The Hill We Climb

 

The Hill We Climb

By Amanda Gorman 

When day comes we ask ourselves,

where can we find light in this never-ending shade?

The loss we carry,

a sea we must wade

We've braved the belly of the beast

We've learned that quiet isn't always peace

And the norms and notions

of what just is

Isn’t always just-ice

And yet the dawn is ours

before we knew it

Somehow we do it

Somehow we've weathered and witnessed

a nation that isn’t broken

but simply unfinished

We the successors of a country and a time

Where a skinny Black girl

descended from slaves and raised by a single mother

can dream of becoming president

only to find herself reciting for one

And yes we are far from polished

far from pristine

but that doesn’t mean we are

striving to form a union that is perfect

We are striving to forge a union with purpose

To compose a country committed to all cultures, colors, characters and

conditions of man

And so we lift our gazes not to what stands between us

but what stands before us

We close the divide because we know, to put our future first,

we must first put our differences aside

We lay down our arms

so we can reach out our arms

to one another

We seek harm to none and harmony for all

Let the globe, if nothing else, say this is true:

That even as we grieved, we grew

That even as we hurt, we hoped

That even as we tired, we tried

That we’ll forever be tied together, victorious

Not because we will never again know defeat

but because we will never again sow division

Scripture tells us to envision

that everyone shall sit under their own vine and fig tree

And no one shall make them afraid

If we’re to live up to our own time

Then victory won’t lie in the blade

But in all the bridges we’ve made

That is the promise to glade

The hill we climb

If only we dare

It's because being American is more than a pride we inherit,

it’s the past we step into

and how we repair it

We’ve seen a force that would shatter our nation

rather than share it

Would destroy our country if it meant delaying democracy

And this effort very nearly succeeded

But while democracy can be periodically delayed

it can never be permanently defeated

In this truth

in this faith we trust

For while we have our eyes on the future

history has its eyes on us

This is the era of just redemption

We feared at its inception

We did not feel prepared to be the heirs

of such a terrifying hour

but within it we found the power

to author a new chapter

To offer hope and laughter to ourselves

So while we once we asked,

how could we possibly prevail over catastrophe?

Now we assert

How could catastrophe possibly prevail over us?

We will not march back to what was

but move to what shall be

A country that is bruised but whole,

benevolent but bold,

fierce and free

We will not be turned around

or interrupted by intimidation

because we know our inaction and inertia

will be the inheritance of the next generation

Our blunders become their burdens

But one thing is certain:

If we merge mercy with might,

and might with right,

then love becomes our legacy

and change our children’s birthright

So let us leave behind a country

better than the one we were left with

Every breath from my bronze-pounded chest,

we will raise this wounded world into a wondrous one

We will rise from the gold-limbed hills of the west,

we will rise from the windswept northeast

where our forefathers first realized revolution

We will rise from the lake-rimmed cities of the midwestern states,

we will rise from the sunbaked south

We will rebuild, reconcile and recover

and every known nook of our nation and

every corner called our country,

our people diverse and beautiful will emerge,

battered and beautiful

When day comes we step out of the shade,

aflame and unafraid

The new dawn blooms as we free it

For there is always light,

if only we’re brave enough to see it

If only we’re brave enough to be it.

DECLARATION BY THE DIVERSE AND UNITED COMMUNITIES OF ARAKAN

 

      Statement from Rakhine, Muslim (Rohingya), and other minority communities in Burma.

Participants from Rakhine, Muslim (Rohingya), and other minority communities have held series of meetings since October 2020. All communities have expressed consent and reached the following consensus:

Whereas all our diverse communities confirm that we are united and belong to the Fatherland of Arakan, we agree to the importance of peaceful coexistence and the building of a new society based on

the preservation and promotion of justice, peace, equality and human rights, including freedom of movement, freedom of assembly, freedom of expression and freedom of religion and worship

full respect for each other’s diverse identities, cultures, symbols, and languages.

Whereas we are proud and diverse people with an abundance of talents, skills and human capital to ensure our own socio-economic wellbeing and dignity, we pledge to pursue peaceful and democratic solutions for any differences of opinion that may stand in the way of progress, be it in the area of politics, social development, religious freedom or any other area that may give rise to dispute.

Whereas we are committed for peaceful coexistence and are determined for rebuild a just and equal society in a United Arakan based upon secularism, we solely oppose any form of extremism and ideology that may harm our unity, prosperity and rule of law.

Whereas our Arakan is rich in natural resources and has considerable potential for development, including through interaction with other regional nations, we are the sole owner of the land and its resources. The power to decide about responsible use of these resources is vested in us, as is the responsibility to ensure that the people of Arakan are the prime beneficiaries of the land and its resources. We declare that any planned international and domestic investments and projects shall first be considered, consented to and prioritized by the people of Arakan ourselves, and before the Union Government takes action.

Whereas we welcome current developments related to a possible truce, as well as peace negotiations between the Arakan Army and Tatmadaw that are helping to reduce civilian casualties and displacement, we stand firm that long-term stability must come through a political settlement leading to greater autonomy and self-determination of the Arakan people.

Whereas we, the people of Arakan, welcome plans for possible elections or mandatory by election in the townships and wards where these were cancelled earlier, we will hold the authorities accountable for the conduct of free, fair and inclusive elections with full participation of not only Rakhine political parties and intra-ethnic parties, but also of Muslim (Rohingya) political parties as well as to reinstate the political party registrations. All voters, including Muslim voters, must have free access to the ballot in any election.

Whereas Muslim Kaman and Muslim (Rohingya) students are banned from attending colleges, universities, and other higher education institutes, we urge the Union and state governments to immediately end discrimination and to allow Muslim students to freely pursue higher education.

Whereas the freedom of movement of Muslims of Arakan is now severely restricted, impeding their travel, livelihoods, access to education and medical services as well as their access to other communities, we firmly believe that enforced segregation based on ethnicity and religion has no place in Arakan. Enforced containment in segregated villages, wards and camps, constitutes inhuman treatment and we urge the authorities to lift all restrictions once and for all.

Whereas Muslims and Khaman people are prevented from exercising their rights as citizens, we agree that use of ethnicity as a decisive factor in the determination of citizenship is not justifiable. It must be rejected. Therefore, we urge the authority to lift the discriminatory policy on citizenship and, more generally, to avoid judging people on the base of race and religion. Speedy process of citizenship shall be implemented by the ministerial levels immediately.

Whereas the communities of the Chin, Dinet, Hindu, Kaman, Khami, Maramargyi, Mro, and Thet face sectarian discrimination within Arakan State, including by decades-long policies of divide-and-rule and lack of much needed attention and sensitivity to our native people identity, culture and language, we shall protect the aspirations of our brothers and sisters and confirm the importance of eliminating all forms of discrimination and group pressure.

Whereas COVID-19 is a global pandemic which indiscriminately affects everyone, the government’s virus vaccination should not leave anyone behind. In Rakhine State everyone must get as equal treatment as possible, regardless of race, religion, gender, ethnicity, and citizenship status.

Whereas, based on our experience and beliefs, we stand on justice and equality, we are convinced that our society finds strength in its diversity. We take great pride in our history and culture and know that by standing united we can move forward towards a dynamic future in which security, development and justice are guaranteed to all. The scope of our challenges

is immense but our joint strength and indivisibility are uniting us in the consensus that together we shall live forever in peace, harmony and prosperity and protect our Fatherland of Arakan and His united people.

May peace endowed Arakan. 

Signed By

Rakhine Community

Muslim (Rohingya) Community

Contact Persons:

Nyi Nyi Lwin Maung Maung U Thar Aye

Dr. A. H. Kamal

Contact Emails:

nyinyilwin@protonmail.com

tharaye64@protonmail.com

The statement is in Burmese here.

မောင်လာနာ မုဖ်သီကာရီ အိရ်ရှားဒ်ဟုစိုင်း ဆွာဟိပ် (၁၉၁၆-၂၀၂၁)

 မောင်လာနာ မုဖ်သီကာရီ အိရ်ရှားဒ်ဟုစိုင်း ဆွာဟိပ် (၁၉၁၆-၂၀၂၁)

 မြန်မာနိုင်ငံ၏ တစ်ဦးတည်းသော သမိုင်းမှတ်ကျောက် ဂန္တဝင်ကာရီဆွာဟိဗ်ကြီးဖြစ်သည့် ရှိုင်ခုလ်ဟဒီးဆ် ဟဇရသ် မောင်လာနာ မုဖ်သီ ကာရီ အိရ်ရှားဒ်ဟုစိုင်း ဆွာဟိဗ် (ဟုစိုင်နီ၊ ကာစီမီ) (၁၉၁၆-၂၀၂၁)သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန္နဝါရီလ ၁၈ ရက်၊ တနင်္လာနေ့ နေ့လယ် (၃) နာရီ ၅ မိနစ်တွင် အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်အမိန့်တော် ခံယူသွားခဲ့သည်။ 

 إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَيْهِ رَاجِعونَ။ 

ကာရီဆွာဟိပ်သည် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့၊ ဥဒေါင်းရွာ ဇာတိဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်အခါ ဒေသခံအာရဗီကျောင်း၌ အခြေခံပညာကို ဆည်းပူးခဲ့သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ဒီယောဗောန်အာရဗီတက္ကသိုလ်၌ ရှိုင်ခုလ်အစ္စလာမ် မောင်လာနာ ဟုစိုင်းန်အဟ်မဒ် (မဒနီ) သခင်ကြီးထံတွင် ပညာသင်ယူခွင့်ရရှိခဲ့သည့် ရှားပါးတပည့် တစ်ပါးဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် ဗိုလ်တထောင် ဆူဖီယာဟ် အစ္စလာမ့်တက္ကသိုလ် နှင့် သင်္ဃန်းကျွန်းက ဘားဂီးယားဆပ်ကျောင်းတို့၏ ဟာဒီးဆ်ပါမေက္ခချုပ်ဟောင်း ဖြစ်ပြီး၊ ရန်ကုန် လမ်း (၁၂၀) သုံးမြှောင့်လမ်း  (ကာလာဗစ်သီး)ဗလီကြီး၏ ရှေ့ဆောင်ဆရာကြီးဟောင်းအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ဂျာမီယာအေ အရ်ှရဖီးယား အူလုမ် ဥဒေါင်းရွာ၏ ဟဒီးဆ်ပါမောက္ခအဖြစ်လည်းကောင်း တာဝန်ယူခဲ့သည်။  

ကာရီဆွာဟိပ်သည် ဗိုလ်တစ်ထောင်က ဆူဖီယာဟ် အစ္စလာမ့်အက္ကသိုလ်မှာ ဒေါင်ရာဟ်ဟဒီးဆ် အထက်တန်းကို စတင်ဖွင့်လှစ်ရာ ပထမဦးဆုံး "ဆွဟီးဟ် မွတ်စ်လင်မ် ဟဒီးဆ်ကျမ်း" သင်ပြခဲ့သည့် ဆရာအဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်ဟု ဆူဖီယာဟ် နှစ် ၅၀ ပြည့် သမိုင်းပြတိုက် စာအုပ်ထဲမှာ မှတ်တမ်းတင်ထားသည်ကို တွေ့ရပါသည်။ ထို့အပြင် သင်္ဃန်းကျွန်းက ဘားဂီးယားဆပ်ကျောင်းမှာလည်း "ဆွဟီးဟ်ဗုခါရီ ဟဒီးဆ်ကျမ်း" သင်ပြသည့် ရှိုင်ခုလ်ဟဒီးဆ် အဖြစ် နှစ်အချို့တာဝန်ယူခဲ့သည်။

ကာရီဆွဟိပ်သခင်ကြီးသည် မောင်လာနာ ကာရီ ဟာဖိဇ် အဆ်ဂျဒ်ဟုစိုင်း၏ ခမည်းတော်ဖြစ်သည်။ မွန်ပြည်နယ်၊ မော်လမြိုင်မြို့၊ ကျွဲခြံကုန်းရပ်ရှိ ဆရာကြီး ဟဇရသ်မော်လာနာ မုဖ်သီမုဟမ္မဒ်သွိုင်ယိဗ် ကာစေမီ ဆွာဟိဗ်နှင့် ခမည်းခမက်တော်စပ်သူလည်းဖြစ်ပါသည်။ အရင်းနီးဆုံး မိတ်ဆွေက လက်ရှိသက်ရှိထင်ရှား ရှိနေသေးသော ဆရာကြီး ကာရီယူဆွဖ် (အဆ်အဒီ) ဖြစ်ပြီး ညီအစ်ကိုပမာ ချစ်ခင်ကြသည့် မိတ်ဆွေအရင်းကြီးများ ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။

ကာရီဆွာဟိပ်သည် ၁၉၆၁-၁၉၆၅ ဝန်ကြီးချုပ်ဦးနု လက်ထက်တွင် မြန်မာ့အသံ တိုင်းရင်းသား ရိုဟင်ဂျာဘာသာစကား အစီအစဉ်မှ ကျမ်းတော်မြတ်ကုရ်အာန်၊ ကိရာအသ်အသံလွင့်ချက်ကို တင်ဆက်ခဲ့သည့် သမိုင်းဝင် မော်ကွန်းကြီးတစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။

ကာရီဆွာဟိပ်သည် လက်ရာမြောက်သော လက်ရေးအတတ် ကျွမ်းကျင်ထူးချွန်သူလည်းဖြစ်သည်။ သူ၏ ပြောင်မြောက်သောလက်ရာဖြင့် များစွာသော စာအုပ်စာပေ၌ ခေါင်းစဉ်ကြီး ဒဒီဇိုင်းများ၊ ပိုစတာများ၊ ဗီနိုင်းများကို ရေးဆွဲခဲ့သည်။

ဟဇရသ် အလ်ဟာဂ်ျ ကာရီဆွာဟိပ်သည် လမ်း ၁၂၀ ဗလီကြီးမှာ ရှေ့ဆောင်ဆရာအဖြစ် ဆောင်ရွက်နေချိန်မှာ ဆရာကြီး၏ မနက်ဖဂျရ်ကေရအသ်ကို နားသော်တဆင်နိုင်ဖို့ ဆရာကြီး မုဖ်သီ နူးရ်မုဟမ္မဒ် ဆွာဟိဗ်သည် မိမိနေထိုင်ရာ တောင်ဥက္ကလာပမှ လမ်း ၁၂၀ ဗလီသို့ တကူးတက လာရောက်ခဲ့ဖူးကြောင်း၊ ဆရာကြီး၏ အင်မတန်ကောင်းလှသည့် ကေရာအသ် ရွတ်ဆိုမှု၊ နားဝင်ချိုသာသောအသံကို နားထောင်ပြီးမှ အိမ်ပြန်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဆရာကြီး မုဖ်သီနူးရ်မုဟမ္မဒ်ဆွာဟိဗ်က ဆိုသည်။ ထိုချိန်ကာလတွင် ဆရာကြီး မုဖ်သီ နူးရ်မုဟမ္မဒ် ဆွာဟိဗ်သည် ဂျာမေအဟ် အဆ်အဒီယဟ်ကျောင်းကြီးမှာဆရာအဖြစ် စာသင်ပြသော ကာလချိန်ဖြစ်ကြောင်းကိုလည်း ပြောဆိုသွားသည်။ ကာရီဆွဟိပ်၏ ကိရာအသ် ရွတ်ဆိုမှုမှာ ထိုမျှအထိ ကျော်ကြားခဲ့သည်။

ပုံ- ဆူဖီယာဟ် နှစ် ၅၀ပြည့် သမိုင်းပြတိုက် စာအုပ်။

အီဂျစ်နိုင်ငံက ကမ္ဘာကျော်ကာရီကြီးဖြစ်သော ကာရီ Abdul Basit (အဗ်ဒုလ် ဘာစိက်တ်) မြန်မာပြည်ကို လာလည်သည့်အခါ ကာရီ Abdul Basit (အဗ်ဒုလ်ဘာစိက်တ်) ကို ကြိုဆိုခဲ့သည့် ကာရီဆွာဟိပ်၏ ကိရာအသ်ကို နားထောင်ပြီး ကာရီဆပ်ကြီးက "ဗမာ(မြန်မာ)ပြည်မှာ ဒီလို ကာရီလည်း ရှိပါလား" ဆိုပြီး မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်ကို အသိပုဂ္ဂိုလ်များဆီမှ သိရသည်။ ထိုမှတ်ချက်ကား ဗမာပြည်တစ်ခုလုံးမှာ ဟူးဟူးထန်ထန် ကျော်ကြားခဲ့လေသည်။ 

အာရဗီစကားပြော အရမ်းကျွမ်းကျင်လို့ အဲ့ဒီခေတ်က အာလင်မ်တွေက အရဗီဘာသာစကား လေ့ကျင့်ချင်ရင် ဒါဒါ့ဆီကို လာကြတယ်လို့ မှီခဲ့တဲ့ တပည့်တွေက သတိရရပြောပြပါတယ်။

၁၉၇၉ ခုနှစ်လောက်မှာ မြန်မာပြည် ရန်ကုန်မြို့ကို စွန့်ခွာသွားပြီး ဆော်ဒီအာရေဗီးယားနိုင်ငံ၊ မဒီနာရွှေမြို့တော်မှာ ၇ နှစ်ခန့် ဆရာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ပြီးနောက် အိုမင်းမစွမ်းဖြစ်နေသည့် မိခင်၏ ခေသ်မသ်ပြုစုစောင့်ရှောက်ရေးအတွက် အရာအားလုံးကို စွန့်ပြီးနောက် မိခင်ရှိရာ ဇာတိရွာမှာပဲ အပြီးဇာတ်မြှပ်ပြီး နေလိုက်ခဲ့လေသည်။ မောင်တော တောင်ပိုင်း ဥဒေါင်းကျေးရွာရှိ ဂျာမီယာ အရ်ှရဖုလ်အုလုမ်တွင် ဟဒီးဆ်ပါမောက္ခအဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့လေသည်။ 

ကာရီဆွာဟိပ်၏ အလွန်အံ့ဩစေခဲ့သည့် ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ မကွယ်လွန်မီ ၃ နှစ်ခန့်ကစပြီး " တမန်တော်မြတ်(ဆွ) ကွယ်လွန်တာ တနင်္လာနေ့ဖြစ်ခဲ့သလို ငါ့ရဲ့ မောသ် (ကွယ်လွန်ခြင်း) ကလည်း တနင်္လာနေ့ ဖြစ်မယ်လို့ အိပ်မက် မက်တယ်" ဟု ပြောနေသည်မှာ ၃ကြိမ်တိတိရှိပြီဟု မြေးဖြစ်သူ ကျော်မင်းထိုက်က ကိုယ်တိုင်ကြားခဲ့သည်ဆိုသည်။ အိပ်မက်ပင်ဖြစ်သောကြောင့် မိသားစုဝင်များက အိပ်မက်အဖြစ်ပဲ သဘောထားပြီး‌နေခဲ့လေသည်။ အိပ်မက်အတိုင်းပင် တနင်္လာနေ့မှာ အလ္လာဟ်အမိန့်ခံယူသွားခဲ့သည်။ 

ကာရီဆွာဟိပ်သခင်ကြီးမှာ သားသမီး (၁၁) ယောက်ထွန်းကားခဲ့သည်။ သားသမီးအများစုမှာ မော်လမြိုင်မြို့၌ပင် နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ 

   ရုပ်သံ- ကာရီအိရ်ရှာတ် ဆွာဟိပ် ကိရာအာတ် ရွတ်ဆိုနေသည့် မှတ်တမ်း။

ကာရီဆွာဟိပ်သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ် အရေးအခင်း အစိုးရ၏ အစုလိုက်အပြုံးလိုက်သတ်ဖြတ်မှုတွင် အမိတိုင်းပြည်မှ စစ်ဘေးရှောင်အဖြစ် ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး အများနည်းတူ အိမ်နီးချင်း ဘင်္ဂါလားဒေ့ရ်ှသို့ ခိုလှုံခဲ့သည်။ ဒုက္ခသည်အဖြစ် ဘင်္ဂါလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံ ကော့စ်ဘာဇားခရိုင် ဘာလူခါလီ ဒုက္ခသည်စခန်း အမှတ် (၁)၌ နေထိုင်နေစဉ် သက်တော် (၁၀၅) နှစ်တွင် အလ္လာဟ်အမိန့်တော် ခံယူခဲ့လေသည်။

 

ပုံ- ကာရီ အိရ်ရှာတ်ဟူစိုင်းဆွာဟိ်ပ်၏ နမာဇ် အေ ဂျနဇာ ဝတ်ပြုနေပုံမြင်ကွင်း။ 

နာမာဇ် အေ ဂျနာဇာကို ဘင်္ဂါလားဒေရှ့် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်း၊ အမှတ် (၉) မှာ ဝတ်ပြုခဲ့ပါသည်။

— လုထုဝဏ္ဏ (ရိုဟင်လေး) 

Ref: Zaw Min Htike's FB Post

သခြားသီးခိုးစားသည့္ ျမန္မာမင္းမ်ား

 

ရာဇဝင္သမိုင္းထဲက သခြားသီး ျပႆနာ

••••••••••••••••••••••••••

ျမန္မာ့ရာဇဝင္သမိုင္း၌ ယာခင္းထဲမွ သခြားသီးကိုခူးဆြတ္ စားေသာက္မိသျဖင့္ ျပႆနာတတ္ခဲ့ေသာ ရွင္ဘုရင္ႏွစ္ပါးကို ထူးျခားစြာေတြ႕ရွိရပါသည္။ ထိုမင္းမ်ားမွာ ပုဂံေခတ္ဦး သိန္းခိုမင္း(ခရစ္ႏွစ္ ၉၂၄-၉၄၆)ႏွင့္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ဦး ေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္း(ခရစ္ ၁၇၆၀-၁၇၆၃)ဟူေသာ ဘုရင္ႏွစ္ပါးပင္ျဖစ္ေလသည္။ တစ္ပါးမွာ ယာခင္းရွင္ထံ ခြင့္မပန္ဘဲ သခြားသီး ခိုးယူစားေသာက္မိသျဖင့္ ယာရွင္ကေတြ႕ျမင္ကာ တူရြင္းျဖင့္ ႐ိုက္ပုတ္ရာမွ နတ္ရြာစံ ကံကုန္ခဲ့ရသည္အထိျဖစ္ရကာ တစ္ပါးမွာ ယာခင္းရွင္က သခြားသီးစားရန္ အခြင့္ေပးေသာ္လည္း အခင္းပ်က္စီးသျဖင့္ သတ္ပုတ္ခဲ့ရသည္အထိ ျပႆနာတက္ခဲ့ရေသာ ဘုရင္တစ္ပါးပင္ ျဖစ္ေလသည္။

သိန္းခိုမင္း (၉၂၄ – ၉၄၆ )

ပုဂံံေခတ္။ ။

ပုဂံေခတ္ဦး ခရစ္ႏွစ္-၉၂၄ခုႏွစ္တြင္ စေလငေခြးမင္းအား ဆက္ခံလ်က္ နန္းတက္လာေသာ သိန္းခိုမင္း(သိန္းဃိုမင္းဟုလည္း အေရးအသားရွိ၏)သည္ ျမင္းတစ္စီးျဖင့္ ေတာတြင္းလွည့္လည္ကာ အမဲလိုက္ျခင္းအမႈကို အထူးဝါသနာပါသည္။ ယင္းသို႔ အမဲလိုက္ရင္းတစ္ေန႔တြင္ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါမ်ားႏွင့္ လူခ်င္းကြဲသြားသည္။ ေရလည္းငတ္ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္လာသျဖင့္ လူသူမေတြ႕ရေသာ သခြားယာခင္းတစ္ခင္းကိုေတြ႕ရာ ယာခင္းသို႔ဝင္၍ သခြားသီးမ်ားကို တစ္လုံးျပီးတစ္လုံး မြတ္သိပ္စြာ စားေလသည္။ ထိုအခိုက္ ယာခင္းရွင္ ေရာက္လာျပီး မိမိယာခင္းထဲ၌ ထိုင္၍ အားပါးတရ သခြားသီးခိုးစားေနသူကို ေတြ႕သျဖင့္ ေပါက္တူး႐ိုးျဖင့္ ႐ိုက္ပုတ္ေလရာ ထိုေနရာ၌ပင္ သိန္းခိုမင္း အနိစၥေရာက္ေလသည္။

နိစၥေရာက္ခ်ိန္၌ အိမ္နိမ့္(၂၂)ႏွစ္ စည္းစိမ္(၁၆)ႏွစ္ သက္ေတာ္(၃၈)ႏွစ္သာ ရွိေသးသည္။ မၾကာမီ သိန္းခိုမင္း၏ျမင္းခံ ေနာက္မွ လိုက္လာ၍ မီေသာ္ အျဖစ္အပ်က္ကို သိရေသာေၾကာင့္ "ဟယ္ေတာင္သူၾကီး ငါတို႔အရွင္ကို အဘယ့္ေၾကာင့္ သတ္ရသနည္း"ဟုေမးေသာ္ "နင့္မင္းက ငါ့သခြားသီးကို မပန္ၾကားဘဲ ခိုးယူစားေသာက္သည္ကိုေတြ႕ရသျဖင့္ ႐ိုက္ပုတ္ဘိသည္"ဟူ၍ ဆို၏။ ျမင္းခံက "မင္းကိုသတ္ေသာသူသည္ မင္းျပဳရ႐ိုး ထုံးစံရွိ၏"ဟုဆိုေသာအခါ ေတာင္သူၾကီးက "ငါ မင္းမျပဳႏိုင္၊ ဒီႏွစ္ ငါ့သခြားသီးကား ေခြးငယ္ႏို႔စို႔သကဲ့သို႔ သီးေခ်သည္"ဟု ဆိုသည္။

ထိုအခါ ျမင္းခံအျပင္ အျခားေသာ ဘုရင့္ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါ အေျခြအရံမ်ား ေရာက္ရွိလာျပီး "ဟယ္-ေတာင္သူၾကီး နင့္သခြားခင္းလည္း နင္ပိုင္ရမည္ မင္း၏စည္းစိမ္ခ်မ္းသာျဖစ္ေသာ အဝတ္ေကာင္းအစားေကာင္း ေရႊေငြဆင္ျမင္းကြ်ဲႏြား ဆန္စပါး မ်ားလွစြာေသာ စည္းစိမ္ကိုလည္းခံစားရမည္ ထုံးစံအတိုင္းမင္းျပဳေတာ္မူ"ဟုေျပာမွ လိုက္ပါ လ်က္ ထီးနန္းတင္ေျမႇာက္ခံရေလသည္။ ထိုမင္းကားပုဂံေခတ္ ေတာင္သူၾကီးမင္း ေခၚ ေညာင္ဦးေစာရဟန္းမင္း(ခရစ္ႏွစ္ ၉၄၆ -၉၉၁)ပင္ျဖစ္ေလသည္။ မင္းျဖစ္လွ်င္ မိမိသခြားယာခင္းအရပ္၌ ဥယ်ာဥ္ၾကီး သာယာစြာျပဳျပီးလွ်င္ နဂါး႐ုပ္ၾကီးစြာ ထုလုပ္ကိုးကြယ္၍ ပုထိုးၾကီး ပုထိုးငယ္ ပုထိုးသားမ်ား သင္လည္ပုထိုး စိတ္တည္ပုထိုးဟူေသာ ပုထိုး(၅)လုံးတည္လ်က္ နတ္႐ုပ္လည္းမမည္ ဘုရား႐ုပ္လည္းမမည္ ျပဳလ်က္ မနက္ည ထမင္းဟင္းေသစာတင္၍ ကိုးကြယ္သည္။ "နတ္ေက်ာင္းဒကာ မင္းခ်မ္းသာ"ဟု အမည္တြင္ေၾကာင္းလည္း မဟာရာဇဝင္ၾကီး၌ ေဖာ္ျပထားသည္။

သို႔ေသာ္ တူရြင္းေတာင္၌ ေတြ႕ရေသာ ခရစ္ႏွစ္ (၁၂၁၂)ခုႏွစ္ထိုး ေက်ာက္စာ၌ တူရြင္းေတာင္ထိပ္ရွိ ေစာရဟန္းသိမ္ေဟာင္းကို ပ်က္စီးသျဖင့္ ျပဳျပင္ရေၾကာင္း ေရးထိုးထားရာ ေစာရဟန္းမင္း(ေတာင္သူၾကီးမင္း)သည္ ရာဇဝင္မ်ား၌ ေဖာ္ျပသလို နတ္နဂါးကိုးကြယ္သူ မဟုတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေႏွာင္းေခတ္ပညာရွင္တို႔က ယူဆၾကပါသည္။ "တုရင္ေတာင္ထိပ္ ေစာရဟန္းသိမ္ ပ်က္ရကား၊ ေမာင္းမႏႈတ္ဆက္အမႊမ္းရ အိုဝ္ပန္ဦးသခင္ စာခ်ီ ဗိုလ္ ဤႏွစ္ၾကားရကား၊ ဘုရားေလာင္းမင္း ဥဇနာမင္းၾကီး ေရႊေတာင္တက္၍ တစ္ႏွစ္ ေသာၾကာရကား မင္းၾကီးျပဳေစရကား၊ ဤသိမ္ေဆာက္သကား"ဟု ထိုေစာရဟန္းသိမ္ေက်ာက္စာ၌ ေရးထိုးထားပါသည္။

ေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္း (၁၇၆၀-၁၇၆၃ )

ကုန္းေဘာင္ေခတ္။ ။

ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ကို တည္ေထာင္သူ အေလာင္းမင္းတရားၾကီး ဦးေအာင္ေဇယ်၏ သားေတာ္ၾကီး ေမာင္ေလာက္ ေခၚ ေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္းသည္ ႏွိမ့္ခ်ေသာမာနျဖင့္ ႐ိုး႐ိုးစား ႐ိုး႐ိုးေနတတ္၏။ ရံဖန္ရံခါ မိမိလူပ်ိဳေတာ္သားမ်ားႏွင့္ မန္က်ည္းပင္ေအာက္တြင္ မန္က်ည္းသီးထုကာ စားေနေလ့ရွိသည္။တစ္ခါက မွဴမတ္မ်ားက "အရွင့္သား ဤသို႔ သိမ္ဖ်င္းေသာ အစားအေသာက္အေလ့ကို ေရွာင္ၾကဥ္ေတာ္မူပါ ဂုဏ္ႏွင့္မတန္ပါဘုရား"ဟုေလွ်ာက္ထားသည္။ ေနာင္ေတာ္ၾကီးဘုရားက "ဤသို႔မန္က်ီးပင္ေအာက္ မန္က်ီးသီးထုစားသျဖင့္ တိုင္းျပည္၌ တစ္စုံတစ္ရာ ဝန္ေလးပါသလား"ဟု ေမးရာ မွဴးမတ္မ်ားက "တိုင္းျပည္ေသာ္ကား ဝန္မေလးပါ"ဟု ေလွ်ာက္လွ်င္ "တိုင္းျပည္ဝန္ေလးမည့္အမႈဆိုလ်ွင္ ငါေရွာင္ပါမည္ ဝန္မေလးသည့္ကိစၥကိုကား မတားျမစ္ပါႏွင့္ ငါၾကိဳက္တတ္ရာ စားပါရေစ"ဟု အခြင့္ျပန္ပန္ေသာဟူ၏။

ေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္းမွာ (၁၇၆၀)ခုႏွစ္တြင္ ခမည္းေတာ္ အေလာင္းမင္းတရား နတ္ရြာစံလြန္ျပီးေနာက္ ထီးနန္းဆက္ခံစိုးစံခဲ့ရာ ေရႊဘိုႏွင့္ စစ္ကိုင္း ့ျမိဳ႕ႏွစ္ျမိဳ႕လုံးတြင္ထီးနန္းတစ္လွည့္စီ ေျပာင္း၍ စံေနေလ့ရွိသည္။ အားအင္သန္စြမ္းကာ ေယာက်္ားပီသသူလည္းျဖစ္၍ ျမင္းေကာင္းတစ္စီးႏွင့္ "ငါစစ္ကိုင္းသြားလိုက္ဦးမည္၊ ငါေရႊဘိုျပန္လိုက္ဦးမည္"ဟုေျပာ၍ ႐ုတ္တရက္ ျမင္းစီးကာ ထြက္လာတတ္သည္။ ထိုအခါ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါ အေျခြအရံမ်ားက ကပ်ာကသီ ဆင္ျမင္းျပင္လ်က္ ေနာက္ေတာ္ကလိုက္ရေလ့ရွိသျဖင့္ မမီသည္ကမ်ားသည္။

တစ္ေန႔တြင္ စစ္ကိုင္းမွေရႊဘိုအျပန္ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါမ်ား ေဝးလံစြာ က်န္ရစ္ခဲ့၍ မိမိတစ္ပါးတည္း ေခါေတာအရပ္(ေရႊဘိုမွ (၁၄)မိုင္အကြာ)သို႔ ေရာက္လာခဲ့ေလသည္။ ထိုအရပ္၌ သခြားယာခင္းတစ္ခင္းကို ေတြ႕ရာ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္လွသျဖင့္ ျမင္းကို ယာခင္းအျပင္ သစ္ပင္၌ ခ်ည္ထားခဲ့ျပီး ယာခင္းထဲဝင္ကာ ယာခင္းရွင္ေယာက်္ားအား သခြားသီး စားပါရေစဟု ေကာင္းမြန္စြာခြင့္ေတာင္း၏။ ယာခင္းရွင္လည္း ဘုရင္မွန္းမသိ "အလိုရွိသေရြ႕စားပါ အပင္ အႏြယ္ အကင္းတို႔ကိုသာ မပ်က္စီးပါေစႏွင့္"ဟုဆိုသည္။ ေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္းလည္း အခြင့္ရသည္ႏွင့္ သခြားသီးတို႔ကို ျဖတ္မဆြတ္ပဲ ဆြဲယူဆြတ္ခူးသျဖင့္ အပင္ အႏြယ္မ်ား အုံလိုက္ပါလာကာ အကင္းအပြင့္မ်ားပါ ပ်က္စီးကုန္ေလသည္။

ယာခင္းရွင္ျမင္လွ်င္ ေဒါသထြက္ကာ "နင္သည္ စား႐ုံသာမက အခင္းကိုပါ ဖ်က္ရာသေလာ"ဟု သတ္ပုတ္မည္ျပဳ၏။ ဘုရင္ကလည္း "နင္ေယာက်္ားေကာင္းဆိုေသာ္ သတ္ၾကအံ့"ဟု စိန္ေခၚရာ ႏွစ္ေယာက္သား ယာခင္းထဲ၌ လုံးေထြး သတ္ပုတ္ၾကေလသည္။ ယာခင္းရွင္လည္း အေတာ္အတန္သတ္ပုတ္ကာ ေမာေမာႏွင့္ထိုင္နားလ်က္ရွိစဥ္ ေနာင္ေတာ္ၾကီးကား ျပဳံးလ်က္ပင္ သခြားသီးမ်ား တစ္လုံးျပီးတစ္လုံး ျမိန္ယွက္စြာ ထိုင္စားေနေလသည္။ ထိုအခိုက္ ယာရွင္မိန္းမသည္ ထမင္းပို႔ေရာက္လာျပီး ထမင္းေတာင္းခ်လ်က္ ျပင္ဆင္သည္ျမင္ေသာ္ ေနာင္ေတာ္ၾကီးက "ေယာက္ဖ ငါလည္း ထမင္းစားပါရေစ"ဟု ဆိုျပန္သည္။

ယာခင္းရွင္က ေဒါသျဖစ္လ်က္ "မေကြ်းဘူး ၊နင္ ငါ့သခြားခင္းကိုလည္း ဖ်က္ေသးသည္ သခြားသီးလည္း စားေသးသည္ နင္မစားရဘူး"ဟု ဆိုေလသည္။ ထိုအခါ မိန္းမျဖစ္သူက မိမိခင္ပြန္းသည္အား လက္တို႔လ်က္ "ယာျပင္ဘက္မွာ ေရႊကေတာင္ႏွင့္ျမင္းေကာင္းတစ္စီး ခ်ိတ္ထားသည္ကို ျမင္ခဲ့သည္။ ထိုသူသည္ သာမညမဟုတ္တန္ရာ"ဟု တီးတိုးေျပာဆ္ိုကာ အကဲခတ္ေနၾကစဥ္ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါအမ်ား မီလာ၍ ေရွ႕ေတာ္ေမွာက္ ဒူးေထာက္ခစားၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဤတြင္ ယာခင္းရွင္လင္မယားမွာ မ်ားစြာေၾကာက္ရြံ႕လ်က္ ရွိခိုးေတာင္းပန္ၾကေလသည္။

ေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္းက ျပဳံးရယ္လ်က္ "ရွိခိုးေတာင္းပန္ျခင္းမျပဳလင့္ သခြားသီးကိုလည္း စားရသည္။ သတ္ပုတ္ၾကသည္မွာလည္း ႏွစ္ဦးသေဘာတူျဖစ္၏။ ငါကား မင္းျဖစ္သည္မွန္ေသာ္လည္း မေၾကာက္ရြြံ႕ပါႏွင့္ ယခုသခြားသီးမ်ားမွာ အလြန္အရသာရွိ၍ ငါစံရာ ေရႊဘိုသို႔သာ တစ္ခါေလာက္ လာေရာက္ဆက္သပါဘိ"ဟု မိန္႔ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ မၾကာမီ ယာခင္းရွင္လင္မယားလည္း သခြားသီးမ်ား ဆြတ္ခူးထမ္းရြက္လ်က္ ေရႊဘိုသို႔ ေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္းထံ သြားေရာက္ဆက္သေလသည္။ မင္းၾကီးလည္း မေမ့မေလ်ာ့ ေက်းဇူးတင္စကားဆိုလ်က္ ေရွ႕တြင္ပင္ သခြားသီးမ်ားကို စားေတာ္မူသည္။ ျပီးမွ ယာခင္းရွင္အား အလိုရွိရာေတာင္းေလဟု မိန္႔ေတာ္မူရာ ယာခင္းရွင္မွာ အျခားဆုေတာ္လာဘ္ေတာ္မ်ားထက္ မိမိအရပ္၌ ရြသူၾကီး၏ ႏွိပ္စက္ညႇင္းပမ္းမႈကို ခံရဖန္မ်ားသျဖင့္ သူၾကီးအာဏာႏွင့္လြတ္လ်ွင္ ေလာက၌ အခ်မ္းသာဆုံးဟူ၍ မွတ္ထင္သည့္ အေလ်ာက္ "သူၾကီးအာဏာႏွင့္ မင္းတ္ိုင္းေက်အခြန္အခမွ ကင္းလြတ္ခြင့္"ကိုသာ ေတာင္းဆို၏။

ထိုအခါေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္းက ဤအတြက္ျဖစ္ေစရမည္ အျခားအလိုရွိရာ ေတာင္းဦးေလာ့"ဟုမိန္႔ေတာ္မူရာ ဤအခြင့္ရလွ်င္ပင္ မိမိအဖို႔ ေက်နပ္လွျပီျဖစ္ေၾကာင္း မည္သည့္ဆုလာဘ္ကိုမွ် အလိုမရွိေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားသည္။ ထိုခဏခ်င္းပင္ ေနာင္ေတာ္ၾကီးသည္ ထန္းရြက္၌ ယာခင္းရွင္အလိုရွိေသာ အမိန္႔ကို မိမိကိုယ္တိုင္ေရးသားလ်က္ "ဤစာခြ်န္ကို သူၾကီးျပေလ သင္သည္ ဆယ့္ႏွစ္မႈမင္းတိုင္းေက် အခြန္ႏွင့္အာဏာမွ လြတ္ေပလိမ့္မည္"ဟုမိန္႔၍ ေပးလိုက္သည္။ ထိုအခါ ယာခင္းရွင္က "ဤထန္းရြက္စာကို ျပ႐ုံမွ်ျဖင့္ သူၾကီးက မင္းမိန္႔ျဖစ္ေၾကာင္း ယုံၾကည္မည္မထင္"ဟု ေလွ်ာက္ျပန္သျဖင့္ မင္းၾကီးလည္း ထန္းရြက္ကိုျပန္ယူျပီး ကိုယ္ေတာ္တိုင္ လက္မွတ္ေရးထိုးရေလသည္။ ထိုအခါမွ ယာခင္းရွင္က စိတ္ခ်လက္ခ် ယူေဆာင္ကာ မိမိအရပ္ေရာက္ေသာ္ သူၾကီးအား ျပသျဖင့္ သူၾကီးအဆင့္အဆိုႏွင့္ မင္းတိုင္းေက်တို႔မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရရွိေလသည္။

ထိုသခြားယာခင္းရွင္မွာ ေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္း(၁၇၆၀- ၁၇၆၃)ေနာက္ ညီေတာ္ ဆင္ျဖဴရွင္မင္း(၁၇၆၃-၁၇၇၆)ဆင္ျဖဴရွင္၏သားေတာ္ စဥ့္ကူးမင္း(၁၇၇၆-၁၇၈၁)ေနာင္ေတာ္ၾကီး၏ ညီေတာ္ ဘိုးေတာ္မင္းတရား(၁၇၈၁-၁၈၂၇) စသည့္ မင္းမ်ားလက္ထက္တိုင္ ေနရသည္။ ေမာင္ဝိုင္းေခၚ ဘိုးေတာ္မင္းတရားလက္ထက္၌ အခြန္အတုတ္ေတာင္းခံရာ ယာခင္းရွင္က ေနာင္ေတာ္ၾကီးမင္း၏ စာခြ်န္လႊာကို ျပသေလသည္။ ထိုအခါ ဘိုးေတာ္ဘုရားက သူ၏ခ်စ္လွစြာေသာ ေနာင္ေတာ္ၾကီးကိုယ္တိုင္ ေရးသားထားသည့္ လက္ေရးႏွင့္လက္မွတ္ကိုေတြ႕ရေသာေၾကာင့္ ဘိုးဘြားအေမြအႏွစ္သဖြယ္ အလြန္ျမတ္ႏိုးေတာ္မူသျဖင့္ စာခြ်န္ေတာ္အား ေပးပါရန္ ေတာင္းရာ ယာခင္းရွင္က မေပးႏိုင္ေၾကာင္း အေၾကာက္အကန္ျငင္းဆန္သည္။ ထိုအခါမွ ဘိုးေတာ္ဘုရားက ရိပ္မိသျဖင့္ "ငါလည္း ဘုရင္တစ္ပါးျဖစ္ပါသည္ သူၾကီးအဆင့္အဆိုႏွင့္ မင္းတိုင္းေက်အခြန္အခမွလြတ္ရန္ ငါအသစ္တစ္ခု ထပ္မံေရးေပးပါမည္။ ငါ့ေနာင္ေတာ္ၾကီး ကိုယ္တိုင္၏ လက္ရာျဖစ္၍ ျမတ္ႏိုးစြာ သိမ္းယူခြင့္ျပဳပါ"ဟု မိန္႔ေသာအခါမွ ဤသို႔ျဖစ္လ်ွင္ယူေတာ္မူပါဟု သေဘာတူလိုက္ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ဘိုးေတာ္ဘုရား ေရးေပးေသာ စာခြ်န္ကို ေသခ်ာစြာၾကည့္ရႈကာ လက္မွတ္ထိုးရန္လိုေသးသည္ကို ေတြ႕သျဖင့္ ယာခင္းရွင္က "လက္မွတ္ထိုးေတာ္မူပါဦး"ဟု ေလွ်ာက္ထားရာ ဘိုးေတာ္ဘုရားလည္း ထပ္မံလက္မွတ္ေရးထိုးေသာအခါမွ စိတ္ေအးခ်မ္းသာစြာ စာခြ်န္ေတာ္ယူေဆာင္၍ ျပန္သြားေလေတာ့သည္။

စာကိုး။ 

၁။     ဦးကုလား "မဟာရာဇဝင္ၾကီး"(ပတြဲ)

၂။     ဦးေမာင္ေမာင္တင္ "ကုန္းေဘာင္ဆက္မဟာရာဇဝင္"(ပတြဲ)

၃။     ညိဳျမ "ကုန္းေဘာင္ရွာပုံေတာ္"

၄။     ေဒါက္တာသန္းထြန္း "တစ္ေန႔တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေျပးမလဲ"

၅။     တင္ႏိုင္တိုး "ပုဂံမင္းဆက္ရာဇဝင္သစ္"

၆။     ေမာင္ၾကည္သန္႔ 'ျမန္မာ့သမိုင္းမွအထင္ကရ ဇာတ္ေကာင္မ်ား"

မူရင္းစာေရးသားသူအား ေလးစားစြာ ခရက္ဒစ္ ေပးပါသည္။

BURMESE TIMES

NEWS AND HEALTH မွ ကူးယူ၍ တည္းျဖတ္ပါသည္။

_____

ပညာမြတ္သိပ္သူမ်ား

W.O

မေးခွန်းဝါကျ တည်ဆောက်နည်း

        

    မေးခွန်းဝါကျ တည်ဆောက်နည်း 

အမေးပုဒ်

Ho ၊ Hon ၊ Honnuá ၊  Hone ၊ Haré ၊ Horé ၊ Hoñtté ၊ Hodun  

Ki ၊ kiya ၊ kiyolla ၊ keen ၊ keengori ၊ keené

 

အမေးပစ္စည်း

 Né ၊    Néki

ရိုဟင်ဂျာဘာသာစကား၌ မေးခွန်းဝါကျတည်ဆောက်ရာတွင် အဓိကအားဖြင့် ပုံစံနှစ်မျိုး တွေ့ရှိရသည်။ 

          ၁။ အမေးပစ္စည်းနှင့် တည်ဆောက်သောမေးခွန်းဝါကျ

         ၂။ အမေးကြိယာဝိသေသနနှင့် တည်ဆောက်သော မေးခွန်းဝါကျ 

၁။     အမေးပစ္စည်းနှင့် တည်ဆောက်သောမေးခွန်းဝါကျ

       အမေးပစ္စည်းနှင့် မေးခွန်းဝါကျတည်ဆောက်ရာတွင် Né ဟူသော ပစ္စည်းကို သုံးလေ့ရှိသည်။ 

ရိုးရိုးဝါကျ သို့မဟုတ် ပေါင်းစပ်ဝါကျတစ်ခု၏ နောက်ဆုံးကြိယာတွင် Né ၊ Néki ပစ္စည်းကို ဆက်ပေးလိုက်ခြင်းဖြင့် မေးခွန်းဝါကျ ဖြစ်သွားတတ်သည်။ 

သာဓက။ 

   (က)         Tui baat háiyos.         (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သင် ထမင်း စားပြီးပြီ။)

                 Tui baat háiyos+né?   (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သင် ထမင်း စားပြီးပြီလား။)

    (ခ)         Tuañrá górót giyó.      (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သင်တို့ အိမ်ကို သွားတယ်။)

                 Tuañrá gorot giyós+né?   (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သင်တို့ အိမ်ကို သွားသလား။)

    (ဂ)         Íba shúndór.              (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူလှပသည်။)

                 Íba shundor né?         (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သူလှပသလား။)

      (ဃ)      Ítara ajó gura.            (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                (သူတို့ ငယ်သေးသည်။)

                 Itara ajó gura né?       (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူတို့ ငယ်သေးသလား။)

၁-၁။    Né (နဲ့) ဟူသော အမေးပစ္စည်းကို တစ်ခါတစ်ရံ Ní (နိ) ဟူ၍လည်း အသံထွက်ဆိုတတ်သည်။

၁-၂။    ငြင်းလိုသော၊ စူးစမ်းလိုသော၊ လက်မခံလိုသော ပုံစံဖြင့် မေးခွန်းဝါကျ တည်ဆောက်သောအခါ Néki ဟူသော ပစ္စည်းကို သုံးလေ့ရှိသည်။ 

သာဓက။

       (က)      Añí dasé mashtor.      (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (ကျုပ်သည် ကျောင်းဆရာဖြစ်သည်)

                 Añí dasé fool néki?      (မေးခွန်းဝါကျ)

                 Añí fool néki? (မေးခွန်းဝါကျတွင် dasé ပုဒ်ကို မြှပ်သုံးလေ့ရှိသည်။)

                 (ကျုပ်သည် ကျောင်းဆရာ ဖြစ်သလား။)

     (ခ)        Ite shundor.           (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                  (သူ လှပသည်။)

                 Ite shundor néki?   (မေးခွန်းဝါကျ)

                  (သူ လှပသလား။)

    (ဂ)         Te abar aibó.          (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူ ပြန်လာမည်။)

                 Te abar aibó néki?   (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သူ ပြန်လာမလား။)

    (ဃ)        Itar gór hañsé.       (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူ့အိမ်က နီးသည်။)

                 Itar gór hañsé nékí?  (မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သူ့အိမ်က နီးသလား။)

    (င)         Ibá bát hai touribó.   (ထုတ်ဖော်ဝါကျ)

                 (သူ(မ) ထမင်းစား၍ မီပါမည်။)

                 Ibá bát hai touribó nékí?(မေးခွန်းဝါကျ)

                 (သူ(မ) ထမင်းစား၍ မီပါမလား။)

၁-၃။       တစ်ခါတစ်ရံ ဝါကျတစ်ကြောင်းကို လေးနက်စေသော သဘောဖြင့် Nóné ၊ Nónékí ဟူသော ဝါကျနောက်လိုက်ပစ္စည်းကို သုံးတတ်သည်။ 

သာဓက။       ။

              (က)      Anis tará entaan diyé nóné?

                        (အာနိစ်တို့ စာမေးပွဲဖြေခဲ့ပြီ မဟုတ်လား။)

              (ခ)       Tui wada diyos dé nó nékí?

                        (မင်း ကတိပေးခဲ့တာ မဟုတ်ဘူးလား။)

၂။     အမေးကြိယာဝိသေသနနှင့် တည်ဆောက်သော မေးခွန်းဝါကျ 

အမေးပုဒ်ကို သုံး၍ မေးခွန်းဝါကျ တည်ဆောက်သောအခါ ဝါကျနောက်ဆုံးတွင် အမေးပစ္စည်း de ကို ပေါင်းစပ်၍လည်းကောင်း၊ အမေးပစ္စည်း de ကို မြှပ်၍လည်းကောင်း ဖွဲ့စည်းနိုင်သည်။  အမေးပုဒ်ကို ကြိယာနှင့် ကပ်၍ထားလေ့ရှိသည်။

သာဓက။           ။

     (က)        Tui ki haibi dé? 

                  Tui ki haibí? (de ပစ္စည်း မြှပ်ထားပုံ)

                  (သင် ဘာစားမလဲ။)

     (ခ)         Itará horé zar dé?

                  Itará horé zar? (de ပစ္စည်း မြှပ်ထားပုံ)

                  (သူတို့ ဘယ်လို သွားနေတာလဲ။)

     (ဂ)         Añi tikot hontú faiyum de?

                  Añi tikot hontú faiyum? (de ပစ္စည်း မြှပ်ထားပုံ)

                  (ငါ လက်မှတ် ဘယ်မှာ ရမလဲ။)

     (ဃ)    Hamid Kyaw ye sairkól sola hoñtté shíkké dé?

              Hamid Kyaw ye sairkól sola hoñtté shíkké?

             (ဟမိတ်ကျော်က စက်ဘီးစီးတာ ဘယ်ခါ သင်ခဲ့သလဲ။

     (င)       Toré hone daker de? 

                Toré hone daker?

                (မင်းကို ဘယ်သူ ခေါ်နေတာလဲ။)

    (စ)        Yián kiyóllá baiñge dé?

                Yián kiyóllá baiñge?

                (ဒါ ဘယ်ကြောင့် ကျိုးသွားတာလဲ။)

    (ဆ)      Quraan keen gorí forá fore dé?

               Quraan keen gorí forá fore?

                (ကုရ်အာန်ကျမ်းကို ဘယ်လို ဖတ်ရသလဲ။)

     (ဇ)       Itara ham hodún goijjé dé?

                Itara ham hodún goijjé?

                (သူတို့ အလုပ် ဘယ်လောက် လုပ်ခဲ့သလဲ။)

     (စျ)       Tuañrar mazí honnuá dé?

                 Tuañrar mazí honnuá?

                 (မင်းတို့ရဲ့ တာဝန်ခံဘယ်သူလဲ။)

      (ည)      Sayed Swe ré hone mataiyé dé?

                 Sayed Swe ré hone mataiyé?

                 (ဆယတ်ဆွေကို ဘယ်သူခေါ်တာလဲ။)

      (ဋ)  Abdu Minnyur fuwa ho jamatot foré dé?

            Abdu Minnyur fuwa ho jamatot foré? 

                (အဒူမင်းညိုရဲ့သား ဘယ်နှတန်းမှာ သင်နေတာလဲ။)

    (ဌ)         Ité kiya fonná nofore dé? 

                 Ité kiya fonná noforé?

                 (သူ ဘာကြောင့် စာမဖတ်တာလဲ။)   

    (ဍ)         Tui ho doilla rongor bazu finos?

          (မင်း အရောင် ဘယ်နှမျိုးရှိသော အင်္ကျီ ဝတ်ဆင်သလဲ။)

     (ဎ)      Tui hon doilla rongor bazu finnós dé? 

               Tui hon doilla rongor bazu finnós?

                 (မင်း အင်္ကျီ ဘယ်အရောင် ဝတ်ဆင်သလဲ။)

၂-၁။ အချို့ မေးခွန်းဝါကျများတွင် အသက်အရွယ်အချင်းချင်း သို့မဟုတ် ကြီးသူက ငယ်ရွယ်သူကို ပြောဆိုရာတွင် ဝါကျအနေအထားအရ ré | lé ဝါကျ နောက်လိုက်ပစ္စည်းများကို de နှင့် တွဲ လည်းကောင်း၊ de ကို မြှပ်၍ လည်းကောင်း သုံးလေ့ရှိသည်။ 

သာဓက။        ။

       (က)       Muktar Nu aicce né ré?

                    (မုခ်တာရ်နု လာသလား။)

       (ခ)        Itara fōiñssé nikí ré?

                    (သူတို့ ရောက်ပြီလား။)

       (ဂ)     Tuañrattún hoñtté goijjá óibo dé re?

                    (မင်းတို့ ဘယ်တော့ လုပ်ပြီးမှာလဲ။)

       (ဃ)         Keen gorí giyé dé ré?

                     (ဘယ်လို သွားခဲ့တာလဲ။)

        (င)         Tui hoikká zoor lé?

                     (မင်း ဘယ်လို သွားနေတာလဲ။)

       (စ)          Ki gorór lé?

                     (ဘာ လုပ်နေတာလဲ။)

•  အချို့ဒေသများတွင် H သံနှင့်စသော အမေးပုဒ်များကို K သံနှင့် အသံထွက်ကြသည်။

       (Hone – Kone ၊ Horé – Koré)

၂-၂။ အချို့ဝါကျများသည် မေးခွန်းဝါကျ မဟုတ်ဘဲ Faallá ဟူသောပုဒ်ကို ဝါကျနောက်ဆုံးတွင် ပေါင်းစပ်၍ ပြုလုပ်သူကို တိုက်ရိုက် ပြောဆိုသောအခါ အမေးသဘော ဆောင်တတ်သည်။ Faallá သည် မသေချာသော၊ မတိကျသော သဘောဆောင်သည့် ပုဒ်ဖြစ်သည်။ 

သာဓက။            ။

              (က)    Tui baat háiyos faallá.

                       (မင်း ထမင်း စားပြီးပြီလို့ ထင်တယ်။)

             (ခ)      Tuañra ham nal gorjó faallá.

                       (မင်းတို့ အလုပ်လုပ်ပြီးပြီလို့ ထင်တယ်။)

— RohangKing

To be continued …

Sóllúk (ရိုဟင်ဂျာစကားထာများ)

 

Sollúk {ရို-စကားထာများ} အပိုင်း (၂)

ဆောလ္လုခ် ဆိုတာက အဖြေဝှက်ထားတဲ့ ပဟေဠိလို၊ စကားဝိုက်တွေလို၊ ဉာဏ်စမ်းအမေးပုစ္ဆာလို စကားတွေဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာလို တိုက်ရိုက်ပြန်ဆိုရင် "စကားထာ" ဖြစ်ပါတယ်။ ဆောလ္လုခ်တွေဟာ အများအားဖြင့် မိမိဒေသပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အရာတွေကို အမေးပုစ္ဆာ ဖန်တီးကာ မေးတမ်းကစားတာဖြစ်ပါတယ်။ အသိဗဟုသတ ကြွယ်စေတဲ့အပြင် ဉာဏ်ရွှင်စေပါတယ်။ စကားကြွယ်စေပါတယ်။    

ဆောလ္လုခ်တွေကိုလဲ ဘောဆောန် (စကားပုံ)လို လင်္ကာပုံစံနဲ့ ပြောဆိုလဲရှိပါတယ်။ ဆောလ္လုခ်တွေကို လ့လာခြင်းဖြင့် သက်ဆိုင်ရာ လူမျိုးစုရဲ့ နေထိုင်မှုပုံစံ အဆင့်အတန်း၊ ဘာသာစကား အဆင့်အတန်း၊ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးစံ အဆင့်အတန်းတွေကို အကဲခတ် သိရှိနိုင်ပါတယ်။

1. Ací báiyór bukabuki cínat foijjé ban.

(ညီအစ်ကိုရှစ်ဆယ် ပွေ့ဖက်နေ၊ ရင်မှာ ကြိုးတုပ်သယ်။) 

Juwab- Fanor biça (ကွမ်းရွက်အဖီး)။

2. Ailot lure, bilot lure, bil cúwailé boga more.

(ကန်သင်းမှာဝပ်၊ လယ်ကွင်းမှာဝပ်၊ လယ်ကွင်းခန်းတော့ ဗျိုင်းသေ။)

Juwab- Fuçímás 

3. Akyab gilám Rengun gilám, ború sára gula háilam.

(စစ်တွေ သွားတယ်။ ရန်ကုန် သွားတယ်။ ရိုးညှာမဲ့ အသီးစားတယ်။)

Juwab- Andha (ဥ)။

4. Añctho matá dui hát, keeñl larer lesór matát.

(ခေါင်းရှစ်လုံး လက်နှစ်ချောင်း၊ ခါးလယ်မှာ အမြီးတလှုပ်လှုပ်။)

Juwab- Falda (ချိန်ခွင်)။ 

5. Beil táité hocí, beil dhufilé fúçi, Ator laga sairó deccí.

(နေသာတဲ့ခါ အဖူး၊ နေဝင်သော် အပွင့်၊ ပတ်ဝန်းကျင်ကို မွှေးကြိုင်လွင့်)

Juwab- Raatkaraní fúl (ညမွှေးပန်း)

6. Bosóré ek bar kiné, bosoror matát félaidé.

(နှစ်စမှာ ဝယ်၊ နှစ်ဆုံးတော့ ဝေး။)

Juwab: Dindaháni (ပြက္ခဒိန်)

7. Desur sóu át, samman baic át.

(ဒေဆု ခြောက်တောင်၊ သမ္ဗာန် ၂၂ ထောင်။)

Juwab- 

8. Dilé fák goré, nodilé rag goré.

(ပေးရင် ဖွင့်တယ်၊ မပေးရင် စိတ်ဆိုးတယ်။)

Juwab-  Hórat Maga (တောင်းရင်းခြင်း)။ 

9. Dinot boçe, raitot melé.

(နေ့ခင်းမှာ ခွေရစ်ထား၊ ညနေမှာ ခင်းကျင်းပေး။)

Juwab: Chara (ဖျာ)

10. Doillúm mottór maillum melá.

(ဖမ်းမိတာနဲ့ ဝေးပစ်ချ။)

Juwab- Cíyoin (နှပ်ရည်)။

11. Dúb burír funot dharí.

(အဘွားဖြူရဲ့ နောက်ဖေးမှာ မှုတ်ဆိတ်။)

Juwab- Mokka Gula (ပြောင်းဖူး)။

12. Dui bái dui bilot, raitot mazé ek ódot.

(ညီကို နှစ်ယောက် တစ်ခြားစီ၊ ညရောက်တော့ ပေါင်းစည်း။)

Juwab- Duwar (တံခါးရွက်)။

13. Duñri gilam, duñri ailám, laal bolot wá fálai ailam.

(ပြေးလို့သွား ပြေးလို့လာ၊ နွားလားနီကို ချန်ရစ်ထား။)

Juwab: Baare za (ချေးပါသည်)

14. Dub také sáta oilé, sáf goillé hala muk.

(ညစ်ပေသော် ဖြူတယ်၊ သန့်ရှင်းရင် မျက်နှာမည်း။)

Juwab- Síloth (ကျောက်သင်ပုန်း)။

15. Dui ran siri, mazottún bóri.

(ပေါင်ကြား အလယ်က ဖြည့်တယ်။)

Juwab- Súratá (ကွမ်းညှပ်)။

16. Dui háté dóre, ekzone goré, dui teñg ore dáke lói een nase.

(လက်နှစ်ဖက်နဲ့ ကိုင်လို့ တစ်ယောက်ကလုပ်တယ်၊ ခြေထောက်နှစ်ဖက်အနီးဆွဲလို့ တဖြူးဖြူး ကတယ်။)

Juwab: Moris baça (ငရုတ်ကြိတ်ခြင်း)။ 

17. Duk lé duk, foran lode duk, hoifaillé zonom cúk.

(ဒုက္ခပဲ ဒုက္ခ၊ အသက်ငင်တဲ့ ဒုက္ခ၊ သိရင် အသက်လုံးသုခ။)

Juwab- Bonduk (သေနတ်)။

18. E góror burí egórot zaa, dúmmur dummúr asár há.

(ဒီအိမ်က ဘွားဘွား ဟိုအိမ်သွား၊ တဖြုတ်ဖြုတ် ချောလဲကျ။)

Juwab- Fúroin (တံမြက်စည်း)။

19. Ekgorót tinnuá buo, ugguá beraitó zailé, arduwá yé boitáké.

(အိမ်တစ်အိမ်မှာ မိန်းမ သုံးယောက်၊ တစ်ယောက် အလည်သွားရင် ကျန်နှစ်ယောက် ထိုင်စောင့်တယ်။)

Juwab- Sulaár júth (ဖိုခုံလောက်)။

20. Ek dhul gusso, ekkán háñtdhí.

(အသားတစ်ပုတ် ရိုးတစ်ချောင်း။)

Juwab- Kujja (ကောက်ရိုးပုံ)။

21. Ekule feça, okule feça, fera ye fera bari há.

(ဒီဖက်ကမ်းတော၊ ဟိုဖက်ကမ်းတော၊ တောနဲ့တော တွေ့ဆုံကြ)

Juwab-  Sokór bóñg (မျက်ခုံးမွေး)။

22. Ek gasór ek gula, fagilé cuugulá.

(တစ်ပင်မှာ တစ်သီး၊ မှည့်သော် မှန်ကူသီး)

Juwab- Enaac (နာနတ်သီး)။

23. Ek gasór tiríc gula, tiríc dikká nam, e suwal gán báiñdi faillé fakka musolman.

(အပင်တစ်ပင်မှာ အသီး ၃၀၊ သုံးဆယ်မျိုး သူတို့နာမည်၊ ဒီအမေးဖြေနိုင်ရန် သင် မွတ်စလင်ကောင်းတစ်ဦးပါ။)

Juwab- Quraan Córif (ကျမ်းမြတ်ကုရ်အာန်)။

24. Ek golóucót dui doilla fani, Allahr kasóm meerbáni.

(ခွက်တစ်ခွက်မှာ အရည် နှစ်မျိုး၊ အသျှင်မြတ်ရဲ့ ကောင်းချီးဗျို့။)

Juwab- Andha (ဥ)။ 

25. Kujjar tolat háfor sati.

(ကောက်ရိုးပုံအောက်မှာ မြွေထီး။)

Juwab: Ul (မို)

26. Fanít bacá, kulot umm, hollat mazé tar gun. 

(ရေမှာနေ ကုန်းမှာဥ၊ ခေါင်းမှာ သူ့ ထူးခြားမှု။)

Juwab- Hossóp (လိပ်)

27. Fárer meçi, áñárer gun guni, sou suk tin fóñçi.

(မြေကလည်းကွဲ၊ တဖြည်းဖြည်း လမ်းလျှောက်တယ်၊ မျက်လုံးခြောက်လုံးနှင့် ဖင်သုံးခု။)

Juwab- Hál (လယ်ယာထွန်ခြင်း)။

28. Foirór bútor faní, fanír butorór háf, háfor matát lalmoti.

(ကန်ထဲမှာရေ၊ ရေထဲမှာမြွေ၊ မြွေခေါင်းမှာ ရွှေ။)

Juwab- Sarag (မီးခွက်)။ 

29. Foiror faní sáf-sáf, faar kule biyu keñrar zák.

Juwab- Suk (မျက်လုံး)။

30. Fun berai asár maillé, gurgurai nase.

(ဖင်တပတ် ရိုက်ချသော် တလည်လည်ပတ်တယ်။)

Juwab: Lárúng (ဂျင်)

31. Gas há gula no há.

(အပင်စားတယ်၊ အသီးမစားဘူး။)

Juwab- Tiyañtui (ဖလံတောင်ဝှေး)။

32. Gañtot mazé motir sóra, bailé ficé hára.

(ကျင်းထဲမှာ ပုလဲလုံး၊ တွေ့သော် ကြိတ်တဲ့ဆုံ။)

Juwab- Daat (သွား)။

33. Gas sállua, fata állua, háde gula lallua.

(အပင် တကြောကြော၊ အရွက်နုနယ်၊ စားတဲ့အသီး နီးတယ်)

Juwab- Hoiñya (သင်္ဘောသီး)။

34. Gasór uoré bátór musa.

(သစ်ပင်ပေါ်မှာ ထမင်းထုပ်။)

Juwab- Sailla (သပြုသီး)။

35. Gasór uoré gúñwa do.

(သစ်ပင်ပေါ်မှာ တံစဉ်ထက်။)

Juwab- Tetói (မန်းကျည်းသီး)။

36. Gólái no dilé góle, gólaile no gólé.

(မထည့်လျှင် ဝင်၊ ထည့်လျှင် မဝင်။)

Juwab- Báriya (မြက်သီး)။

37. Góler ar neeler, dorir bané fun thaner. 

(ငုတ်ချည်ပေါ်ချည်၊ ဖင်မှာ ကြိုးနဲ့ချည်။)

Juwab- Fúnch (အပ်)။

38. Gór asé duwar nái, manúic asé matbul nái.

(အိမ်သာရှိ တံခါးမရှိ၊ လူလဲရှိ အသံမရှိ။)

Juwab- Khobor (သင်္ချိုင်း)။

39. Goró butór lotthon bacá.

(အိမ်ထဲမှာ တွဲလောင်းတဲ)

Juwab- Masa (ကျပ်ခိုးစင်)

40. Gorur date kér no há, gas há.

(နွားသွားက မြက်ပင်မစား၊ သစ်သား စား။)

Juwab- Horot (လွှ)။

41. Gum gilé dito ou, nodilé hóti ou.

(အိပ်လျှင်ဆင်၊ မဆင်ရင်  ဆုံးရှုံး။)

Juwab: Duwaror bari (တံခါးမင်းတုပ်)

42. Gura hale cíng di uré, juwan hale cíng notáke.

(ငယ်ရွယ်စဉ် ချိုးနဲ့ပါ၊ ကြီးလာသော် ချိုးမပါ။)

Juwab- San (လမင်း)။

43. Gurahale faator fúad, burá oilé górór sak.

(ငယ်ရွယ်စဥ် စားတော်ဖက်၊ ကြီးတော့ အိမ်ထောင်ဖက်။)

Juwab- Bañc (ဝါး)။

44. Gura táite hour finde, doñr oilé lendha táke.

(ကလေးတုန်းက အဝတ်ဆင်၊ ကြီးလာလျှင် အဝတ်မဆင်။)

Juwab- Bañc (ဝါး)။

45. Háibár age dahá noza, háibade daháza.

Juwab: Ujáth (ခလုတ်တိုက်မိခြင်း)

46. Háiñsot lure, bilot lure, lesót dóillé fál mare.

(အိမ်ဘေးဝပ်၊ တလင်းမှာဝပ်၊ အမြီးထိသော် ခုန်ဆွတတ်။)

Juwab - Dhéñ (ခြေမောင်း)။

47. Hañsé deká, durór baicá.

(အနီးမြင်၍ ခရီးဝေး)

Juwab: Faar (တောင်တန်း)

48. Háñt hal háñsúri ambee ayér guzori.

(မြစ်ခုနစ်မြစ် ကူး၍လာ၊ နွားကလေး တစာစာ။)

Juwab- Buth (စက်လှေ)။

49. Hát di lare, sép di uzu goré, foñth sai gólai do.

(လက်နဲ့ လှုပ်ခါ၊ တံတွေးနဲ့ဖြောင့်၊ အပေါက်ကြည့်လို့ ထိုးသွင်း။)

Juwab: Fuñch ot fuñta gola.

50. Hát diya gócagócí, golíle mon kúchí.

(လက်နဲ့ပွတ်တိုက်လို့ ဝင်သွားရင်ပျော်။)

Juwab: Hátor Háru (လက်ကောက်)

51. Hát asé teñg nai, vuk sira tar, manuic oré gilihá matá nái zar.

(လက်ရှိလည်း ခြေထောက်မရှိ၊ ရင်ဘတ်ကကွဲ၊ လူကို မျိုစားတယ် ခေါင်းမဲ့သူ။)

Juwab: Bazu (အင်္ကျီ)

52. Hoissattún ekbar buráttún barbar.

(လူပျိုအတွက် တစ်ခါ၊ လူကြီးအတွက် ခဏခဏ။)

Juwab- Fúncór taga (အပ်ချည်)။

53. Hoissa khale hail, burá khale laal, iba hon jadur mal.

Juwab- Moris (ငရုတ်သီး)

54. Kusúr kasúr kuñroni, safe sufe boironi, Moturón sur oré dikkóni.

(တဖြေးဖြေး တူးသူ၊ တိတ်ဆိတ် ထိုင်သူ၊ မောသူရန် သူခိုးကို တွေ့ကြလား။)

Juwab- 

55. Lamba beri lamba sul, fuwa biyade gul gul.

(အရပ်ရှည်တဲ့ မိန်းမရဲ့ ဆံပင်လဲရှည်၊ သားဖွားတာက လုံးဝန်းတယ်။)

Juwab- Suarígas (ကွမ်းသီးပင်)။

56. Lotar fata gasór gula doijjar leza, banai háilé hoccúa hoccúa.

(နွယ်ပင်ရဲ့အရွက်၊ သစ်ပင်ရဲ့ အသီး၊ ပင်လယ်ခရု၊ လုပ်စားသော်  ဖန်တယ်။)

Juwab- Fanor kíli (ကွမ်းယာ)။

57. Luwar tas loi senapatí, isamas loi gécagéci. 

(သံခမောက်နဲ့ စစ်သူကြီး၊ ပုဇွန်တုတ်နဲ့ အထိုးအကြိတ်။)

Juwab- Baiyon (ခရမ်းသီး)။

58. Sair dákottún luwar gíra, mazé zuwar bára.

(ပတ်ပတ်လည်မှာ သံရိုးကာ၊ ဗဟိုမှာ ဒီရေအတက်အကျ။)

Juwab- Najjol (အုန်းသီး)။

59. Maa lure, fua duñre.

(မိခင်က လဲလျောင်းလို့ သားက ပြေးလွှားတယ်။)

Juwab- Morisor faça (ငရုတ်ကျည်ပွေ့)။

60. Matá khala, muggán lal, les e faní hár.

(ထိပ်ကမဲမဲ၊ မျက်နှာရဲ၊ အမြီးရေသောက်တယ်။)

Juwab- Hóñláfúl (ကြာပန်း)။

61. Mazor tún hál, duni dákot bal, zeto din zamai asé eto din diya fore uggua ugga laal.

(အလယ်ကမြစ်၊ ဘေးနှစ်ဖက်မှာ အမွေး၊ ယောက်ျား ရှိသရွေ့ နီရော်သီး တစ်လုံးစီ ပေးရတယ်။)

Juwab: Sindur (သိန်ဒို)။

62. Murár bútor gas, coorót ailé maiyafuwainór zák.

(တောင်ပေါ်က အပင်၊ မြို့ကိုရောက်တော့ မိန်းကလေးတွေဝိုင်း။)

Juwab- Sanakhá (သနပ်ခါး)။

63. Októ siné mozine, dolforjja dúl maré.

(အချိန်သိတဲ့ မိုအဇင်၊ အရုဏ်တက်ချိန် မောင်းခတ်တယ်။)

Juwab: Kurár bak. (ကြက်တွန်သံ)

64. Raitot bañdé dinot kúle.

(ညမှာ ပိတ်၍ နေ့မှာ ဖွင့်တယ်။)

Juwab- Duwaror bari (တံခါးမင်းတုပ်)။ 

65. Razaró kétit fúl fuitte de goni kul nofa.

(ဘုရင်မြတ်ရဲ့ ယာခင်းတော်မှာ  ပန်းပွင့်တာ ရေလို့မကုန်။)

Juwab- Assanor tara (ကြယ်တာရာ)။

66. Sairó dákottún házar keñra, mazé ugguá moggula.

(ပတ်ဝန်းကျင်မှာ အဆူးထောင်၊ အလယ်မှာ အသီးမောင်။)

Juwab- Hatthól (ပိနွှဲသီး)။

67. Sou asé ulán nái.

(ကလေးရှိ၍ နို့အုံမရှိ။)

Juwab- Kuñrí kurá (ကြက်မ)။

68. Só kuri bañcór no kuri girá, nobboi házar tiríc girá.

(ဝါးအလုံး တစ်ရာနှစ်ဆယ်မှာ အဆစ်တစ်ရာရှစ်ဆယ်၊ ကိုးသောင်းနှင့် အဆစ်သုံးဆယ်။)

Juwab- Zal (ပိုက်ကွန်)။

69. Súñi bar agé gúmot fore.

(ထိမယ့်အရင် အိပ်ပျော်စေ။)

Juwab- Razullah (ထိကရုံးပင်)။

70. Tál Tál fitolor tál, tál nigiyé sure, Allah ye baade honó kiye hoi nofaré.

(ပန်းကန်…ပန်းကန်၊ ကြေးပန်းကန်၊ ပန်းကန် ခိုးသွား ခိုးသူက၊ အလ္လာဟ်အသျှင်မြတ်မှအပ ဘယ်သူမှ မသိရ။)

Juwab- Beil (နေမင်း)။

71. Than dilé fálde, gur gurai fak de.

(ဆွဲသောခုန်တယ်၊ တချာချာလည်။)

Juwab- Lárúñg (ဂျင်)။

72. Tin bái yé dojje ek sáti.

(ညီကိုသုံးယောက် ထီးတစ်လက်ဆောင်း။)

Juwab- Sulár Júth (ဖိုခနောက်)

73. Tuáñr gorot gilám, hait gorí fálailam, gosór gosor gorílam, duidai fálailám.

(မင်းတို့အိမ်သို့သွား၊ လဲကာချ၊ တဒုန်းဒုန်းပြု၊ ဆေးကြောလို့ပြီး။)

Juwab- Morisor faça (ငရုတ်ကျည်ပွေ့)

74. Tui tákosdé hále hále, mui tákom de gasé gasé, tui loi mui loi dola oiyum de fore nofore.

(မင်းနေတာ မြစ်ချောင်းဝယ်၊ ငါကတော့ သစ်ပင်ထက်ဝယ်၊ အခွင့်ကြုံလေ တွေ့ကြမယ်။)

Juwab- Mas- Torkhari(ငါးနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဟင်း)

75. Ugguá anar, tiríccua dana, ugguá bángilé duniyai dari fána.

(ပင်မှည့်သီးတစ်လုံးမှာ အစေ့သုံးဆယ်။)

Juwab- Tiríc ruza (ဝါ ၃၀)။

76. Ugguá goru, ek házar cuitthali.

(နွားတစ်ကောင် ဘိုးတစ်ထောင်။)

Juwab- Horola (ကြက်ဟင်းခါးသီး)။

77. Uore yó meri, nise yó meri, mazé ugguá lorlori.

(အထက်မှာလည်း မြေ၊ အောက်ကလည်း မြေ၊ ဗဟိုမှာ ရွှေနားတောင်း။)

Juwab- Kessua (တီကောင်)။

78. Uore yó meçi, tole yó meçi, mazé ugguá cúndori.

(အထက်ကလည်း မြေ၊ အောက်ကလည်း မြေ၊ အလယ်မှာ အပျိုမယ်။)

Juwab- Hóloit (နနွင်း)။

79. Uore yó gas, nise yó gas, mazé ek gula haas.

Juwab: Enaash (နာနတ်သီး)

80. Uore yó meçi, tole yó meçi, mazé ugguá Hala samboli.

(အထက်ကလည်းမြေ၊ အောက်ကလည်းမြေ၊ အလယ်က မောင်မိုလ်မည်း။)

Juwab- Undur (ကြွက်)။

81. Urér dhem dhem no melér fata.

(အညောက်ထွက်တယ်၊ အရွက်မဝေ။)

Juwab- Cíñg (ဦးချို)။

82. Uottún hala, bútore cúná, haiya gilé lage moza.

(အပေါ်အမည်း၊ အထဲကရွှေ၊ စားသော် အလွန်မြည်း။)

Juwab- Modúr bahá (ပျားအုံ)

83. Uortún forer burí, tin teñg waa gori.

(အထက်က ဗြောင်ကျတယ်၊ ခြေသုံးချောင်း အပေါ်ဘက်ထောင်လို့ကွယ်။

Juwab- 

RohangKing's Collections 

Narrators 

1. RohangKing

2. Robi Ul Alam (Robi)

3. Anam

4. Alikhan

5. Maung Hla Myint

6. Saya Karim

7. Toyyub

ဒူးချီးရာတန်း လူသတ်ပွဲကြီး

Photo Copy Right- MOI Webportal

၂၀၁၄ ဒူးချီးရာတန်း အစုလိုက်အပြံုလိုက်  သတ်ဖြတ်မှု

မြန်မာနိုင်ငံသည် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဇွန်လမှ စတင်ကာ လူမျိုးရေးအကြမ်းဖက်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ရိုဟင်ဂျာအများအပြားကို ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် ထားရှိခဲ့ပြီး ဝမ်းရေးအလုပ်အတွက်ပင် ထွက်ခွင့်မပြုခဲ့ပေ။ ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ မြို့နယ် ၁၈ ခုအနက် ခုနစ်ခုတွင် မွတ်စလင်များအား ဆေးကုသခြင်း၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ပံ့ရေးအဖွဲ့အစည်းများကို အကူအညီပေးရေး ကန့်သတ်ထားခြင်း တို့ကိုကျင့်သုံးနေဆဲဖြစ်သည်။ ဒူးချီးရာတန်း (Du Chee Yar Tan) ကဲ့သို့သော ကျေးရွာများတွင် နေထိုင်ခွင့် ရရှိသူများသည် ဒေသဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များ၏ သနားညှာတာမှုဖြင့်သာ ရှင်သန်နေရသည်။ အများစုမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာအစွန်းရောက်အဖွဲ့၏ လှုံ့ဆော်မှုခံရသူဖြစ်သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့၏  ဘုန်းကြီးများကို နိင်ငံတဝန်း လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်ပေးထား၍ မော်တော်ဆိုင်ကယ်စီးလျက် ကျေးလက်တောရွာများသို့ သွားရောက်ကာ မွတ်စ်လင်မ်မုန်းတီးရေး လှုံ့ဆော်သည်။ 

ဒူးချီးရာတန်းတွင် အသေအပျောက်အများဆုံး တိုက်ခိုက်မှုသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး တစ်နှစ်အတွင်း လူသေဆုံးမှု အများဆုံးဖြစ်ဟန်တူသည်။ တိုက်ခိုက်မှုများသည် ဇန်နဝါရီ ၉ ရက်မှ စတင်ကာ ဇန်နဝါရီ ၁၄ ရက်အစောပိုင်းတွင် အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ကြောင်း ဒေသခံများထံမှ သိရသည်။

ဒူချီးရာတန်း တည်နေရာပြမြေပုံ။

ကိလိုက်ဒေါင်း (Kilaidoung) ဟု လူသိများသော ဒူးချီးရာတန်းသည် မောင်တောမြို့၏ တောင်ဘက် ၆ မိုင်အကွာရှိ ရွာတစ်ရွာဖြစ်သည်။ ဧရိယာ (၅၈၅.၉) စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသော မောင်တောမြို့နယ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနောက်ဘက်အကျဆုံး မြို့နယ်ဖြစ်သည်။ လူဦးရေ တစ်သန်းခွဲ၏ ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးမှာ ရိုဟင်ဂျာများဖြစ်ကြသည်။ ဒူးချီးရာတန်းတွင် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုး ၄၀၀၀ ခန့်ရှိ၍ လယ်ယာလုပ်ကိုင်သော လူ့အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ ရိုဟင်ဂျာအခြေချနေထိုင်ရာ အနီးတစ်ဝိုက်တွင် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ရဲကင်းစခန်းတစ်ခုနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာနတလကျေးရွာတစ်ရွာကို အခြေချတည်ထောင်ပေးခဲ့သည်။

ရွာသူရွာသား ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ရိုဟင်ဂျာ မွတ်ဆလင်များ ဖြစ်ကြသော်လည်း စစ်တပ်က ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် နတလ အောင်ဇံဖြူအား ဒူးချီးရာတန်း၏ ဥက္ကဌ အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သူ့လက်အောက်ရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာ အစွန်းရောက်များက ရဲတပ်ဖွဲ့နဲ့ ပူးပေါင်းပြီး ရွာသားများကို ငွေညှစ်၊ လုယက်မှုများ၊ ရာဇ၀တ်မှုများ အကြိမ်ကြိမ် ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ လျော်ကြေးပေးရန်နှင့် ကုစားမှုအတွက် အာဏာပိုင်များထံ တိုင်ကြားခဲ့သော်လည်း အကူအညီမဲ့သော ရိုဟင်ဂျာများသည် အကြမ်းဖက် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၏ လက်စားချေမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ဤသို့သော် မင်းမဲ့စရိုက်သည် ရိုဟင်ဂျာတို့၏ ဇာတိမြေ ရခိုင်ပြည် အနှံ့အပြားတွင် ပုံမှန်ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ် တစ်ခုဖြစ်သည်။

အသိမျက်မြင်သက်သေ ရွာသားများ၏ အဆိုအရ ဇန်န၀ါရီလ ၇ ရက်နေ့ တွင် ရခိုင်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဂိုဏ်းတစ်ခုက ဘူးသီးတောင်မြို့နယ် တောင်ကြားလမ်းဖြတ်၍ လာနေသော ရိုဟင်ဂျာ အုပ်စုငယ်တစ်စုကို ဖမ်းဆီး လုယက်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ ဥက္ကဋ္ဌ အောင်ဇံဖြူ၏ ညွှန်ကြားချက်အရ ၎င်းရိုဟင်ဂျာတို့ကို ခေါ်ဆောင်လာပြီး ရခိုင်ကျေးရွာတွင် ဖမ်းဆီး ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့မှာ ချုပ်နှောင်ထားရာမှ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး ကျန် ၈ ယောက်ကို ဇန်နဝါရီလ ၉ ရက်တွင် အစုလိုက် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ထိုထိတ်လန့်တုန်လှုပ်ဖွယ် သတင်းကို  ရိုဟင်ဂျာရွာသားတို့က သိရှိသွားသောအခါ ဦးအောင်ဇံဖြူ၏ ဦးဆောင်မှု ရခိုင်ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များနှင့်ရဲတို့က ရွာသားတို့ကို နှုတ်ပိတ်ထားစေရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။

ဇန်န၀ါရီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် အဆိုပါကျေးရွာမှ ဒေါသထွက်နေသော ရိုဟင်ဂျာတစ်စုက ရဲတပ်ကြပ်ကြီး အောင်ကျော်သိန်းကို ဖမ်းဆီး၍ သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ရဲသားတစ်ဦး သတ်ဖြတ်ခံရမှုအပေါ် လက်တုံ့ပြန်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ရခိုင်လူအုပ်ကြီးသည် အမှောင်ထုအောက်တွင် ဓား၊ တုတ်၊ သေနတ်များ ကိုင်ဆောင်ကာ ရိုဟင်ဂျာရွာသို့ဝင်၍ သတ်ဖြတ်မှုကြီး ဆင်နွဲခဲ့ကြောင်း ယင်းဒေသခံများထံမှ သိရသည်။ သတ်ဖြတ်မှုကြီးတွင် သေဆုံးသူအများစုမှာ အမျိုးသမီးများနှင့် ကလေးငယ်များဖြစ်ပြီး အကြမ်းဖက်ဘုန်းကြီးများ၏ ဓားအောက်တွင် အသက်ဆုံးခဲ့ရသည်။

ထို့နောက် ရဲတပ်ကြပ်ကြီး ပျောက်ဆုံးနေသည်ဟု စွပ်စွဲကာ အစွန်းရောက် ဘုန်းကြီးများ၊ ရဲတပ်ဖွဲ့၊ လုံထိန်း၊ စစ်တပ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ပူးပေါင်းအဖွဲ့သည် ငြိမ်းချမ်းစွာနေထိုင်နေသော ရွာသူရွာသားများအား မုဒိမ်းကျင့်ခြင်း၊ စနစ်တကျ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ မီးရို့ဖျက်ဆီးခြင်းနှင့် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှု အမျိုးမျိုးကို ရက်ရက်စက်စက် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ 

ရွာရှိ အမျိုးသားအများစုမှာ ဘေးကင်းလုံခြုံသော ခိုလုံရာ ရှာဖွေရန် ရွာမှ ထွက်ခွာခဲ့ရသည်။ ဇန်န၀ါရီလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ကုန်တင်ကားလေးစီးဖြင့် အပြစ်မဲ့ အမျိုးသမီး၊ ကလေးနှင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများကို မောင်တောမြို့မရဲစခန်းသို့ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်လာခဲ့သည်။ ရဲစခန်းတွင် သူတို့ကို စာရွက်အလွတ်များတွင် လက်မှတ်ရေးထိုးရန်နှင့် ဝန်ခံထွက်ဆိုရန် ရက်ရက်စက်စက် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့သည်။ နောက်နေ့ ဇန်န၀ါရီလ ၁၅ ရက် တွင် အမျိုးသမီးများနှင့် ကလေးသူငယ်များကို ပြန်ခေါ်လာကာ အနီးအနားရှိ ဂေါ်ဒူသာရ (Gowdusara) ရွာရှိ လူကြီးများ၏ နေအိမ်များတွင် အာမခံချက်ဖြင့် ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည်။ သူတို့၏ ရွာနှင့် နေအိမ်များသို့ သွားလာခွင့် မပြုရန် ပြင်းပြင်းထန်ထန် သတိပေး တားမြစ်ခဲ့သည်။

ရွာကို အလုံပိတ် ပိတ်ဆို့ကာ သေနတ်လက်နက်များ တပ်ဆင်ထားသော အကြမ်းဖက်လူအုပ်ကြီးက ရွာကို လူသတ်ကွင်းအဖြစ် ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ အသေအပျောက် အရေအတွက် အတိအကျကို မရရှိခဲ့ချေ။  သို့သော်လည်း ကုလသမဂ္ဂ၊ အင်််ဂျီအို နှင့် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့များက ခသေဆုံးသူ အရေအတွက်မှာ ၆၀-၁၀၀ ဖြစ်နိုင်သည်ဟု အများစုက လေ့လာချက်အရ ခန့်မှန်းထားသည််။ အသတ်််ခံရသူ အများစုမှာ အားနွမ်းသူ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုများ၊ အမျိုးသမီးများနှင့် ကလေးများဖြစ်ကြောင်း၊ ရွာသား အများအပြား ပျောက်ဆုံးနေကြောင်း သိရသည်။ ၎င်းတို့၏ စည်းစိမ်ဥစ္စာများ၊ စားနပ်ရိက္ခာ ဆန်စပါးနှင့် နွားများအားလုံးကို လုယူသွားခြင်းဖြစ်ပြီး ယခုအခါ ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးအရ ပြန်လည်ရောင်းချနေကြပြီဖြစ်သည်။ ငယ်ရွယ်သော ကလေးများကိုပင် မိခင်ထံမှ ဆွဲငင် သတ်််ဖြတ်ခဲ့သည်။

တိုက်ခိုက်သတ်ဖြတ်မှုအပြီးတွင် ရွာသားအများအပြား ထွက်ပြေးရောင်တိမ်းခဲ့ကြသည်။ အာဏာပိုင်များက အဆိုပါဒေသသို့ မီဒီယာများ သွားရောက် သတင်းယူခွင့် ပိတ်ပင်တားမြစ်ထားခဲ့သည်။ သတင်းအချက်အလက် ရယူရန် ခက်ခဲစေခဲ့သည်။ ဒူးချီးရာတန်း ဒေသအခြေအနေမှာ တင်းမာနေဆဲဖြစ်သည်။ အစီရင်ခံစာများတွင် ရဲအာဏာပိုင်များသည် အဆိုပါဒေသတွင် အသက် ၁၀ နှစ်အထက် ရိုဟင်ဂျာ အမျိုးသားများနှင့် ယောက်ျားလေးများအားလုံးကို ဖမ်းဆီးရန် နှုတ်ဖြင့် အမိန့်ပေး ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြောင်း လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ (Human Rights Watch)က ဆိုသည်။

လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု အကူအညီပေးရေးအဖွဲ့ Medecins Sans Frontieres သို့မဟုတ် နယ်စည်းမခြားဆရာဝန်များအဖွဲ့က သေနတ်ဒဏ်ရာများ၊ ဓားခုတ်ဒဏ်ရာများ ရရှိခဲ့သည့် ထိုဒေသမှ ရိုဟင်ဂျာ လူနာ ၂၂ ဦးကို ကုသပေးခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့သည့် တစ်ပတ်ကျော်ခန့်က အေပီသတင်းဌာနမှ ပထမဆုံးသတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည့်နောက်ပိုင်း အစိုးရမှ ခေါင်းမာမာ ငြင်းဆိုထားသည့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အကြမ်းဖက်ဘုန်းကြီးနင့် အစွန်းရောက်လူအုပ်ကြီး၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အနည်းဆုံး မွတ်စလင် ၄၈ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက အတည်ပြုခဲ့သည်။

ဒူချီးရာတန်းတွင် အသတ်ခံခဲ့ရသော အရပ်သားများ၏ စာရင်း။

ထိုည ဒူးချီးရာတန်း တိုက်ခိုက်မှုတွင် အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးနှင့် ကလေး ၄၀ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပြီး ရိုဟင်ဂျာမူဆလင်များအပေါ်နိုင်ငံ၏ ကာလရှည်ကြာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံခဲ့ရသော အကြမ်းဖက်မှုများထဲမှ အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဟု ရွာသားများ၏ မှတ်တမ်းများအရ ကုလသမဂ္ဂ၏ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွင် ကောက်ချက်ချထားသည်။ ရိုဟင်ဂျာအချို့၏ ရခိုင်ရဲတပ်ကြပ်တစ်ဦး ပြန်ပေးဆွဲခံရမှုအပေါ် ဒေါသထွက်နေကြသည့် ပြိုင်ဘက်ရခိုင်လူမျိုးစုများ၊ ဒေသခံလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် အရပ်သားအများစုမှာ အစွန်းရောက်ဗုဒ္ဓဘာသာအယူဝါဒကို စွဲကိုင်ထားသူများဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်ဟု ကုလသမဂ္ဂက ပြောကြားခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ ရွာတစ်ရွာကို ဆူပူသောင်းကျန်သူဗုဒ္ဓဘာသာ လူအုပ်ကြီးက တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အနည်းဆုံး မွတ်စလင် ၄၈ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက အတည်ပြု ပြောကြားခဲ့ပြီး ထို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုကို အစိုးရမှ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းဆိုခြင်းဖြစ်သည်ဟု လွန်ခဲ့သော တစ်ပတ်ကျော်က အေပီသတင်းက စတင်၍ဖော်ပြခဲ့သည်။ 

ကုလသမဂ္ဂ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ဒူးချီးရာတန်း ဖြစ်ရပ်သည် တစ်နှစ်အတွင်း အသေအပျောက် အများဆုံး ဖြစ်ပုံရသည်။ နိုင်ငံတစ်ဝန်း အကြမ်းဖက်မှုတွင် သေဆုံးခဲ့သည့် မွတ်ဆလင် အရေအတွက်မှာ ၂၈၀ ကျော်အထိ ရှိလာခဲ့သည်။ လူပေါင်း ၂၅၀,၀၀၀ ခန့် အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးခဲ့ရသည်။

ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ် Tomas Ojea Quintana က "မြန်မာအစိုးရသည် နိုင်ငံတကာဥပဒေအောက်တွင် လျင်မြန်စွာ ထိရောက်ပြီး ဘက်မလိုက်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။ ကုလလူ့အခွင့်အရေးအကြီးအကဲ Navi Pillay က ထုတ်ပြန်ချက်တွင် “အပြည့်အဝ၊ လျင်မြန်ပြီး ဘက်မလိုက်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု လိုအပ်ကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။ ရန်ကုန်အခြေစိုက် ဗြိတိန်နှင့် အမေရိကန်သံရုံးတို့၏ ပူးတွဲကြေညာချက်တွင် “အရပ်ဘက်ဖြစ်စေ၊ လုံခြုံရေးဝန်ထမ်းများဖြစ်စေ အကြမ်းဖက်မှုအတွက် တာဝန်ရှိသူများကို သေချာစွာ စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး ဖော်ထုတ်ရန်… အစိုးရ၏ ကိုင်တွယ်မှုများသည် ယနေ့အထိ ပြတ်ပြတ်သားသား လုံလောက်မှုမရှိသေးကြောင်း” ဝေဖန်တိုက်တွန်းထားသည်။ အဆိုပါ အကြမ်းဖက်မှုကို ရှုတ်ချကြောင်း ဗြိတိန် FCO ဝန်ကြီး Rt Hon Hugo Swire (MP) က “ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့နယ်မှာ ရိုဟင်ဂျာ အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးတွေ အနည်းဆုံး လူလေးဆယ်လောက် အသတ်ခံရတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေ ကြားသိရလို့ အံ့သြမိပါတယ်။ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိတဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ အမြန်ဆုံးလုပ်ဖို့ မြန်မာအစိုးရကို တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ လူမှုအသိုက်အဝန်းအားလုံးအတွက် လုံခြုံရေးကို ဆက်လက်ပံ့ပိုးပေးပြီး နိုင်ငံတကာ အကူအညီတွေ ပေးနိုင်တဲ့ အခြေအနေတစ်ရပ် ဖန်တီးပေးရပါမယ်။”

နိုင်ငံတကာ့အမြင်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး ရိုဟင်ဂျာအမျိုးသားအားလုံးနီးပါး စွန့်ခွါထားသည့် ရွာကို လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ရာကျော် စောင့်ကြပ်ထားဆဲဖြစ်သော ဒူးချီးရာတန်းကျေးရွာကို ဇန်န၀ါရီ ၂၈ ရက် ညနေတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်ရခိုင်သောင်းကျန်သူများက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ အနီးနားကျေးရွာများမှ ရိုဟင်ဂျာများသည် မီးငြှိမ်းသတ်ရန် ပြေးလွားရောက်လာကြသော်လည်း အာဏာပိုင်များက တားဆီးဟန့်ထားခဲ့ကြောင်း ကိုယ်တွေ့သက်သေများက ဆိုသည်။ ဒူးချီးရာတန်းရွာကို မီးရှို့ရာတွင် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ကိုယ်တိုင်ပါဝင်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

ဤသို့သော် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်လွန်းသည့် သတ်ဖြတ်မှုကို အမှတ် (၄) ရဲတပ်ရင်းမှူး ရဲမှူးကြီး တင်ကိုကိုနှင့် မောင်တောခရိုင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးအောင်မြင့်စိုးတို့က ကြိုးကိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ရွာထဲတွင် လဲလျောင်းနေသော လူသေအလောင်းများကို တောတောင်များတွင် မြပ်နံဖုံးကွယ်၍လည်းကောင်း၊ မြစ်ချောင်းများတွင် မျောနေသော အလောင်းများကို ဆယ်ယူဖျက်ဆီး၍လည်းကောင်း အထောက်အထားများကို ဖေျာက်ပျက် ဖျက်ဆီးပစ်ခဲ့သည်။ ဤဆောင်ရွက်ချက် အားလုံးသည် ပြည်နယ်အစိုးရနဲ့ ပြည်ထောင်စု အစိုးရတို့၏ ညွန်ကြားချက်ဖြင့်အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ခိုင်လုံသောသက်သေအထောက်အထားများ ထွက်ပေါ်ခဲ့သော်လည်း အစိုးရက တာဝန်ခံခြင်း သို့မဟုတ် စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း အလျင်းမရှိဘဲ လူသတ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်သည့် မည်သည့် သတင်းအချက်အလက်ကိုမဆို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ ပထမဆုံး သတင်းထွက်ပေါ်လာချိန်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် အဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦးပါ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့၏ နိုင်ငံခြားရေး ၀န်ကြီးများဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌအိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပနေချိန်ဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့သော နှစ်ငါးဆယ်ကျော် စစ်အာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းပြီး အရပ်သားအမည်ခံအစိုးရထံ အာဏာလွှဲပြောင်းပေးပြီးနောက် တိုင်းပြည်သည် အဘယ်အတိုင်းအတာအထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်ကို ပြသသည့် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဟု ယူဆရမည်ဖြစ်သည်။ စစ်ဗိုလ်ချုပ်ဟောင်း သမ္မတဦးသိန်းစိန်အစိုးရသည် နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဖော်ဆောင်ရာတွင် နိုင်ငံတကာ၏ ချီးကျူးမှုကို ရရှိထားသော်လည်း လူမျိုးရေးအကြမ်းဖက်မှုနှင့် ဆက်နွှယ်သည့် သတ်ဖြတ်မှုများတွင် တာဝန်ရှိသူများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးကာ တရားစွဲဆို အပြစ်ပေးရန် ပျက်ကွက်ခြင်းကိုလည်း ဝေဖန်ခံနေရသည်။

ဖြစ်ရပ်များစွာတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အကြမ်းဖက်လူအုပ်များက ဓား၊တုတ် ကိုင်ဆောင်၍ မွတ်ဆလင်များကို သတ်ဖြတ်ရန် လိုက်လာစဉ် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ဘေးတွင် ရပ်လျက် စောင့်ကြည့်နေခဲ့သည်။ တချို့အချိန်များတွင် သူတို့ကိုယ်တိုင်တက်ကြွစွာပါဝင်ခဲ့သည်ဟု မျက်မြင်သက်သေများက ထွက်ဆိုသည်။

ဒူးချီးရာတန်းသည် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦး သတ်ဖြတ်ခြင်းမှလွဲ၍ အခြားမည်သည့် သွေးထွက်သံယိုမုမရှိဘဲ ငြိမ်သက်နေသည်ဟု သမ္မတပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးရဲထွဋ်က AP သတင်းကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း ငြင်းဆိုထားသည့် ဆောင်းပါးများ နေ့စဉ်လိုလို အစိုးရပိုင် သတင်းစာများတွင် ဖော်ပြလာခဲ့သည်။ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြည်ပမီဒီယာများက ဖော်ပြသည့် "ကလေးငယ်များနဲ့ အမျိုးသမီးများ သတ်ဖြတ်ခဲ့ရသည့် အကြမ်းဖက်မှု သတင်းတစ်ခုလုံးကို  "Fake News" သတင်းမှားများဟု တံဆိပ်နိပ်ကာ ငြင်းဆိုခဲ့ပါသည်။

— လူထုဝဏ္ဏ

(သမိုင်းသုတေသီ Aman Ullah ၏ The Massacre of Du Chee Yar Tan in 2014 ဆောင်းပါးကို ဆီလျော်စွာဘာသာပြန်သည်။) 

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=3099084253704178&id=100008079004146