လူ႕အခြင့္အေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ စာေရးဆရာ ေအာင္ေအာင္ (စစ္ေတြ) ရဲ႕ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ စာအုပ္ႏွင့္ သုေတသန စာတမ္း အခ်ဳိ႕
ေအာက္ပါလိင့္အသီးသီးမွ ေဒါင္းယူပါ⤵
https://u.pcloud.link/publink/show?code=XZmH9CXZUMGzAR7w6k0gqyqyISRcYhNDXJ3V
2. Myanmar Crimes Against Humanity
https://u.pcloud.link/publink/show?code=XZop9CXZpGAqCe95peyLKo27vuDdH7utEIs7
3. We Need Your Help To End Rohingya Genocide
https://u.pcloud.link/publink/show?code=XZbp9CXZsJDVEEkcyd5qMbDJU8p8FzSTJSUk
#AungAung_Sittwe
#RohingyaGenocide
Molfart Checkers
Molfart is a popular Checkers board game of Rohingya. It is quite similar to the Arabic game Quirkat or Al-Qirq. It is also one of the most popular games in South-East Asia like the game '16 Beads '. But, some playing rules and the shape of the board in the 'Molfart Game ' are different from international checkers. In Arakan, you can find this game are played by boys and girls under the shady places. From the olden ages to these days, Rohingya people have been playing Molfart to enjoy in their leisure hours. The word 'Molfart' means 'cross lines' . It is seemed to be inherited from Moguls during the Moguls Empire.
The field of the board is divided into three parts. A big square is drawn in the centre of the board on which three horizantal and three vertical lines are drawn to make other 16 little squares within the big one. A diamond- like figure is also drawn on the square in such a way that the four corners of which are stretched amid the four lines of the big square respectively .Also,there are two triangles at both sides of the square ,and one horizontal and one vertical lines are drawn on each triangle. These drawings in the form of triangles are attached to the square in the opposite direction with each other.
Molfart is played by two players sitting beside the two opposite sides of the gameboard. Each of the player has 16 uniform pieces but the colours or the shapes are different. Both of the players have turns alternately and they have to put their pieces at the intersection points of the lines.The pieces can be jumped to and fro . A move consists of moving a piece diagonally or vertically to an adjacent, unoccupied square. But, a piece can be moved just one step. Each player can capture his or her opponent's piece with his or her piece jumping over it. A single piece could capture a multiple pieces of his or her opponent if one of the two players get a chance of unoccupied places to move his or her piece. But, capturing his or her opponent's pieces is optional.
One can win the game when all the opponent's pieces are captured or blocked by his or her pieces.
By RohangKing
ဟစ္(ပ)ေဟာ့ ဒါမွမဟုတ္ ရက္(ပ)ဂီတလို႔ေခၚတဲ့ ဂီတဟာ ၁၉၇၀ ျပည့္ႏွစ္လာက္က နယူေယာက္ၿမိဳ႕ရိွ လမ္းေတြနဲ႔ ကလပ္ေတြမွာ စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေန႔မွာေတာ့ ႏိုင္ငံမ်ားစြာမွာ ၎တို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ ဟစ္(ပ)ေဟာ့ ဂီတေတြ ရိွလာခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ယင္းဂီတအမ်ဳိးအစားရဲ႕မူလဇာတ္ျမစ္ဟာ ရက္ေဂး၊ ဒစၥကိုနဲ႔ ဖန္႔(ခ) ဂီတ တို႔ကေန ဆင္းသက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဂီတရဲ႕ ရစ္သမ္ကို စကားေျပာျခင္းလို႔ အဓိပၸာယ္ရတဲ့ ရက္(ပ)ဂီတဟာ ဟစ္(ပ)ေဟာ့ဂီတရဲ႕ အေရးပါးတဲ့ က႑တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ ဘဝနဲ႔ ႀကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ ျပႆနာေတြမွာ ဘယ္လိုခံစားေနရတယ္ဆိုတာကို ေဖာ္ျပဖို႔ ရက္(ပ)ဂီတကို ဖန္တီးၾကတာပါ။
စာသင္ခန္းထဲမွာ ရက္ပဂီတကို ဖန္တီးျခင္း
သင္စာခန္းထဲမွာ ရက္ပဂီတကို ဖန္တီးခ်င္ပါသလား။ တကယ္ေတာ့ ဟစ္ပေဟာ့ ဂီတကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ေက်ာင္းေပါင္းတစ္ေသာင္းေက်ာ္မွာ ဖန္တီးေနၾကၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ပါလဲ။ "ဖလိုကျဗဴလရီ" လို႔ေခၚတဲ့ ေက်ာင္းပ႐ိုဂရမ္အသစ္တစ္ခု ရိွလာၿပီ။ အဲ့ဒီမွာ ဆရာေတြက ေက်ာင္းသင္ဘာသာရပ္မ်ားစြာကို သင္ၾကားရာမွာ အေထာက္အကူျပဳတဲ့ ျပ႒ာန္းစာအုပ္ေတြနဲ႔ ဟစ္(ပ)ေဟာ့ စီဒီခ်ပ္ေတြကို အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ သီခ်င္းစာသားေတြထဲမွာ ေက်ာင္းသားေတြေလ့လာေနတဲ့ဘာသာရပ္နဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ ပါဝင္ပါတယ္။ အဲ့ဒါက လြယ္လြယ္ကူကူေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ေလ့လာသင္ယူေစခဲ့ပါတယ္။ စာေမးပြဲ ရမွတ္ေတြမွာ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ သက္ေရာက္မႈေတြကို ျမင္ေတြ႕ရတဲ့ခါ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ဆရာေတြဟာ အံ့ဩသြားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဆရာတစ္ေယာက္က "ကြၽန္ေတာ့္ စာသင္ခန္းမွာ ဟစ္(ပ)ေဟာ့သီခ်င္းေတြကို အသံုးျပဳလိုက္ေတာ့ သမိုင္းဘာသာရပ္မွာ ဒီေလာက္စိတ္အားထက္သန္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြကို မျမင္ဖူးဘူး။ ကြၽန္ေတာ္သင္ၾကားတာေတြကို ေက်ာင္းေတြမွတ္မိတာ မယံုႏိုင္စရာပါပဲဗ်ာ။ အဲ့ဒါက ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ္ပိုင္သီခ်င္းေတြ ေရးဖို႔ေတာင္ စိတ္ကိုလံႈေဆာ္ေပးပါတယ္"လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဖလိုကတ္ျဗဴလရီ က ဘယ္သူရဲ႕ အယူအဆပါလဲ။
အထက္တန္းေက်ာင္းတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဘလိတ္ဟာ ရစ္ဆန္ဟာ flocavulary ဆိုတဲ့ အယူအဆကို ပထမဆံုး စဥ္းစားမိခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ဖလိုကတ္ျဗဴလရီ ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရဟာ flow နဲ vocabulary ေဝါဟာရေတြကေန ဆင္းသက္လာခဲ့တာပါ။ ဖလိုး ဆိုတာ စတိုင္ပံုစံအတြက္ေပးတဲ့ ရက္(ပ) ဂီတ စကားလံုးပါ။ တစ္နည္းေျပာရရင္ ရက္(ပ) ဂီတသမားတစ္ေယာက္က သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ရဲ႕ စာသားေတြကို ေျပာျပတဲ့ပံုစံပါပဲ။ သူ ဒီလိုအယူအဆကို ဘယ္လိုရခဲ့တာလဲ။ ဟစ္(ပ)ေဟာ့ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ရဲ႕ စာသားေတြကို အလြန္လြယ္လြယ္ကူကူ မွတ္ႏိုင္တာကို သူသေဘာေပါက္ခဲ့တယ္။ ဒါဆို ေက်ာင္းသင္ခန္းစာေတြကို အဲ့ဒီသီခ်င္းထဲ ထည့္သြင္းလို႔ မရဘူးလားေပါ့။ ဒီေန႔မွာ ေတးေရးဆရာ အဲလက္(ပ္) ရီပါေပါ့နဲ႔အတူ ဘလိတ္ဟာ သခ်ၤာ၊ သိပၸံနဲ႔ စာေပဘာသာရပ္ေတြမွာ ဟစ္(ပ)ေဟာ့ သီခ်င္းေတြကို ဖန္တီးေနပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ဒါကို ေက်ာင္းေတြမွာ သံုးလာတာ ေအာင္ျမင္မႈႀကီးမားစြာ ရရိွေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
(Saya Rashid)
အဂၤလိပ္စာ စာလံုးအမ်ားအျပားတြင္ စာလံုးေပါင္း (spelling) ႏွင့္ အသံထြက္ (pronunciation) ျခားနားေနတာကိုေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ စာလံုးတစ္မ်ဳိး၊ အသံထြက္ တစ္မ်ဳိးျဖစ္ေနပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္ အနည္းငယ္အတြင္းမွာ ဒီစကားလံုး ေတြဟာ မူလ original ႏွင့္မတူပဲ ေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စကားလံုးအမ်ားစုဟာ မူလ origin အတိုင္း ရိွေနပါတယ္။ ေအာက္မွာေဖာ္ျပထားမယ့္ စကားလံုးေတြဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေန႔စဥ္ အသံုးမ်ားတဲ့ silent letter words ေတြျဖစ္ပါတယ္။
ဘယ္အကၡရာ ရဲ႕ ေရွ႕မွာ သို႕မဟုတ္ ေနာက္မွာ ဘယ္ အကၡရာ ရိွေနရင္ ဘယ္အကၡရာကို silent လုပ္ရမယ့္ဟာ ေဖာ္ျပသြားမယ္ျဖစ္ပါတယ္။
1. Silent 'a' words
' lly' ေရွ႕ 'a'ရိွေနရင္ အဲ့ဒီ 'a' ကို silent လုပ္ရပါမယ္။
ဥပမာ_ logically (3 syllable) /logikly/ လို႔ အသံထြက္ ပါတယ္။
- artistically, physically, musically
2. Silent 'b' words
(a) syllable တစ္ခုထဲမွာ 'm' ရဲ႕ ေနာက္ 'b' ရိွေနရင္ 'b' silent လုပ္ရပါတယ္။
Example- bombing (boming) လို အသံထြက္ ရပါတယ္။
- climbing, climbed, comblike, dumber,
dumbly, lamblike, limbless, plumbing, thumbed, wombed...
(b) ေနာက္ဆံုးအကၡရာ 't' ေရွ႕ 'b' ရိွေနရင္ 'b'silent လုပ္ရပါတယ္။
ဥပမာ- debt ကို ' det ' လို႔ အသံထြက္ ရပါတယ္။
အျခားစာလံုးမ်ား- doubt, debtor, debtee, subtle.....
(c) syllable တစ္ခုထဲတြင္ 'b' ေရွ႕ 'b' ျဖစ္ေနရင္ ဒုတိယ 'b' ကို silent လုပ္ရပါတယ္။
ဥပမာ- scribble /skribl/ လို႔ အသံထြက္ရပါတယ္။
အျခားစာလံုးမ်ား- abbess, abbot, abbreviations, babbling, chubby, bubble, cubby, fibber, gibbon, dibble, robber, rubbish......
3. Silent 'c' word မ်ား
(a) Syllable တစ္ခုထဲတြင္ 's' ေနာက္၊ 'e or i or y or h' ေရွ႕ c ရိွလွ်င္ 'c' silent လုပ္ရပါတယ္။
ဥပမာ _ muscle /m^sl/
အျခားဥပမာစာလံုးမ်ား- fascinate, discipline, science, scene, ascending,.......
(b) Syllable တစ္ခုထဲတြင္ k ေရွ႕ c ရိွရင္ 'c' silent လုပ္ရတယ္။
ဥပမာ -Lack/læk/ c သံ ျမဳပ္ပါတယ္။
အျခားဥပမာ စာလံုးမ်ား - Schick, pack, pluck, luck, black, block, attack, kick, rack...
(c) 'q' ေရွ႕ c ဆိုရင္လဲ c silent လုပ္ရတယ္။ ဥပမာ - acquiesce /ækwi'es/
အျခားဥပမာမ်ား- acquired, acquainted, lacquer....
(d) z ေရွ႕ c ဆိုရင္လဲ C silent လုပ္ရပါတယ္။ ဥပမာ- czar, czarina,...
အဂၤလိပ္စာ ဘာသာစကား၌ silent words မ်ားစြာေတြ႕ရမွာပါ။ Silent letters ေတြက native speaker ေရာ အဂၤလိပ္စာ ေလ့လာသူမွာပါ အခက္အခဲမ်ားေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အသံထြက္ ႏွင့္စာလံုးေပါင္း ျခားနားေနလို႔ပါ။
ဆက္လက္ေလ့လာၾကရေအာင္-
4. Silent letter 'd' word
(a) ' d ' ဟာ ge /g ေရွ႕မွာ ရိွေနရင္ 'd ' ကို silent လုပ္ေလ့ရိွပါတယ္။
ဥပမာ - badge /baj/ d သံ ျမဳပ္ရတယ္။
တစ္ျခားဥပမာစာလံုးမ်ား
abjudge, acknowledge, adjudge, badge, begrudge, bludge bodge bridge, budge, cadge, Cambridge, cartridge, cledge, disacknowledge, dislodge, dodge, drawbridge, drudge, edge, fadge, fledge, flybridge, footbridge, frankpledge, fridge, fudge, gadge, grudge, hedge, impledge, judge, knowledge,…
(b) 'd ' silent လုပ္ရတဲ့ အျခား အသံုးမ်ားတဲ့စကားလံုးမ်ား
Djibouti, handkerchief (‘d’ ဟာ /g/ သံထြက္ရပါမယ္။), handsome, handsomeish, handsomely, handsomeness, sandwich, veldt, Wednesday...
5. Silent 'e' letter words
(a) အဂၤလိပ္စာ မွာ e ႏုဲ႔ ဆံုးတဲ့ စကားလံုးေတြ အမ်ားႀကီး ေတြ႕ပါမယ္။
Languagtist ေတြရဲ႕ အဆိုအရ old English မွာ ေနာက္ဆံုး e ကို silent လုပ္ေလ့မရိွခဲ့ေပမယ့္ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ ေနာက္ဆံုး ကို silent လုပ္ရပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ loan word ေတြ မွ လြဲ၍ က်န္ e နဲ႔ ဆံုးတဲ့စကားလံုးအားလံုးလိုလိုမွာ e ကို silent လုပ္ရပါတယ္။ e နဲ႔ဆံုးတဲ့ စကားေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္-
A) e နဲ႔ဆံုးျခင္း အားျဖင့္ သရသံ ေျပာင္းလဲ သြားရတာကိုလဲ ေတြ႕ရပါမယ္။ သံတို မွ သံရွည္ ေျပာင္းတယ္။
ဥပမာ- cut /kʌt /နဲ႔ cute /kjuːt/
hat နဲ႔ hate
hug နဲ႔ huge
B) English မွာ v ဒါမွမဟုတ္ u နဲ႔ ဆံုးတဲ့ စကားလံုးမရိွပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ v နဲ႔ u ေနာက္ ရိွတဲ့ e ဟာ အသံထြက္ မွာ ဘာမွ effect မလုပ္ပါဘူး။ အဲဒီ e မပါရင္ v နဲ႔u ျဖင့္ ဆံုးၾကမယ္။ ဒါနဲ႔ရိွေနတာပါ။
ဥပမာ- give, have, clue, blue.... စတဲ့ စာလံုးေတြမွာ e မပါရင္လဲ အသံထြက္ ေျပာင္းလဲမႈမရိွႏိုင္။ ဒါေပမယ့္ မရိွရင္ v / u တို႔ျဖင့္ ဆံုးပါမယ္။
C) c နဲ႔ g ေနာက္မွာရိွ တဲ့ e ဟာ အဲဒီ c နဲ႔ gရဲ႕ အသံ ကို အသံေပ်ာ့ ျဖစ္ေစပါတယ္။
ဥပမာ- cat /k/ သံထြက္တယ္။ cent မွာ ေတာ့ /s/ သံထြက္တယ္။
C နဲ႔ G ေနာက္မွာ ရိွတဲ့ silent e ဟာ /s/ သံ နဲ႔ /j/ သံ ျဖစ္ေစပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ /k/ သံ နဲ႔ /g/ သံ ျဖစ္ေနမွာပါ။
ဥပမာ Lance မွာ e မရိွရင္ /k/ သံထြက္ပါမယ္။
Large မွာ e မရိွဘူးဆိုရင္ /g/ သံထြက္ပါမယ္။ silent e ေၾကာင့္ soft sound /s/ သံ /g/ ျဖစ္သြားတာပါ။
D) Syllable တိုင္းမွာ vowel ရိွရတယ္။ မဟုတ္ရင္ အသံထြက္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ဥပမာ
Little ဆိုတဲ့ စကားလံုးမွာ syllable ႏွစ္ခုပါ။ ေနာက္ဆံုး e မရိွရင္ littl ျဖစ္သြားမွာပါ။ pronunciation effect ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
exceptions (1)- love/ glove/ above/ have /come/ some/ none / oven/ cover/ glove/ ေတြမွာ short vowel sounds ျဖစ္ပါတယ္။
(2) Resume (cv form)/ vice versa ေတြ မွာ e silent မလုပ္ပါ။
(6)*** F silent လုပ္ရတဲ့ စကားလံုး မရိွပါဘူး။
English မွာ F, J, Q, R, X, Y, and Z ေတြ ကို silent မလုပ္ရပါ။ တကယ္လို႔ silent လုပ္ရရင္လဲ တျခား language words ေတြ ျဖစ္ပါမယ္။
(7) G silent wotds
(a) syllable တစ္ခုထဲမွာ L ေရွ႕ g ရိွေနရင္ စကားလံုး တစ္ခ်ဳိ့ မွာ g silent လုပ္ရပါတယ္။ ဥပမာ-
intaglio, passacaglia, seraglio, zabaglione.
(b) gm (consonant cluster) ျဖင့္ ရိွတဲ့ စကားလံုး 514 လံုး ရိွေၾကာင္း language ကြၽမ္းက်င္သူေတြက ေရးထားတာေတြ႕ရပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ m ေရွ႕ g ကို silent လုပ္ရပါတယ္။ အဲဒီ silent word ေတြမွာ gm ရဲ႕အသံ ဟာ m သံ သာ ထြက္ရၿပီး silent မလုပ္ရတဲ့ စာလံုးမ်ားမွာဆိုရင္ ၾကားမွာ faint pause လုပ္ရတယ္။ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ေလးေပါ့။
Silent လုပ္ရတဲ့ စာလံုး ဥပမာ -
apothegm, diaphragm, epiphragm, paradigm
silent မလုပ္ရ faint pause လုပ္ရတဲ့ စာလံုး ဥပမာျပရရင္ batman, abridgment ေတြ ပါ
(c) n ေရွ႕ g ကိုလဲ silent လုပ္ရပါတယ္။ ဥပမာ-
gnar or gnarr, gnarl, gnarled, gnarlier, gnarly, gnash gnat, ,gnathic, gnathion, gnathite, gnathonic, gnathonical, gnathonically,
-sign, design, align , assign, , campaign, champaign, codesign, foreign,
faint pause လုပ္ရၿပီး silent မလုပ္ရတာလဲရိွပါတယ္။ ဥပမာ-
Signature, significant
>>>>>>>
'ေရးေတာ့အမွန္ ဖတ္ေတာ့အသံ ' တဲ့။ ဘာသာစကားတိုင္းမွာ spelling စာလံုးေပါင္း နဲ႔ အသံထြက္ pronunciation ျခားနားေနတဲ့ စကားလံုးေတြ အနည္းနဲ႔အမ်ားေတြ႕ ႏိုင္ပါတယ္။ အေျခအေနတစ္ခုမွာ စကားလံုးတစ္လံုးဘယ္လို အသံထြက္ရေၾကာင္း မၾကာခဏဆိုသလို စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမသက္ေရာက္ပုံႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚေနပံု ရတာကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
အခ်ိဳ႕ေသာ အသံတိတ္အကၡရာေတြကို ဘယ္လိုအခ်ိန္တြင္ ဘယ္လိုစည္းမ်ဥ္းေတြ ရိွေနတယ္ ဆိုတာ ေဖာ္ျပလိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ႁခြင္းခ်က္အခ်ိဳ႕ရွိတတ္တာကို သတိထားပါ။
ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံႏွင့္ တစ္ႏိုင္ငံ၊ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးႏွင့္ တစ္မ်ဳိး ဘာသာစကား၊ ယဥ္ေက်းမႈ မတူညီတာကိုလဲ ေလ့လာေတြရိွႏိုင္ပါတယ္။
ဥပမာ အီတလီတြင္ J ကို အေျခခံအားျဖင့္ႏိုင္ငံျခားစကားလုံးမ်ားတြင္သာ အသုံးျပဳပါတယ္။ ျပင္သစ္ဘာသာျဖင့္ J ဟာ အဂၤလိပ္လို အသံကဲ့သို႔တူညီတဲ့ အသံမရွိပါဘူး။
ဆက္လက္ေလ့လာၾကည့္ၾကရေအာင္…
(8) Silent letter 'h ' words
- ဘယ္အခ်ိန္မွာ 'h' အသံတိတ္ျဖစ္သလဲ
A. '' h '' ဟာ g 'ၿပီးေနာက္ စကားလုံးတစ္လုံးရဲ႕ အစတြင္႐ွိတဲ့အခါ ဥပမာ- ghastly ႏွင့္ ghost ကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနရင္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ တိတ္ဆိတ္စြာေနတယ္။ စကားလုံး အခ်ိဳ႕မွာ -
ဥပမာ။ ။ ghetto/ɡɛtəʊ /
Ghana (a country), Ghanese(adj), gharry(n), ghastful(adj), ghastliness(n), ghastly(adj), ghat(n), ghatti(n), ghazi(n), ghee(n), gheg(n), Ghent(a city)(n), gherao(n,v), gherkin(n), ghetto blaster(n), ghettoization(n), ghettoize(v), ghee(n), ghost(n,v), ghostfish(n), ghoul(n), ghoulie(n), ghoulish(adj).
'gh' ရဲ႕ အသံထြက္ ဟာ /g/ sound ျဖစ္ပါတယ္။
B. စကားလံုးတစ္လံုးမွာ ‘h’ ဟာ ‘r’ ရဲ႕ေရွ႕ ျဖစ္ေနရင္ 'h'silent လုပ္ရပါတယ္။ ဥပမာ- rhyme /rʌɪm/
rhabdom(n), rheme(n), rhenish(adj), rhenium(n), rheology(n), rhymes, rhesus baby(n), rhesus factor(n),
C. --'h' ဟာ စကားလုံးတစ္လံုးရဲ႕ အစတြင္ျဖစ္ၿပီး စကားလုံးကို သရသံျဖစ္ေစတဲ့အခါ 'h ' silent ျဖစ္သြားပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ေတြဆိုရင္ faint /h/ h ကို အသံ မိွန္မိွန္ ဆိုရတာလဲ ရိွပါတယ္။
ဥပမာ- honestly/ˈɒnɪstli/
သရသံျဖစ္ေစတဲ့အတြက္ ဒီစကားလံုးေတြရဲ႕ ေရွ့ indefinite article သံုးရရင္ an သံုးရပါတယ္။
heir, heirdom, heiress, heirless, heirloom, heirship, honest, honestly, honesty, honorhonorability, honorable, honorably, honorarily, honorary degree, honorary, honored, honoree, honors, honourable, hours(n).
ေအာက္မွာေပးထားတဲ့ စကားလံုးေတြက က်ေတာ့ h သံ အသံမိွန္မိွန္ ျဖင့္ဆိုရမယ္ျဖစ္ပါတယ္။
herb, herbage, herbal, herbivore, herbivorous, herbivorously, herbivorousness, herbless, herblet……
9. The silent K words
ဘာသာေဗဒပညာရွင္ေတြရဲ႕အဆိုအရ old english မွာဆိုရင္ 'n' ေရွ႕မွာရိွတဲ့ 'k' ကို အသံတိတ္ မလုပ္ၾကတာကို ေလ့လာသိရိွ ရပါတယ္။ ၁၅ ရာစု မတိုင္ခင္ ေရွ႕ေဟာင္းအဂၤလိပ္စာတြင္ 'k' သံျမဳပ္ေလ့မရိွၾကပါ။ Williams Shakespeare ေခတ္မွာေတာင္ k silent မလုပ္ၾကပါ။ ဥပမာ ဝါက်ေလးတစ္ေၾကာင္းၾကည့္ရရင္
'I know the knight will knock on the knave's door with his knife before entering' ဆိုတဲ့ ဝါက်ကို
“I k-now the k-night will k-nock on the k-nave’s door with his k-nife before entering.”လို႔ ဆိုခဲ့ၾကတာကို ေလ့လာသိရိွရပါတယ္။။
၁၅ ရာစု အစပိုင္း အလယ္ေခတ္ အဂၤလိပ္စာမွာဆိုရင္ n ေရွ႕ k ရဲ႕ အသံထြက္ကို တေျဖးေျဖး silent လုပ္ေနတာကို ေလ့လာေတြ့ရိွရပါတယ္။
ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုလုပ္ရတာကို ျပတ္ျပတ္သားသား မသိၾကပါ။ ဒါေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ သုေတသီေတြကေတာ့ ဒီလိုယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ Kn ဗ်ည္းစု မရိွတဲ့ Latin နဲ႔ France ဘာသာစကားဟာ လြမ္းမိုးေနတဲ့ ေခတ္ကာလ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ 'k' သံ ဟာ လံုးဝ silent ျဖစ္လာပါတယ္။ စိတ္ဝင္စားစရာ တစ္ခုကေတာ့ German, Swedish ႏွင့္ Dutch ဘာသာစကားေတြမွာ kn cluster ရဲ႕ k သံ ကို ျမဳပ္ေလ့မရိွတာကို ေလ့လာသိရိွရပါတယ္။
K သံ silent လုပ္ရတဲ့ စကားလံုးတခ်ဳိ႕မွာ
Know, knowledge, knee, knot, knight, knit, knock,.... ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။
Knနဲ႔ အစျပဳၿပီး ေနာက္ဆံုး ck နဲ႔ဆံုးရင္ ေရွ႕ k ကို silent, ေနာက္ဆံုး k ကို အသံျပင္းျဖင့္ ထြက္ရပါတယ္။
အဲဒီစာလံုးေတြက knock, knack, knapsack ေတြျဖစ္တယ္။
10. L silent လုပ္ရတဲ့ စကားလံုးေတြေလ့လာၾကပါမယ္။
A. Syllables တစ္ခုထဲ L ဟာ d ရဲ႕ ေရွ႕မွာ ျဖစ္ေနရင္ L ကို တခ်ဳိ႕စကားလံူေတြမွာ silent လုပ္ရပါတယ္။
အဲ့ဒီစာလံုးတခ်ဳိ႕မွာ could, should, would
B. Syllables တစ္ခုထဲ၌ a နဲ႔ f ၾကား L ရိွေနရင္ L ကို silent ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစကားလံုးေတြက
ဥပမာ -
calf /kɑːf
behalf(n), calf bone(n), calf(n), calfhood(n), calfless(adj), calflike(adj), calfskin(n), calf-tongue(n), half a dozen(n), half gainer(n), half mask(n), half mile(n), half page(n), half(n, adj, adv), half-and-half(n, adj), halfback(n), half-holiday(n), half-hourly(adj, adv), half-length(adj), half-life(n), half-mast(n), half-moon(n), halfness(n), halfpace(n), half-pay(n), halfpence(n, adj), halfpenny(n, adj), halfpennyworth(n), half-time(adj, adv), halftime(n), halftone(n), halfway(adj, adv), half-wit(n), half-witted(adj), mooncalf(n).
‘alf’ ဟာ /af/ သံ ထြက္ရပါတယ္။
C. Syllable တစ္ခုထဲ L ဟာ a နဲ႔ k ၾကား ျဖစ္ေနရင္ L silent ျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာ-
chalk /tʃɔːk/
တစ္ျခားစကာလံုးေတြက
backtalk(n), balk(n,v), beanstalk(n), cakewalk(n,v), calk(n,v), catwalk(n), chalk, chalkboard(n), crosswalk(n), eyestalk(n), footstalk(n), jaywalk(v), jaywalker(n), leafstalk(n), moonwalk(n), overtalk(v), ropewalk(n), shoptalk(n), sidewalk(n), skywalk(n), stalk(n,v), talk(n,v), talkative(adj), talky(adj), undertalk(v), walk(n,v), ......... ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။
D. Syllable တစ္ခုထဲမွာ o န႔ k ၾကား L ျဖစ္ေနရင္ L silent ျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာ- folk /fəʊk/
တစ္ျခားစကားလံုးမ်ား-
folk music(n), folk poet(n), folk singer(n), folk writer(n), folk(n), folkiness(n), folkish(adj),
folksy(adj), folktale(n), folkway(n), folky(n, adj), workfolk(n), yolk(n), yolkiness(n), yolky(adj)........ျဖစ္ၾကပါတယ္။
‘olk’ ရဲ႕ အသံဟာ /ōk/ ဟုထြက္ပါတယ္။
E. ##m ရဲ႕ ေရွ႕ L ကိုလဲ silent လုပ္ရပါတယ္။
ဥပမာ စကားလံုး- calm, palm,.....
11. M ကို ဘယ္အခ်ိန္ silent လုပ္ရမလဲ။
## m ဟာ n ေရွ႕ မွာ ဝါက် ေရွ႕ဆံုးမွာ ရိွေနရင္ m silent လုပ္ရပါတယ္။
mneme(n), mnemic(adj), mnemonic(n,adj),
mn ရဲ႕ အသံ ဟာ /n/ သံထြက္ရပါတယ္။
To be continued >>>>
Silent letter ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အပိုင္း ၁၊ ၂၊ ၃ မွာ အကၡရာ m အထိကို ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေနာက္ဆံုးအပိုင္းမွာေတာ့ က်န္ေနေသးတဲ့ အသံတိတ္အကၡရာ နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဖာ္ျပပါမယ္။ ေတာ္ေတာ္ၿခံဳငံုမိေလာက္ၿပီလို႔ ယူဆပါတယ္။ ျမန္မာဘာသာစကားမွာလဲ ေရးတာတစ္မ်ဳိး ဖတ္ရတာတစ္မ်ဳိး အမ်ားႀကီးေတြ႕ရမွာပါ။ ဥပမာ-
၁။ ငါးေျခာက္ ကို ငေျခာက္( -ါး ကို ျမဳပ္ရပါတယ္။ )
၂။ ပုသိမ္ ကို ပသိမ္( -ု ကို ျမဳပ္ရ ပါတယ္)
အသံေျပာင္းတဲ့ စနစ္ က ရိွေနၿပီးသားပါ။ အသံျပင္းကို အသံေပ်ာ့ ေျပာင္း ဆိုရတာမ်ဳိး၊ ဗ်ည္းသံ ေျပာင္းဆိုရတာမ်ဳိး၊ သရသံ ကို ေျပာင္းဆို ရတာမ်ဳိးေတြ႕ ရပါမယ္။ ဒီစကားလံုးေတြကို native speaker ေတြ ေျပာဆိုတဲ့ အသံေတြ မ်ားမ်ား နားေထာင္ရပါမယ္။
တကယ္ေတာ့ listening skill ဟာ receptive skill ျဖစ္ၿပီး speaking skill ဟာ productive skill ျဖစ္ပါတယ္။
နည္းတူ အဂၤလိပ္ဘာသာစကား အသံထြက္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခက္အခဲေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔လို second language အျဖစ္သင္ယူသူ အေနျဖင့္ မၾကာခဏေတြ႕ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို အသံေျပာင္းဆိုရျခင္းမွာ အေၾကာင္းရင္းေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး ရိွၾကတယ္လို ဘာသာေဗဒ ပညာရွင္ေတြက ဆိုၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕စကားလံုးေတြကို
တစ္ျခားဘာသာစကားတစ္ခုမွ ေမြးစားရတဲ့ စကားလံုးမို႔ မူလဘာသာစကားမွာ ဆိုရတဲ့အတိုင္း ဆိုရေၾကာင့္ လိုလဲ ေျပာပါတယ္။ ဥပမာ tsunami ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို Japan ဘာသာစကားမွ ေမြးစားရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ Japan ေတြက t ကို silent လုပ္သလို ဆိုရပါတယ္။
13. N သံ silent လုပ္ရတဲ့ စကားလံုး
**'n' ကို ဘယ္လိုအေျခအေနမွာ silent လုပ္ရသလဲ။ စကားလံုးတစ္လံုး ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး 'm' ေနာက္ေရးရင္ n ကို silent လုပ္ရပါတယ္။
ဥပမာ- autumn, column, solemn ,condemn,.....
*mn ရဲ့ အသံဟာ /m/ သံထြက္ပါတယ္။
>>ဒါေပမယ့္ mn ေနာက္တျခားအကၡရာေတြ ရိွေနရင္
n ကို silence မလုပ္ရပါ။
ဥပမာ- omnipotent, omnivores...
14. 'P' သံ silence လုပ္ရတဲ့ စကားလံုးမ်ား
***'p' silent လုပ္ရတာကို လည္း တခ်ဳိ႕ စကားလံုးေတြမွာေတြ႕ရမယ္။
စကားလံုးရဲ႕ အစ မွ n ႏွင့္ s ေရွ႕ မွာေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ p ကို silence လုပ္ရပါတယ္။
ဥပမာ- pneumonia, pneumatology, pneuma, psalm, pseudo, psycology
psephologically, cupboard, raspberry, receipt......
15. 'R' သံ silence လုပ္ျခင္း
***Silent <r> ဟာ အင္မတန္ ထူးျခားေနပါတယ္။
**/r/သံဟာ သူ႕ရဲ႕ေနာက္သံ ေပၚမူတည္ ေနတာကိုေတြ႕ရမွာပါ။ ေနာက္သံ သရသံျဖစ္ရင္ /r/ သံထြက္ေလ့ရိွၿပီး consonant သံ ျဖစ္ေနရင္ သို႔မဟုတ္ ေနာက္သံမရိွရင္ silent လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
ဥပမာ- fork, bird, cart စတဲ့ စကားလံုးေတြမွာ r ေနာက္ k, d, t ေတြ consonant လိုက္တဲ့အတြက္ /r/သံ ျမဳပ္ႏိုင္ပါတယ္။
***IRON /aɪən/ ဆိုရင္ r ရဲ႕ေနာက္ vowel sound ရိွေနရင္လဲ /r/ သံ silent လုပ္တာကို ခြၽင္းခ်က္ အေနနဲ႔ေတြ႕မွာပါ။
***ေနာက္ဆံုးသံ /r/ ျဖစ္ေနပါက ျမဳပ္ရတာကိုေတြ႕ရေပမယ့္ connected speech ေတြမွာ ဒုတိယ စကားလံုးဟာ vowel sound ျဖစ္ေနရင္ silent မလုပ္ရပါ။
ဥပမာ car /kɑː(r)/
r သံေပ်ာ့ျဖင့္ဆိုရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ car engine ကို သီးျခားမဆိုပဲ connected လုပ္လိုက္ရင္ /r/ သံထြက္ရပါတယ္။
16. 'S'silent လုပ္ျခင္း
**'s'silentလုပ္ရတဲ့စကားလံုးတခ်ဳိ႕ကိုေတြ႕ရမွာပါ။
aisle, apropos, chassis, debris, island /ˈʌɪlənd/, islander, isle, islet, puisne, viscounty.
17. T သံ ဘယ္အခ်ိန္ တိတ္ရသလဲ။
*** ေန႔စဥ္အသံုးမ်ားတဲ့ စကားလံုးေတြထဲမွာ t silent words အခ်ဳိ႕လည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
'ေရးေတာ့အမွန္ ဖတ္ေတာ့အသံ' ဆိုသလို မွန္မွန္ကန္ကန္ ဆိုတတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ရပါမယ္။
stenနဲ႔ ဆံုးၾကတဲ့စကားလံုးမ်ား- fasten အသံထြက္ ကေတာ့/ˈfɑːs(ə)n/
တျခားစာလံုးမ်ား listen, often, hasten, moisten, soften...
***stle နဲ႔ဆံုးၾကတဲ့စကားလံုးမ်ား - whistle, wrestle, thistle, ...ေတြမွာလဲ t silence ျဖစ္ပါတယ္။
**ဘယ္လိုပဲျဖစ္ေစ၊ တခ်ဳိ႕စာလံုးေတြမွာ t သံ ဟာ ရိွေနရပါမယ္။ ဥပမာ-
lastly အသံထြက္ /ˈlɑːstli/
နည္းတူ
justly, mostly, shiftless
/ˈʃɪftləs/ ေတြမွာလဲ t သံ silent မလုပ္ရပါ။
18. Silent U လဲ ရိွေသးတယ္။
*** Silent U ဘယ္မွာလုပ္ရမလဲ။
. ဥပမာ
guide အသံထြက္ က /ɡʌɪd/
catalogue အသံထြက္ က /ˈkat(ə)lɒɡ/
language အသံထြက္ က /ˈlaŋɡwɪdʒ/
**G ေနာက္ u ကို silent လုပ္ရတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ တျခားပံုစံတူ စကားလံုးမ်ားမွာ
intrigue, fatigue, technique, guide, guilty, league, business /ˈbɪznəs/
19. Silent W ကိုလဲ ေလ့လာၾကမယ္။
***Silent Letter W
what အသံထြက္ က/wɒt/
where အသံထြက္ /wɛː/ ဒီလို wh-စာလံုးေတြမွာ h သံ silent လုပ္ရေပမယ့္ who, whom, whose, whole, whore, whoop, စတဲ့ စကားလံုး ႏွင့္ ၄င္း တို႔ႏွင္ဆက္စပ္စကားလံုးေတြက်ရင္ w သံ silent လုပ္ရပါတယ္။
***r ေရွ႕ w ကို လဲ silent လုပ္ရတဲ့စကားလံုးေတြ မ်ားစြာ ေတြ႔ရမွာပါ။
ဥပမာ-
wrack, wrapped, wrath, wrathy, wreck, wrest, wrestle, wright, wring, wrinkle, wrist, writ, write, writing, written, wrong, wrote, wroth, wry,......
***W သံျမဳပ္ရတဲ့ တျခားစကားလံုးတစ္ခ်ဳိ႕မွာ
answer, awful, awry, sword, two.....
အဂၤလိပ္စာကို ေလ့လာသူ တစ္ေယာက္အေနျဖင့္ မိမိေလ့လာ သိရိွႏိုင္သေလာက္ကိုသာ မွ်ေဝလိုျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ကြၽန္ေတာ္လိုပဲ ေလ့လာသူတစ္ဦးအတြက္ အသံထြက္ မွန္ကန္ဖို႔အတြက္ အေထာက္အကူျပဳ၊ အက်ဳိးျပဳႏိုင္တယ္ဆိုရင္ ေက်နပ္ပါတယ္။
Saya Rashid
( A Lifelong Learner )
References:
1. Pronunciations Dictionary
2. Cambridge Advanced Learner's Dictionary
3. Collins Dictionary
4. Compact Oxford English Dictionary
5. Practical English Usage.
6. English language ဆိုင္ရာ အျခားစာအုပ္မ်ား
| In the inscription | Rohingya | English |
|---|---|---|
| vasti | vasti | village |
| maya | maya | love |
| iva | iva/ eva | this |
| Pradesa | Fordesh | foreign country |
| Jagata | Jagat | World |
| Satam | Shat | Hundred |
| Krtm | Karten | Did |
| Rajyan | Rashtri/rajastri | Reign |
| Tena | Tene/tain | He |
| Nama | Naame | Name |
| Raja | Rajah | King |
Karl Hack (2008)“Decolonization not only refers to the complete "removal of the domination of non-indigenous forces" within the geographical space and different institutions of the colonized, but it also refers to the "decolonizing of the mind" from the colonizer's ideas that made the colonized seem inferior.”
