ယူေရနီယမ္ သတၱဳ (Uranium)

ယူေရနီယမ္ သတၱဳ (Uranium)

ယူေရနီယမ္ (Uranium)သည္ တြင္းထြက္ သတၱဳ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာ့ ေရႊဘုိ မုိးကုတ္ သပိတ္က်င္းတဝုိက္မွာထြက္႐ွိတယ္။
ယူေရနီယမ္ သတၱဳ ကုိ ဘယ္ေတြမွာအသုံးျပဳသလဲဆုိရင္
ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေပါင္းဖုိေလာင္စာႏွင့္ႏ်ဴကလီးယားေရငုပ္သေဘာၤပါဝါ..ႏ်ဴကလီးယားစစ္လက္နက္ႏွင့္စစ္တပ္သုံးကရိယာေတြမွာအမ်ားဆုံးအသုံးျပဳပါတယ္။

၁၉၄၅၊ ၾသဂုတ္လ (၆) ရက္။ ဂ်ပန္နုိင္ငံ၊ ဟီရိုရွီးမားျမိဳ ့ေပၚကို အရွည္ ၁၀-ေပရွိတဲ့ ဗံုးတစ္လံုး ၾကဲခ်ခဲ့ပါတယ္။ ဗံုးေပါက္ကြဲျပီး တစ္မိနစ္အတြင္းမွာ တစ္မိုင္ပတ္လည္မွာရွိတဲ့ သက္ရွိ၊သက္မဲ့ အရာေတြအားလံုး ျပာက်ခဲ့ပါတယ္။ ဗံုးေပါက္ကြဲအားေၾကာင္း ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ မီးေတာက္မီးလ်ံေတြကလည္း ေနာက္ထပ္ မိုင္ေပါင္းမ်ားစြာကို မုန္တိုင္းလို တုိက္ခတ္၀ါးျမိဳခဲ့တဲ့အတြက္ လူေပါင္းေထာင္ေပါင္းေသာင္းေပါင္းမ်ားစြာ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။

ဒါဟာ စစ္ပြဲမွာ အက္တမ္ဗံုးကို ပထမဆံုးအၾကိမ္ အသံုးျပဳခဲ့ျခင္းပါပဲ။ အက္တမ္ဗံုးကို ဒီေလာက္ အဖ်က္စြမ္းအား ၾကီးမားေစတာကေတာ့ ယူေရနီယံသတၱဳပါပဲ။ ယူေရနီယံဟာ ေရဒီယိုသတၱိၾကြတဲ့ သတၱဳတစ္မ်ိဳးပါ။ န်ဴကလိယပ္ တစ္လံုးထဲမွာ န်ဴထရြန္အေရအတြက္ကြာျခားမႈျပ အိုင္ဆိုတုပ္ ယူေရနီယံ-၂၃၅ ရွိတဲ့အတြက္ န်ဴကလီးယား ဓါတ္ေပါင္းမယ့္ဒဏ္ကို ခံနိုင္မယ့္ တစ္မ်ိဳးတည္းေသာ သတၱဳျဖစ္ပါတယ္။
ယူေရနီယံကုိ သေဘာေပါက္နားလည္ဖို ့ ေရဒီယိုသတၱိၾကြမႈကို အရင္နားလည္ဖို ့လိုပါတယ္။

 ေရဒီယိုသတၱိၾကြတယ္ ဆိုတာ န်ဴကလိယညးေတြ မတည္ျငိမ္တာကိုေျပာတာပါ။ အဲဒီသတၱဳဟာ န်ဴကလိယား တည္ျငိမ္သြားတဲ့ အေျခအေန တစ္ခုကို ေရာက္တဲ့အထိ ဆက္တိုက္ယိုယြင္းပ်က္စီးလာတာပါ။
၁၈၉၇ မွာ ျပင္သစ္ရူပေဗဒပညာရွင္ ဟင္နရီ ဘက္ကြီရယ္ က ယူေရနီယမ္ဆားပြင့္အခ်ိဳ ့ကို ဓါတ္ပံုပလိပ္ျပားေပၚတင္ျပီး အလင္းနဲ ့ယူေရနီယမ္ဆားပြင့္ေတြ ဘယ္လိုဓါတ္ျပဳသလဲဆိုတာကို ေလ့ခဲ့တဲ့အခါ ပလိပ္ျပားဟာ မိွဴင္းထလာတာကိုေတြ ့ရတဲ့အတြက္ ယူေရနီယမ္ ဆားပြင့္ေတြကေန တစ္ခုခုကိုထုတ္လႊတ္တယ္ဆိုတာကို သိရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီေတြ ့ရွိမႈနဲ ့ပဲ ဘက္ကြီရယ္ဟာ ၁၉၀၃ ခုႏွစ္ ရူပေဗဒဒဆိုင္ရာ နိုဘယ္ဆုကို မယ္ရီက်ဴရီနဲ ့ ပီယယ္ရီက်ဴရီ တို ့နဲ ့တြဲဖက္ဆြတ္ခူးရရွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ပိုင္း ယူေရနီယမ္အေၾကာင္းကို အတိအက်မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ရာမွာ ျဒပ္စင္အမွတ္ ၉၂၊ ျဒပ္စင္သေကၤတ U ျဒပ္စင္အေလးခ်ိန္ ၂၃၈ ဒသမ ၀၂၈၉၁၊ က်စ္လ်စ္မႈ တစ္က်ဴးပစ္စင္တီမီတာလ်င္ ၁၈ ဒသမ ၉၅ ဂရမ္၊ အခန္းတြင္း အပူခ်ိန္တြင္ အခဲ၊ အရည္ေပ်ာ္မွတ္ ၂၀၇၅ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္၊ ေရဆူမွတ္ ၇၄၆၈ ဖာရင္ဟိုက္၊ အိုင္ဆိုတုပ္အေရ အတြက္ ၁၆၃၊ အေတြ ့အရအမ်ားဆံုး အိုင္ဆိုတုပ္ U-234, U-235, U- 238 တို ့ ျဖစ္ပါတယ္။

စၾကာ၀႒ာၾကီးထဲမွာ ယူေရနီယမ္သတၱဳဟာ လြန္ခဲ့တဲ့နွစ္ေပါင္း ၆ ဒသမ ၆ ဘီလီယံတုန္းက အလြန္ေတာက္ပတဲ့ ၾကယ္ၾကီးတစ္လံုးကေန စတင္ခဲ့တာလို ့ ကမၻာ့န်ဴကလီးယားအသင္း က ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ယူေရနီယမ္ကို ကမၻာ တ၀န္းမွာ ေတြ ့ရွိရျပီး သဘာ၀ေက်ာက္စုိင္ေက်ာက္ခဲေတြနဲ ့ ေရာေႏွာေနေလ့ ရွိပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ အေတြ ့ရ အမ်ားဆံုး ေက်ာက္သားနဲ ့သတၱဳစာရင္းမွာ အမွတ္စဥ္ ၄၈ ျဖစ္ျပီး ေငြထက္အဆေပါင္း ၄၀ ပိုျပီးေတာ့ ေဖာေဖာသီသီ ေတြ ့ရေလ့ရွိပါတယ္။

ယူေရနီယံနဲ ့ ေရဒီယိုသတၱိၾကြမႈနဲ ့က ဒြန္တြဲေနေလ့ရွိပါတယ္။ ေရဒီယိုသတၱိၾကြရင္ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့အတုိင္း မရပ္မနား ယိုယြင္းပ်က္စီးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ယူေရနီယံရဲ ့ ယိုယြင္းပ်က္စီးမႈႏႈန္းက ေႏွးလြန္းေလေတာ့ U-238 အမ်ိဳးအစား ဟာဆိုရင္ သက္တမ္း ႏွစ္ေပါင္း ၄ ဒသမ ၅ ဘီလီယံေတာင္ ရွိေနပါျပီ။ U-235 က သက္တမ္း နွစ္ေပါင္း သန္း ၇၀၀ အနည္းဆံုးရွိေနျပီးေတာ့ သက္တမ္းအတုိဆံုးျဖစ္တဲ့ U-234 ေတာင္ သက္တမ္းအားျဖင့္ နွစ္ေပါင္း ၂၄၅,၅၀၀ ရွိျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏႈိင္းျပရမယ္ဆိုရင္ ကမၻာေပၚမွာ ေရဒီယိုသတၱိအၾကြဆံုသတၱဳက ပိုလိုနီယမ္ပါ။ သက္တမ္း ၁၃၈ ရက္ပဲ ရွိပါတယ္။

ဒါေတြေၾကာင့္လည္း ယူေရနီယံဟာ န်ဴကလီးယား ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ကို ခံနိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။ U-235 ရဲ ့ န်ဴကလိယ တစ္ခုနွာ န်ဴထရြန္ ၁၄၃ လံုး ရွိပါတယ္။ လြတ္ေနတဲ့ န်ဴထရြန္တစ္လံုးက အက္တမ္နဲ ့၀င္တိုက္မိရင္ ႏ်ဴကလိယကို နွစ္ျခမ္းကြဲေစျပီး န်ဴရြန္အေရအတြက္ ပိုလာေစပါတယ္။ အဲဒီန်ဴရြန္ေတြက နီးစပ္ရာ အက္တမ္မ်ားကို ထပ္ျပီး ၀င္တိုက္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ န်ဴရြန္အေရအတြက္ေတြ ပိုမ်ားလာပါတယ္။ ဒီဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ေတြကေန အပူကိုထုတ္လြႊတ္ ပါတယ္။ န်ဴကလီးယားဓါတ္ေပါင္းဖိုတစ္ခုမွာ ဒီအပူကို ေရဆူေအာင္က်ိဳဖို ့ အသံုးျပဳပါတယ္။ ေရဆူရင္ထြက္လာတဲ့ ေရေငြ ့ကိုအသံုးျပဳျပီး ေရေႏြးေငြ ့စြမ္းအင္နဲ ့ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားထုတ္လုပ္ပါတယ္။

ဟီရိုရွီးမားကို ျပာက်သြားေစခဲ့တဲ့ အက္တမ္ဗံုးမ်ိဳးဟာဆိုရင္ ႏ်ဴရြန္ကအက္တမ္ကိုထိျပီး ေပါက္ကြဲ၊ ေပါက္ကြဲေတာ့ အပူထြက္၊ အပူထြက္ေတာ့ န်ဴရြန္ေတြက အက္တမ္ကိုထပ္ထိ၊ ထပ္ထိေတာ့ န်ဴရြန္အသစ္ေတြထပ္ျဖစ္နဲ ့ အလြန္ ၾကီးမားတဲ့စြမ္းအင္ၾကီးတစ္ခု တမုဟုတ္ျခင္းျဖစ္ေပၚလာျပီး ေပါက္ကြဲမႈအသြင္ကို ေဆာင္သြားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဟီရိုး ရွီးမားကို ဖ်က္စီးခဲ့တဲ့ အက္တမ္ဗံုးဟာ ေပါက္ကြဲမႈပမာဏ ၁၅ ကီလိုတန္ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒီေလာက္ၾကီးမားတဲ့ ေပါက္ကြဲမႈၾကီးျဖစ္လာေအာင္လို ့ ယူေရနီယံ ၂ ဒသမ ၂ ေပါင္ ကိုပဲ အသံုးျပဳခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ 
ယူေရနီယမ္ရဲ ့အက္တမ္၊ႏ်ဴရြန္တို ့ဆင့္ကဲေပါက္ကြဲျပန္ ့ပြားမႈအား ပိုေကာင္းလာဖို ့ ႏ်ဴကလီးယားနည္းပညာရွင္ ေတြက ယူေရနီယံကို သန္ ့စင္ၾကပါတယ္။ သဘာ၀အတိုင္းရရွိိတဲ့ ယူေရနီယံဟာ အိုင္ဆိုတုပ္ ၀ ဒသမ ၇ U-235 ပဲ ရွိပါတယ္။ U-235 ရဲ ့စြမ္းပကားကို ပိုေကာင္းလာေအာင္လို ့ ယူေရနီယံကို ဂက္စ္ေပးျပီး အိုင္ဆိုတုပ္ေတြကို ခြဲထုတ္ ပါတယ္။ အသန္ ့စင္ဆံုး ယူေရနီယမ္မွာ U-235 အိုင္ဆိုတုပ္ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန ၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ပါ၀င္ပါတယ္။ 

ႏ်ဴကလီးယားဗံုးေတြရဲ ့အဖ်က္စြမ္းအားၾကီးမားပံု၊ ကမၻာေပၚမွာ ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ မျပန္ ့ပြားေရးကို ထိပ္တန္း ဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္ေနရပံုတို ့ကို တေစ့တေစာင္း နားလည္သေဘာေပါက္ေစဖို ့ ယူေရနီယမ္အေၾကာင္းကို ေလ့လာေရးသား တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

(#ဘဝခါးခါး အေထြေထြဗဟုသုတ)

ေနာ္ေဝက သာသနာ့ သူရဲေကာင္း

ေနာ္ေဝက သာသနာ့ သူရဲေကာင္း

တင္ဆက္သူ- နတ္မ်က္စိ |

ယခုတေလာ၌ ကမၻာတစ္လႊားရွိ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားသည္ 'ကုရ္အာန္ကာကြယ္သူ' ဟု ကင္ပြန္းတပ္ ဂုဏ္ျပဳေျပာဆိုေနေသာ ေနာ္ေဝမွ ရဲရဲေတာက္လူငယ္ တစ္ေယာက္ ဆိုရွယ္မီဒီယာတြင္ အထူး ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနသည္။ 

၂၀၁၉ ခု ႏိုဝင္ဘာလ ၂၂ ရက္ ၊ ေနာ္ေဝႏိုင္ငံ၊ ခရစ္တီယင္ဆန္ၿမိဳ႕ [Kristiansand] ၌ အိစၥလာမ္ ဆန္႔က်င္ေရး ဆႏၵျပပြဲတစ္ခုကို ေနာ္ေဝႏိုင္ငံအိစၥလာမ္ဘာသာရပ္တန႔္ေရး [ Stop Islamisation of Norway ] လႈပ္ရွားမႈမွ ဦးေဆာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ထိုဆႏၵျပပြဲတြင္ SIAN ကို ဦးေဆာင္သူ Lars Thorsen က အိစၥလာမ္ဘာသာ၏ အထိတ္အျမတ္ က်မ္းျဖစ္ေသာ ကုရ္အာန္ က်မ္းေတာ္ျမတ္ကို မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးရန္ ႀကိဳးစားေနစဥ္ အသက္ ၂၂ အရြယ္ လူငယ္တစ္ဦးသည္ ကင္ပိန္းဧရိယာ ထဲသို႔ ႐ုတ္တရက္ ခုန္ေက်ာ္ဝင္လာကာ အယူသည္း လူယုတ္ လားစ္ တိုစိန္ ကို ေျခႏွင့္ ကန္ေက်ာက္ တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ 

အစၥလာမ္ဆန႔္က်င္ေရးအဖြဲ႕ကို ဆႏၵျပရာတြင္ ကုရ္အာန္က်မ္းျမတ္ကို မီး႐ိႈ႕လွ်င္ တုန္႔ျပန္တိုက္ခိုက္မႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ရိွသျဖင့္ လံုးလံုးလ်ားလ်ား ေရွာင္သင့္ေၾကာင္း၊  ေဒသခံရဲအရာရွိမ်ားမွ  သတိေပးမႈမ်ား ရွိခဲ့ေသာ္လည္း လိုက္ေလ်ာနာခံျခင္းမရိွဘဲ ဤလူမဆန္အယူသည္းေသာ လားစ္ တိုစိန္ ဆိုသူက မိုက္မိုက္မဲမဲ က်ဴးလြန္လိုက္သည္။  

ကမၻာတစ္ဝွမ္းရွိ မြတ္စလင္မ္မ်ားသည္ ကူစိုင္ ရာရွစ္ ကို လူမႈမီဒီယာမ်ားမွတဆင့္  ေထာက္ခံခ်ီးမြမ္းလာသည္။ လူမႈမီဒီယာ ပလက္ေဖာင္းမ်ားေပၚတြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနသည့္ ဗီဒီယိုတစ္ခုတြင္ ကူစိုင္ ရာရွစ္ သည္ စင္ၾကည္သန႔္ရွင္းေသာ က်မ္းေတာ္ျမတ္ကို ရႈတ္ခ်ခံရျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္ ျခေသၤ့ကဲ့သို႔ လမ္းဆို႔ကာ မ်ားကို ခုန္ေက်ာ္သြားေနသည္ကို ေတြ႕ျမင္နိုင္သည္။

မြတ္စ္လင္မ္သူရဲေကာင္း ကူစိုင္ ရာရွစ္ သည္ Thorsen ၏ အက်ႌကိုင္ၿပီး ဆြဲငင္လွည့္ရစ္ပတ္လိုက္သည္။ အစၥလာမ္ဆန႔္က်င္ေရးအဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အား ကန္ထုတ္ရန္ ႀကိဳးစားၿပီးေနာက္ တိုက္ခိုက္သူသည္ ေျမျပင္သို႔ က်သြားသည္။ ထို႔ေနာက္  Thorsen အနားသို႔ အျခားသူမ်ား  အလ်င္အျမန္ ေျပးဝင္လာသည္ႏွင့္ ေဒသခံရဲမ်ားသည္ တိုက္ပြဲကိုရပ္တန႔္ရန္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္။

ေဒသခံရဲမ်ားသည္ Thorsen ႏွင့္  တိုက္ခိုက္သူမ်ားကို ခ်က္ခ်င္းပင္ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားခဲ့ ေၾကာင္း ေဒသခံမီဒီယာမ်ားမွ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။

အစီရင္ခံစာမ်ားအရ က်မ္းေတာ္ျမတ္ကုရ္အာန္  (၂) ေစာင္ကို ခ်ီတက္ဆႏၵျပေနစဥ္ အမွိုက္ပုံးထဲ ပစ္ခ်ခံခဲ့ရၿပီး လူယုတ္မာ Thorsen သည္ အျခားတစ္ေစာင္အား မီးရွို႕ပစ္ရန္ ႀကိဳးစားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

#ilyas_Hero_of_Muslim_Ummah, 
#Norway, #Defender_of_Quran, 
#TheGloriousQuran 

Ali Baba arde Salic Sur [Part-3]

Ali Baba arde Salic Sur

Lekoya Ω Kuawiccorjja ｜

Read here:

① Part One
② Part Two

Bák-Tin:  “Ali Babaré Tuwati”

O Murat mazé, Salic suraya ókkole aró cúna sañdi hodúddgún loi gúfar uzu aai zargoi. Tará biyák1 kúcit buzá zar. Tára házana aró barai bar kuci éri. 

“Aiyó! Añárar mal gún salamot2 aséné saigoi” sóddár e dak maijjé. “Gúfáttu honikká yé kessú loi ballá himmót e nodóribo. Zehón ítará saloi lotkaiya lac gúa dekí bóu, dhouré sérai bou. É boyankar3 halot e taráré abbar bafá baibo.”

Baade, sur ókkol beggún gúf-gúf gorí gúfár uzu zar. 

Zehón tará fattór gúar muúntú foñsíló, gúrattú fól mari fólmarí laimmé. Toi, tilismá duar gán ór muúntú giyé. Sóddar e “Kúliza… Sim sim!” boli dhak maijjé. 

Duwar gán kúli baade sóddare duwar baái góli gúfar sairó mikká sailó. 

“O bazi…horé giyoi. Lac gúa horé giyoi!” hoi sikkiran maijjé. Tarbaade, teñg oré merít guccá gorí mari oré sáñti ókkol ór uzu saiyé. 

“Aññí hoilám, sur ar ekzon asé bóli” hoi sikkirar4. “Añrá ekzon mari feillí montor5 ar ek suraya ai itar lac gúa loi gel goi dé.”

Sóddar e aró zehón gúri-garí sailó, tar mon aró hóraf o fán harbar dekílo. Aró mal hodún dahá nozar. 

“Añárattú ite honnua dé, ar horé také de yián tuwai dóri hamahá mari féla foribou” hoi sóddar e gufár butóre goille dé sur gún oré hoiyé.  

“Montor, íte honnúa dé yián añrá keené zani faijjum?" hoi ekzon e súwal goijjé.

“Íte lac loi giyoi dé yian loi éri…” hoi soddar e juwab diyé. “Añárar manúic ekzon coorót zai óre mancé ki hoor fúna foribou. Honó ekzon e to zani bóu. Manúic ugguá mara giye yá tuwai nofar de yián. Zettót añára íba honnuá de, ar íba horé táke dé zani faijjúm, Yá ar ekzon honnuá de tuwa aasán óizaibou.” boli sóddar e buzái yé.

“Aññí zaiyum. Íba honnúa de ar horíyar de yián añí tuwai nelaiyúm” boli sur ekzon e hoiyé. 

“Tui himmot oula arde salák ó. Ham yian bicí dorhari6 ham.” hoi soddár e cabáic7 diyé.

“Oi ze, añí hañsá tuwai faijjum.” boli suraiya ye hoiyé.

“Eén óile za, montor, tortú sónna8 bodola foríbó. Ugguá lamba zubba9 fin ar uggúa baicádar ór sonna dóríc. Mancóré tui coór yiánót noya aiccós boli hois. Hodún cúna yo loiza, hobór dorí báiccót lagibó. Manúic ókkol loi matic ar tará ki hor fúnic.” hoi cíkai diyé.

Baade tará gúfattu nioli aiccé, sóddar e “Bon óiza… Sim Sim!” hoi duwar gán bon goijjé. 

Tarfoddin, suraiya ye ugguá tikka oula zubba finní coórót accé. Códor okkól loi mal or baabote suwala suwali gorér. Te rosí, kurá, gusto, hoor or babote zani faijjé. Íte Kofír10 duwanot zai muusom arde bom-tom or babote hotá-batra hoiyé. Ité bagan ot, górot zai zai manúc ókkol loi dola óiyé. Ek cót hañsá haissá manúic loi dola oiyé. 

Montor honó kessú nofailó. Honókiyé manúic marahaiyé dé babote no hoiló. Honó kiyar mugóttún gúfar házanar hotá nó-fúné. 

“Aññí hodún mancór loi hotá hoilam mogor honikká yé mortú lagerde hotá gán no-hoilo” boli targá te báfer. ''Honikka ye lac guar hotá no-hoilo. Mui sórdar oré zai ki juwab diyum? Íba dé bicí gorom óizai boi. ''

Suraiya ye din bór ikká-uikká duñri duñri fusár goitté goitté óran oigiyói. Íte ekkán holibár duwanor dáke boi ziraiyé. Baade ítar zutar uzu sailóu. Dekhér dé zuta fáçí giyoi. 

Duwanot mazé ugguá burá holibá yé recómór Killa11 ugguá sílar de dekér. 

''Mor zuta gún ekká soo'' hoi holibáré zuta gún kúli daháiyé. 

''Tuñí eré façá dekor né?'' hoi holibáre fusár goijjé. ''Ehón andár óizaiboi. Tuñí dekhí bá né ya. Tuáñr sugé éto bol nofor faállá.''

''Noó kí? aññí deikkí. Cúkuriya . Añár sug ajó gom asé, sinta gorá nofori bóu'' hoi Mustafa holibá yé zuwab diyé. '' Aññí ajó óddo e coórót baríq holibá. Aññí ajó fúiñc ót mazé nize baze taga12 gólai fari. E coórót mazé añárnán sílai fare de eén honó beçain nái. ''

Te aró hoor dé, “Ho ekdin age, mui bicí dukkór ham oddó gojjillúm. Ugguá andár fulit13 mazé lac ugguár lá khamis sílai diilám! Ugguá miala fuaye ítaro górot loigiíl dé.''

“Ugguá mora mancór!” hoi te ammúk mikká óiye. Suraya aste-aste buijjá holibár hañsé zai oré, ″baade keén oiyé, ekká moré hooná! Kengorí moijjé dé?″ 

“Aññí tuáñré yiánor babote kessú hoi no faijjúm,” boli holibá yé fírai zuwab diyé. “Iin bedor14 hotá__ Aññí mila fua wáré no hoiyúm boli zuban diyí.”

Suraiya ye zubbatú cúnár foisá ugguá niolai holibá ré diyé. 

“Tuáñr nam ki nam ze, o murobbi sab?” Íte fusár loiyé. 

“Añár nam Mustafa,” hoi holibá yé zuwab diyé.

“Mustafa mou, aññí honó tuáñrtú moijjé dé manúic íbar nam zainto sair dé noó. Aññí íbar babote kessú zainto nosair. Cúde tuñí añáré íbar gór gan dahai do. Aññí tuáñré bout tiyañ diyum,” boli suraya ye háñci háñci hoiyé. 

Mustafa holibá ye hotún báfi lo. Baade uite diyé dé foisá wá bóri loi óre “ Aññí kucíc gorí sai” boli hoiyé. “Montor, miala fua wá ye moré sug bañdí loigiyé dé, yíanollá mui de gór no-siním.”

“ Aiyó, ehón ére zai” boli dahaittha ye hoiyé. “ Tuñí odeode foilar dikká sugót hoor baindó. Abbar aite yó sug bandi feliyúm. Taaké, tuiñ gór yian no sinófán.” Tuñí kessú no dekílé yó, rastar abaz fúnifariná, Fúlor khucbó loi faribá, Aró háná-finár khucbo yó faiba. Iin loi gór siní bólla zeddúr faro éddur kucíc goró. Aññí tuáñré balá boccíc15 diyum.”

Een hoi holibár hátot tiyañ ar ugguá diyé. “Aññí kucíc gorí sai ” bolí holibáye mug-gali16 hoiyé. Yiar baade holibáye surayar zuta síla ejjé. Duwan gán ó thala maijjé17.  

Dahaittha yé oloiddá doñr nuwal ekkán niyalai baade Mustafa hólibár suggún oré cúndor gorí bainddé. 

“Ére,” dahaitta ye hoor. “ Aññí hamgoróni miala fuwa bolí mone mone kiyál goró. Foila bar gór yían ot zaite failá dé khucbo okkól, abas ókkol oré ótgoró.”

Tará dunízón neyeli zar cúru. Zaite foñtót modot gorí farefán, Dahaittha ye Mustafa hólibar dhuñwá sái doijjé. 

Ekká gorí zai Mustafa holibá tíyai óre fuñc fuñc gorí nake fúñwer. “Bol hári!18” holibáyé hoiló. “Honíkká yé añzinná bol hári hár. Ín bicí khucbo urér ána. Añrá fakká soi foñt bai zair deya.”

Hoek miníth baade, holibá ye hoiló. “Mor bandhák ottún mui gadár abas fúnomor. Añrattún foñt yián bái zafori bóde. Yian soi foñt.”

Ar hoddúr zai baade tíyai óre hoordé, “ Mui deki gura fuwa ugguár handani fúnomor. É besara wá gúm zaito mone no ho dé étolla foittódin áñzinná hande de. Zañ oibo ouk, añárá soi rastat así ar gór yían loot faite hañsáiye.”

Ar hoddúr áñri zai holibáye abar fúñc-fúñc nake fúñwer.“Añí gulab fúlor khucbo fair. Gulab fúl dekí mor fosónór fúl. Goto hailla yó mui gulab fúl or khucbo faiyóm. Gór Yían érí, ziyian ót mui hamis sílaitó accílúm. O bainá”

Gulab fúl or khucbo deki Kasímor góror kírkirir gulab or top ottún aiyérde. Holibá ye dahaitha ré Kasím or górot loigiyé dé, zeré íbayé hamis sílail. 

“Gom gom hoorde ne?” hoi dahaithta ye fusár loiye.

“Ói homór dé nóní” hoi holibáye zuwab diyé. “Montor, yian hon zaga de mui hoi no-farím. Ar har gór déyó hoi no-farím.”

“O cúida nái. Tuñí eddur hoi faijjo, bicí oiyé. Tuiñ deki moré bicí modotot gorí feillo. Dóro thiyañ iín lo, añí tuáñré duwanot abar barái di aiyí.”

Dahaittha ye zeb ottún hól meri19 ekkán niyalai góror duwarot hót diyé. 

“Eré, gór de beggún ek doillá” hoi mone mone báfér. “Aññí zehón sóddar cab oré aníyúm, e hól merír marhá yé hon górot dou tou loi góli añárar házana sur goijjé dé sur ore mara foredde, sinno faiyum.”

Dahaittha ye mustafaré duwanot barai di, sóddar ore hóbor hoi bolla murat giló. Te bafer dé, “ Sóddar cab aijja bicí kúci oibó. Cab bicí gorom de hísafe, e hóbor faile motton, añarar mal sur goijjé ítar siyará gunibó20.” hoi hoi háñcer. 

Tarfoddin biinná, Morjina ye Ali babar tarar lá nasta banar. Íbayé ek keteri Kofi banai yé ar hodun Hoñla sírjjé. Toi ibaye filot, fiyañla lamai yé. Dejher dé oulat21 mazé haibolla ruti nái. Baar tún kini aníyúm boli hoi, bazaror dhula wá hátot loi óre bazarot nili giyoi.

  Morjina ye bazarottú górot golergai dé ére duwarot noiya marhá ugguá kíyal goijjé. Íbaye hañse zai cúndor gorí saiyé.

“E marhá ibá dé goto hailla no accíl. Iba ki marhá oibou de yá? Honó betal marhá né? Zorúr hóraf mancé añár girós oré nuksan goittó diyéde óit fare.” hoói matá uñtai uñtai mone mone báiffe. Tói baade, íbayé gorót góli hólmeçi34 ekkán ainné. É goltit asé de gór biggúnnór duwarot mazé éndilla marhá okkól mari diyé.

“Een gorílé, ze marhá diyé te bekub oi zaiboi” Morjina ye baiffe. Toi baade wafes górot gelgoi.  

………………………………………………………………
Lobzór Maáni

1. Biyák = beggúlún. 2. Salamot = Hefazot
3. Boyankar = bicí dhorór.              4. Sikkirar = Guzorer.
5. Montor   = Mogor. 6. Dorhari = Zoruri.
7. Cabáic = Tarif gorón. 8. Sónna = ruf. Surot.
9. Zubba = Arobi kurta. 10. Kofí = Saa banai háde kofí.
11. Killa = Lamba feen. 12. Taga = Fúñtá.
13. Fuli = hambára. 14. Bédor hatá = Gufon hotá.
15. Boccíc = Enam. Hadiya. 16. Mug-gali = Futhki háñci.
17. Thala maijjé = bongorí feillé. 18. Bol hári= mas ya gusso re gulgul fagai rande dé sálon.
19. Hól meri = couk. 20. Gunibó = mone mone báfibo. 
21. Oula = sular gór.

ေသာကခရီးဝယ္ ဒုကၡသယ္

ေသာကခရီးဝယ္ ဒုကၡသယ္

ေရးဖြဲ႕- လူထုဝဏၰ

(၁)
တို႔ဖြားျမင္တဲ့ ျမန္ျပည္သာမွာ
လူဦးေရမွန္း ေျခာက္သန္းခန္႔ရိွတယ္။
သူတခ်ဳိ႕က တိုက္ေတြမွာေန၊ 
လူတစ္ခ်ဳိ႕က တြင္းထဲေအာင္းရတယ္။
တို႔အဖို႔ေတာ့ ခုခ်ိန္ထိ
 ေနရာတကြက္ေလာက္ မရိွပါလား၊ 
အို အေဆြ!

(၂)
ဟိုးတစ္ခ်ိန္က တို႔ေတြမွာလည္း
 ျပည္တိုင္းေျမသာ ရိွခဲ့တယ္။ 
တရားမွ်တ လြတ္လပ္ကလို႔ 
သမိုင္းသက္ေသ ေျပာင္ခဲ့တယ္။
ကမ႓ာေျမပံုမွာ ရွာၾကည့္မယ္ဆို၊
တို႔ျပည္ေရႊသာ ေတြ႕မွာမုခ်။
သို႔ေပမဲ့ ခုတို႔ေတြက ေနခြင့္ရိွဘူးတဲ့၊ 
အိုအေဆြ! 

(၃)
ငါ့ရြာေဟာင္းရဲ႕ ဝတ္ျပဳေက်ာင္းမွာ 
ခေရပင္အို တစ္ပင္ရိွခဲ့တယ္။
ေႏြဦးခ်ိန္တိုင္း ပြင့္သစ္ခိုင္းေတြနဲ႔
 ေဝဆာေနပါတယ္။
တို႔ရာဇဝင္အိုက  အဲ့လိုပြင့္သစ္ 
မလန္းႏိုင္ဘူးတဲ့၊ အိုအေဆြ!

(၄)
အာဏာရွင္က စားပြဲခံုကို 
ထုၿပီးေတာ့ ရမ္းေျပာတယ္
တကယ္လို႔ မင္းတို႔ ဘဂၤလီမခံရင္ 
မင္းတို႔ တရားဝင္ ေသၿပီတဲ့။
သို႔ေပမဲ့ တို႔က ရွင္သန္ေနဆဲပါပဲ။ 

(၅)
ေကာ္မရွင္ဆီသြား ခြင့္ေရးေတာင္းေတာ့
ထိုင္ခံုေပးကာ သိမ္ေမြ႕စြာ 
ဘဂၤလီခံမွျပန္ ေျပာဖန္ဖန္။
သို႔ေပမဲ့ တို႔ဒီေန႔ ဘယ္ကိုသြားမတံုး၊ 
အိုအေဆြ!

(၆)
ရပ္သားေသြးျခား စည္းေဝးကာ
နာယက က  မိန္႔ခြန္းႁမြက္ 
“သူတို႔ကို ဝင္ခြင့္ေပးမယ္ဆို
ငါတို႔ဝမ္းစာ ခိုးစားမယ္”တဲ့။
အိမ္ရွင္ျဖစ္တဲ့ ငါနဲ႔မင္းကို 
သူတို႔က သခိုးယိုးစြပ္ေနတာပါ၊ 
အိုအေဆြ!

(၇)
ေကာင္းကင္ယံေပၚ မိုးၿခိမ္းသံမ်ား 
ၾကားရသလို ငါထင္မိတယ္။
အဲ့ဒါက တို႔ဌာေနေပၚ ေဖါက္ကြဲေနတဲ့ 
ဝရဇိန္ေတြပါ။ 
“ကုလားေတြ စင္ေအာင္သတ္”လို႔ 
တက်ယ္က်ယ္ေအာ္သံပါ။
ငါတို႔ကို ေခ်မႈန္းလိုက္ၿပီ။ အိုအေဆြ! 

(၈)
ဂ်ာကင္ဝတ္တဲ့ ေခြး႐ိုင္းတေကာင္က 
ေၾကာင္တေကာင္အား
ဖြင့္ဟေနတဲ့တံခါးတစ္ခုမွ
 ဝင္ခြင့္ေပးတာကို ျမင္တယ္။ 
သို႔ေသာ္ သူတို႔က ႐ိုမဟုတ္ေၾကာင့္သာတဲ့။ 
အိုအေဆြ! 

(၉)
ဆိပ္ကမ္းနားသို႔ သြားၿပီးေတာ့
 ေလွဆိပ္ေပၚ ရပ္ၾကည့္တဲ့ခါ 
ငါးကေလးေတြက လႊတ္လပ္လပ္
 ေရကူးေနၾကတယ္။ 
သို႔ေပမဲ့ တို႔ကေတာ့ခါ ဆယ္ေပေလာက္ပဲ 
သြားလာႏိုင္တာကိုး၊ အိုအေဆြ!

(၁၀)
ေတာမွတေခါက္ ေလွ်ာက္သြားတဲ့ခါ 
သစ္ပင္ေတြေပၚ ငွက္ေဖာ္စံုေတြကို ျမင္ရ၏။ 
သူတို႔မွာ ႏိုင္ငံေရးသမား မရိွဘူး။ 
သူ႔စိတ္သက္သာရာ သီခ်င္းေတြကို 
သီဆိုႏိုင္ၾကတယ္။ 
သူတို႔ လူထက္ေတာင္ သာေနတယ္၊ အိုအေဆြ!

(၁၁)
အိပ္မက္ထဲတြင္ အထပ္တစ္ေထာင္၊
 ျပဴးတင္းေပါက္ တစ္ေထာင္ႏွင့္ 
တံခါးတေထာင္ရိွတဲ့ အိမ္ကိုမက္ခဲ့၏။ 
သို႔ေပမဲ့ တံခါးတစ္ေပါက္ရိွတဲ့ 
တို႔အိမ္ကိုေတာင္ မ်ဳိးခ်စ္ေမာင္တို႔က
 ေၾကေမြလိုက္တယ္ေလ။ 
အိပ္မက္ထဲမွ တစ္ခုမွ်ေလာက္
က်ေနာ္တို႔ မပိုင္ခဲ့ပါလား။ အိုအေဆြ!

(၁၂)
မိုးျပင္းေနတဲ့ လြင္ျပင္တစ္ခုမွာ
ရပ္၍ခဏ ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့၏။ 
လက္နက္ကိုင္ရွင္ သန္းေလာက္ထင္ 
သြားလိုက္လာလိုက္ ကင္းလွည့္ေနတယ္။ 
မင္းနဲ႔ငါ့ကို ရွာေနတာတဲ့။ အိုအေဆြ!

Sep17, 2019, 8: 36

Híjrot

Híjrot 

Bangladecót híjrot gorílam 
baindá gór feli 

Salot sailé soiñyor borá
Khetít sailé morisor horá
Góror duare hander kutta 
girós giya féli, 
Bangladecót híjrot gorilam, 
jati bái bóli!


Dehá gelé fukor thonki,
decór monot urér sonki.
Haire maa-baf hore gelí?
Añará Bangladecót híjrot gorí.

Hijrot gorílam Bormádec féli (II)

___________________________


ENGLISH TRANSLATION

Migration

We migrated to Bangladesh leaving behind 
our beautiful homes

On our rooftop had dried food
In our field we had fresh chilies
we migrated to Bangladesh leaving 
everything behind thinking that 
we are of same (Muslim) brotherhood

Now when we look back to the East,
We remember many things of the past

O, where are my beloved parents?
You sent us to Bangladesh
We had to leave our beloved country Burma

Source: a group of undocumented female refugees from the hilltop area

Añrá hóilam Forbáci

Añrá hóilam Forbáci

Oh Allah Gofurur Rahim,
Añrá hóilam Forbáci
Añrá hóilam refugee (2)

E murar butóré Allah
ar hotto kaal rakíbi
Fuker, zuker hoñrani
Ar hoto din handaibi (2)

Zulúmór doriyat foriroilam baciya baci,
Oo khuda, tui saile faros 

añrar Arakanor cánti,

Añrár mog bormar canti. (2)

-Old Rohingya Poetry 

English Translation

We have become refugees

Oh God, Forgiving and Merciful.
We are in exile.
We have become refugees (2)

For how long will you keep us in this mountain caves.
For how long will you make us eaten by insects. (2)

We remained adrift suffering from tortures.
Oh God, make our country peaceful if you wish. (2)

Ref: 

Memories of Burmese Rohingya Refugees 

by Fahima Farzana