary.org/docs3/challenges_to_democratization_in_burma_chapter2.pdf

https://m.facebook.com/combataviationhistoryofpakistan/photos/a.1462389717343806/1668346133414829/?type=3

https://www.daily-sun.com/post/477687/Burmese-President%E2%80%99s-Visit-to-Bangladesh

#VictoryDayOfBangladesh
#Rohingya
#NeWin

ရှေးစကားရွှေအလား (၈)

 

ရှေးစကားရွှေအလား (၈)

"Andañg, Kalung, Baassóra, 

guli mairle tóttorá."

ဒီလင်္ကာဟာ လွတ်လပ်ပြီးခေတ်တွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့တဲ့ တေးတစ်ပုဒ်ရဲ့ အပိုင်းအစတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဗမာပြည် လွတ်လပ်ရေးရသွားပြီးနောက် ရိုဟင်ဂျာတွေဟာ မိမိတို့ရသင့်ရထိုက်တဲ့ အခွင့်အရေးကို မျှမျှတတ မရရှိခဲ့တဲ့အတွက် လက်နက်စွဲကိုင်တော်လှန်ခြင်း လမ်းစဉ်ကို စတင်လိုက်လေတယ်။ ဒီနေရာမှာ ကုလားတွေ လက်နက်စွဲကိုင် တော်လှန်တယ်လို့ ကြားရုံနဲ့ ဟာ… ဒီကောင်တွေဟာ အကြမ်းဖက်သမားပဲ၊ တိုင်းရင်းသားတွေကို သောင်းကျန်းနေခဲ့တာပဲလို့ တချို့မျက်စိတစ်ဖက်ကန်းတွေက ပြေးမြင်ကြတယ်။ တကယ်တော့ ဘယ်လူမျိုး၊ ဘယ် ဘာသာပင်ဖြစ်စေ မိမိတို့အမှန်တကယ် ရသင့်တဲ့အခွင့်အရေးတွေကို နှုတ်နဲ့စာနဲ့ လွယ်လွယ်လေးတောင်းဆိုလို့ မရရှိခဲ့ရင် ရရာဖက်ကနေ တော်လှန်တာက မွန်မြတ်တဲ့အာဇာနည်သူရဲကောင်း လုပ်ရပ်ဖြစ်တယ်။ မဖြစ်မနေလုပ်ရမယ့် နိုင်ငံသားတစ်ဦးချင်းစီရဲ့ တာဝန်တစ်ခုလည်းဖြစ်တယ်။ ဒါကို ဘုမသိဘမသိဘဲ မုတ်ဆိတ် မြင်လိုက်ရုံနဲ့ နာလန်ပိန်းတွေလို အကြမ်းဖက်သမား၊ နယ်ချဲ့သမားလို့ သမုတ်ခြင်းက ကိုယ်ချင်းစာတရားမရှိတဲ့၊ အဓမ္မတရားကို ကိုးကွယ်တတ်တဲ့ မျက်စိတစ်ဖက်ကန်းတွေရဲ့ ဖွင့်ဆိုချက်ပါပဲ။ 

ကဲ… ရိုဟင်ဂျာတွေ တန်းတူအခွင့်အရေးအတွက် ဒီလို လက်နက်စွဲကိုင် တော်လှန်လာတဲ့ကာလတလျှောက် ခေါင်းဆောင်အမျိုးမျိုး ပေါ်ပေါက်ခဲ့တယ်။ အဲဒီထဲက ဗိုလ်ကာဆိမ့်ဆိုတဲ့ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးက အတော့်ကို ထင်ရှားခဲ့တယ်။ အင်အားတွေလဲ တော်တော် တောင့်တင်းရှိခဲ့တယ်။ တစ်ဖက်က ကြမ်းကြုတ်တဲ့ နာမည်ဆိုးနဲ့လည်း လူသိများကြတယ်။ သူ့ခေတ်မှာ မယုဒေသကို ယခင် တော်လှန်ရေးသမားတွေထက် တိုးချဲ့ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး ၈ နှစ်တိုင်တိုင် ဩဇာလွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုကြတယ်။ ဗမာခြေကျင်တပ်နဲ့ ရေတပ်တို့ရဲ့ အကြိမ်ကြိမ် ထိုးစစ်ဆင်မှုကြောင့် နောက်ဆုံးတွင် အင်အားပျက်ပျော့လာကာ တစ်ဖက်နိုင်ငံသို့ ခိုလှုံခဲ့လေတယ်။ 

ဒီလင်္ကာကား အဲဒီ ကာဆိမ့်ခေတ်က ဆိုရိုးဖြစ်တယ်။ ဒီဟာက ဗိုလ်ကာဆိမ့်ရဲ့ ဩဇာအာဏာနဲ့ ရဲရင့်မှုကို ဖော်ပြတဲ့ အဖွဲ့လည်းဖစ်တယ်။ ဒီမှာ Añgdañg, Kalung, Baassóra တွေဟာ ကျေးရွာနာမည်တွေဖြစ်တယ်။ ဗိုလ်ကာဆိမ့် လှုပ်ရှားခဲ့တဲ့ ဧရိယာတွေပေါ့။ guli ကျတော့ သေနတ်၊ mairle က ပစ်ရင်၊ tóttora ကတော့ တုန်ခါသွားတတ်တယ်။ ဆိုလိုတာက ဗိုလ်ကာဆိမ့် သေနတ်ပစ်ရင် အင်းဒင်၊ ကလုန်း၊ ဘာစ္စာရာ ထိ လှုပ်ခါတတ်တယ်။ 

တချို့က ဆိုကြတယ်။ ဗိုလ်ကာဆိမ့်ရဲ့ သေနတ်ပစ်သံမှာ ကာဆိမ့်…ကာဆိမ့်… လို့ အသံပါလာတတ်တယ်။ ဒီစကားတွေဟာ ဒေသခံတွေက ဗိုလ်ကာဆိမ့် ကို ကြောက်ရွံ့လို့ ပြောဆိုခဲ့တဲ့ စကားတွေဖြစ်တယ်။ ကာဆိမ့်ရဲ့ ကြမ်းကြုတ်မှုကြောင့် ဒေသခံတွေရဲ့ စိတ်ထဲ အကြောက်တရား ဖြစ်လာခဲ့တယ်လို့ ခန့်မှန်းနိုင်တယ်။ တဖက်က သူရဲ့ ရဲရင့်မှုကို ဖော်ကျူးတဲ့ ဆိုရိုးလည်း ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ 

အများအကျိုးအတွက် လက်နက်ကိုင် တော်လှန်တယ် ဆိုတာနဲ့ အမျိုးမျိုးအပြားပြား အကျပ်အတည်းတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ရတတ်တယ်။ ဒီမှာ အောင်မြင်တဲ့အရွေ့နဲ့ ရှေ့ဆက်နိုင်ခြင်းက တော်လှန်ရေးအောင်ပွဲရဲ့ နိမ်ိတ်ဖြစ်တယ်။ အာဏာအားကိုး အတ္တဆန်ခေါင်းမာတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေက တော်လှန်ရေးကို နေဝင်မီးငြိမ်းစေတယ်။ အဲလို အကျပ်အတည်းတွေကို ပညာသားပါပါ၊ စည်းစနစ်ကျကျ ကျော်လွှားနိုင်တဲ့ နည်းဗျူဟာဆိုတာ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းတွေမှာ မဖြစ်မနေ ရှိသင့်တယ်။ အကျိုးဆောင် လက်တွေ့ကျတဲ့ဗျူဟာနဲ့ မကျော်လွှားတတ်ဘူးဆိုရင် ကိုယ့်အမျိုးကို ကယ်တင်ဖို့ လက်နက်ကိုင်ထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းဟာ ကိုယ့်အမျိုးအပေါ် ပြန်အန္တရာယ်ဖြစ်သွားတတ်တယ်။ ဗိုလ်ကာဆိမ့်အဖွဲ့ကလည်း ဘဏ္ဍရေးအကျပ်အတည်းနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အဲ့ဒီ အကျပ်အတည်းကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ သူက နည်းလမ်းကောင်းတွေ မချမှတ်ဘဲ ဒေသခံတွေဖက် ဦးလှည့်ခဲ့တယ်။ ဒေသခံတွေထံမှ ဆက်ကြေးတွေ ရိက္ခာတွေ မရရအောင် ကောက်ခံတယ်။ ငြင်းတဲ့သူ၊ ဆန့်ကျင်တဲ့သူတွေကို ပြစ်ဒဏ်အမျိုးမျိုး ခတ်တယ်။ ဒါနဲ့ တဖြေးဖြေး ညှည်းပမ်းမှုလည်း များလာတော့ ဒေသခံတွေရဲ့ ထောက်ခံမှုလည်း လျော့နည်းသွားတယ်။ နောက်ဆုံး ဒေသခံတွေနဲ့ အာဏာပိုင်တွေ ပူးပေါင်းပြီးတော့ မောင်းထုတ်လိုက်ခြင်းခံရလေတယ်။

သူဆုံးသွားတာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာပေမယ့် သူ့ရဲ့ လုပ်သွားတဲ့ခြေရာတွေဟာ ရိုဟင်ဂျာတော်လှန်ရေးသမိုင်းစာမျက်နှာမည်းအဖြစ် ယနေ့ထက်ထိ ကျန်ရစ်နေဆဲ။ "လူသေသော်လည်း နာမည်မသေ။" ပြောမှတ်စကားရှိပေမဲ့ နာမည်ကောင်းနဲ့ ဂုဏ်ယူစရာဖြစ်ချင်သလား ဒါမှမဟုတ် နာမည်ဆိုးနဲ့ နှာခေါင်းရွံ့စရာ ဖြစ်ချင်သလား။ ဒီစိတ်ဓာတ်က အခရာပါပဲ။ 

(ရိုဟင်လေး)

စက်တင်ဘာ ၂၂၊ ၂၀၂၀။

#Burá_burír_hotá

အာရကန်ပြည်ရဲ့ မတူကွဲပြားမှုကြားက သဟဇာတ အစဉ်အလာ

 

အာရကန်ပြည်ရဲ့ မတူကွဲပြားမှုကြားက သဟဇာတ အစဉ်အလာ 

———————————————————-

ရခိုင်ပြည်ရဲ့အလှ မတူကွဲပြားတဲ့လူမျိုးတွေရဲ့ ကြည်နူးဖွယ်ကောင်းတဲ့ သဟဇာတ ညီညွတ်မှုအလှကို ဆရာဦးကျော်မောင်ရဲ့ အမှတ်တရကနေ  ခံစားကြည့်ရအောင် ....

ဆရာဦးကျော်မောင်ဟာ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မင်းပြားမြို့နယ်၊ မြောင်းဘွေမှာ ကျောင်းဆရာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတုန်း ၁၉၈၄ ခုလောက်က ကိုယ်တွေ့မြင်ဖူးခဲ့တဲ့ ရခိုင်ပြည်သူအချင်းချင်း စည်းလုံးညီညွှတ်မှုမြင်ကွင်း အခိုက်အတန့်လေးတစ်ခုကို မှတ်မှတ်ရရ စိတ်ဝင်စားဖွယ် ရင်ဖွင့်ထားပါတယ်။ ထိုမြင်ကွင်းက ပြားချောင်းဆရာတော် ဘုန်းကြီးပျံပွဲဖြစ်ပါတယ်။ 

ထိုဘုန်းကြီးပျံပွဲမှာ တက်ရောက်လာကြတဲ့ ပရိသတ်တွေဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်သာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဌာနေ အိစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေကိုလည်း အတူတကွ ပူးပေါင်းပါဝင်နေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့တယ်။ ဘုန်းကြီးပျံပွဲ ကျင်းပတဲ့ကော်မတီစာရင်းမှာလည်း မွတ်စလင်နာမည်တွေ တန်းစီလို့ရှိနေတာကို တွေ့ခဲ့တယ်။

ဘုန်းကြီးပျံပွဲတော်မှာ ပျော်ပွဲအဖြစ်ကျင်းပခဲ့တဲ့ ကျင်ပွဲမှာလည်း ရခိုင်ကျင်ပွဲနဲ့ မွတ်စလင်ကျင်ပွဲ ဟူ၍ နှစ်မျိုးကျင်းပကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ 

အလှူစာရင်းတွေမှာလည်း မွတ်စလင်တွေ အများအပြား ပါဝင်နေကြောင်း ရင်ဖွင့်ထားတယ်။

ဆရာက အကြောင်းစုံကို ပွဲတော်ကျင်းပရေးကော်မတီဝင် တစ်ဦးဆီမှ မေးမြန်းစုံစမ်းတဲ့အခါ ထိုနယ်တဝိုက်တွင် ယခင်က စာသင်ကျောင်းများ မရှိခဲ့ကြောင်း၊ ပြားချောင်ဆရာတော်က ရခိုင်ရွာနဲ့ မွတ်စလင်ရွာတွေမှ ကလေးတွေကို စာသင်ပြခဲ့ကြောင်း၊ ယခု အနီးအနားရွာရှိ ရပ်လူကြီးတွေမှာ ဆရာတော်ရဲ့ တပည့်တွေဖြစ်ကြောင်း၊ ပြာချောင်းဆရာတော်ရဲ့ စေတနာနဲ့ မေတ္တာတရားတွေကို သိရှိခွင့်ရခဲ့တယ်။ 

ဒါ့အပြင် အိမ်နီးနားချင်း ရွာရှိ အလှူပွဲ၊ ရှင်ပြုပွဲ၊ သမက်တက်ပွဲတွေမှာလည်း မွတ်ဆလင်နဲ့ ရခိုင်လူမျိုး အပြန်အလှန် တက်ရာက်အားပေးကြတဲ့ ဓလေ့ ရှိနေဆဲဖြစ်တယ်။ အလှူများလည်း သက်ရှိသက်မဲ့ ပစ္စည်းတွေနဲ့ ရက်ရက်ရောရော ထည့်ဝင်ကြကြောင်း၊ ရခိုင်-မွတ်စလင် စည်းလုံး ညီညွှတ်မှု၊ သင့်သင့်မြတ်မြတ်နေထိုင်မှုကို ဆရာက ကိုယ်တွေ့ မြင်ဖူးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားတယ်။

ရခိုင်ပြည်သူတွေဟာ ဘာသာရေး၊ လူမျိုးရေး မခွဲခြားဘဲ အချင်းချင်း ညီညီညွတ်ညွတ် နေထိုင်လာခဲ့တဲ့ အစဉ်အလာတစ်ခုကို ဆရာဦးကျော်မောင်ရဲ့ ကိုယ်တွေ့မှ ကြည်နူးဖွယ်ကောင်းအောင် တွေ့ရှိရပါတယ်။ 

ဆရာဦးကျော်မောင်ရဲ့ ရခိုင်စကားနဲ့ ဖော်ပြထားတဲ့ ကိုယ်တွေ့ ဖော်ပြချက်တွေမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါတယ်။ 

 " တပ်တော်က သဟဇာတဖြစ်တေ လူ့အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ချင်ရေ။ မှတ်မိရေ အတွေ့အကြုံချေ တခုတင်ပြပါမေ။

မြောက်ဦးမြို့နယ်မြောင်းဘွေမှာ စာပြခခါ ၁၉၈၄ ခု လောက်က မင်းပြားပြားချောင်းဆရာတော်ကြီး ဘုန်းကြီးပျံပွဲကိုလားခီပါရေ။ ဘုန်းကြီးပျံပွဲမှာ ဆရာတော်ရုပ်ကလပ်ထားရေ မဏ္ဍပ်ကို ရောက်တေခါ မဏ္ဍပ်ထဲမှာ မူဆလင်ယောက်ျား၊ မမာ့တစ်စုကိုလည်း ထိုင်လို့တွိလို့ ထူးထူးဆန်းဆန်းဖြစ်နိန်ပါရေ။ ဘုန်းကြီးပျံပွဲစွာ ဗုဒ္ဓဘာသာပွဲလို့သိထားလို့ပါ။ 

တည်းခိုရေမဏ္ဍပ်ရောက်လို့ ပွဲတော်ကျင်းပရေးကော်မတီစာရင်း ဖတ်ရခါ ကော်မတီစာရင်းမှာ မူဆလင်နာမည်ထိပါနိန်ပါရေ။

ပွဲတော်မှာ ကျင်ပွဲလေ့ ပါပါရေ။ ကျင်ပွဲလေ့ ရခိုင်ကျင်၊ ကဠားကျင်၂ မျိုး ပါပါရေ။ ပွဲတော်နောက်ဆုံးနိန်မှာ ပိုလို့ထူဆန်းနိန်ပါရေ။

ဒုံးတိုက်ဖို့ ဒုံးသီးအလှုသျှင်စာရင်းကြော်ငြာခါ မူဆလင်နာမည်ထိတန်းသီ ဗြတ်ပါပါရေ။

မြောင်းဘွေက ပွဲတော်ကျင်းပရေးကော်မတီဝင်အခင်ကြီးကို မိန်းကြည့်ခါ ပျောက်ကျားခေတ်က ယင်းနယ်မှာ အစိုးရ ကျောင်းမဟိခါ-

ဆရာတော်က ကျောင်းထောင်ပီးပါရေ။ အနားမှာဟိရေ ရခိုင်ရွာ၊ မူဆလင်ရွာတိက အချေတိကို စာသင်ပီးပါရေ။ မူဆလင်ရွာတိက လူကြီးတိရေ ယင်းကျောင်းထွက်ထိဖြစ်လို့ သူရို့ဆရာကြီး ပြားချောင်ဆရာတော်ကြီး ဈာပနမှာ ပါဝင်ကတ်စွာပါလတ်။

ယင်းအချိန်က မူဆလင်ရွာတိမှာ အလှူ၊ သမက်တက်ဟိကေ ရခိုင်ရွာတိက လားကတ် တေ။ အချို့ခင်မင်လူတိ နွားတိ လက်ဖွဲ့ရေ။

ရခိုင်ရွာမှာ သမက်တက်၊ သျှင်ပြုကိုလေ့ မူဆလင်ရွာက လာရေ။သျှင်ပြုကိုလေ့ ဘာသာရေးအနေနန့်မဟုတ်ဘဲ အလှုပွဲအနေနန့် လာပြီးကေ အလှုတိ ထည့်ဝင်ကတ်တေ။

ယင်းပိုင် သဟဇာတဖြစ်ခရေ အခ်ျိန်လေ့ ဟိဖူးခရေလို့ သိရရေ။"

— ဆရာဦးကျော်မောင်၏ ဖေစ်ဘုခ်ပို့စ်ကို ကိုးကား ဖော်ပြထားသည်။ 

အထက်ဖော်ပြထားသလို လူမျိုးကွဲ၊ ဘာသာကွဲ အချင်းချင်း သဟဇာတတွေ အမြဲနေခဲ့တာပဲ။ ဘယ်လိုပင် ကြီးမားတဲ့ပြဿနာတွေ ဖြစ်စေကာမူ အချိန်တစ်ချိန်ကျရင် ပြန်လည်သင့်မြတ်ကြတာပါပဲ။

ရခိုင်ပြည်တွင် ရှေးခေတ်အဆက်ဆက်ကပင် ဘာသာပေါင်းစုံ လူမျိုးပေါင်းစုံ တစ်မြေနေ၊ တစ်ရေသောက် အတူတကွ နေထိုင်လာကြတာကို အငြင်းပွားစရာမလိုပါဘူး။ အငြင်းပွားသူက အရူးထလုပ်ချင်သူသာဖြစ်ပေလိမ့်မယ်။ ထိုသို့ အတူတကွ နေထိုင်ရာမှာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ ကြားခံနယ်က သဟဇာတ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုလိုချင်တာက ဘာသာကွဲအချင်းချင်း စည်းလုံးညီညွတ်မှု ရှိခဲ့လို့သာ ထိုသို့ သင့်သင့်မြတ်မြတ်နေထိုင်လာနိုင်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အထက်ပါကိုးကားချက်က နမူနာတစ်ခုလောက်သာ တင်ပြပေးတာဖြစ်ပါတယ်။ 

 ဒီလို ဘာသာကွဲလူမျိုးကွဲ အကြား ညီညွှတ်မှုကို မရှုဆိတ်နိုင်သူ မျိုးချစ်အမည်ခံ လူယုတ်မိစ္ဆာအချို့ ခေတ်ကာလအလျောက် ပေါ်ပေါက်လာကာ တည်ငြိမ်အေးချမ်းနေတဲ့ ကျနော်တို့ ရခိုင်ပြည်အလှတရားကို ရိုက်ချိုးဖျက်ဆီးနေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ထိုလူယုတ် ငရဲသားကောင်တွေရဲ့ မှိုင်းတိုက်မှု ပယောဂကြောင့် ပြည်သူ အချင်းချင်း ပဋ္ဋိပက္ခတွေ ကာလရှည်ရင်ဆိုင်လာရကာ သွေးချောင်းစီးနေရခြင်းပင်ဖြစ်ပါတယ်။ 

ကျနော်တို့ဟာ အဖျက်သမား ဂျင်းကောင်တွေရဲ့ ကျော့ကွင်းကို သတိဆင်ခြင်တုံးတရားရှိရှိ ရှောင်ကြဉ်လို့ လူလူချင်း အတူတူ သဘောထားကာ စည်းလုံးမှု ရေသောက်မြစ်ကို ပြန်လည်နှစ်မာခိုင်မြဲအောင် လက်တွဲဆောင်ရွက်ကြပါစို့။ 

— လူထုဝဏ္ဏ

(13-9-2022)

ဆီေတာလ္ဖီရား (Sitol Fiçá)

 

ဆီေတာလ္ဖီရား 

ေရးသား- ႐ိုဟင္ေလး

အမ်ဳိးအစား- ႐ိုးရာအစားအစာ

ဆီေတာလ္ဖီရာ့ ဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ သံုးေဆာင္ေလ့ရိွတဲ့ မုန္႔ေတြထဲမွာ တစ္မ်ိးအပါအဝင္ျဖစ္တယ္။ ေဆာင္းရာသီနဲ႔႔ မိုးရာသီေတြမွာျပဳလုပ္သံုးေဆာင္တာ ေတြ႕ရတယ္။ စရိတ္အသက္္သာဆံုုုုုးနွင့္ ျပဳလုပ္ရအလြယ္ဆံုး မုန္႔တစ္မ်ိုးလည္း ျဖစ္္ပါတယ္။ ဆီေတာလ္ အဓိပၸာယ္က ေအးခ်မ္းေသာ၊ ဖီရာ့ က မုန္႔ ျဖစ္တယ္။ ေဆာင္းရာသီမွာ ျပဳလုပ္တဲ့မုန္႔႔၊ ေအးခ်မ္းဖြယ္ရာ မုန္႔ဟု အဓိပၸာယ္ေကာက္ႏိုင္တယ္။ 

ဆီေတာလ္ဖီရား ျပဳလုပ္ဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ပစၥည္းေတြက

• ဆန္မႈန္႔
• အုန္းသီး
• ဆား 

ဒါ့အျပင္ ဆီအနည္းငယ္လည္း လိုပါတယ္။ ဆီက်ေတာ့ မုန္႔မွာ ထည့္ရတာမဟုတ္ဘဲ ေၾကာ္ျပားမွာ မုန္႔ကပ္မသြားေအာင္ နည္းနည္းသုပ္ေပးရတာ ျဖစ္တယ္။

ျပလုပ္ပံုက

ဆန္မႈန္႔ကို ေရနဲ႔ ဆားေရာၿပီးေတာ့ ေကာင္းေကာင္းသမရတယ္။ အက်ိတ္အခဲေတြ လံုးဝမရိွေစရဘူး။ ခပ္ေစးေစး မုန္႔ဖတ္ရည္တစ္မ်ဳိး ျဖစ္လာမယ္။ မုန္႔ဖတ္ေဆာ္ဒါ ထည့္ခ်င္ရင္ထည့္ပါ့။ ပိုေပ်ာ့အိလာေအာင္ေပါ့။ မထည့္ရင္လဲ ျပႆနာမရိွဘူး။ ၿပီးရင္ မုန္႔ဖတ္ဇလံုးကို အဖံုးဖံုးၿပီးေတာ့ တစ္နာရီ၊ နာရီဝက္ေလာက္ စိမ့္ထားပါ။ ဒါနဲ႔ မီးလတ္လတ္ေမြးပါ။ ေၾကာ္ျပားတင္ေပးပါ။ ပူလာၿပီဆိုရင္ ဆီနည္းနည္း သုပ္ေပးပါ။ မုန္႔ျပား ကပ္မသြားေအာင္ေပါ့။ အားလံုးအဆင္အသင့္ ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ မုန္႔ဖတ္ရည္ကို ဇြန္းႀကီးနဲ႔ တစ္ဇြန္းစီ ေၾကာ္ျပားမွာ ခ်ေပးပါ။ အဖတ္မာလာရင္ က်က္ၿပီ။ ၿပီးေတာ့ အုန္းျခစ္ေတြက်ဲၿပီးေတာ့ စားလို႔ရပါၿပီ။ အမ်ားအားျဖင့္ ထန္းရည္၊ အုန္းရည္ေတြနဲ႔ တို႔စားၾကတယ္။

အဆံုးသတ္ကတ္ေမ

 

အဆံုးသတ္ကတ္ေမ

မိတ္ေဆြ…

ပိန္းရြက္ပိုင္ယားေရ အယင္က ရန္ၿငိဳးမီးစာတိ၊ 

တမာသီးထက္ခါးေရ အမုန္းတံလွ်ပ္တိ

႐ုပ္ရွင္ထက္ ဖန္တီးမႈဆန္ေရ လုပ္ႀကံမိႈင္းတိ၊ 

သီြးနဲ႔အေရာင္ျခယ္ေရ ျဖဴမည္း ခြဲျခားမႈတိ

အရာ မရင္ဆိုင္စိဂဲ့… အဆံုးသတ္ကတ္ေမ။

ဟုတ္ယင့္…

ငါ႐ို႕ တစ္ဖက္ကို တစ္ဖက္ မုန္းေစာ္လဲ ဟုတ္ယင့္

ငါ႐ို႕ အခ်င္းခ်င္း တိုက္ကတ္ေစာ္လဲ ဟုတ္ယင့္

သီြးေခ်ာင္းတိကို အလီလီ ျဖတ္ေက်ာ္ရခေစာ္လဲ ဟုတ္ယင့္

ယေကေလ့…

ငါ႐ို႕က ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းမာ တတူတူ စာသင္ေရ

ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕မာ အိမ္အိမ္ခ်င္းကပ္လို႔ နိန္ထိုင္ေရ

ဈီးတစ္ဈီးက တတူတူ ဝယ္ယူသံုးကတ္ေတ

ေလာင္းေခ်တစ္စင္းမာ အတူတူ လားေရလာေရ

ဝါကြ်တ္ပြဲဈီးတိမာ ဖူတိႏၷာ႐ို႕ လားေပ်ာ္ေရ

အီးဒ္ပြဲတိမာ ေမာင္ေခ်မိေခ်႐ို႕ စားေပ်ာ္ေရ

ငါ႐ို႕ၿမီမာ ခ်စ္စိတ္က မုန္းစိတ္ထက္ တဝအားႀကီးေရ

အယင္ခါက မုန္းရီတိ ပလင္းသြင္းပနာ ျမႇပ္ပစ္လိုက္ကတ္ေမ။

ဇာေလာက္ပင္ခြဲခြဲ မယုျမစ္ရီနန္႔ စိုင္းေဒါင္ျမစ္ရီ

သီြးထိုးေရသူတိရာ ေညာင္းလို႔ေညာင္းလီ

ငါ႐ို႕က စားပြဲတစ္ခုမာ ထိုင္စားေရ ရခိုင္ေျပသားတိေဝ

မာမူနန္႔အခင္ ဒါဒီနန္႔အဘင္သွ်င္ အေခ်ခါက

ပံုျပင္ေခ်တိကို အတူတူထိုင္လို႔ ေျပာနိန္ယင့္။

မ်ဳိးမတူ ႐ုပ္မတူစြာကို အရာခြင့္ေကာင္းယူဖို႔ မပ်င္ေဂ့

ေတာအရက္တစ္ပိုင္းနဲ႔ ငုတ္ေပၚမွာ ထိုင္ပနာ ငိုလီဖိ

လားဖိ…လားဖိ… ဝိုင္း မ်ဳိးခ်စ္တစၧီတိ လားဖိ

ငါ့႐ို႕ၿမီမာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းနန္႔ ဗလီေက်ာင္း ေဒြးညီေနာင္…

ေရာင္စံုပန္းခ်ီပိုင္ သာစြလွေရ ငါ႐ို႕ရခိုင္ေျပသားတိေဝ။ 

15-8-2022

သမိုင္းေဖ်ာက္ဖို႔ မလြယ္တဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းသား

 သမိုင္းေဖ်ာက္ဖို႔ မလြယ္တဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းသား

----------------------------------------

သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့စကားလံုးဟာ ရခိုင္ေတြကိုသာ ရည္ၫႊန္းေၾကာင္း ဖရန္စစ္ဘူခ်ာနန္ ရဲ႕ သမိုင္းစာအုပ္ကို ကိုးကားၿပီးေတာ့ တစ္မ်က္ႏွာစာေလာက္ ကူးယူေဖာ္ျပခဲ့တာ FB ပို႔စ္တစ္ခုမွာ ဖတ္ဖူးတယ္။ ပံု-၁ ကို ႐ႉပါ။

- ထံုးစံအတိုင္း ေကာ္မန္႔ေတြမွာ သမိုင္းေလ့လာသူ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ထိပ္တိုက္ေတြ႕တာေတာ့ ရိွတယ္။ ေကာ္မန္႔ရွင္ တစ္ေယာက္က ဆရာႀကီးကို ယံုၾကည္တဲ့အေနနဲ႔ ႐ိုး႐ိုးသားသား ေမးျမန္းလိုက္တယ္။ "ဆရာႀကီးရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္ တင္ေပးရင္ ေကာင္းပါမယ္" တဲ့။ ပံု-၂ ကို ႐ႉပါ။

- ဒီေတာ့ ဆရာႀကီးလည္း အခြင့္သာသြားၿပီေပါ့။ ေလးေလးစားစား ေမးတဲ့သူကို မိႈင္းေတြဂ်င္းေတြ ခံတြင္းလိုက္ ေကြၽးေပးၿပီေပါ့။ ဘယ္လို ေျဖသြားလဲသိလား။ " ရွင္းပါတယ္တဲ့။ ရခိုင္ျပည္ကို ဘဂၤါလီေတြက Rossawn, Rohhawn, Roang, Reng နဲ႔ Rung လို႔ ေခၚၾကတယ္။ ၁၇၈၄ ေနာက္ပိုင္း ရခိုင္ျပည္က ထြက္ေျပးလာၾကတဲ့ ရခိုင္ေတြကို ေမာက္ လို႔ ေခၚၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႐ို ဆိုတာ ရခိုင္ကိုေခၚတာ။ သူတို႔ေတြကိုကေတာ့ Bangalese Mohammedan လို႔ မွတ္တမ္းတင္သြားတယ္။ " လို႔ ဆရာႀကီးက သံုးသပ္ျပတယ္။ ပံု-၂ ကို ႐ႉပါ။

- ကဲ့… ဒီသံုးသပ္ခ်က္ကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ခ်င္ေတာ့ မူရင္းသမိုင္းကို သြားကုပ္ရတာေပါ့။

"All the way from Chanpour to Barratulla we have had low hills between us and the Sea: but now there is nothing in that direction except plains, these in some places however are covered with Woods. Various parts of the Hills in this neighbourhood are inhabited by Mugs from Rossawn, Rohhawn, Roang, Reng or Rung, for by all these names is Arakan called by the Bengalese." These people left their country on its conquest by the Burmas, and subsist by fishing, Boat building, a little cultivation, and by the Cloth made by their Women. They also build houses for the Mohammedan refugees, of whom many came from Arakan on the same occasion, and settling among men of their own Sect, are now much better off than their former Masters. A Bengalese Mohammedan would consider himself as polluted by living in a House built by Mug. The Natives of Arakan pay no rent for their Lands, as every three years they remove and clear away some new Spot overgrown with Wood. [T]hey pay to the Zemeendars a consideration for the ground occupied by their houses, in the same manner as the fishermen do. In the Hills between my route and the Sea there live no Joomea Mugs: but they are much frequented by Wild Elephants, on account of the fruit of the Chalta (Dillennia Indica) which these beasts eat very greedily.

Francis Buchanan In Southeast Bengal (1798) | Pages-31-32

မူရင္းအဂၤလိပ္စာကို ဖတ္ၾကည့္တဲ့အခါ အာရကန္ျပည္ကို ဘဂၤါလီေတြက Rossawn, Rohhawn, Roang, Reng နဲ႔ Rung လို႔ ေခၚၾကတာေတာ့ ဟုတ္တယ္။

အာရကန္ျပည္ကို ဗမာေတြက သိမ္းပိုက္တဲ့ေနာက္ပိုင္း ေမာက္ (ရခိုင္)ေတြ ထြက္ေျပးလာတာလည္း ေတြ႕ရတယ္။ ရခိုင္ေတြကို ေမာက္ ေခၚတာလည္း ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ Bangalese Mohammedan လို႔ မွတ္တမ္းတင္သြားတယ္လို႔ ဆရာႀကီးရဲ႕အဆိုျပဳခ်က္ကေတာ့ လံုးဝ မ႐ိုးသားဘူး။ အဲဒီမူရင္းမွာ Mohammedan လို႔သာ ကြဲကြဲျပားျပား ေရးသားထားတာ ျဖစ္တယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က အာရကန္ျပည္ကို Roang (႐ိုဟင္း) ေခၚတယ္။ ရခိုင္ကို ေမာက္ ေခၚၾကတယ္ လို႔ အတိအလင္းပါတယ္။ ဆရာႀကီးရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္မွာ က်ေတာ့ ပေဟဠိဆန္သြားတယ္။ ရခိုင္က ေမာက္ မျဖစ္ဘဲ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဘယ္လိုျဖစ္သြားတာလဲ။ အံ့စရာေနာ္။ (ေဒသစြဲနာမည္အျဖစ္ေကာက္ရင္ အာရကန္ျပည္သူေတြကို ႐ိုဟင္ဂ်ာ ေခၚတာလို႔ သံုးသပ္ရင္ေတာင္ ယုတၱိတန္ေသးတယ္။ မွတ္တမ္းေတြအရဆိုရင္ ရခိုင္ကို ေမာက္ လို႔ပဲ မွတ္တမ္းေတြ႕ရတာ။ *႐ိုဟင္ဂ်ာ ဟာ မြတ္စလင္ေတြျဖစ္ေၾကာင္း တျခားသမိုင္းမွတ္တမ္းေတြ တပံုႀကီးရိွတယ္။)

သမိုင္းဆရာႀကီးလဲ အသက္နည္းနည္း ႀကီးလာေတာ့ ေမ့သြားတတ္တာလားေတာ့ မသိဘူး။ အဲဒီမူရင္းမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ရွာေတာ္ပံုအတြက္ အင္မတန္အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ရိွတယ္။ "အဲဒီ ၁၇၈၄ ခုေနာက္ပိုင္း ထြက္ေျပးခိုလံႈခဲ့တ့ဲ သူေတြထဲမွာ အာရကန္ျပည္က မိုဟာေမဒင္ အုပ္စုလည္း ပါတယ္။ သူတို႔က သူတို႔အစုနဲ႔ သူတို႔ ေနၾကတယ္"လို႔ ဘူခ်ာနန္ရဲ႕ မူရင္းစာသားမွာ ထင္ထင္ရွားရွားေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ ရခိုင္ျပည္က မြတ္စလင္ေတြ ဗမာက်ဴးေက်ာ္စစ္မတိုင္မီ အာရကန္ျပည္တြင္ ရိွေနေၾကာင္း ခိုင္လံုတဲ့အေထာက္အထားျဖစ္တယ္။ ၁၈၂၃ မတိုင္မီ ရိွေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ ပင္ရင္းတိုင္းရင္းသားေတြျဖစ္ၾကတယ္။ အဲဒီအခ်က္ကိုက်ေတာ့ ဆရာႀကီးက ေမ့က်န္သလိုလို ခုန္ေက်ာ္သြားခဲ့တယ္။ (တမင္ေက်ာ္သြားတာလား၊ ေမ့လို႔ ေက်ာ္သြားတာလား ဒါက ဆရာႀကီးပဲ အသိဆံုးျဖစ္တယ္။) ဒါေပမဲ့ အဲဒီ Mohammedan ကို ဘဂၤါလီမိုဟာေမဒင္ လို႔ ဇာတ္နာနာ သံုးသပ္ဖို႔ေတာ့ မေမ့ခဲ့ဘူးေနာ္။

တစ္ခါ ဒီသံုးသပ္ခ်က္မွာပဲ ေမ့ေလ်ာ့သြားတာျဖစ္မယ္ ဆိုလို႔ ဆရာႀကီးရဲ႕ ဘူခ်ာနန္ဘာသာျပန္ကို သြားၾကည့္ျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီမွာလည္း ထူးထူးျခားျခားပါပဲ။ ၁၇၈၄ ေနာက္ပိုင္း မြတ္စလင္ေတြ အာရကန္ျပည္က ေနရပ္စြန္႔ခြာကာ အိမ္နီးခ်င္းတိုင္းျပည္မွာ ခိုလံႈခဲ့တဲ့ မူရင္းအပိုင္းကို ဘာသာျပန္ေတာင္ မျပန္ခဲ့ဘူး။ တစ္ခါတည္း ဖ်က္ေခ်လိုက္ေလတယ္။ ပံု-၃ ကို ႐ႈပါ။

ဒီေနရာမွာ တစ္ခုေျပာခ်င္တာက ဘူခ်ာနန္ဟာ အာရကန္က ဒုကၡသည္မြတ္စလင္နဲ႔ ဘဂၤါလားက ဘဂၤလီမြတ္စလင္ ကို သိသိသာသာကြဲျပားႏိုင္ေအာင္ ေဖာ္ျပထားတယ္။

"ေမာက္ ေတြက မဟာေမဒင္ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ အိမ္ေတြလည္း ေဆာက္လုပ္ေပးတဲ့အလုပ္ကို လုပ္ၾကၿပီး မိုဟာေမဒင္ေတြလည္း ေမာက္ေတြနဲ႔အတူတူ အာရကန္မွ ထြက္ေျပးလာၾကသူေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ အဆိုပါ မိုဟာေမဒင္ေတြဟာ သူတို႔အုပ္စုနဲ႔သူတို႔ ေနထိုင္ၾကၿပီး ၎တို႔ရဲ႕ ယခင္သခင္ေတြထက္ ေကာင္းမြန္စြာ ေနထိုင္ၾကတယ္။ ဘဂၤါလီမိုဟာေမဒင္ တစ္ေယာက္က ေမာက္ေတြ ဆာက္လုပ္တဲ့အိမ္ေတြမွာ ေနထိုင္ရင္ မိမိကိုယ့္ကို ညစ္ညဴးတယ္လို႔ ယူဆတယ္။"

ဆိုလိုတာက ရခိုင္ေတြ ေဆာက္လုပ္တဲ့ အိမ္ေတြမွာ အာရကန္က မြတ္စလင္ေတြ ေနၾကတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး ေမာက္ေတြ ေဆာက္တဲ့အိမ္ေတြမွာ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္ေတြက်ေတာ့ မေနတတ္ဘူး။ ရြံ႕ၾကတယ္။ ဒီအပိုင္းက အာရကန္က မိုဟာေမဒင္နဲ႔ အဲဒီ ေဒသခံဘဂၤါလီမိုဟာေမဒင္ေတြဟာ ဓေလ့ထံုးတမ္းမတူေၾကာင္း ေထာက္ျပေနတယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္တယ္။

- ဒါေပမဲ့ ဒီေလာက္အေရးႀကီးတဲ့ သမိုင္းအခ်က္အလက္တစ္ခုကို သမိုင္းဆရာႀကီးေအးခ်မ္းက ေက်ာ္သြားတာ ဖံုးကြယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တာလို႔ ထင္ေၾကးေပးႏိုင္တယ္။ ဒါက တို႔ျပည္ရဲ႕ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ သမာဓိပါပဲ။ သမိုင္းပညာရွင္ ဆိုတာ ဘက္မလိုက္ရဘူး။ အရိွကိုအရိွအတိုင္း ထုတ္ေဖာ္ရဲရတယ္။ ဒါမွ အမွန္ကန္တဲ့ အတိတ္အက်ဳိးအေၾကာင္းကို လူေတြက သိရိွလာမွာျဖစ္တယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ဘဲနဲ႔ မိမိစိတ္ႀကိဳက္ျဖစ္ေအာင္ ဖံုးကြယ္ဖို႔ႀကိဳးစားရင္ေတာ့ သာမန္ျပည္သူေတြလဲ ဘယ္တတ္ႏိုင္ပါမလဲ။ ပညာရိွဆိုတိုင္း ယံုမွားမိၿပီးေတာ့ ပဋိပကၡေတြစြဲေနမွာေပါ့။

— #လူထုဝဏၰ

(10-8-2022)

*ဒီဘူခ်ာနန္ရဲ႕ မွတ္တမ္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ကိုလင္းသက္ေဆြ ရဲ႕ သံုးသက္ခ်က္ကို ေအာက္ပါလိင့္ကေန ဖတ္႐ႉႏိုင္ပါတယ္။

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid0Dr2WPQeBECmPVX72sUSzPwuBAwR2MqmsNoNE7SxLu7qHYcs9EF7vKYjDt4YxXZaMl&id=744769315

နေဝင်းနှင့်သူ၏တရားဝင်ဇနီးမယားများ

 

“နေဝင်းနှင့်သူ၏တရားဝင်ဇနီးမယားများ”

၁ ။ ပထမ ဇနီး - ဒေါ်သန်းညွန့်

ဒေါ်သန်းညွန့် နှင့် ၁၉၃၁/၃၂ ခုနှစ်တွင် လက်ထပ်ခဲ့ လေသည်။ ဒေါ်သန်းညွန့်သည် အပျိုမဟုတ်ပေ။ ပထမ အိမ်ထောင်နှင့် သားတစ်ယောက်ရှိသူဖြစ်သည်။ ဒေါ်သန်းညွန့် ခေါ် မေရီ နှင့် ၁၉၃၇ ခုအထိ ပေါင်းသင်း နေထိုင်ပြီး ကိုသိန်း (တာတီး)ခေါ် ဦးကျော်သိန်း ဟူသည့် သားတစ်ဦး ထွန်းကားခဲ့သည်။

၂ ။ ဒုတိယ ဇနီး - ဒေါ်တင်တင်။

ဒေါ်တင်တင်နှင့် ၁၉၃၇ ခုနှစ် ၊ ဇူလိုင် ၁၈ရက်နေ့ တွင် ရန်ကုန်မြို့ မောင်ဂိုမာရီလမ်း အိမ်အမှတ် ၁၀၆ တွင် လက်ထပ်ခဲ့သည်။လက်ထပ်မင်္ဂလာပွဲသို့ ဦးနေ၀င်း၏ ဖခင် ဦးဖိုးခ ကိုယ်တိုင်တက်ရောက်ခဲ့ပြီး ဒေါ်တင်တင် နှင့် သား နှစ်ဦး ရရှိခဲ့ကာ…

၁၉၅၂ခုနှစ် တွင် တတိယဇနီးအားလက်ထပ်ချိန် အထိ ဒေါ်တင်တင်နှင့် ကွာရှင်းမှု မရှိသေးသဖြင့် ဒေါ်တင်တင်မှ ၁၉၅၂ ခုနှစ် ၊ မတ်လ ၁၃ရက်နေ့ ထုတ် "ဗမာ့ခေတ်" သတင်းစာတွင်… "ကျွန်မ သာလျှင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေ၀င်း ၏ မယားကြီးပါ" ဟူ၍ခေါင်းစဉ်တပ်ကာ ကြေညာခဲ့ လေသည်။

၃ ။ တတိယ ဇနီး - ဒေါ်ခင်မေသန်း

ဒေါ်တင်တင်နှင့် တရား၀င်ကွာရှင်းခြင်းမရှိဘဲ ၁၉၅၂ ခုနှစ် ၊ မတ်လ ၁၀ရက် တနင်္လာနေ့တွင် ဒေါ်ခင်မေသန်း ခေါ် ကစ်တီဘသန်းနှင့် ရန်ကုန် ဆေးရုံကြီး၀င်းအတွင်းရှိ ဆေးကျောင်းအုပ်ကြီး နေအိမ်၌ လက်ထပ်ခဲ့ပြန်သည်။

**လက်ထပ်ရပြီး ၃ရက်အကြာ… ၁၉၅၂ ခု ၊မတ်လ ၁၃ရက်နေ့ထုတ် "ဗမာ့ခေတ်" သတင်းစာတွင်… "ကျွန်မ သာလျှင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေ၀င်း၏ မယားကြီး ပါ" ဟူ၍ ခေါင်းစဉ်တပ်ကာ ဒုတိယဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်တင်တင်မှ ကြေညာခဲ့လေသည်။**

ထိုစဉ်က ဦးနေ၀င်းသည် အသက် ၄၂နှစ်ရှိပြီး ဒေါ်ခင်မေသန်းမှာ (၂၅)နှစ်ရှိပြီဖြစ်ကာ ဦးနေဝင်းက

ဒုတိယဇနီး ဒေါ်တင်တင်နှင့် တရား၀င် မကွာရှင်းရ သေးသလို ဒေါ်ခင်မေသန်းမှာလည်း အပျို တစ်ဦး မဟုတ်ခဲ့ပဲ သူမ၏ပထမအိမ်ထောင်မှာ ဒေါက်တာ တောင်ကြီးနှင့်လည်း ကွာရှင်းခြင်း မရှိသေးပေ။ နောက်ဆုံးတွင် ဒေါက်တာတောင်ကြီးမှ တဖက်သတ် ကွာရှင်းပေးခဲ့ရလေသည်။

ဦးနေ၀င်းအနေဖြင့် ပထမအိမ်ထောင် နှစ်ဆက်နှင့် သားသုံးယောက် ထွန်းကားခဲ့ကာ…

ဦးနေဝင်းနှင့် ဒေါ်ခင်မေသန်းတို့မှ… သမီးစန္ဒာ၀င်း၊ ကြေးမုံ၀င်း နှင့် သား ဖြိုးေ၀၀င်း ဟူ၍ သားသမီး သုံးဦး ထွန်းကားခဲ့သည့်အတွက် ဒေါ်ခင်မေသန်းမှရင်းနှီးသူများ ကို…"He three, Me three and We three" ဟူ၍ နောက်ပြောပြောဆိုခဲ့လေသည်။

၁၉၇၂ တွင် ဒေါ်ခင်မေသန်း ကွယ်လွန်ပြီးနောက်

ဦးနေ၀င်းဇာတိမှ ရပ်ဆွေရပ်မျိုးမကင်းသော ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ်စာ ကတိက ဆရာမ ဒေါ်သိန်းညွန့် (အင်းလျားအဆောင်မှူး)နှင့်လက်ထပ်ပေးရန်ဆွေမျိုးများ အား အောင်သွယ်ခိုင်းခဲ့လေသော်လည်းဒေါ်သိန်းညွန့်မှာ ဦးနေ၀င်း၏ မိန်းမပွေ ရှုပ်တတ်သည့်ဝါသနာကိုသိထား သဖြင့် ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။

၄ ။ စတုတ္ထဇနီး - ဒေါ်နီနီမြင့်

တတိယဇနီးဒေါ်ခင်မေသန်း ကွယ်လွန်ပြီး ၅လ ၂၉ ရက်နေ့အကြာ ၁၉၇၃ ဧပြီလ ၄ ရက် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ တွင် ဒေါ်ခင်မေသန်း၏မိဘများပိုင်တဲ့ တိုက်ကြီးမြို့ ရှိ လယ် မြေများအား စီမံခန့်ခွဲပေးနေသော ဒေါ်ကြီးခင်၏တူမ ရန်ကုန်ဝိဇ္ဇာနှင့် သိပ္ပံတက္ကသိုလ် သမိုင်းဌာန နည်းပြ ဆရာမဒေါ်နီနီမြင့်နှင့်ဆွေမျိုးများက အတင်းစေ့စပ် ပေးရာမှ ဦးနေ၀င်းနှင့် လက်ထပ် ဖြစ်သွား ခဲ့ပြီး ထိုအချိန် ဦးနေဝင်းကအသက် ၆၃နှစ်နှင့် ဒေါ်နီနီမြင့် မှာ အသက် ၃၂နှစ်ဖြစ်သည်။လက်ထပ်ပွဲကို ၁၉၇၃ ခု ဧပြီလ ၅ရက် နေ့ထုတ် မြန်မာ့အလင်း သတင်းစာ၏ မျက်နှာဖုံးတွင် ဓါတ်ပုံနှင့်တကွ ဖော်ပြထားသည်။

ဒေါ်နီနီမြင့်သည် ထိုစဉ်က ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ မဟာဝိဇ္ဇာ ဘွဲ့ရ ဖလော့ရင့်မောင်စိန်နှင့် လူငယ် သဘာ၀ ချစ်ကြိုက်နေခဲ့သည်။ ဖလော့ရင့်မောင်စိန်သည် တောင်ကြီးမှ ရွှေလိမ္မော် အရက်ချက်လုပ်ငန်းပိုင်ရှင်၏ သားဖြစ်သည်။ ဦးနေ၀င်း သည် ဒေါ်နီနီမြင့်နှင့် မယူခင် သူမ၏ငယ် ရည်းစား ဖလော့ရင့်မောင်စိန်ကို ထောက်လှမ်းရေး အဖွဲ့များအား မြေလှန်ရှာခိုင်းရာ သူဌေးသားသည် အင်းလေးကန်ထဲ၌ ပုန်းနေရရှာပြီး ဖလော့ရင့် မောင်စိန်၏မိဘများက စိုးရိမ် ကြသဖြင့် သားဖြစ်သူ အား ပြည်ပနိုင်ငံသို့သွားရောက် နေထိုင်စေခဲ့ ကြောင်းကြားသိရသည်။

ထို့နောက် ရတနာနတ်မယ်နှင့် လက်ထပ်လိုသည့် အတွက် ဒေါ်နီနီမြင့်အား အပြစ်မရှိ အပြစ်ရှာဖွေကာ ကွာရှင်းခဲ့သည်။ ဒေါ်နီနီမြင့်နှင့် ပြတ်စဲကြောင်းကို The Guardian အင်္ဂလိပ်သတင်းစာ၌ Ne Win divorced Ni Ni Myint ခေါင်းစဉ်ငယ်ဖြင့်ကြော်ငြာ ထည့်ခဲ့သည်ဟု သိရှိရသည်။

၅ ။ ပဉ္စမ ဇနီး - ရတနာနတ်မယ်

၁၉၇၆ ခုတွင် ဒီဇင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့တွင်…

ကနောင်မင်းသား၏မြစ်တော်စပ်သူ ရတနာနတ်မယ် (June Rose Bellamy)နှင့်ထပ်မံ လက်ထပ်ခဲ့ပြီး ၂၅-၁၂-၁၉၇၆ ရက်စွဲပါ ကြေးမုံ သတင်းစာ၏ မျက်နှာဖုံး တွင် ဦးနေဝင်းနှင့် ရတနာနတ်မယ်တို့၏ လက်ထပ်မင်္ဂလာပွဲ သတင်းကို ဓါတ်ပုံနှင့်တကွ ဖော်ပြထားသည်။ ရတနာနတ်မယ် နှင့် လက်ထပ်သည့်အချိန်တွင် ဦးနေဝင်းမှာ အသက် (၆၆)နှစ်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။

၆ ။ ဆဋ္ဌမ (သို့) ဒုတိယံပိ ပဉ္စမ - ဇနီး ဒေါ်နီနီမြင့်

ဦးနေဝင်းသည် ရတနာနတ်မယ်နှင့်အိမ်ထောင်ရေး ပြိုကွဲပြီးနောက် ဒေါ်နီနီမြင့်နှင့်ထပ်မံပြန်ပေါင်းထုတ်

ခဲ့လေသည်။

ဒေါ်နီနီမြင့်သည် ဦးနေဝင်း အာဏာလက်လွှတ်ပြီးသည့် အချိန်အထိ သမိုင်းသုတေသန ဌာနတွင် ဆက်လက် လုပ်ကိုင်နေခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် ဦးနေဝင်းနဲ့ အိမ်ခွဲ၍ နေခဲ့သလို ဦးနေဝင်း ကွယ်လွန်ချိန်၌ ဒေါ်နီနီမြင့် မှ လိုက်ပါပို့ဆောင်ခွင့် မရခဲ့ကြောင်း ကြားသိရ ပါတယ်။

၇ ။ သတ္တမ ဇနီး - မကြာစံ

ဦးနေဝင်း အသက် ၇၇ နှစ်အရွယ်တွင် ထိုအချိန်က အသက် ၂၅ နှစ်အရွယ်ရှိ ရခိုင်အမျိုးသမီး မကြာစံ နှင့် လက်ထပ်ခဲ့ပြီး ထိုအကြောင်းမှာ လူအများသိရှိမှု နည်းပါး လှသည်။

#Ref - ကြေးမုံ ဦးသောင်း

ဆရာသန်းဝင်းလှိုင်

#ThawZinAung

Credit Reality show

အိဗၺႏုဘတၱဴတာ ေတြ႕ရိွခဲ့သည့္ ထူးဆန္းေသာျပည္တစ္ျပည္

 

အိဗၺႏုဘတၱဴတာ ေတြ႕ရိွခဲ့သည့္ ထူးဆန္းေသာျပည္တစ္ျပည္

————————————————————

၁၄ ရာစု မို႐ိုကိုႏိုင္ငံသား ကမ႓ာလည္ပတ္ခရီးထြက္ခဲ့သူ မိုဟမၼဒ္ အိဗၺႏု ဘတၱဴတာဟာ သူရဲ႕ ႏွစ္ ၃၀ ခန္႔ စြန္းစားခရီးအတြင္း ေတြ႕ျမင္သမွ်ကို မွတ္တမ္းတင္ခဲ့တယ္။ ေနာင္တြင္ Rihlah (အူရ္ဒူ- Safar Nama | အဂၤလိပ္- Travels of Ibn Battuta)နာမည္နဲ႔ ကမ႓ာေက်ာ္ ခရီးသြားမွတ္တမ္းစာအုပ္ထုတ္ေဝခဲ့တယ္။ သူ႕ရဲ႕စြန္းစားခန္းဟာ ကိုလမ္ဘစ္၊ ဗစ္ကိုဒဂါးမား၊ မာကိုပိုလို တို႔လို အာရပ္ကမ႓ာမွာ ထင္ရွားပါတယ္။

ကမ႓ာေက်ာ္ အိဗၺႏု ဘတၱဴတာရဲ႕ ခရီးသြားမွတ္တမ္းမွာ ထူးဆန္းတဲ့ လူမ်ဳိးေတြ၊ ေနရာေဒသေတြ ဓေလ့ထံုးထမ္းေတြ၊ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ေတြ႕ျမင္ရတယ္။ ဒီပို႔စ္မွာ ထူးဆန္းတဲ့ ျပည္တစ္ျပည္အေၾကာင္းကို တင္ျပေပးပါမယ္။

အိဗၺႏုဘတၱဴတာဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ခရီးစဥ္ကိုစတင္ခဲ့ရာ စစ္တေကာင္းမွ ဂ်ာဗာ၊ ဆူမၾတာသို႔ ထြက္ခြာရန္ ရြက္လႊင့္ဖို႔ အသင့္ျဖစ္ေနတဲ့ သေဘၤာတစ္စင္းေပၚတက္ကာ လိုက္ပါခဲ့တယ္။ ဂ်ာဗာဟာ အဲဒီေနရာမွ ရက္ေပါင္း ေလးဆယ္ၾကာ ခရီးႏွင္ရတယ္။ သေဘၤာလြင့္ကာ ဆယ့္ငါးရက္ၾကာၿပီးေနာက္ ဘတၱဴတာတို႔ဟာ ျဗာဟ္နကား [Barahnakar]ေတြရဲ႕ ျပည္ကို ေရာက္သြားတယ္။ အဲဒီျပည္ကလူေတြဟာ အိႏၵိယဘက္က ဘာသာကိုးကြယ္တဲ့လူမ်ဳိးလဲမဟုတ္သလို တျခားဟာလဲ မဟုတ္ဘူး။ အက္စေကာတိပ္ လူမ်ဳိးေတြလိုပါပဲ။ သူတို႔ဟာ ပင္လယ္ကမ္းစပ္အနီး သက္ကယ္အမိုးပါတဲ့ ဝါးအိမ္ေတြမွာ ေနထိုင္ၾကတယ္။ အဲဒီျပည္မွာ ငွက္ေပ်ာသီးပင္ေတြ၊ ကြမ္းသီးပင္ေတြနဲ႔ ကြမ္းရြက္ပင္ေတြ ေပါတယ္။ အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ ပါးစပ္ကေတာ့ ေခြးပါးစပ္နဲ႔တူသလိုပဲ။ မိန္းကေလးေတြကေတာ့ မ်က္ႏွာလွပၿပီး ႐ုပ္ရည္အလြန္ေလ်ာက္ပတ္တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အမ်ဳိးသားေတြက လံုးဝအဝတ္ဗလာေနၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕က အရွက္အဂၤါကို အ႐ုပ္ေတြေဆးျခယ္ထားတဲ့ ဝါးျခမ္းပိုင္း၊ က်ဴပင္ပိုင္းေတြနဲ႔ ဖံုးကြယ္ထားတယ္။ အဲဒီအရွက္ဖံုးခြက္ကို ဝမ္းဗိုက္နဲ႔ခ်ိတ္ဆြဲထားတယ္။ သူတို႔မိန္းမေတြက အရွက္ကို သစ္ရြက္ေတြနဲ႔ ဖံုးအုပ္ထားေလ့ရိွၾကတယ္။

အဲဒီျပည္မွာ မြတ္ဆလင္အသိုင္းအဝိုင္းေတြလဲရိွၾကတယ္။ သူတို႔ဟာ ဂ်ာဗာနဲ႔ ဘင္ဂါက မြတ္ဆလင္ျဖစ္ၿပီး သီးျခားရြာေတြမွာအုပ္စုဖြဲ႕ေနထိုင္ၾကတယ္။ အဲဒီျပည္သားတစ္ေယာက္ ေျပာျပတာက အံ့ဖြယ္ေကာင္းတယ္။ သူတို႔ဟာ တိရစၧာန္ေတြလို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ကာမဆက္ဆံၾကတယ္။ ဘာတစ္ခုမွ မဖံုးကြယ္ၾကဘူး။ အမ်ဳိးသားတစ္ေယာက္မွာ မိန္းမ အေယာက္ ၃၀ ထိထိရိွတယ္။ ပိုလည္းမပို၊ ေလ်ာ့လဲ မေလ်ာ့တတ္ဘူး။ ဒီလူေတြဟာ အိမ္ေထာင္ေရးေဖာက္ျပန္တာ ဘယ္ေတာ့မွ မလုပ္ၾကဘူး။ အိမ္ေထာင္ေရးေဖာက္ျပန္လို႔ ဖမ္းမိရင္ ႀကိဳးေပးဒဏ္ခံရတယ္။ ျပစ္ဒဏ္က်ခံရတဲ့သူရဲ႕ေနရာမွာ အျခားသူ႕ အေဖာ္အေဆြ ဒါမွမဟုတ္ ကြၽန္တစ္ေယာက္ကို အစားေပးရင္ ခ်မ္းသာခြင့္ရတတ္တယ္။ အမ်ဳိးသမီးကိုက်ေတာ့ ၿမိဳ႕စားမင္း(စူလတန္)ရဲ႕ ကြၽန္ေတြနဲ႔ ေသဆံုးတဲ့အထိ တစ္ေယာက္ၿပီးတစ္ေယာက္ ကာမဆက္ဆံေစတဲ့ ျပစ္ဒဏ္ေပးေလ့ရိွတယ္။ အဲလို ကြပ္မ်က္လိုက္တဲ့ အေလာင္းေတြကို သမုဒၵရာထဲပစ္ခ်ၾကတယ္။ အဲဒီျပည္သားေတြက အျပင္မွေရာက္လာတဲ့ သေဘၤာကုန္သည္ သူစိမ္းေတြကို သူတို႔ ရြာထဲ ဝင္ခြင့္မျပဳၾကဘူး။ ရာသပန္ေနထိုင္ခ်င္ရင္ေတာ့ ျပႆနာမရိွပါဘူး။ ေနလို႔ရတယ္။ ျပည္သူေတြ အမ်ားစုကေတာ့ ကမ္းနားကို လာေရာက္ ေရာင္းဝယ္ေလ့ရိွၾကတယ္။ သူတို႔ဟာ သေဘၤာခရီးသည္၊ ကုန္သည္ေတြကို ဧည့္ခံဖို႔အတြက္ ေသာက္ေရေတြကို ဆင္နဲ႔ သယ္ေဆာင္သြားေလ့ရိွၾကတယ္။ ကမ္းနားတြင္ ေရခ်ိဳမရွိတာေၾကာင့္ သေဘၤာသားေတြ ၿမိဳ႕ထဲကေန ေရသယ္ဖို႔ဝင္လာမွာကို စိုးရိမ္လို႔ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အမ်ဳိးသမီးေတြက ေခ်ာေမာတဲ့ သေဘၤာသားေတြနဲ႔ေတြ႕လို႔ ဆြဲေဆာင္ခ်စ္ႀကိဳက္မိမွာ စိုးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူစိမ္းေတြ ရြာထဲဝင္တာ တားျမစ္ျခင္းျဖစ္တယ္။

အဲဒီျပည္မွာ ဆင္ေတြကေပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မင္းညီမင္းသား၊ မင္းသမီးေတြကလြဲလို႔ တျခားဘယ္သူမွ ေရာင္းခြင့္မရိွပါဘူး။ ၿမိဳ႕စားမင္းဆီက အဝတ္အထည္အစား ဆင္ေတြကို ဝယ္ယူၾကတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အေျပာအဆိုက ထူးဆန္းတယ္။ အဲဒီမွာေနတဲ့ သူေတြ၊ အဲဒီျပည္နဲ႔ အသြားအလာရိွတဲ့ သူေတြမွအပ တျခားဘယ္သူမွ နားလည္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။

အိဗၺႏုဘတၱဴတာတို႔ အဲဒီဆိပ္ကမ္းကို ဆိုက္ေရာက္သြားတဲ့ခါ ျပည္သားေတြက သစ္တစ္တံုးတည္းနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ေလွငယ္ေတြနဲ႔ ေရာက္လာၾကတယ္။ သူတို႔က ငွက္ေပ်ာ့သီးေတြ၊ ဆန္၊ ကြမ္းရြက္၊ ကြမ္းသီးေတြနဲ႔ ငါးေတြ ယူေဆာင္လာၾကတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ၿမိဳ႕အုပ္မင္း (စူလတန္) က ဆင္စီးလို႔ လာတယ္။ ဆင္ေပၚမွာ သားေရနဲ႔ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ကုန္းႏီွးတန္ဆာ ရိွတယ္။ ၿမိဳ႕အုပ္မင္းက အေမႊးေတြ ေထာင္ေနတဲ့ ဆိတ္သားေရ ဝတ္႐ံုကို ဝတ္ဆင္ထားတယ္။ ေခါင္းေပၚမွာ အေရာင္သံုးေရာင္နဲ႔ ပိုးခ်ည္တံုးသံုးတံုးဆင္ထားတယ္။ သူ႕လက္ထဲမွာ က်ဴပင္နဲ႔လုပ္ထားတဲ့ လွံတံတစ္တစ္စင္း ရိွတယ္။ အေယာက္ ၂၀ ခန္႔ရိွတဲ့ သူရဲ႕ အေပါင္းအေဖာ္ေတြက ဆင္စီးလ်က္ ေနာက္လိုက္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕စားမင္းက အိဗၺႏုဘတၱဴတာတို႔အတြက္ လက္ေဆာင္ပဏၰာအေနနဲ႔ ငရတ္သီး၊ ခ်င္း၊ သစ္ႀကံပိုးေခါက္၊ ငါး၊ ေမာ္လဒိုက္နဲ႔ ဘဂၤါက အထည္ေတြကို ေပးတယ္။ အဲဒီအထည္ေတြကို ျပည္သားေတြက မဝတ္ဆင္ၾကဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ ပြဲေတြမွာ ဆင္ေတြကို အဲဒီအထည္ေတြနဲ႔ တန္ဆာဆင္ေပးတာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီဆိပ္ကမ္းမွာ ဆိုက္ကပ္တဲ့ သေဘၤာတစ္ခုစီက

သူတို႔ရဲ႕ ပြဲေတြမွာ ဆင္ေတြကို အဲဒီအထည္ေတြနဲ႔ တန္ဆာဆင္ေပးတာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီဆိပ္ကမ္းမွာ ဆိုက္ကပ္တဲ့ သေဘၤာတစ္ခုစီက ကြၽန္ထီး၊ ကြၽန္မ တစ္စံု၊ ဆင္ တန္ဆာဆင္တဲ့ အထည္၊ ျမိဳ႕စားမင္းကေတာ္ ဝတ္ဆင္ဖို႔ ေရႊလက္ဝတ္ရတနာေတြ ေပးေဆာင္ရတယ္။ တကယ့္လို႔ တစ္ေယာက္ေယာက္က မေပးဘူးဆိုရင္ ျပည္သားေတြက ေမွာ္ပေယာဂဆန္ဆန္ က်ိန္ဆဲတတ္တယ္။ ဒါနဲ႔ လက္ေဆာင္မေပးသြင္းခဲ့တဲ့ သူအတြက္ သမုဒၵရာခရီးက ၾကမ္းတမ္းသြားႏိုင္တယ္။ သူပ်က္စီပ်က္စီးရာပ်က္စီးေၾကာင္း ေရာက္တတ္တယ္။

အဲဒီျပည္ရဲ႕ဆိပ္ကမ္းမွာ တည္းခိုရင္း တစ္ညမွာေတာ့ ျပႆနာနာတစ္ခု တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ျဖစ္သြားေတာ့တယ္။ သေဘၤာဦးစီးရဲ႕ ကြၽန္တစ္ေယာက္ဟာ အေရာင္းအဝယ္ကိစၥနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီးေတာ့ ေဒသခံေတြဆီ အဝင္အထြက္ရိွၾကတယ္။ အဲဒီကြၽန္ဟာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္နဲ႔ ခ်စ္ႀကိဳက္မိၿပီးေတာ့ စကားစျမည္ေျပာၾကတယ္။ တစ္ည ဂူတစ္ခုအနီးမွာ ကတိကဝတ္အရ ႏွစ္ေယာက္ခ်င္း ေတြ႕ဆံုၾကေတာ့တယ္။၊ အဲဒီအေၾကာင္းကို အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ခင္ပြန္းသည္က သတင္းရရိွၿပီး ၎တို႔ ႏွစ္ဦးစလံုးကို ၿမိဳ႕စားမင္း(စူလတန္)ဆီ ေခၚေဆာင္သြားခဲ့တယ္။ ၿမိဳ႕စားမင္းက အေၾကာင္းစံု စံုစမ္းၿပီးေတာ့ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့ ကြၽန္ရဲ႕ ေဝွးေစ့ေတြကို ျဖတ္၍ ႀကိဳးဆြဲခ်ရန္ အမိန႔္ေပးလိုက္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးကိုက်ေတာ့ အဲဒီမွာေရာက္ရိွေနတဲ့ လူေတြအားလံုးက အမ်ဳိးသမီးေသတဲ့အထိ ကာမဆက္ဆံေစရန္ အမိန႔္ေပးေလတယ္။ အဲဒီေနာက္ ၿမိဳ႕စားမင္းဟာ ကမ္းနားရိွ သေဘၤာဆိုက္ရာဆီ ႂကြေရာက္လာၿပီးေတာ့ သေဘၤာဦးစီးကို မိန္႔ဆိုတာက ငါက ထံုးထမ္းနဲ႔အညီ ဒီအမိန္႔ကို မလြဲမေသြ ေပးလိုက္ရတယ္။ ငါ့မွာ တျခားေရြးစရာလမ္းမရိွဘူး။ ၿပီးေတာ့ ၿမိဳးစားမင္းက သေဘၤာဦးစီးကို ကြၽန္တစ္ေယာက္ အစားေပးခဲ့ေလသတဲ့။

— #လူထုဝဏၰ

(၈-၈-၂၀၂၂)

မွတ္ခ်က္- ဒီျပည္ကို တခ်ဳိ႕က Arakan ရဲ႕ ကမ္း႐ိုးေဒသတစ္ခုလို႔ ယူဆၾကတယ္။

- ျဗာဟ္နကား [Barahnakar] ကို တခ်ဳိ႕က လူမ်ဳိးနာမည္၊ တစ္ခ်ဳိ႕က တိုင္းျပည္နာမည္ လို႔ ယူဆၾကတယ္။

Ref: 1. The Travels of Ibn Battuta

2. Safar Nama

စရိုက်အသွင်တူသော အစွန်းရောက်မျိုးချစ် နှစ်ယောက်

 စရိုက်အသွင်တူသော အစွန်းရောက်မျိုးချစ် နှစ်ယောက်

ဒီပုံတွေကိုတော့ သိကြမှာပါ။ အစွန်းရောက်သမားတွေရဲ့ သမိုင်းဝင်မှတ်တမ်းတြွေဖစ်တယ်။ ဝဲဘက်က အိန္ဒိယက အစွန်းရောက်အမျိုးသားရေးသမား နာတူရာမ်နဲ့ အပေါင်းအပါ (၇) ယောက် အုပ်စုဖြစ်တယ်။ ယာဘက်မှာ ဗမာပြည်က အစွန်းရောက်အမျိုးသားရေးသမား ဂဠုန်ဦးစောနဲ့ အပေါင်းအပါ (၉)ယောက် အုပ်စုဖြစ်တယ်။ ဒီနှစ်စုကို သူတို့နိုင်ငံအသီးသီးမှာ နိုင်ငံခေါင်းဆောင်ကြီးတွေကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ တရားရုံးတင် စစ်ဆေးတဲ့ မှတ်တမ်းပုံတြွေဖစ်ပါတယ်။ အစွန်းရောက်အမျိုးသားရေးသမားတွေရဲ့ အန္တရာယ်ဟာ ဘယ်လောက်ထိ ဆုံးရှူံးစေနိုင်တယ်ဆိုတာ ပုံတွေ မြင်မြင်ချင်း သတိရကြမှာဖြစ်တယ်။ လွတ်လပ်ရေးခေါင်းဆောင်ကြီးတွေကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး တရားရုံးတွင် ကျေကျေနပ်နပ် သွားဖြဲ ရယ်မောနိုင်ရက်လောက်အောင် အမိုက်ရူးရူးတယ်။ ခပ်ရှင်းရှင်း ပြောရရင် မျိုးချစ်ဝါဒီတွေဟာ အစွန်းရောက်စိတ္တဇရောဂါသည်တွေပါပဲ။ ဒီလိုအုပ်စုတွေဟာ အများအားဖြင့် စရိုက်အသွင် ဆင်တူကြတယ်။ 

အိန္ဒိယလွတ်လပ်ရေးဖခင်ကြီး မဟတ္တမဂန္ဒီကို လုပ်ကြံခဲ့သူ နာတူရာမ်ဂုတ်ဆေး (Naturam Godse) ဟာ အိန္ဒိယရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ အမျိုးသားမျိုးချစ်အဖွဲ့အစည်း RSS (Rashtriya Swayamsevak Sangh) ရဲ့ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပါတယ်။ Hindu Mahasabha ရဲ့ အဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်တယ်။ Hindu Rastra Dal ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့တယ်။ ဘာသာပေါင်းစုံ၊ လူမျိုးပေါင်းစုံ နေထိုင်တဲ့အိန္ဒိယကို မဟာဟိန္ဒူလူမျိုးကြီးဝါဒ Hinduvta ကို ပုံသွင်းချင်သူဖြစ်တယ်။ အိန္ဒိယမှ ပါကိစ္စတန်နိုင်ငံ ခွဲထွက်ရေးမှာ ဂန္ဒီရဲ့ ကူညီထောက်ပံ့မှုပါတယ်လို့ မနာလိုဖြစ်ကာ ၁၉၄၈ ခု ဇန္နဝါရီလ ၃၀ ရက် ဘာသာပေါင်းစုံ ဆုတောင်းပွဲတစ်ခုမှာ လွတ်လပ်ရေးမော်ကွန်း မဟတ္တမဂန္ဒီကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခြင်းဖြစ်တယ်။ ၁၉၄၉ ခု နိုဝင်ဘာလ (၁၅) ရက်တွင် နာတူရာမ်ဂုတ်ဆေးကို ကြိုးပေးစီရင်ခဲ့တယ်။ ဒီလောက်တောင် ကမ်းကုန်ရက်စက်ခဲ့ပေမဲ့ ယနေ့ထိ အမျိုးသားရေးသမားအုပ်စုတွေက သူ့ကို ဟီရိုး လို့ သတ်မှတ်နေဆဲ။ 

အဲလိုပဲ ဗမာပြည်က လွတ်လပ်ရေးခေါင်းဆောင်တွေကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သူကလည်း မျိုးချစ်ဝါဒီ ဂဠုန်ဦးစော ဖြစ်တယ်။ ဦးစောနှင့်အပေါင်းအပါ (၉) ယောက်က မြန်မာ့အနာဂတ် လင်းရောင်ကိုပါ ပျက်စီးကာ အမှောက်နက်တွင်း ပို့ဆောင်ပေးခဲ့တယ်။ 

ဂဠုန်ဦးစောကလည်း ပြင်းထန်တဲ့ အမျိုးသားရေးဝါဒီတစ်ဦးဖြစ်တယ်။ ဝံသာနုကောင်စီရဲ့ အတွင်းရေးမှူးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။ မျိုးချစ်ပါတီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့တယ်။ မျိုးစောင့်ဥပဒေ  “ဗုဒ္ဓဘာသာ ဗမာအမျိုးသမီးများ ထိမ်းမြှားလက်ထပ်ခြင်းဥပဒေ” ကို ပထမဆုံး စတင်ခဲ့သူဖြစ်တယ်။ မဟာဗမာ အဖွဲ့အစည်း (ဝါ) မဟာဗမာဂိုဏ်းကို ဖွဲ့စည်းသူလည်းဖြစ်တယ်။ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး အငြိုးအတေးနဲ့ နိုင်ငံရေး သဘောထားကွဲလွဲမှုကြောင့် ၁၉၄၇ ဇူလိုင်လ ၁၉ ရက် အတွင်းရုံးအစည်းအဝေးတစ်ခုတွင် လွတ်လပ်ရေးခေါင်းဆောင်များကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့တယ်။ 

၁၉၄၈ ခု မေလ (၈) ရက်တွင် ကြိုးပေးစီရင်ခြင်းခံခဲ့ရတယ်။ ဂဠုန်ဦးစောကိုလည်း ဗမာပြည်က ၉၆၉ မဘသတွေက ဟီရိုး လို့သတ်မှတ်နေဆဲပါပဲ။ 

အစွန်းရောက်အမျိုးသားဝါဒီတွေကို ထောက်ခံနေသရွေ့ အဲဒီတိုင်းပြည်ဟာ အေးချမ်းမှာ မဟုတ်ဘူး။ ပြည်တွင်း ပဋ္ဋိပက္ခတွေ၊ အာဏာရှင်စနစ်တွေ ကင်းစင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ 

အစွန်းရောက်အမျိုးသားရေးသမားများကို ဆန့်ကျင်ကြ၊

လူသားဝါဒကို ကျင့်သုံးကြ၊

အရေးတော်ပုံအောင်ရမည်။

-လူထုဝဏ္ဏ

(၅-၈-၂၀၂၂)

တရုတ်-ဗမာ အရေးအခင်း

 

တရုတ်ဗမာအရေးအခင်း

- San Nyo Aung (RIT)

တရုတ်-ဗမာ အရေးအခင်းသည် မဆလခေတ် ၁၉၆၇ ခုတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။ ထိုစဉ်က စာရေးသူ မိမိအသက််က-၁၆နှစ်။ ၁၀တန်းဖြေဆိုရန် အသဲအသန် ကျိုးစားနေရသောကာလ။ ခေါင်းကပူနေရတဲ့အထဲ စိတ်ကလည်း ပူနေရသေးသည်။ မြင်ရ၊ ကြားရတာတွေကလည်း စိတ်လက်မသက်သာ။ ထမင်းပင် ဝလင်အောင်မစားရသည့်ကာလ။ ထမင်းတလှည့် ခေါက်ဆွဲတလှည့်။ တစ်ခါတစ်ရံ ချာပါတီကလေးကို ကြားညှပ်၍ သုံးဆောင်ရပါသေးသည်။

အကြောင်းမူကား ၁၉၆၆ ခုက ရာသီဉတုဖောက်ပြန်၍ မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံး စပါးအထွက်နည်းခဲ့သော်လည်း၊ အစိုးရက ပြည်ပသို့ ဆန်တင်ပို့မှုမရှော့ခဲ့သည့်အတွက် ပြည်တွင်း၌ ဆန်ပြတ်လပ်ခဲ့ပါသည်။ အစိုးရက ပုံမှန်ပေးနေသည့် ဆန်ခွဲတမ်းကိုလည်း ထက်ဝက်မျှလျှော့ချလိုက်ရသည်။

ထို့ကြောင့် ဆင်းရဲသားတွေက ဆန်နဲ့ ပြောင်းကိုရော၍ စားကြရပါသည်။ ဒီထက်ဆင်းရဲသူက လူးနဲ့.ဆတ်ကိုသာ စားကြရသည်။ ဘာမှမရှိသူတွေက တောထဲမှ ကြွေးဉတွေကို တူး၍စားကြရပါသည်။

ဆန်ရှားမှုကို အကြောင်းပြု၍ စစ်တွေတွင် ဆန်လုပွဲကြီးဖြစ်လိုက်သည်။၁၉၆၇ ခု၊ ဩဂုတ်လ ( ၁၁ )ရက်နေ့တွင် စစ်တွေလူထုမှ နိုင်ငံတော်သို့ ဆန်ပေးပါရန် တောင်းဆိုကြပါသည်။ မပေးသဖြင့် ၁၃-၈-၁၉၆၇ နေ့တွင် ပြည်ပသို့တင်ပို့မည့် ဆန်များအား အတင်းဝင်၍လုကြရာစစ်တပ်က ပစ်ခတ်နှိမ်နင်းသဖြင့် လူ ၂၀၀ကျော် ၃၀၀ခန့် သေခဲ့ပါသည်။ သတင်းစာတွေထဲမတော့ ( ၂၄ )ဦး ကွယ်လွန်ဟု ဖော်ပြပါရှိပါသည်။

မြွေပူရာကင်းမှောင့်အနေဖြင့် သမိုင်းဝင် တရုတ်-ဗမာ အရေးအခင်းကြီးမှာ ၂၆-၆-၁၉၆၇ ၌ စတင်၍ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါသည်။

၁၉၅၄ ခု တရုတ်ဝန်ကြီးချုပ် ချူအင်လိုင်း မြန်မာပြည်သို့ချစ်ကြည်ရေးလာရောက်စဉ်က မြန်မာပြည်မှ တရုတ်အမျိုးသားများအနေဖြင့် ကွန်မြူနစ်ပါတီ မထူထောင်ကြရန် အမှာစကားပြောကြားဘူးပါသည်။

သို့ရာတွင်

၁။ ၁၉၆၄ ခု ပြည်သူပိုင်သိမ်းစဉ် တရုတ်အမျိုးသားပိုင်ဆိုင်ခန်းပေါင်း ၆၇၀၀ကျော် ပါဝင်သွားခြင်း။

၂။ ဗီယက်နန်စစ်ပွဲတွင် တရုတ်က ဗီယက်နန်ဘက်မှ ဝင်တိုက်ပေးသော်လည်း မြန်မာက၊ ဗီယက်နန်ကို၊ မထောက်ခံခြင်း။

၃။ မြန်မာ-အိန္ဒိယ နယ်ခြားတွင် မီဇိုသူပုန်များအား တရုတ်မှစစ်သင်တန်းပေးလို၍ တောင်းဆိုခြင်းအား မလိုက်ရောခဲ့ခြင်း။

၄။ တရုတ်ကျောင်းပေါင်း( ၂၅၀ )ကျော်ကို ပြည်သူပိုင်ပြုလိုက်ခြင်း။

၅။ မြန်မာတိုင်းရင်းသား မဟုတ်သော တရုတ်ကျောင်းဆရာများကို အလုပ်ဖြုတ်ပြစ်ခြင်း။

အစရှိသေ ာကိစ္စများကြောင့် သဘောထားတစ်မျိုးပြောင်းလာပါသည်။ ထိုအချိန်က တရုတ်ပြည်တွင်လည်း ယဉ်ကျေးမှု တော်လှန်ရေးကြီးက အရှိန်အဟုန်ပြင်းနေသဖြင့် မြန်မာပြည်တွင်လည်း ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကို အားပေးကြရန်နှင့် ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီအားထောက်ခံကူညီရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပါတော့သည်။

အဆိုပါကိစ္စသည် တရုတ်သံရုံးမှတဆင့် ပင်လယ်ရပ်ခြား တရုတ်အမျိုးသားများအပြင် အထူးသဖြင့်တရုတ် စာသင်ကျောင်းများ၌ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးနှင့် မော်စီတုန်း၏ အတွေးအခေါ်များကို ဖြန့်ဝေပါတော့သည်။

ပြည်သူပိုင်သိမ်းထားသော တရုတ်ကျောင်းများတွင် မြန်မာကျောင်းများနည်းတူ စည်းကမ်းကို တသမတ်တည်း ချမှတ်ထားရာ ကျောင်းနံရံများတွင် မော်စီတုန်းပုံအား ချိတ်ဆွဲခြင်း၊ မော်စီတုန်းပုံပါ ရင်ထိုးများအား တတ်ဆင်၍ကျောင်းတက်ခြင်း၊    မော်စီတုန်းအတွေးအခေါ်များကို ရေးသားထားသည့် စာအုပ်နီကလေးများကို လက်ဝယ်ထားရှိခြင်းအစရှိသည်တို့အား မပြုလုပ်ရန် ကန့်သတ်ထားပါသည်။

သို့သော်လည်း ၂၂-၆-၁၉၆၇ နေ့တွင် တရုတ်အမျိုးသမီး အလယ်တန်းကျောင်းမှစတင်၍ အဆိုပါ စည်းကမ်းအား ဖောက်ဖျက်ပြီး မော်စီတုန်းပုံရင်ထိုးများကို တတ်ဆင်ခြင်း၊ စာအုပ်နီများကို ကျောင်းသို့ ယူဆောင်လာခြင်းများ ပြုခဲ့သဖြင့် ဆရာ/ဆရာမများက တားဆီးရာမှ စတင်ပြီး ပြဿနာဖြစ်ကြပါသည်။

ထိုပြဿနာသည် အခြားသော တရုတ်ကျောင်းများဖြစ်သည့် နန်ယန်နှင့် ဝှာကျုံးကျောင်းများသို့ပါ ကူးစက်ပျံ့နှံ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင်ရဲနှင့် ကျောင်းများ ထိပ်တိုက်တွေ့သည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိလာပါတော့သည်။

ထိုကိစ္စ၌ တရုတ်နီသံရုံးနှင့် ဆင်ဝှာသတင်းထောက် ယူမင်းရှန်တို့ကလည်း မီးလောင်ရာလေပင့်လိုက်၍ လုပ်နေခဲ့သဖြင့် အမှိုက်စ၍ပြဿဒ်ကို မီးလောင်ပါတော့သည်။

ထိုအချိန်တွင် ဘယ်ကစ၍လွှင့်မှန်းမသိသော ကောလဟာလသတင်းတစ်ပုဒ်က တောမီးပမာ ဝုန်းကနဲပျံ့နှံ့လာပါသည်။ တရုတ်ကျောင်းသား ၂ ယောက်က မြန်မာအမျိုးသမီးဆရာမကလေးတစ်ဦးကို မုဒိန်းကျင့်ပြီးနောက် သတ်ပစ်လိုက်သည်ဟု ဆိုပါသည်။

ထိုသတင်းကြောင့် သွေးဆူနေသော မြန်မာများ၊ သမိုင်းချည်စက်နှင့် အုတ်ကျင်းဂုံနီစက်ရုံမှ အလုပ်သမားများ၊ ကြည့်မြင်တိုင်တစ်ဘက်ကမ်းမှ မြန်မာရွာများက လူတွေစုပေါင်းပြီး ၂၆-၆-၁၉၆၇ နေ့တွင် တရုတ်သံရုံး-ကောင်စစ်ဝန်ရုံး-တရုတ်လေကြောင်းရုံး-ဆင်ဝှာသတင်းဌာနရုံး-တရုတ်ပိုင်ကလပ်များကို တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီးသည့်အပြင် တရုပ်အမျိုးသားပိုင်ဆိုင်ခန်းနှင့်နေအိမ်များပါမကျန် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်း၊ သတ်ဖြတ်ခြင်းအထိ လုပ်လာကြပါသည်။

ထိုကဲ့သို့ မင်းမဲ့စရိုက်ဆန်ဆန် သောင်းကျန်းနေခြင်းအား ရဲနှင့် စစ်တပ်က တားဆီးခြင်းမရှိဟု သိရှိရပါသည်။

ထိုလူအုပ်မှ တရုတ်မြင်ရင် အကုန်လိုက်သတ်နေသဖြင့် မြန်မာအများစုက ခင်ရာမင်ရာ မိတ်ဆွေတရုတ်များကို မိမိတို့အိမ်၌ ဖွက်၍ထားပေးကြပါသည်။ တစ်ချို့သော လမ်းများက လမ်းထိပ်တွင် လမ်း၌ (တရုတ်မရှိပါ) ဟူသော ဆိုင်းဘုတ်အားရေးသား၍ မိမိတို့လမ်း၏ လုံခြုံရေးကိုဆောင်ရွက်ကြရပါသည်။

၂၈-၆-၁၉၆၇ နေ့တွင် တရုတ်ကျွမ်းကျင်သူ နည်းပညာရှင် မစ္စတာလျူယီ အသတ်ခံရပါသည်။ သံရုံးဝန်ထမ်းတစ်ချို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရကြပါသည်။ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုလုံး၌ တရုတ်လူမျိူး( ၃၁ )ဦး အသတ်ခံရသည်ဟု ထုတ်ပြန်ပါသည်။ တရုတ်သတင်းထောက်တွေကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးပြီး မြန်မာ/တရုတ်ကွန်မြူနစ်များကို ရှာဖွေဖမ်းဆီးဖော်ထုတ်၍ ထောင်ချလိုက်ပါသည်။

တရုတ်လူမျိုးများ အထူးကြောက်လန့်သွားသဖြင့် လူငါးသောင်းခန့် မကာအိုသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားကြပြန်ပါသည်။

ထိုဖြစ်ရပ်ကြောင့် တရုတ်သံအမတ်ကြီးအား သူ့နိုင်ငံသို့ပြန်ခေါ်လိုက်ပါသည်။ တရုတ်ပြည်မြန်မာသံရုံးရှေ့တွင်လည်း တရုတ်လူမျိုး. ၂သိန်းခန့်က ဆန္ဒပြခဲ့ပြန်သည်။ တရုတ်နှင့်သဘောတူညီထားသေ ာစီးပွားရေးအကူအညီအားလုံးကို ယာယီရပ်ဆိုင်းခြင်းခံရပါသည်။ သံတမန်အဆက်အသွယ် မရပ်ဆိုင်းသော်လည်း ဆက်သွယ်မှုမရှိသလောက် ကင်းကွာသွားပါတော့သည်။ ပီကင်းအသံမှနေ၍ နေ့စဉ် ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းမကောင်းကြောင်း ရက်စက်ကြောင်းဖြင့်လပေါင်းများစွာ အသံလွှင့်ပါသည်။ အသံလွှင့်သူမှာ ပုသိမ်မြို့သူဖြစ်သဖြင့် သူ့အား ပုသိမ်သူ မိအာကျယ်ဟူ၍ သတင်းစာတွေက ရေးသားကြပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံကလည်းအားကျမခံ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ ပါတီယူနစ်မှ ဦးစီးပြီး  မော်စီတုန်းဆန့်ကြင်ရေး ဆန္ဒပြပြွများကို ပြုကြပါတော့သည်။

ထိုအခါ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီသည်၊ မြန်မာကွန်မြူနစ်ပါတီအား အထောက်အပံ့ပေးရန်ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြပီးနောက် ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင်မြန်မာပြည် အရှေ့မြောက်ဒေသ၌ ဗကပ အခြေစိုက်စခန်းတခုကို တရုတ်က တည်ထောင်ပေးပြီး လူအား-ငွေအား-နည်းပညာ-ရိက္ခာ-ဆေးဝါးမှအစ ပံ့ပိုးပေးသည့်အပြင် တိုက်ပွဲများတွင်လည်း လူအင်အားထောင်ဂဏန်းရှိသည့် တရုတ်အပျော်တမ်းတပ်မတော်မှ ဝင်ရောက်၍ တိုက်ခိုက်ပေးခဲ့ပါသည်။

အသေခံ၍ အတင်းတက်ပီး တိုက်ခိုက်တတ်သော ထိုတရုတ်စစ်သားများကို လူလှိုင်းစစ်ဆင်ရေးဟု ထိုစဉ်က ပြောစမှတ်ပြုခဲ့ကြသည်။

၁၉၆၇ ခုကစခဲ့သော တရုတ်-ဗမာ အရေးအခင်းကြောင့် မခိုင်မာသည့် ဆက်ဆံရေးသည် ၁၉၇၀ ခုနှစ်ကြမှသာ ပြန်လည်၍ ပုံမှန်ဖြစ်လာပါတော့သည်။

ပြည်ထဲအရေး ပေါက်နှင့်ကျေးတိမ်တောင်သဖွယ် မင်းရေးကြွယ်လှပါတော့သည်။

#winhlaingoo

လမ်းစဉ်ဟောင်းကနေ ရုန်းထွက်သင့်ပြီ

 လမ်းစဉ်ဟောင်းကနေ ရုန်းထွက်သင့်ပြီ

-------------------------------

- ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်းမှာ မတော်မတည့် တစ်ခုခုဖြစ်ပေါ်လာရင် မွတ်စလင်တွေကို အပြစ်ပုံချတာက အဆန်းမဟုတ်ပါဘူး။ ဖြစ်ရိုးမြဲလမ်းစဉ်တစ်ခုအနေနဲ့ လူတိုင်းသိကြပါတယ်။ ပြသနာရဲ့ အခြေအမြစ်မရှာဘဲ အာဏာပိုင်တွေ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ဒေသခံလူနည်းစုမွတ်စလင်တွေကို လူမဆန္စြာ ချေမွုန်းဖို့ အသင့်ဖြစ်ကြတော့တယ်။

မျိုးယုတ်အုပ်စုအချို့ကလည်း အလုပ်ရသွားပြီပေါ့။ ခြေစုံပစ် အလုပ်ခွင်ဆင်းပြီးတော့ အမုန်းတရားတွေ ဖင်ပိတ်ဟောကြကုန်တယ်။ ဒီလိုမျိုး မဆင်မခြင် သွေးတိုးတိုင်း လိုက္ကျပခဲ့တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကြောင့်တို့ရခိုင်ပြည်နယ်ဟာ ပဋိပက္ခကြီးတွေနဲ့ အကြိမ်ကြိမ်ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်။ အေးအေးချမ်းချမ်း နေထိုင်လာကြတဲ့ လူမျိုးစုနှစ်စုကြား သဟဇာတဖျက်ပျောက်သွားပြီတော့ တသီးတျခား ဖြစ်ခဲ့ရတယ်။ အမွိုက်ကနေ ပြဿဒ်ကြီး မီးလောင်သွားတာပေါ့။ အဲ့ဒီလို ရေှးဖြစ်တွေကို လေးလေးနက်နက် စဉ်းစားလို့ နောင်လာမယ့် ပြဿနာတွေကို ဆင်ဆင်ခြင်ခြင်ကိုင်တွယ်သင့်တယ်။ လမ်းစဉ်ဟောင်းကနေ ရုန်းထွက်သင့်တယ်။

- ယခုလည်း လူမျိုးစုနှစ်စုအကြား ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး ရောင်နီစပြုလာချိန်တွင် မတော်မတည့်လုပ်ရပ်တစ်ခု ကြားနေရတယ်။ ပညာရေးဝန်ထမ်း ဆရာကြီးတစ်ဦးနဲ့ ဆရာမ တစ်ဦး ပျောက်နေတဲ့ သတင်းပေါ့။ စိတ်မကောင်းဖြစ်လိုက်ရတာ။ မကောင်းတဲ့ လုပ်ရပ်တစ်ခုကိုဘယ်သူပဲလုပ်လုပ်၊ ဘယ်လူမျိုးပဲ လုပ်လုပ် မကောင်းတာပဲ။ အမှန်တကယ် အပြစ်ရိှတဲ့ သူတွေကိုပဲ ဖော်ထုတ်အပြစ်ပေးသင့်ပါတယ်။ ဒါက မှန်ကန်တဲ့ဓမ္မလမ်းကြောင်းပါပဲ။

- အခုထွက်နေတဲ့သတင်းဟာ ဘယ်သူဘယ်ဝါရဲ့ လက်ချက်လဲဆိုတာ သေသေချာချာ မသိဘဲ မွတ်စလင်တွေနေတဲ့ ဒေသဖြစ်နေတဲ့အတွက်ကြောင့်မလို့ မွတ်စလင် ရွာသူရွာသားတွေကို ညှဉ်းပမ်းနိှပ်စက်မယ်ဆိုရင် ယုတ္တိရိှပါမလား။ ပုံမှာ တွေ့နေရသလို ဓား၊ တုတ်၊ လက်နက်တွေနဲ့ ရေှးရိုးလမ်းစဉ်အတိုင်း စစ်ပွဲဆင်နွွဲသလို တိုက်ရေးပြရင် မီးကိုတမင်သက်သက် ကြီးအောင် လေမွုတ်ရာ ရောက်တယ်။

- ယနေ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ လူမျိုးတိုင်းဘာသာတိုင်း အဓမ္မကို လက်နက်နဲ့ မောင်းထုတ်နေတဲ့ကာလဖြစ်တယ်။ နေရာတိုင်းလိုလိုမှာ လက်နက်ကိုင်တွေနဲ့ မကင်းပါဘူး။ ဘောမဒလန်တွေလည်း မနည်းပါဘူး။ ကြားကနေ စားဝတ်နေရေး အကြောင်းပြပြီး ဓားမြထတာလည်း ရိှနေအုံးမယ်။ ဒါကေတာ့ လူမျိုးရယ်၊ ဘာသာရယ်လို့ သီခြားမရိှဘူး။ အသိုင်းအဝိုင်းတိုင်းမှာ ရိှတာပဲ။

- ဒါနဲ့ ဒီလုပ်ရပ်ဟာ ဘယ်သူဘယ်ဝါရဲ့ လက္ခ်လဲဆိုတာ ပထမဆုံး ဖော်ထုတ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ရခိုင်အဖွဲ့လား၊ ရိုဟင်ဂျာအဖွဲ့လား၊ ဓားပြအဖွဲ့လား၊ အချင်းချင် ရန်ငြိုးကြောင့်လား၊ လူမျိုးစုအကြား သဟဇာတပျက်အောင် မလိုမုန်းထားသူတွေက တမင်လုပ်ကြံလိုက်တာလား စသည်ဖြင့်ပေါ့။ ပြီးမှ အမှန်တကယ် အပြစ်ရိှသူတွေကို ထိထိရောက်ရောက် အေရးယူရမွာပါ။ ဒီတိုင်း ဘုမသိဘမသိ အပြစ်မဲ့ပြည်သူတွေကိုမတရားဖိနိှပ် နိှပ်စက်ခြင်းကား ရေှးကပြုမှားခဲ့တဲ့ မဟာအမှားကြီးတွေကို ထပ္မံ မှားမိချေကုန်မှာပဲလေ။

- အမွိုက်ကအစ ပြဿဒ်ကြီး မီးမလောင်ရအောင် စိတ်အေးအေးနဲ့ ဆင်ဆင်ခြင်ခြင် ကိုင်တွယ်ကြပါ။ အားလုံးပူးပူးပေါင်းပေါင်း ဖြစ်ရပ်မှန်ကို ဖော်ထုတ်ကြပါ။ နားယောင်သတင်းတွေကို ယုံကြည်ခြင်းမှ ရေှာင်ကြဉ်ပါ။ ရေှးကနေ ကျင့်သုံးလာခဲ့တဲ့ လမ်းစဉ်ဆိုးတွေမှ ရုန်းထွက်ကြပါ။  "အပြစ်ရိှသူသာ ပြစ်ဒဏ်နဲ့ သင့်တော်သတဲ့။"

- နတ်မျက်စိ

(၁၉-၆-၂၀၂၂)

Arakan စကားလုံး ဖြစ်ပေါ်လာပုံ

 

Arakan စကားလုံး ဖြစ်ပေါ်လာပုံ 

Arakan စကားလုံးကို သမိုင်းဆရာတွေက မွတ်စလင်နဲ့ မငြိအောင် ဆင်းသက်လာပုံ အမျိုးမျိုး ဖော်ပြကြတယ်။

- တစ်ချို့က "ငွေ" ထွက်သောပြည် အာဂျာ "Argyre" မှ " Arakan" ဖြစ်လာတာလို့ ဖော်ပြကြတယ်။ (တိုလမီက သင်္ဘောသားတွေဆီက ကြားသလို မှတ်တာတဲ့။ လေသံပျက်လည်း ဖြစ်နိုင်တယ်တဲ့။ အဲ့ဒီခေတ် အာရကန်မှာ ငွေတွင်းဆိုတာ မရှိခဲ့ဖူးတဲ့။ Arthur Purves Phayre က History of Burma မှာ သုံးသပ်ထားတယ်။)

- ပေါ်တူဂီတို့ရဲ့ မှတ်တမ်းမှာတော့ Arracao လို့တွေ့ရတယ်။

- လက်တင် ပထဝီဝင် (၁၅၉၇) ခု Peta Vino က Aracan လို႔ ဖေ်ာပြတယ္။ 

- Friar Manrique ကလည်း Aracan လို႔ ဖေ်ာပြတယ္။ 

ဒါပေမဲ့ Arakan ဆိုတာ တိုက်ရိုက် အာရဗီစကားလုံးနဲ့ ပါရှင်စကားလုံးလည်း ဖြစ်တာကို ဖော်ပြဖို့ လက်နှေးကြတယ်။

- Ibn Batuta ရဲ့ အဆိုအရ Al-Rukn မှ Arakan ဖြစ်လာကိုပေါ့။ 

- Relph Fitch (1586) ကေတာ့ Rocon လို႔ ဖေ်ာပြတယ်။ 

- Francis Buchanam ကေတာ့ Reng, Roang, Rossawn, Russawn, Rung လို႔ အကွဲကွဲ ဖော္ပြထားတယ်။ 

- Abdul Karim က Al-Rekan မှ Arakan ဖြစ်လာတယ်လို့ ဆိုတယ်။ (Rekan ကနေ Rohang ပေါ့)

- Tripura Chronicle Rajmala မွာ Roshang လို႔ ဖော်ပြတယ်။ 

- Dr. Habib Siddique ကတော့ မူလ နာမည် Rohang မှ Arakan ဖြစ်လာတယ်လို့ ဆိုတယ်။ (Rohang ကို အာရဗီပုံစံနဲ့ Al- Rohang ခေါ်တာကနေ ဖြစ်လာတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။)

- အာရကန်နန်းတွင်းစာဆိုတော် အာလဝါလ်နဲ့ မဂံ တို့ကတော့ သူတို့ရဲ့ လင်္ကာရှည်တွေမှာ အာရကန်ရဲ့ နာမည်ကို Roshango Des လို့ ဖော်ပြထားတယ်။

- ဝေသာလီခေတ်က အနန္တစန္ဒြာကျောက်စာမှာလည်း ဒီပြည်ကို Arakandesa လို့ ဖော်ပြထားတယ်။

တို့ပြည်က တစ်ချို့မျိုးချစ်သမိုင်းဆရာတွေက အာရဗီစကားနဲ့ မငြိစေချင်ဘူးလေ။ အိစ္စလာမ်ဘာသာ ထွန်းကားခဲ့တာကို လူတွေသိသွားမှာစိုးလို့ ဖြစ်မယ်။ ၂၀၁၁ တုန်းကဆိုရင် အာရကန် နာမည်ကို အလွဲသုံးစားနေကြောင်း ကန့်ကွက်ပွဲတွေတောင် လုပ်သေးတယ်။ 😁😂😅

ဒီ ၁၈၈၈ ခု၊ နိုဝင်ဘာလ ၃ ရက် ရက်စွဲပါ အမိန့်စာမှာကြည့်ပါ။

အိစ္စလာမ်ဘာသာဝင် တစ်ဦးရဲ့ နာမည်- မိုဟာမတ်အာရက်ခန် (Mohammed Arakan)

-RohangKing

(15-6-2022)

ပုံ- အင်တာနက်

မြန်မာ့သမိုင်းကို ကယ်တင်ခဲ့သူ

 

မြန်မာ့သမိုင်းကို ကယ်တင်ခဲ့သူ

ဒေါ်မော်နီကာမြမောင်သည် ရန်ကုန်ရှိ ဗြိတိသျှကောင်စီတွင် ၃၈ နှစ်ကြာ အမှုထမ်းခဲ့ပြီး ၁၉၇၉ တွင် MBE ဆုတံဆိပ် ချီးမြှင့်ခံရသည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် အသက် ၉၁ နှစ် အရွယ်တွင် ကွယ်လွန်သည်။

ရန်ကုန်မှာရှိတဲ့ ဗြိတိသျှကောင်စီ စာကြည့်တိုက်ဟာ မြန်မာ့သမိုင်းနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အထင်ကရ အစိုးရစာကြည့်တိုက် ဖြစ်ပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် အဲ့ဒီစာကြည့်တိုက်မှာ သူမတူအောင် စုဆောင်းထားတဲ့ စာအုပ်စာတမ်းတွေကို အခုလို ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက် ထားနိုင်တဲ့အပေါ် အမျိုးသမီး တယောက်ကို ကျေးဇူး အထူး တင်ရပါလိမ့်မယ်။

ဒေါ်မော်နီကာမြမောင် တယောက် မြန်မာဝတ်လုံတော်ရ ဦးပါစီမြမောင်ရဲ့ အင်္ဂလိပ်ဇနီးသည် အဖြစ်နဲ့ ၁၉၃၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလမှာ ရန်ကုန်မြို့ကို ပထမဆုံး ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ ဦးပါစီမြမောင်ဟာ တရားသူကြီး တယောက်ရဲ့ သားဖြစ်ပြီး ကိန်းဘရစ်ခ်ျ (Cambridge) တက္ကသိုလ်၊ စိန့်ဂျွန်းကောလိပ် (St. John’s College) ကနေ ဘွဲ့ရခဲ့သူပါ။

ဗြိတိသျှကောင်စီ စာကြည့်တိုက်ကို ၁၉၄၇ ခုနှစ်မှာ စတင် ဖွင့်လှစ်တဲ့ အခါ “အန်တီမော်နီကာ” လို့ အများက ချစ်စနိုးနဲ့ ခေါ်ကြတဲ့ ဒေါ်မော်နီကာမြမောင်က အားလပ်ချိန်မှာ ဝိုင်းကူတာတွေ စလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အာဏာရှင်ဟောင်း ဗိုလ်ချုပ်ကြီး နေဝင်းက ၁၉၆၂ အာဏာ သိမ်းတဲ့အခါမှာတော့ သူ့ရဲ့တပ်ဖွဲ့တွေက အဲ့ဒီစာကြည့်တိုက်ကို သိမ်းယူဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး စာကြည့်တိုက် ပိတ်ဖို့နဲ့ စာအုပ်တွေ ရောင်းထုတ်ပစ်ဖို့ကိုပါ အမိန့်ပေးခဲ့ပါတယ်။

ထက်မြက်ပြီး ပါးရည်နပ်ရည် ရှိလှတဲ့ အန်တီမော်နီကာ ကတော့ မြန်မာ့သမိုင်း စာအုပ်ရှည် အုပ် ၅၀၀ ကို အလျှင်အမြန်ပဲ ဝှက်လိုက်ပါတယ်။ ဖျက်ဆီးခံရမယ့် ဘေးက လွတ်အောင် စာအုပ်တွေကို ဗြိတိသျှသံရုံးထဲက စားပွဲတွေအောက်မှာနဲ့ လျှို့ဝှက်အခန်းငယ်လေးတွေထဲမှာ ဝှက်ထားလိုက်ပါတယ်။ အဲ့ဒီနောက်မှာတော့ တရားဝင် ပြန် ဖွင့်ခွင့်ရတဲ့ ၁၉၇၃ ခုနှစ် အထိ စာကြည့်တိုက်ကို တိတ်တဆိတ် ဆက်လက် လည်ပတ်ခဲ့ပါတယ်။

“သူဟာ သိပ်ကို တက်တက်ကြွကြွ ရှိပြီး စံနမူနာယူသင့်တဲ့ အံ့သြ ချီးမွမ်းဖွယ်ရာ အမျိုးသမီး တယောက်ပါ” လို့ စာကြည့်တိုက်ရဲ့ လက်ရှိ သတင်းပြန်ကြားရေး မန်နေဂျာ ဒေါ်မိုးမိုးစိုးက ကျနော့်ကို ပြောပြပါတယ်။

“သူက မြန်မာပြည်နဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေကို ချစ်တယ်၊ ပြီးတော့ မြန်မာပြည်ဟာ သူ့အိမ်လို့ အမြဲတမ်း ယူဆထားသူ ဖြစ်တယ်။ အလုပ်က အငြိမ်းစားယူပြီး နောက်ပိုင်းမှာတောင်မှပဲ ဒီမှာ အချိန်ပိုင်း ဆက်လုပ်သွားသေးတယ်” လို့လည်း သူက ဆိုပါတယ်။

အန်တီမော်နီကာရဲ့ ရဲရင့်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကြောင့်ပဲ ဘယ်လိုမှ အစားထိုးလို့ မရနိုင်တော့တဲ့ ဥပမာ – မြန်မာပြည် အတိတ်နှင့် ပစ္စုပ္ပန် – ဘားမင်းအင်ပိုင်ယာတွင် မှီတင်းနေထိုင်သူတယောက်၏ နေ့စဉ်မှတ်တမ်း (Burma Past and Present, Journal of a Residence in the Burmham Empire နဲ့ အဓိကချင်းလူမျိုးစု၏ စီးပွားရေး (The Economics of the Central Chin Tribe) စာအုပ်မျိုးတွေ စာကြည့်တိုက်မှာ ကနေ့ထိ ရှိနေပြီး ပညာရှင်တွေ လက်လှမ်းမီနေတာပါ။

အန်တီမော်တီကာရဲ့ သံမဏိစိတ်ဓာတ်နဲ့ ဆောင်ရွက်မှုမျိုးကို သူ့လို ဗြိတိသျှတွေ ထူထပ်လှတဲ့ ကိုလိုနီ အသိုင်းအဝိုင်းအကြား ဝိုင်းကြဉ် ခံထားရတဲ့ အချိန်မျိုးမှာ လူတိုင်း လုပ်ခဲ့တာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် သူကတော့ အဲ့ဒီအသိုင်းအဝိုင်း ရဲ့ ဟန်ဆောင်မှုတွေကို ဂရုစိုက်တယ် ဆိုရုံလေးပဲရှိပြီး သူရဲ့ မြန်မာဆွေမျိုး အသိုင်းအဝိုင်းအသစ်ထဲကို မိုက်မိုက်ကန်းကန်း ခြေစုံပစ် ဝင်ခဲ့ပါတယ်။

ပထမဆုံး ရန်ကုန်ရောက်တဲ့နေ့က မြန်မာ ပိုးထည်ဝတ်စုံဝတ်ပြီး ရွှေတိဂုံဘုရားမှာ ဝတ်ပြုနေတဲ့ ဒေါ်မောနီကာမြမောင် ဟာ သတင်းစာထဲမှာသုံးဖို့ဆိုပြီး ဓာတ်ပုံ အရိုက်ခံခဲ့ရပါတယ်။ ဒီဓာတ်ပုံက သူတို့သားရဲ့ ဇနီးရွေးချယ်မှုအပေါ် သဘော မတူတဲ့ သူ့ရဲ့ ယောက္ခတွေကို သိသိသာသာ စိတ်သက်သာရာရစေခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် အင်္ဂလိပ်လို သံတူ အစ စကားလုံးနဲ့ “မြန်မာဝတ်လုံတော်ရက လှပတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဗြိတိသျှဇနီးလောင်း ခေါ်လာ (Burmese Barrister Brings Bak Beautiful British Bride)” ဆိုပြီး နောက်တနေ့ သတင်းစာထဲပါလာတဲ့ အခါမှာတော့ မျိုးချစ်စိတ် ပြင်းထန်လှတဲ့ ဗြိတိသျှတွေ အသိုင်းအဝိုင်းကြားမှာ သူ့ကို ကဲ့ရဲ့ ပြစ်တင်စရာ ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်တွေတုန်းက ဘယ်မြန်မာမှ (အဲ့ဒီအချိန်က ယာယီနန်းရင်းဝန်ဖြစ်နေတဲ့ ဆာဂျိုးဇက်ဖ် မောင်ကြီး တောင်မှပဲ) အင်္ဂလိပ်ကလပ်တခုမှာ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခွင့် မရှိပဲကိုး။ အဲ့ဒီ စည်းကမ်းက ၁၉၁၄ ဇွန်လ ၅ ရက်မှာမွေးတဲ့ ဒေါ်မော်နီကာမြမောင် ရန်ကုန် လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ အားထားရတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တယောက် ဖြစ်မလာခင် သိပ် မကြာသေးခင်ကပဲ ထုတ်ခဲ့တာပါ။

“ရန်ကုန်မှာ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်က သံအမတ်တွေ အများကြီးရှိတာမို့ သူတို့ရဲ့ ဇနီးတွေအားလုံးကို အန်တီက အင်္ဂလိပ်စာ သင်ပေးတယ်။ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးနေဝင်းရဲ့ မြေး ၃ ယောက် ကိုတောင်မှပဲ အင်္ဂလိပ်စာ သင်ပေးခဲ့သေးတယ်” လို့ ဒေါ်မိုးမိုးစိုး က ပြောပါတယ်။

အန်တီမော်နီကာဟာ ကိုယ်ပိုင် သားသမီး မထွန်းကားခဲ့ပေမယ့် ခင်ပွန်းသည်နဲ့ တိုင်ပင်ပြီး သားသမီး မွေးစားခဲ့ပါတယ်။ ပြီးတော့ ခင်ပွန်းသည်ဆုံးတဲ့ ၁၉၈၇ ခုနှစ် အထိ ရန်ကုန်က ကျွန်းအိမ်နိမ့်လေးမှာပဲ နေထိုင် သွားခဲ့ပါတယ်။ အင်္ဂလန်ကို ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့ ပေမယ့် ခဏပဲပြန်သွားပြီး သူရဲ့ တကယ့်အိမ်အစစ်က ဘယ်မှာ ဆိုတာ သိတာမို့ မြန်မာပြည်ကို အမြန်ပြန်လာခဲ့ပါတယ်။

“၂၀၀၀ ခုနှစ်တုန်းက လန်ဒန်မှာ ကြုံရတဲ့ အဖြစ်အပျက်တခုကို ကျမ မှတ်မိနေသေးတယ်။ ထောင်စုနှစ် အခမ်းအနားတွေကို တီဗွီမှာ ကျမတို့ ကြည့်နေကြတဲ့ အချိန်ပေါ့။ အန်တီက ကျမတို့ဖက် လှည့်ပြီး ဘာဖြစ်လို့ ငါက ဒီရောက်နေတာလဲလို့ မေးပါတယ်။ လန်ဒန်မှာ သူ့ဆွေမျိုးတွေနဲ့အတူ ရှိနေတာကို မေ့နေပုံရတယ်” လို့ ဒေါ်မိုးမိုးစိုးက သူကြုံခဲ့ရတာကို ပြန်ပြောပြပါတယ်။

ဒေါ်မော်နီကာမြမောင်ဟာ ၁၉၇၉ ခုနှစ်မှာ ဗြိတိသျှအင်ပိုင်ယာ၏ အထူးချွန်ဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်များ (Member of the Most Excellent Order of the British Empire – MBE) ဆုတံဆိပ် ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရပါတယ်။ ဗြိတိသျှကောင်စီမှာ ၃၈ နှစ်ကြာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှာ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ ကွယ်လွန်ချိန်မှာ အသက် ၉၁ နှစ် ရှိပါပြီ။ မြန်မာပြည်မှာ နေခဲ့တဲ့ ဘဝတလျှောက် ဂျပန်ဗုံးကြဲတာ၊ ဂျပန်ဝင်သိမ်းတာ၊ နေအိမ် အကျယ်ချုပ်၊ ပုလိပ်ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု စတာတွေကို ကြုံတွေ့ ခဲ့ရပြီး အသက် ၉၀ အထိ စာသင်ပေးသွားခဲ့သူပါ။

“သူ့လို အင်္ဂလိပ်အမျိုးသမီးမျိုး ကျမ ဘယ်တုန်းကမှ မသိခဲ့ ဖူးပါဘူး။ သူက လူတွေကို လူသားလို မြင်တဲ့အပြင် စာအုပ်တွေကို ချစ်သူ၊ စာဖတ်တာကို ခုံမင်နှစ်သက်သူ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ဒေါ်မိုးမိုးစိုးက ထပ်ဖြည့်ပြောပါတယ်။

အခုဆိုရင် ဒေါ်မိုးမိုးစိုးတယောက် ဒဏ္ဍာရီတွင်လောက်တဲ့ သူ့ လက်ဦးဆရာရဲ့ ခြေလှမ်းအတိုင်း လှမ်းနေပြီး စာကြည့်တိုက်မှာ ထင်ရှားကျော်ကြားသူတယောက် ဖြစ်လာပါပြီ။ “အန်တီမိုး” လို့ လူသိများတဲ့ သူ့ရဲ့စီမံမှုအောက်မှာ စာကြည့်တိုက်ကလည်း အောင်မြင် တိုးတက်လာနေပါပြီ။

ဗဟုသုတနဲ့ ဘာသာရပ်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုတွေ တိုးတက်လာဖို့ အတွက် ရန်ကုန်က ဗြိတိသျှကောင်စီစာကြည့်တိုက်ကို လာကြသူတွေ တနေ့ကို ၁၂၀၀ လောက်ရှိပြီး ဒီစာကြည့်တိုက်ဟာ ဆင်ဆာအဖြတ်မခံရတဲ့ စာအုပ်စာတမ်းတွေ ရှိရာ မြန်မာပြည်ရဲ့ တခုထဲသော နေရာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

အန်တီမိုးက အငြိမ်းစားယူမယ်လို့ စဉ်းစားမိတဲ့အကြောင်း ပြောမိတယ်ဆိုရင် အနားမှာရှိတဲ့ သူ့လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် တယောက်က “ဘုရားရေ၊ ဟုတ်လို့လား။ ကျမတော့ အန်တီ အနားယူမယ် မထင်ဘူး” လို့ ဖြတ်ပြောတတ်ပါတယ်။

အန်တီမော်နီကာရဲ့ဝိညာဉ် ဆက်လက် ရှင်သန်နေဆဲ ဆိုတာကတော့ အထင်အရှားပါပဲ။

ချာလီ ကမ့်ဘဲလ်

Charlie Campbell ၏ The Woman Who Saved Burmese History ကို ဆီလျော်အောင် ပြန်ဆိုဖော်ပြသည်။

လှည်းကူးငပိချက် ဘလော့မှ