႐ိုဟင္ဂ်ာ တိုင္းရင္းေဆးသမားေတာ္ ေဒၚအာမီနာဟ္

Daw Amina (1899-1987)

႐ိုဟင္ဂ်ာ တိုင္းရင္းေဆးသမားေတာ္ ေဒၚအာမီနာဟ္ (၁၈၉၉-၁၉၈၇)

ေရွး႐ိုဟင္ဂ်ာတို႔သည္ ေခတ္အေလ်ာက္ ေဒသထြက္ သဘာဝေဆးဖက္ဝင္ အသီးအရြက္၊ အႏြယ္အျမစ္ စသည္တို႔ကို မိမိတို႔ ဘိုးဘြားအစဥ္အလာမွ လက္ဆင့္ကမ္းရရိွထားေသာ ေရွးေဆးထံုးနည္းမ်ားႏွင့္အညီ ေဆးဝါးမ်ားျပဳလုပ္ကာ  ေရာဂါဘယာကုသေလ့ရိွခဲ့သည္။ ထိုသို႔ ေဆးကုသေပးခဲ့သည့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းေဆး ထံုးနည္းတတ္ကြၽမ္းေသာ ဆရာသမားေတာ္မ်ားလည္း ေနရာအႏွံ႔ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေခတ္ကာလတိုးတက္လာသည္ႏွင့္အမွ် တိုင္းရင္းေဆးဝါးမ်ား တစတစ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေနသည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းေဆး သမားေတာ္မ်ားအနက္ အေမ့ခံရေသာ တစ္ဦးအေၾကာင္းကို ဤေနရာတြင္ အက်ဥ္းမွ်ေဖာ္ျပေပးပါမည္။ ထိုသူကား တိုင္းရင္းေဆးသမားေတာ္ တစ္ဦးျဖစ္သည့္အျပင္ စိတ္ေစတနာေကာင္းသူ၊ ရက္ေရာလႉဒါန္းသူ၊ ပညာေရးကို ျမတ္ႏိုးသူ၊ မိမိအမ်ဳိးကို တိုးတက္ေစလိုသူ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ယင္းသူသည္ အျခားမဟုတ္ ေဘာလီမ်ဳိးႏြယ္စုမွ ေဒၚအာမီနာဟ္ ျဖစ္သည္။ 

အာမီနာဟ္ကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၃-၅-၁၂၆၁ (၁၈၉၉) ခုႏွစ္တြင္ ေမာင္းေတာၿမိဳ႕နယ္ ေဘာလီဘာဇားရြာ၌ ဖြားျမင္သည္။ ေမြးခ်င္း ညီအစ္မႏွစ္ဦးအနက္ အႀကီးဆံုးသမီးျဖစ္သည္။ ဖခင္မွာ ေဒးဝန္ႀကီး ဖေတအာလီေဘာလီ၏ျမစ္၊ အာမီရ္အာလီမ်ာ၏ ညီအရင္းျဖစ္သူ အံုဇီရ္အာလီမ်ာႏွင့္ မိခင္မွာ ေဒၚဟားလီမာ တို႔ျဖစ္သည္။ ဖခင္သည္ မဇၩိမေဒသမွ ေခတ္ပညာသင္ယူလာသူျဖစ္၍ မိခင္မွာ ထိုအခ်ိန္က ႐ိုဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းေဆး သမေတာ္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ အမီနာဟ္သည္ မ်ာေစာ္ဘြားမိသားစုမွ ဆင္းသက္လာသူျဖစ္ရာ ပစၥည္းဥစၥာ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာသူလည္းျဖစ္သည္။  

ငယ္စဥ္ဘဝတြင္ ေဒသခံ မလဝီဆရာမွ အိစၥလာမ္သာသနာ့ အေျခခံပညာကို သင္ယူတတ္ကြၽမ္းခဲ့သည္။ အရြယ္ေရာက္လာေသာအခ်ိန္တြင္ မိခင္၏ တိုင္းရင္းေဆးဝါး ေဖာ္စပ္သည့္လုပ္ငန္းတြင္ ကူညီျခင္းျဖင့္ တိုင္းရင္းေဆးပညာ တတ္ကြၽမ္းလာခဲ့သည္။ မိခင္ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ထိုေဒသတစ္ဝိုက္တြင္ ထင္ရွားေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းေဆး သမားေတာ္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ရပ္ေဝးနယ္ျခားမွ ေဝဒနာရွင္မ်ား လာေရာက္ကုသမႈခံယူခဲ့ၾကသည္။ ခြဲစိတ္၍ကုသသည္လည္းရိွသည္ဟု အခ်ဳိ႕က ဆိုသည္။ သူ၏ တိုင္းရင္းေဆးကို Hakimi Daru, Hala Daru, Bonit Tel စသည္ျဖင့္  အမည္တပ္ေခၚခဲ့သည္။ 

လက္ထပ္ထိမ္းျမႇားရြယ္ေရာက္ေသာအခါ ကာဇီအာဘာတ္ ေခၚ စံပၸာယ္ကံုး၌ တာဝန္က်ေနေသာ ကာဇီ (ထိုခ်ိန္က အဂၤလိပ္ တရားေရးရာအုပ္) ေဘာက္တာမာဟ္မြတ္ႏွင့္ နဖူးစာဆံု၍ လက္ထပ္ထိမ္းျမႇားခဲ့ေလသည္။ သူတို႔မွ သား (၆)ေယာက္ႏွင့္ သမီး (၃) ေယာက္ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္တြင္ ခ်စ္ဘဝေဖာ္ ကာဇီ ေဘာက္တာမာဟ္မြတ္သည္  အငယ္ဆံုးသား၏ မ်က္ႏွာမျမင္ရဘဲ ဘဝကိုႏႈတ္ခြန္းဆက္သခဲ့ရွာသည္။ 

ေဒၚအာမီနာဟ္မွာ သားသမီး ၉ ေယာက္ႏွင့္ တစ္ခုလပ္ မုဆိုးမဘဝျဖင့္ မိသားစုေလွႀကီးကို ခုတ္ေမာင္းရေလသည္။ မိဘဖက္မွ အေမြအျဖစ္ လယ္ေျမမ်ား အေျမာက္အျမား ရရိွခဲ့သည္ျဖစ္၍ စားဝတ္ေနေရးအတြက္ ပူပန္စရာမရိွခဲ့ေခ်။ သို႔ေသာ္ ဖခင္၏အရိပ္မရိွေသာ သားသမီးမ်ားကို ပ်ဳိးေထာင္ရန္ကား မုခ်ခက္ခဲလွပါမည္။ အမီနာဟ္သည္ စိတ္ဓာတ္ခိုင္မာသူျဖစ္သည္။ အေျမာ္အျမင္ေကာင္းသည္။ မိမိလည္း ထင္ရွားေသာ သမားေတာ္တစ္ဦးျဖစ္သည္တစ္ေၾကာင္း၊ 

သားသမီးမ်ား၏ ဖခင္လည္း ကာဇီ တရားေရးရာအုပ္ ျဖစ္သည္တစ္ေၾကာင္း၊ အမ်ဳိးအႏြယ္ကလည္း ပညာတတ္ မ်ာေစာ္ဘြား႐ိုးျဖစ္သည္တစ္ေၾကာင္း စေသာ ေနာက္ခံအေၾကာင္းအရင္းမ်ားေၾကာင့္ ပညာ၏တန္ဖိုးကို သိနားလည္သူျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သားသမီးမ်ားကို ပညာတတ္ျဖစ္ေစရန္ သိႏၷိဌာန္ခ်ခဲ့သည္။ မိမိ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရင္း မိသားစုကို စနစ္တက် အုပ္ထိန္းခဲ့ေလသည္။ သားသမီးမ်ား၏ ပညာၾကားေရးတြင္ အေႏွာင့္အယွက္မျဖစ္မိေစရန္ မိမိပိုင္လယ္ေျမအခ်ဳိ႕ကို စီပြားျဖစ္ကိုယ္တိုင္ဦးေဆာင္၍ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။ သားသမီးမ်ားကိုမူ ပညာဘက္သို႔သာ အလံုးအရင္း ထားရိွေစခဲ့သည္။ 

မိခင္အာမီနာဟ္၏ ႀကိဳးပမ္းမူေၾကာင့္ သားႀကီး ေဘဒါရ္အဟ္မတ္  (ေနာင္တြင္ အဘူဒါခ္ေထာ္ရ္ ဟု ေက်ာ္ၾကားခဲ့သူ) ကို အဆင့္ျမင့္ပညာဆည္းပူရန္ အိႏၵိယ စစ္တေကာင္းသို႔ ပညာသင္ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ပညာသင္ယူၿပီးေနာက္ အဂၤလိပ္အစိုးရ Compounder ေဆးမႉးအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ေဘာလီဆိုက္ကယ္ တစ္ခုလံုး၌ အဘူဒါက္ေတာရ္ (ဆရာဝန္အဘူ) ဟု ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည္။ ဒုတိယသား ေနဆူမ်ာမွာ ေက်းရြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္တြင္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ တတိယေျမာက္သား ဦးေမာင္ႏု မွာ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ေဘာလီဘာဇား၊ ေမာင္းေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ေတာင္စေသာ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ လူငယ္မ်ား၏ ပညာတန္ေဆာင္ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ အမွတ္ (၂) အလကေက်ာင္း၊ ႀကိမ္ေခ်ာင္းအထကေက်ာင္းတို႔မွာ ဆရာႀကီး၏ ေသြးေခြၽးအေရာင္ထင္ဟပ္ေနသည္။ စတုတၳေျမာက္သား ဦးျမသန္းမွာ က်န္းမားေရးမႉးတစ္ဦးျဖစ္သည္။ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္၊ စစ္ေတြ စေသာ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ တာဝန္ထမ္းခဲ့၍ အမ်ားျပည္သူ၏ အက်ဳိးေဆာင္သူ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ေတာင္ၿပိဳတိုက္နယ္ေဆး႐ံုးသည္ က်န္းမာေရးမႉး ဦးျမသန္း၏ ႀကိဳးပမ္းမႈမွ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ပၪၥမေျမာက္သား ဦးျမစိန္သည္ ျပည္နယ္ငွက္ဖ်ားတိုက္ဖ်က္ေရးမႉး တစ္ဦးျဖစ္လာခဲ့သည္။ စစ္ေတြျပည္သူ႕ေဆး႐ံုတြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ေတာင္ကုတ္၊ သံတြဲ၊ ေျမာက္ဦး၊ စစ္ေတြစေသာ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ျပည္သူအေပၚ သစၥာရိွရိွ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ အငယ္ဆံုးသား မာဟ္မြတ္စိန္မွာ ေက်ာက္ျဖဴပညာေရးေကာ္လိပ္၌ ငန္းဖ်ားေရာဂါေၾကာင့္ ကြယ္လြန္ခဲ့ရွာသည္။ ဤသည္မွာ မုဆိုးမတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့ရေသာ္လည္း ဘဝကိုအ႐ံႈးမေပးဘဲ သားသမီးဘဝကို လူရာဝင္ သူ႕က်ဳိးေဆာင္ႏိုင္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္ခဲ့ေသာ ေဒၚအာမီနာဟ္၏ စိတ္ဓာတ္စြမ္းရည္၏ ရလဒ္မ်ားျဖစ္ေပသည္။ 

ေဒၚအာမီနာဟ္သည္ ေစတနာထက္သန္သူ၊ ရက္ေရာလႉဒါန္းသူတစ္လည္းျဖစ္သည္။ ၁၉၅၃ ခုတြင္ ကာဇီအာဘာတ္ (စံပၸာယ္ကံုးေက်းရြာ) ကို မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးခဲ့သည့္ အျဖစ္အပ်က္တစ္ရပ္ေပၚေပါက္ခဲ့ရာ အိမ္ေျခ ၁၀၀ ေက်ာ္ ပ်က္စီးသြားခဲ့သည္။ လူမ်ားစြာ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ တစ္ဖက္က ရန္သူ၏ ေျခာက္လွန္႔မႈကို ခံေနရသျဖင့္ ရြာကိုစြန္႔ခြာ၍ ေဘာလီဘာဇားသို႔ ခိုဝင္လာခဲ့သည္။  ထိုေရႊ႕ေျပာင္းလာသူမ်ားကို သမားေတာ္ ေဒၚအမီနာဟ္က "ငါ့အမ်ဳိးေတြကို ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ ငါ့မွာသာ တာဝန္ရိွသည္" ဟုဆိုကာ မိမိပိုင္ ယာခင္းစိုက္ေျမယာမ်ားကို ေပးအပ္လႉဒါန္းကာ အေျခခ်ေနထိုင္ေစခဲ့သည္။ ေဒသအေျခအေန တည္ၿငိမ္လာေသာအခါ ထိုေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူမ်ား မိမိ၏ရြာသို႔ ျပန္သြားၾကေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕အိမ္ေထာင္စုမွာမူ ျပန္မသြားဘဲ ေဘာ္လီဘာဇားတြင္ ရာသက္ပန္ေနထိုင္လာသည္ကို ယေန႔တိုင္ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါသည္။ 

ေဒၚအမီနာဟ္သည္ မိမိ၏သားသမီးမ်ားကို ပညာတတ္ေျမာက္ေစခဲ့သည္သာမက မရိွဆင္းရဲသားမ်ားအားလည္း ေငြေရးေၾကးေရးမ်ား ကုန္က်ကာ သာသနာ့ပညာ သင္ေပးခဲ့သည္။ ေဘာ္လီေျမမွ ထင္ရွားေသာ ဟာဖီဇ္ ႏွစ္ပါးျဖစ္သည့္ မဂ္ဘူလ္ဟာေဖစ္ႏွင့္ ေဇာ္လာလ္ဟာဖီးဇ္  ညီေနာင္တို႔ကို ေဒၚအာမီနာက ေငြအကုန္အက် အစားအေသာက္ ေထာက္ပံ့၍ အေဖ့ဇ္ဘြဲ႕ ရေစခဲ့သည္။ ၿပီးေနာက္ ဟာဖီးဇ္သင္ေက်ာင္းတစ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းေပးခဲ့သည္။ ထိုေက်ာင္းက မ်ားစြာေသာ သာသနာ့ဟာဖီဇ္ဆြပ္မ်ား ေမြးထုတ္ေပးခဲ့သည္။ ယေန႔ ေဘာလီဘာဇား (ႀကိမ္ေခ်ာင္း)ေ ေျမာက္ရြာတြင္ရိွေသာ ဟာေဖ့ဇ္သင္ေက်ာင္းမွာ ေဒၚအာမီနာလႉဒါန္းခဲ့ေသာ ေက်ာင္းသည္ ေခ်ာင္းကမ္းၿပိဳပ်က္စီးသြားၿပီးေနာက္ ဟာဖီးဇ္ညီေနာင္ႏွစ္ပါးက ျပန္လည္ေရႊ႕ေျပာင္း ေဆာက္လုပ္ခဲ့ေသာေက်ာင္းျဖစ္သည္။ 

မရဏတရားသည္ မည္သူကိုမွ မ်က္ႏွာမေထာက္၊ အခ်ိန္က်လွ်င္ သြားၿမဲပါ။ ၁၉၈၇ ခု စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္တြင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ တိုင္းရင္းေဆးသမားေတာ္ ေဒၚအာမီနာဟ္သည္ မိမိ၏ အခ်စ္ေတာ္သားသမီးမ်ားကို စြန္႔၍ နိဗၺာန္ခရီးဆက္ခဲ့ေလသည္။ ကြယ္လြန္သည့္အခ်ိန္အထိ မိမိ၏ အစြမ္းထက္ေသာ တိုင္းရင္းေဆးဝါးျဖင့္ မ်ားစြာေသာသူမ်ားကို ေရာဂါဘယာေဝဒနာမွ ကူသေပးခဲ့ေလသည္။ မ်ားစြာေသာသူမ်ားကို ပညာေရႊအိုးႏွင့္ လက္ဆက္ေပးခဲ့သည္။ သူတစ္ပါး၏ နာက်င္မႈကို ေပ်ာ္ရႊင္မႈေျပာင္းလဲေပးခဲ့ေလသတည္း။ အလႅာဟ္ျမတ္ေတာ္က ေဒၚအာမီနာဟ္အား ျမင့္ျမတ္ေသာ ဂ်ႏၷတ္သုခဘံု ခ်ီးျမႇင့္ေတာ္မူပါေစ…။ 

ဇြန္လ ၅ ရက္၊ ၂၀၂၀ ။( လူထုဝဏၰ ေရးသည္)