 |
| ယေန႔ေခတ္ က်ဳိင္း |
လႊတ္ေတာ္ထဲမွ " က်ိဳင္း " အေၾကာင္း
ေရးသူ 📝 သိန္းဝင္းဦး
က်ိဳင္းကို အဂၤလိပ္ဘာသာတြင္ (Mace) ဟု သုံးႏႈန္းပါသည္။ ျမန္မာလို အဓိပၸါယ္ကေတာ့ . .အခြင္႔အာဏာကို ကိုယ္စားျပဳျခင္းလို႔ ဆုိပါသည္။ ျမန္မာ စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ (၂) မွာ က်ိဳင္း၏ အဓိပၸာယ္ကို-
“ျမင္႔ျမတ္ေသာ အခြင္႔ အာဏာကို ညြန္းဆုိသည့္ အေဆာင္အေယာင္” ဟု ဖြင့္ဆုိထားသည္။
က်ိဳင္းမွာ ျမန္မာမင္းမ်ားလက္ထက္ ဘုရင္ မိဖုရားနွင့္ မင္းညီ မင္းသားတို႔၏ အေဆာင္အေယာင္ တစ္ပါး ျဖစ္သည္။ ဘုရင္က ခ်ီးေျမွာက္္ သူေကာင္းျပဳခံရသူမ်ားလည္း ဘုရင့္အမိန္႕အရ က်ိဳင္းကို ကိုင္ေဆာင္ သံုးစြဲခြင့္ရပါသည္။ က်ိဳင္းကို ဘုရင္၊ မိဖုရား၊ မင္းညီမင္းသား စသည္တို႔ မင္းပြဲသဘင္ စေသာ အခမ္းအနားမ်ားသို႕ တက္ေရာက္ေသာ အခါ ဆိုင္ရာ က်ိဳင္းကိုင္ အမႈထမ္းမ်ားက ကိုင္ေဆာင္၍ လိုက္ပါရ၏။
က်ိဳင္း ပံုသ႑ာန္သည္ . . အရိုးရွည္တပ္ထားေသာ ခေမာက္သ႑န္ ရိွေသာအရာ ျဖစ္သည္။ အထြတ္ကို ေရႊခ်ထားျခင္း တစ္မ်ဳိး အထြတ္ေရႊနွင့္ အအံု၊ အရြက္၊ အရိုးတို့႔ကို ေဆးနီသုတ္ျခင္းတစ္မ်ိဳး။ က်ိဳင္းျဖဴတြင္ အထြတ္အနီ သုတ္ျခင္း တစ္မ်ိဳး။ စုစုေပါင္း (၃) မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ က်ိဴင္းကို လက္ကိုင္အရိုးတြင္ မွန္စီ၍လည္း အသံုးျပဳေၾကာင္းကို ျမန္မာမင္းမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ပံု စာတမ္းတြင္ ပါေသာ “ေဝါရွည္နွင့္ ေဝါေတာ္ေရွ႕ က်ိဳင္း (၄) ခ်က္စီ၊ လက္ကိုင္ မွန္စီ က်ိဳင္းေတာ္ႏွစ္'' ဟူေသာ စကားအရ သိရသည္။
တစ္ခါတစ္ရံ က်ိဳင္းကိုေရွ႕မွ ကိုင္ေဆာင္ရံုမက ေဆာင္းမိုးျခင္းလည္း ျပဳေၾကာင္းကိုျပာဋိဟာခန္းပ်ိဳ႕တြင္ . . .
"ယာဥ္ညွဥ္းစီးစီး၊ က်ဳိင္း ထီးေဆာင္းေဆာင္း" ဟူ၍၄င္း၊ လႊတ္ေတာ္ သတ္ပံုတြင္ "အဂၤလန္ႏုိင္ငံ၏ လႊတ္ေတာ္တြင္ အသုံးျပဳေသာ က်ိဳင္းမွာၿဗိတိသွ် ဘုရင္မၾကီးကို ကိုယ္စားျပဳသည္႔ အေနျဖင္႔ေဆာင္ထားေသာ က်ိဳင္း ျဖစ္ပါသည္။ျမန္မာ့ လႊတ္ေတာ္တြင္ထားေသာ က်ိဳင္းသည္ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒၏ အခြင္႔အာဏာကို ျပသည္႔ က်ိဳင္းျဖစ္ပါသည္။ ဥကၠဌ နွင့္ နာယကသည္ လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေဝးခန္းမသို႔ ၾကြေရာက္ေသာ အခါ ဆိုင္ရာက်ိဳင္းကိုင္ အရာရွိက ဥကၠ႒ႀကီး ၏ ေရွ႕ (၈) ေပခန္႕ အကြာမွ က်ိဳင္းကို ကိုင္လ်က္ သြားရပါသည္။ သတ္မွတ္ထားေသာ ေနရာတြင္ ဥကၠ႒ႀကီး ထိုင္ၿပီးေသာအခါ ဥကၠ႒ႀကီးေရွ႕ရွိ က်ိဳင္းထားရာ သီးသန္႔ေနရာတြင္ က်ိဳင္းကို အလ်ားလိုက္ တင္ထားရပါသည္။ အစည္းအေဝးၿပီး၍ ဥကၠ႒ႀကီး ျပန္လည္ ထြက္ခြာမည့္အခါ က်ိဳင္းကိုင္ အရာရွိသည္ က်ိဳင္းကို ယူေဆာင္၍ေရွ႕မွွ သြားရပါသည္။ လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္ က်ိဳင္းရွိေနလွ်င္ လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေဝးရွိေနပါသည္။ ဥကၠ႒ႀကီး၏ ေရွ႕၌ရွိေသာ ကိ်ဳင္းကို ယူေဆာင္သြားလွ်င္ အစည္းအေဝး ၿပီးဆံုးၿပီဟူေသာ အထိမ္းအမွတ္ ျဖစ္ပါသည္။
က်ိုင္းကိုင္ အရာရွိကို အစဥ္အလာ အားျဖင့္ ရဲဝန္ေထာက္ (ရဲမွဴး) အဆင့္ထက္ နိမ့္သူကို ခန္႕ထားရိုး မရွိပါ။
နိုင္ငံေတာ္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ တရားလႊတ္ေတာ္ တရားဝန္ႀကီးမ်ားလည္း က်ိဳင္း အေဆာင္အေယာင္မ်ား ရရွိၾက၍ တရားခြင္သို႔ ဝင္သည့္အခါ က်ိဳင္းနွင့္ ဝင္ၾကပါသည္။ တရားဝန္ႀကီးမ်ား၏ က်ိဳင္းမွာ တရားဝန္ႀကီး၏ အခြင့္အာဏာကို ျပသည့္အျပင္ " ဥပေဒနွင့္ တရားမွ်တမႈ " ၏ အထိမ္းအမွတ္ လည္းျဖစ္ပါသည္။
တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္တြင္ သံုးေသာ က်ိဳင္းသည္ (၆) ေပခန္႔ရွည္၍ သစ္သားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားပါသည္။ က်ိဳင္း၏ ထိပ္မွာ လံုးဝန္း ၍ ေရႊခ်ထားပါသည္။ တရားဝန္ႀကီး တရားခြင္သို့ ၾကြလာသည့္ အခါ က်ိဳင္းကိုင္ လုလင္က တရားဝန္ႀကီး၏ ေရွ႕ (၉)ေပခန္႕ အကြာမွ က်ိဳင္းကို ထမ္း၍ သြားရပါသည္။ တရားဝန္ႀကီးက ေနရာတြင္ ထိုင္လိုက္သည္နွင့္ တၿပိဳင္နက္ က်ိဳင္းကိုင္ လုလင္က ၾကမ္းျပင္ကို က်ိဳင္းျဖင့္ ေဆာင့္၍ အခ်က္ေပးရပါသည္။ ယင္းသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းမွာ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ တရားရံုး ထိုင္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ တရားဝန္ႀကီး ျပန္လည္ၾကြသြားသည့္အခါ က်ိဳင္းကိုင္ လုလင္က ဝင္လာသည့္ နည္းတူ တရားဝန္ၾကီး၏ ေရွ႕က ထြက္ႏွင့္ရပါသည္။
ၿဗိတိသွ် ပါလီမန္မွာ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္ အျပင္ စည္းမ်ဥ္းခံ ဘုရင္စနစ္အရ ဘုရင္မႀကီး ရွိသည္။ တိုင္းျပည္၏ အေရးပါသည့္ လႊတ္ေတာ္ကို ၿဗိတိသွ်တို႔၏ ရိုးရာ အစဥ္အလာအရ ဘုရင္မႀကီး၏ ေရွ႕ေမွာက္မွာ က်င္းပ သည္။ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာ အစည္းအေဝးတိုင္းအတြက္ ဘုရင္မႀကီးက မတက္ေရာက္ႏိုင္ျခင္းလည္း ရိွသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘုရင္မႀကီးကိုယ္စား က်ိဳင္းကို ပါလီမန္မွာ ခ်ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ အစည္းအေဝး "စ" ေတာ့မည္ဆိုရင္ က်ိဳင္းကို ဘုရင္မႀကီး အစည္းအေဝးခန္းထဲ ဝင္လာေသာ အထိမ္းအမွတ္နဲ႔ အားလံုးက အရိုအေသေပးၿပီး ပါလီမန္ထဲကို လူတစ္ေယာက္က သယ္လာရပါတယ္။ အစည္းအေဝးၿပီးလွ်င္ ျပန္သယ္သြားရသည္။
နယူးဇီလန္ ႏွင့္ ၾသစေတးလ်ႏိုင္ငံကဲ့သို႔ ၿဗိတိသွ် ဘုရင္မႀကီး ၾသဇာခံ ဓနသဟာရ ႏိုင္ငံတို႔၏ ပါလီမန္မွာလည္း က်ိဳင္းကို ထားရွိသည္။ က်ိဳင္းမွာ ျမင့္ျမတ္ေသာဂုဏ္ထူးနွင့္ အခြင့္အာဏာ ၏ အထိမ္းအမွတ္ျဖစ္၍ အျခား နိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း ပါလီမန္ လႊတ္ေတာ္မ်ား၊ တရား လႊတ္ေတာ္မ်ားႏွင့္ တကၠသိုလ္မ်ားမွာ ဆိုင္ရာအၾကီးအကဲမ်ား၏ အေဆာင္အေယာင္ အျဖစ္ ထားရွိသည္။အဂၤလန္နိုင္ငံ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ထံတြင္ေငြက်ိဳင္း အေဆာင္အေယာင္ ရွိသကဲ့သို႔ က်ိဳင္းကိုင္ သည့္ အမႈထမ္းမ်ားကိုလည္း ထားရွိပါသည္။ “ ေဆာင္းသည့္က်ိဳင္း" ဟူေသာ စကားအရ၄င္း သိရပါသည္။
က်ိဳင္းကို အေဆာင္အေယာင္အျဖစ္ အသံုးျပဳရာ၌ မင္းနွင့္ မိဖုရားကား (၈)လက္ အိမ္ေရွ႕မင္းႏွင့္ မင္းညီ မင္းသားတို့က (၄) လက္၊ တစ္ခါတစ္ရံ (၆) လက္ ေဆာင္သည္ဟု သိရပါသည္။
က်ိုင္းကို မဂၤလာ အခမ္းအနားမ်ားတြင္ သာမက အသုဘ အခမ္းအနားမ်ားတြင္လည္း အဆင့္အတန္း အလိုက္ ဆိုင္ရာအမႈထမ္းမ်ားက ကိုင္ေဆာင္၍ လိုက္ပါရသည္။
က်ိုင္းသည္ ျမင့္ျမတ္သူတို႕၏ အေဆာင္အေယာင္ ျဖစ္သျဖင့္ သာမာန္လူတို့နွင့္ မထိုက္တန္ရကား "က်ိဳင္းနွင့္ သေပါက္၊ မေထာက္မတန္" ဟူ၍၄င္း "သိုင္းနွင့္ က်ိဳင္းနွင့္ ဂုဏ္ႀကီးျမင့္သည္" ဟူ၍၄င္း စာေပတြင္ စပ္ဆိုၾကပါသည္။
ယခုအခါ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒နွင့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌ တို႕တြင္
ေငြျဖင့္ ျပဳလုပ္ ထားေသာ က်ိဳင္းကို အေဆာင္အေယာင္အျဖစ္ ထားရွိသည္။ ထို က်ိဳင္းမွာ အရွည္ ၄ ေပနွင့္ ၈ လက္မခြဲရွိ၍ေငြသား က်ပ္ခ်ိန္ ၆ဝဝ ရွိပါသည္။ အဆိုပါ က်ိဳင္းသည္ ဥကၠ႒နွင့္ နာယက တို႕၏ျမင့္ျမတ္ေသာ အခြင့္ အာဏာကို ျပသပါသည္။
ျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္က က်ိဳင္းႏွင္႔ ယခု လႊတ္ေတာ္တြင္ ေတြ႕ျမင္ရေသာ က်ိဳင္းတုိ႕မွာ အထြဋ္ အျမတ္ျဖစ္ေသာ သေဘာခ်င္းသာ တူ၍ ပံုသ႑ာန္ခ်င္း မတူပါ။ေရွးျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္က က်ိဳင္းသည္ ခေမာက္ကဲ႔သို႕ သ႑ာန္ရွိၿပီး ေရႊထီးကဲ႔သို႕ေအာက္ေျခခုံတြင္ ေထာင္ထားရေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
 |
| ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီေခတ္ က်ဳိင္း |
အဂၤလန္ႏုိင္ငံ၏ လႊတ္ေတာ္တြင္ အသုံးျပဳေသာ က်ိဳင္းမွာၿဗိတိသွ် ဘုရင္မၾကီးကို ကိုယ္စားျပဳသည္႔ အေနျဖင္႔
ေဆာင္ထားေသာက်ိဳင္း ျဖစ္ပါသည္။ျမန္မာ့ လႊတ္ေတာ္တြင္ထားေသာ က်ိဳင္းသည္ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒၏ အခြင္႔အာဏာကို ျပသည္႔ က်ိဳင္းျဖစ္ပါသည္။ ဥကၠဌ နွင့္ နာယကသည္ လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေဝးခန္းမသို႕
ၾကြေရာက္ေသာအခါ ဆိုင္ရာက်ိဳင္းကိုင္ အရာရွိက ဥကၠ႒ႀကီး ၏ ေရွ႕ (၈) ေပခန္႕ အကြာမွ က်ိဳင္းကို ကိုင္လ်က္ သြားရပါသည္။ သတ္မွတ္ထားေသာ ေနရာတြင္ ဥကၠ႒ႀကီး ထိုင္ၿပီးေသာအခါ ဥကၠ႒ႀကီးေရွ႕ရွိ က်ိဳင္းထားရာ သီးသန္႔ေနရာတြင္ က်ိဳင္းကို အလ်ားလိုက္ တင္ထားရပါသည္။ အစည္းအေဝးၿပီး၍ ဥကၠ႒ႀကီး ျပန္လည္ ထြက္ခြာမည့္အခါ က်ိဳင္းကိုင္ အရာရွိသည္ က်ိဳင္းကို ယူေဆာင္၍ေရွ႕မွွ သြားရပါသည္။
လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္ က်ိဳင္းရွိေနလွ်င္ လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေဝးရွိေနပါသည္။ ဥကၠ႒ႀကီး၏ ေရွ႕၌ရွိေသာ ကိ်ဳင္းကို ယူေဆာင္သြားလွ်င္ အစည္းအေဝး ၿပီးဆံုးၿပီဟူေသာ အထိမ္းအမွတ္ ျဖစ္ပါသည္။
က်ိုင္းကိုင္ အရာရွိကို အစဥ္အလာ အားျဖင့္ ရဲဝန္ေထာက္ (ရဲမွဴး) အဆင့္ထက္ နိမ့္သူကို ခန္႕ထားရိုး မရွိပါ။
နိုင္ငံေတာ္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ တရားလႊတ္ေတာ္ တရားဝန္ႀကီးမ်ားလည္း က်ိဳင္း အေဆာင္ အေယာင္မ်ား ရရွိၾက၍ တရားခြင္သို႕ ဝင္သည့္အခါ က်ိဳင္းနွင့္ ဝင္ၾကပါသည္။ တရားဝန္ႀကီးမ်ား၏ က်ိဳင္းမွာ တရားဝန္ႀကီး၏ အခြင့္အာဏာကို ျပသည့္အျပင္ " ဥပေဒနွင့္ တရားမွ်တမႈ " ၏ အထိမ္းအမွတ္ လည္းျဖစ္ပါသည္။
တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္တြင္ သံုးေသာ က်ိဳင္းသည္ (၆) ေပခန္႕ ရွည္၍ သစ္သားျဖင့္ ျပဳလုပ္ ထာပါသည္။
က်ိဳင္း၏ ထိပ္မွာ လံုးဝန္း ၍ ေရႊခ်ထားပါသည္။ တရားဝန္ႀကီး တရားခြင္သို့ ၾကြလာသည့္ အခါ
က်ိဳင္းကိုင္ လုလင္က တရားဝန္ႀကီး၏ ေရွ႕ (၉)ေပခန္႕ အကြာမွ က်ိဳင္းကို ထမ္း၍ သြားရပါသည္။
တရားဝန္ႀကီးက ေနရာတြင္ ထိုက္လိုက္သည္နွင့္ တၿပိဳင္နက္ က်ိဳင္းကိုင္ လုလင္က ၾကမ္းျပင္ကို က်ိဳင္းျဖင့္ ေဆာင့္၍ အခ်က္ေပးရပါသည္။ ယင္းသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းမွာ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ တရားရံုး ထိုင္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ တရားဝန္ႀကီး ျပန္လည္ၾကြသြားသည့္အခါ က်ိဳင္းကိုင္ လုလင္က ဝင္လာသည့္ နည္းတူ တရားဝန္ၾကီး၏ ေရွ႕က ထြက္ႏွင့္ရပါသည္။
ၿဗိတိသွ် ပါလီမန္မွာ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္ အျပင္ စည္းမ်ဥ္းခံ ဘုရင္စနစ္အရ ဘုရင္မႀကီး ရွိပါတယ္။
တိုင္းျပည္ရဲ႕ အေရးပါတဲ့ လႊတ္ေတာ္ကို ၿဗိတိသွ်ေတြရဲ႕ ရိုးရာ အစဥ္အလာအရ ဘုရင္မႀကီး၏ ေရွ႕ေမွာက္မွာ က်င္းပရပါတယ္။ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာ အစည္းအေဝးတိုင္းအတြက္ ဘုရင္ မႀကီးက မတက္ေရာက္ႏိုင္တာ ရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရင္မႀကီးကိုယ္စား က်ိဳင္းကို ပါလီမန္မွာ ခ်ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အစည္းအေဝး "စ" ေတာ့မယ္ဆိုရင္ က်ိဳင္းကို ဘုရင္မႀကီး အစည္းအေဝးခန္းထဲ ဝင္လာတဲ့ အထိမ္းအမွတ္နဲ႔ အားလံုးက အရိုအေသေပးၿပီး ပါလီမန္ထဲကို လူတစ္ေယာက္က သယ္လာရပါတယ္။ အစည္းအေဝးၿပီးရင္ ျပန္သယ္သြားရပါတယ္။
နယူးဇီလန္ နဲ႕ ၾသစေတးလ်ႏိုင္ငံေတြလို . . .ၿဗိတိသွ် ဘုရင္မႀကီး ၾသဇာခံ ဓနသဟာရ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ပါလီမန္မွာလဲ က်ိဳင္းကို ထားရွိပါတယ္။ က်ိဳင္းမွာ ျမင့္ျမတ္ေသာဂုဏ္ထူးနွင့္ အခြင့္အာဏာ၏
အထိမ္းအမွတ္ျဖစ္၍ အျခား နိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း . . .ပါလီမန္ လႊတ္ေတာ္မ်ား၊ တရားလႊတ္ေတာ္မ်ား နဲ႕
တကၠသိုလ္မ်ားမွာ ဆိုင္ရာအၾကီးအကဲမ်ား၏ အေဆာင္အေယာင္ အျဖစ္ ထားရွိပါတယ္။
အဂၤလန္နိုင္ငံ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ထံတြင္ေငြက်ိဳင္း အေဆာင္အေယာင္ ရွိသလို က်ိဳင္းကိုင္သည့္
အမႈထမ္းမ်ားကိုလည္း ထားရွိပါသည္။
ေရွးေခတ္ေဟာင္းက စစ္ဖက္ဆိုင္ရာ က်ိဳင္းမ်ားကို လက္နက္သဖြယ္ အသံုးျပဳနိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားသလို
အိႏၵိယနိုင္ငံတြင္မူ အလွအပ မြမ္းမံထားေသာ က်ိဳင္းအျပင္ လက္နက္သဖြယ္ ကိုင္ေဆာင္ရေသာ က်ိဳင္းမ်ားကိုလည္း အသံုးျပၾကေသးတာကို ေတြ႕ျမင္ရပါတယ္။
တခ်ိဳ႕ေသာ သူမ်ားက ျမန္မာ့ လႊတ္ေတာ္တြင္ . . .
က်ိဳင္းထားျခင္းကို ၿဗိတိသွ် ပါလီမန္မွ အတုယူ လုပ္ျခင္းျဖစ္သည္ ဟုေျပာဆိုသည္ ကိုေတြ႕ျမင္ဖူးပါသည္။
မဟုတ္ပါ။ က်ိဳင္းထားျခင္းကို ျမန္မာ့ လႊတ္ေတာ္ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ႔ေသာ ပုဂံေခတ္ နရပတိစည္သူမင္းႀကီး လက္ထက္မွာပင္ က်ိဳင္းကို စတင္သုံးစြဲေနၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္းေရႊဘုံ နိဒါန္းလာ မင္းခမ္း မင္းနားမ်ားတြင္ ဖတ္မွတ္ဖူးပါသည္။
မည္သုိ႕ပင္ျဖစ္ေစ က်ိဳင္းသည္ ယဥ္ေက်းမႈ အစဥ္အလာအားျဖင္႔ ႀကီးမားေသာ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အလြန္ အေရးပါေသာ မင္းခမ္း မင္းနား အမွတ္တံဆိပ္တစ္ခုျဖစ္ပါေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါသည္။
