ရွိလား မရွိဘူးလား
ဒီစာတမ္းကို တင္ျပထားသူရဲ့ ေအာက္ဆုံးက မွတ္ခ်က္ကိုဖတ္ၾကည့္ဗ်ာ။
((မွတ္ခ်က္။ ။Facebook တြင္မွ်ေ၀ျခင္း ခြင့္မျပဳ။)) တဲ့။ ဒါေပမဲ့ေကာင္းလြန္းလို႕ မေနႏိုင္မထိုင္ႏိုင္ ခိုးကူးျပီးတင္လိုက္တယ္။ ေနာက္မွ ေတာင္းပန္လိုက္ေတာ့မယ္ဗ်ာ။
(တဖက္က ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသည္မွာ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ မည္သည့္အခါကမွ် မရွိေၾကာင္း၊ တဘက္မွွ ခိုး၀င္လာေသာ ဘဂၤါလီမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္းမွ ေမာင္းထုတ္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ တဘက္ကလည္း ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသည္မွာ နိုင္ငံသားမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဘဂၤလီမ်ား မဟုတ္ေၾကာင္း နွင့္ ၂ဘက္မေၾကလည္မႈမွအစ တဖက္နွင့္တဖက္ အခင္းျဖစ္ပြားကာ လူမႈျပသနာမ်ားေန႔စဥ္နွင့္အမွ် နားမဆန္႔ေအာင္ ၾကားေနရပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း မၾကားခ်င္ ျမင္လွ်က္သားဆိုသလို မိုးလင္းရ်္ သတင္းဖတ္လိုက္သည္ နွင့္တျပိဳင္နက္ ျမင္ေတြ႔ေနရပါသည္။ အေပါင္းအသင္းမ်ားနွင့္ စကားေျပာမိလွ်င္လည္း ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသည္မွာ နိုင္ငံျခားမွ ခိုး၀င္လာသူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ၾကားသိရျပန္၍ ရိုဟင္ဂ်ာအေၾကာင္းကို အမွန္တကယ္ သိခ်င္မိခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ကိုယ့္အေရးနွင့္ကိုယ္မို႔ ထိုကိစၥ မေလ့လာနိင္ခဲ့ပါ။
မေန႔တေန႔က မိမိျပဳစုေနေသာ စာတမ္းအတြက္ အြန္လိုင္းစာၾကည့္တိုက္မ်ားသို႔ ၀င္ေရာက္ ဖတ္ရႈရာမွ “Dr. Francis Buchnan, M.D” ေရးသားေသာ “ျမန္မာအင္ပါယာအတြင္း ေျပာဆိုသံုးနႈန္းေသာဘာသာစကားအခ်ိဳ့၏ ေ၀ါဟာရကို နိႈင္းယွဥ္ေလ့လာျခင္း (A Comperative Vocabulary of Some of the Languages Spoken in the Burma Empire)”ဆိုသည့္ စာတမ္းပါ ၁၇၉၉ ခုနွစ္က ပံုနွိပ္ထုပ္ေ၀ခဲ့ေသာ သုေတသနစာအုပ္ကို အေမရိကန္ နိုင္ငံဟားဗတ္ ေကာလိပ္ စာၾကည့္တိုက္တြင္ အမွတ္မထင္ ေတြ႔ခဲ့ပါသည္။ စာေပကိုစိတ္၀င္စားသူပီပီ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ဘာသာစကားမ်ား မည္သို႔ရွိသည္ကို သိလိုစိတ္ျဖင့္ ဖတ္ရႈမိရာမွ ရိုဟင္ဂ်ာနွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႔ကို ေတြ႔ရွိခဲ့ပါသည္။
ထိုစာအုပ္တြင္စာေရးဆရာမွ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ လူမ်ိဳးစုမ်ားစြာ မွီတင္းေနထိုင္ေၾကာင္း၊ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔၏ အမူအယာ၊ အေျပာအဆို၊ အေနအထိုင္မ်ားကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း ေပၚလာေစရန္ သရုပ္ေဖၚေရးသားထားပါသည္။ ထို႔ေနာက္ အေနာက္တိုင္းသားမ်ားက ဘားမား၊ ဘားမန္း စသျဖင့္ေခၚေသာ သူမ်ားက သူတို႔ကိုသူတို႔ (Myanmaw) ျမန္ေမာ ဟုေခၚေၾကာင္း၊ ပဲခူးသားတို႔က ျမန္မာကို ပုေမၼ(Pummay) ဟု ၄င္း၊ ကရယား(Karaya) (ကယားဟုထင္ပါသည္) တို႔က ျမန္မာတို႔အား ယိုး(ေယာ) (Yoo) ဟု၄င္း၊ ကူေစး(Cussay) (ကသဲဟုထင္ပါသည္) တို႔က ျမန္မာတို႔အား အေ၀ါ(Awaw)၊ေစာ( Shau)၊ ကေမာ (Kammau) (ကမန္ဟုထင္ပါသည္) ဟု၄င္း၊ ယူနန္တရုတ္တို႔က ျမန္မာတို႔အား ေလာင္မီးန္ (Laumeen)ဟု၄င္း၊ အိုင္ကိုဘတ္ (Aykobat) တို႔က အန္း၀(Anwa) ဟု၄င္း ေခၚဆိုၾကေၾကာင္း၊ အာရကန္ မ်ားကို ျမန္ေမာၾကီး (Myammaw gyee) ဟု၄င္း၊ တနသၤာရီသားတို႔ကို မူ ျမန္မာတို႔က ထား၀ယ္သား (Dawayza) နွင့္ ဘိတ္သား(Byeitza) ဟု၄င္း ေခၚဆိုၾကေၾကာင္း ေရးသားထားပါသည္။
တဖန္ ျမန္မာအင္ပါယာၾကီး၏ ေ၀ါဟာရေတြေလ့လာရသည္မွာ သူ႔အတြက္မလြယ္ကူလွေၾကာင္း၊ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးနဲ႔တမ်ိဳး ေ၀ါဟာရ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု နားလည္ရန္ မလြယ္ကူေၾကာင္း၊ ဘာသာစကားမ်ား တစ္ခုနွင့္တစ္ခု မတူကြဲျပားပံုကို ေသခ်ာစြာ သုေတသနလုပ္ ျပဳစုထားခဲ့ပါသည္။ ဘာသာစကားမ်ားအေနျဖင့္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္း အဓိက က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အသံုးျပဳေသာ ေဒသသံုးစကား ၄ခုရွိေၾကာင္း၊ ၄င္းတို႔မွာ ျမန္မာ၊ အာရကန္၊ ယိုး နွင့္ တနသၤာရီ တို႔ျဖစ္ေၾကာင္းေဖၚျပျပီး ထို ျမန္မာ၊ ရခိုင္၊ တနသၤာရီ နဲ႔ေယာ စကားအသံုးအနႈန္းမ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း နိႈင္းယွဥ္ေဖၚျပထားပါသည္။ထိုအထဲမွ အခ်ိဳ႔မွာ
English Myanmaw Yakain Tanayntharee Yo
Star Kyee Kyay Kay
Water Yae Ree Rae
Child Loogalay Looshee
Stand Ta Mateinay Mateenahay
Kill That Sot Asatu တို႔ျဖစ္ပါသည္။
ထို႔ေနာက္တြင္ (ေအာက္ပါတို႔မွာ စာေရးဆရာ၏ မူလစာသားမ်ားအား မိမိအေနျဖင့္ တတ္စြမ္းသမွ် ဘာသာျပန္ တင္ျပေပးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။)
“The proper natives of Arakan, call themselves Yakain which name is also commonly given to them by the Burmas. By the people of Pegu they are named Takain. By the Bangal Hindus, at least by such of them have been settled in Arakan, the country is called Rossawn. The Mohammedans settled at Arakan call the country Rovingaw, the Persians call it Rekan.”
အာရကန္ေဒသမွ အတည္တက်ေနထိုင္သူမ်ားသည္ ျမန္မာမ်ားက ျခံဳငံု ေခၚဆိုသကဲ့သို႔ပင္ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ရခိုင္ဟု ဆိုၾကသည္။ ထိုသူမ်ား ကိုပဲခူးသားမ်ားက တခိုင္ဟု၄င္း၊ အာရကန္္ေဒသတြင္း အေျခတက်ေနထိုင္လွ်က္ရွိေသာ ဘန္ေဂါလ္ ဟိႏၵဴတို႔က ရိုေစာင္ နိုင္ငံဟု၄င္း၊ အာရကန္ေဒသတြင္း အေျခတက်ေနထိုင္ၾကေသာ မြတ္စလင္တို႔က ရို၀င္ေဂါ နိုင္ငံဟု၄င္း၊ ပါရွန္တို႔က ရကန္ ဟု၄င္း ေခၚဆိုၾကသည္။
“I shall now add three dialects, spoken in the Burma Empire, but evidently derived from the language of the Hindu nation.”
စာေရးသူအေနျဖင့္ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ၾကီးအတြင္းသံုးနႈန္းေသာ ဟိႏၵဴလူမ်ိဳးမ်ားမွသက္ဆင္းလာသည္ဟုထင္ရွားျမင္သာေသာ ေဒသသံုးစကား ၃မ်ိဳး ကိုတင္ျပပါမည္။
“The first is that spoken by the Mohammedans, who have been long settled in Arakan, and who called themselves Rooinga, or natives of Arakan.”
ပထမဆံုး အာရကန္ေဒသတြင္ ၾကာျမင့္စြာအေျခတက်ေနထိုင္လွ်က္ရွိေသာ၊ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ရိုအင္ဂါ (သို႔) ဌာေနအာရကန္ ဟုေခၚဆိုေသာ မိုဟာေမဒင္မ်ားရဲ့ စကားကို တင္ျပပါမည္။
“The second dialect is that spoken by the Hindus of Arakan. They called themselves Rossawn.”
ဒုတိယအေနနဲ႔ အာရကန္ေဒသေန သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ရိုေစာင္ဟုေခၚေသာ ဟိႏၵဴႏြယ္၀င္မ်ားရဲ့ စကားကိုတင္ျပပါမည္။
“The last dialect of Hindustanee which I shall mention is that of a people called by the Burmas Aykobat, they called themselves Banga, many of whom are slaves at Amarapura. Formerly they had kings of their own, but their kingdom had been overturned by the king of Munnypura. Then was taken last by the Burmas and were brought to Ava. Banga was seven days journey south west from Munnypura; it must, therefore, be on the frontiers of Bengal, and may, perhaps, be the country called in our maps Cashar.”
ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့့္ ဟိႏၵဴ မွဆင္းသက္လာတဲ့စကားကေတာ့ ျမန္မာမ်ားက ေအကိုဘတ္ ဟုေခၚျပီး သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ဘဂၤ ဟုေခၚသည့္ သူတို႔၏စကားျဖစ္ပါသည္။ ထိုသူမ်ားမွာ တခ်ိန္က ကိုယ့္မင္းကိုယ့္ခ်င္းႏွင့္ေနထိုင္ခဲ့ရာမွ ၄င္းတို႔ကို မဏိပူရမွ သိမ္းပိုက္ခဲ့ျပီးထိုမွတဆင့္ ျမန္မာတို႔က သိမ္းပိုက္ကာ အင္း၀ထိ ကၽြန္အျဖစ္ေခၚေဆာင္ခံလာရသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ဘဂၤေဒသသည္ မဏိပူရ၏အေနာက္ေတာင္ဘက္ တြင္ရွိျပီး (၇) ရက္ခရီးစာသာရွိေသာ၊ စာေရးသူ၏ေျမပံုအရ ကခ်ာဟုေခၚေသာ ဘဂၤလားျပည္၏ အေရွ့ဘက္စြန္းေဒသျဖစ္ပါသည္။ ဟုေရးသားထားပါသည္။
ထို႔ျပင္ ရိုဟင္ဂါ၊ ရိုေစာင္ နဲ့ ဘဂၤ စကားအသံုးအနႈန္းမ်ားကို နိႈင္းယွဥ္ေဖၚျပထားပါသည္။ ထိုအထဲမွ အခ်ိဳ့မွာ
English Rooinga Rossawn Banga
Sleep Layrow Needsara Hooleek
Sun Bel Sooja Bayllee
Moon Sawn Sundsa Satkan တို႔ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္သည္ တေခတ္တခါက ေဒသတြင္း၌ Mighty Empire အျဖစ္ အလြန္ေက်ာ္ၾကားခဲ့ပါသည္။ ထိုသို႔ေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ ေၾကာင့္ အေနာက္တိုင္း ပညာရွင္မ်ားပင္ ျမန္မာ့အင္ပါယာအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း လာေရာက္ေလ့လာ ေရးသားျပဳစုထားခဲ့ၾကပါသည္။ အဆိုပါစာတမ္းကို ေရးသားျပဳစုခဲ့သူသည္လည္း ထိုေခတ္ထိုအခါက ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ကိုယ္တိုင္ လာေရာက္ေလ့လာမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။သူ၏မွတ္တမ္းကို ၁၇၉၉ တြင္မွ စတင္ရ်္သုေတသနျပဳ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့ျပီး ဟားဗတ္ေကာလိပ္္အပါအ၀င္ ကမာၻ႔ နာမည္ၾကီး တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မ်ား၏ Library မ်ားတြင္ ေတြ႔ရွိနိုင္ပါသည္။
၁၇၉၉ ခုနွစ္ကာလတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ျဖစ္ေသာ ဘိုးေတာ္ဘုရား (၁ရ၈၂-၁၈၁၉) မွ အမရပူရ ေနျပည္ေတာ္ကို ဗဟိုျပဳ မင္းလုပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ တတိယျမန္မာအင္ပါယာ အခ်ိန္ျဖစ္ပါသည္။ စာေရးဆရာ၏ ေရးသားခ်က္ “the Mohammedans, who have been long settled in Arakan, and who called themselves Rooinga, or natives of Arakan.” အရပင္ ရိုဟင္ဂ်ာသည္ ၁ရ၉၉ (စာအုပ္ထုတ္ေ၀သည့္နွစ္) မတိုင္မီကပင္ အာရကန္ေဒသအတြင္း ကာလၾကာျမင့္စြာ အေျခတက် ေနထိုင္လာသူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထိုသူတို႔မွာ ကိုယ္ပိုင္စကားပင္ရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။
ထို႔ျပင္ ထိုစဥ္အခါက ျမန္မာအင္ပါယာသို႔ လာေရာက္ခဲ့ၾကျပီး ဒတ္ခ်္ႏွင့္ ျပင္သစ္တို႔ကလည္း ၄င္းတို႔ဘာသာစကားျဖင့္ ရခိုင္ေဒသတြင္ေနထိုင္သူတို႔အေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ား ျပဳစုထားခဲ့သည္မ်ားကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိရပါသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။Facebook တြင္မွ်ေ၀ျခင္း ခြင့္မျပဳ။)))
