Egana Gucthí (အေဆြအမ်ဳိးတို႔၏ အေခၚအေဝၚမ်ား)

Egana Gucthí (အေဆြအမ်ဳိးတို႔၏ အေခၚအေဝၚမ်ား)

အေဆြအမ်ဳိးကို egana gucti ဟု၎၊ Giyañt gucti ဟု၎ ေခၚသည္။ မ်ဳိးဆက္ကို nosól ဟု၎၊ fissán ဟု၎၊ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ အစဥ္အလာကို Ishto kurum (silsila) ဟု၎ အသီးသီးေခၚၾကသည္။ ဤအေဆြအမ်ဳိးတို႔၏ အေခၚအအေဝၚ အမ်ဳိးမ်ဳိးကို အုပ္စုအလိုက္အပိုင္းခြဲ၍ ေဖာ္ျပေပးပါမည္။ ျမန္မာတိုင္းရင္းသား ႐ိုဟင္ဂ်ာဘာသာစကားကို ေလ့လာေနသူမ်ားအတြက္ တစ္ေထာင့္တစ္ေနရာက အေထာက္အကူျပဳပါလိမ့္မည္။ 

အေဆြအမ်ဳိးအေခၚအေဝၚကို အုပ္စုခြဲရာ -

 ၁။  Bab-dada soiddo gucthí 

(မ်ဳိး ခုႏွစ္ဆက္၊ ေဆြ ခုႏွစ္ဆက္ အေခၚအေဝၚမ်ား)

၂။ Cúddór gorór gucthí 

(မိသားစုအရင္း အေခၚအေဝၚမ်ား)

၃။ Bái-boinór egawati 

(ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမဆက္ အေခၚအေဝၚမ်ား)

၄။ Sañsato-Jerató,Fuuto-mooto eganawati

(ဘေထြးဘႀကီး၊ အေဒၚေဒြးေဒြးဆက္ အေခၚအေဝၚမ်ား)

၅။ Biyá dolar Eganawati

(အိမ္ေထာင္ေရးဆက္ ေဆြမ်ဳိးအေခၚအေဝၚမ်ား)

ဟူ၍ မ်ဳိးတူရာရာ အုပ္စု (၅) စု ခြဲကာ ေလ့လာၾကရေအာင္......။

၁။ Babdada soiddo fissán

မ်ဳိး ခုႏွစ္ဆက္၊ ေဆြ ခုႏွစ္ဆက္မွာ ေရွ႕ေဆြမ်ဳိး (၇) ဆက္၊ ေနာက္ေဆြမ်ဳိး (၇) ဆက္ စုစုေပါင္း ၁၄ ဆက္ ရိွတယ္။ ဤ ၁၄ ဆက္ကို handan မ်ဳိးႏြယ္စု၊ ေဆြမ်ဳိးစု ဟုေခၚေလ့ရိွတယ္။ 

Soiddó Fissán [ေဆြခုႏွစ္ဆက္ မ်ဳိးခုႏွစ္ဆက္]

(၇) Dhoñr Dada   = အေဘာ (အဘဲ၏ အေဖ)

(၆) Bor Doñbá     = အဘဲ (အဘင္၏ အေဖ)

(၅) Dhoñbá         = အဘင္ (အဘီ၏ အေဖ)

(၄) For Dada       = အဘီ (အေဘး၏ အေဖ)

(၃) Bor Dada       = အေဘး (အဘိုး၏ အေဖ)

(၂) Dada             = အဘိုး (မိမိ၏ အဘိုး)

(၁) Bab               =  အဘ (မိမိ၏ အေဖ)

(၀) Nize              =  မိမိ

(၁) Fuwa            =   သား (မိမိေမြးေသာ သား)

(၂) Nati              =   ေျမး (သား၏ သား)

(၃) Futi               =   ျမစ္ (ေျမး၏ သား)

(၄) Chúti             =  တီး (ျမစ္၏ သား)

(၅) Luti               =  တြတ္ (တီး၏ သား)

(၆) Muoti             =  ကြၽတ္ (တြတ္၏ သား)

(၇) Gutí               =  ဆက္ (ကြၽတ္၏ သား)

၂။ Cúddor Goror Gucti

႐ိုဟင္ဂ်ာစကားမွာ မိသားစုကို goror gucthí ဟုသံုးၾကသည္။ အိမ္ေထာင္စု ဆိုေသာ စကားလံုးႏွင့္ အဓိပၸာယ္ခ်င္းခ်င္း နီးစပ္သည္။ cúddór မွာ အရင္း အနက္ရသည္။ အိမ္တစ္အိမ္မွာ အမိရင္း၊ အဖရင္းကို ဗဟိုျပဳ၍ အတူတကြေနထိုင္ေသာ အမွန္တကယ္ သား၊သမီး ေျမးျမစ္မ်ားအစု ျဖစ္သည္။ ထိုမိသားစုဝင္မ်ား ေဆြမ်ဳိးေတာ္စပ္ပံု အေခၚအေဝၚမ်ားမွာ-

• Goror gucti = မိသားစု (မိဘရင္း ႏွစ္ဦးပါဝင္ေသာ                          သားသမီးအစု) 
• Bab           = အေဖ (မိဘႏွစ္ပါးတြင္ အေဖျဖစ္သူ)
• Baba         = အေဖ၊ ဖခင္ (ဖခင္ကို ခ်စ္စႏိုးေခၚေသာ                        နာမည္)
• Babá         =  အေဖ ၊ ဖခင္
• Ba | Bao    = အေဖ ၊ ဖခင္ (bab မွ အသံေျပာင္းျဖစ္                     လာေသာ နာမည္)
• Bazi           = အေဖ ၊ ဖခင္ 
• Pepe          = အေဖ ၊ ဖခင္  (ျမန္မာဘာသာစကားမွ ေ                      မြးစားထားေသာ နာမည္)
• Maa           = အေမ၊ မိခင္ (မိဘရင္း ႏွစ္ပါးတြင္ မိခင္ျဖစ္သူ)
• Mamá       = အေမ၊ မိခင္ (မိခင္ကို ခ်စ္စႏိုးေခၚေသာ နာမည္)
• Mamma     = အေမ၊ မိခင္
• Aái            = အေမ၊ မိခင္ (ေရွးေခတ္သံုး စကား)
• Atáibab      = ဖေထြး (မိခင္၏ ပထမ လင္ေယာက်္ား)
• Atáinaa      = မိေထြး (ဖခင္၏ ဒုတိယ မိန္းမ) 
• Fuwain cúwain = သားသမီးမ်ား
• Fuwa         = သား (မိဘရင္းမွ ေပါက္ဖြားလာေသာ သား)
• Fut            = သား
• Futúya       = သား (သားကို ခ်စ္စႏိုးေခၚေသာ နာမည္) 
• Laafuwá     = ပထမေယာက်္ား/ ပထမမိန္းမ၏ သား
• Firafitta fuwa = ေမြးခ်င္း (ေက်ာ့ကပ္ ေမြးဖြားလာေသာ သား)
• Zii              = သမီး (မိဘအရင္းမွ ေပါက္ဖြားလာေသာ သမီး)
• Zérfua        = သမီး၊ မိန္းကေလး
• Báiná.         = တူ
• Bañní.         = တူမ
• Báifút.         = တူ
• Batzii.         = တူမ
• Futuní        = သမီး (သမီးကို ခ်စ္စႏိုးေခၚေသာ နာမည္)
• Nati futi      = ေျမးျမစ္ (သား/သမီးရင္းမွ ေမြးဖြားလာေသာ သားသမီး)

၃။ Bai-boin or egawati nam

ညီကိုေမာင္ႏွမဆက္အစုတြင္ ညီအစ္ကိုအစဥ္မ်ား၊ ဝမ္းကြဲညီကိုမ်ားႏွင့္ သမီးေျမာက္သားမ်ားကိုပါ ထည့္သြင္းထားသည္။

Bái-boin          = ေမာင္ႏွမ

Bái                 = ညီကို (မိဘအရင္းမွ ေပါက္ဖြားလာေသာ ေမြးခ်င္း)

Dhoñr bái       = အစ္ကို (မိမိထက္ အသက္အရြယ္ႀကီးေသာ အစ္ကို)

Bodda            = အစ္ကိုႀကီး (အစ္ကိုမ်ားထဲတြင္ အႀကီးဆံုး အစ္ကို)

Majjamá bái        = အစ္ကိုလတ္

Kúilla bái        = ဒုတိယ အစ္ကိုလတ္ (တတိယေျမာက္အစ္ကို)

Dudú bái        = ဒုတိယ အစ္ကိုလတ္ (* စတုတၳေျမာက္အကို အတြက္ေလ့ သံုးေလ့ရိွသည္)

Gura bái         = အစ္ကိုေလး

Bái so            = အစ္ကိုေထြး (အစ္ကိုမ်ားထဲတြင္ ငယ္ေသာ အစ္ကို)

Lalá bai          = အစ္ကိုေထြး (အစ္ကိုမ်ားထဲတြင္ အငယ္ဆံုးျဖစ္ေသာ အစ္ကို)

Atúbái            = အစ္ကိုေထြး

Chóñro bái      = ညီငယ္

Firafitta bái     = ေမာင္ဖား၊ ေမာင္ဖြား (ေမြးခ်င္းျဖစ္ေသာ ေမာင္၊ညီ)

boin               = ညီအစ္မ

Bu                  = အစ္မ (မိမိထက္ႀကီးေသာ အစ္မ)

Bubu               = အစ္မ (အစ္မကို ခ်စ္စႏိုးေခၚေသာ နာမည္)

Dhoñbu           = အစ္မႀကီး

Majjábu           = အစ္မလတ္

kúillabu           = တတိယေျမာက္ ႏွမ

Dudu              = တတိယေျမာက္ ႏွမ (*စတုတၳေျမာက္အတြက္လည္း သံုးေလ့ရိွသည္)

Gurabu            = ႏွမငယ္

Atúbu / Atí bu             = ႏွမေထြး (အငယ္ဆံုးႏွမ)

Lalabu             = ႏွမေထြး

Guraboin         = ညီမ

Sañsato-jeçáto bái/boin = ဘေထြးဘႀကီးဖက္က ဝမ္းကြဲညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမ

Sañsato bái     = ဝမ္းကြဲညီအစ္ကို (ဘေထြး၏သား)

Sañsarfút bái   = ဝမ္းကြဲညီအစ္ကို (ဘေထြး၏သား)

Sañsato boin   = ဝမ္းကြဲညီအစ္မ (ဘေထြး၏သမီး)

Jeçáto bái       = ဝမ္းကြဲညီအစ္ကို (ဘႀကီး၏သား)

Jeçárfút bái     = ဝမ္းကြဲညီအစ္ကို (ဘႀကီး၏သား) 

Jeçárfút boin   = ဝမ္းကြဲညီအစ္မ (ဘႀကီး၏သမီး) 

Mooto-fuuto bái-boin= အေဒၚဦးေလးဖက္က ဝမ္းကြဲေမာင္ႏွမမ်ား

Moorfut bái    = ဝမ္းကြဲညီအစ္ကို (ဦးေလး၏သား)

Mooto bái      = ဝမ္းကြဲညီအစ္ကို (ဦးေလး၏သား)

Mooto boin    = ဝမ္းကြဲညီအစ္မ (ဦးေလး၏သမီး)

Muírfút bái    = ဝမ္းကြဲညီအစ္ကို (အေဒၚ၊ ေဒြးေလး၏သား)

háláto bái     = ဝမ္းကြဲညီအစ္ကို (အေဒၚ၊ ေဒြးေလး၏သား)

Háláto boin    = ဝမ္းကြဲညီအစ္မ (အေဒၚ၊ ေဒြးေလး၏သမီး)

Moto-fuuto bái-boin = အေဒၚ၊ ဦေလးတို႔ဘက္မွ ဝမ္းကြဲညီအကိုေမာင္ႏွမဆက္

Sañsato-jeçáto bái-boin = ဘႀကီးသားဘေထြးဘက္မွ ဝမ္းကြဲညီအကိုေမာင္ႏွမဆက္

Mazuda bái-boin = မိကြဲေမာင္ႏွမ (မိေထြးဘက္မွ သားသမီး)

Ataito bái          = မိကြဲညီအစ္ကို (မိေထြးဘက္မွ သား)

၄။ Sañsato-Jerató,Fuuto-mooto egana

Sañsa           = ဘေထြး (အေဖ၏ ညီ)

Hakku          = ဘေထြး (အေဖ၏ ညီ)

Kaka             = ဘထွေး (အဖေ၏ ညီ)

Kow              = ဘထွေး (အဖေ၏ ညီ)

Jeçá             = ဘႀကီး (အေဖ၏ အစ္ကို)

Jeçi/jiçu.     = ဘႀကီး၏ မိန္းမ

Doñ bazi       = ဘႀကီး (အေဖ၏ အႀကီးဆံုးအစ္ကို)

Fuu              = အရီး (အေဖ၏ အစ္မ)

Fuinná          = အရီး (အေဖ၏ ညီအစ္မ)

Babu            = အေဒၚ (အေဖ၏ ညီအစ္မကို ခ်စ္စႏိုးေခၚေသာ နာမည္)

Moo              = ဦးေလး (အေမ၏ ညီအစ္ကို)

Mamu           = ဦးေလး (အေမ၏ ညီအစ္ကို)၊ အေဒၚ၏ ေယာက်္ား

Gura mamu     = ဦးေလး (အေမထက္ ငယ္ေသာ ေမာင္)

Dhoñr mamu    = ဦးရီး၊ ဦးႀကီး (အေမထက္ ႀကီးေသာအစ္ကို)

Mami              = အရီး (ဦးရီး၏ မယား)

Mūi                 = အေဒၚ (အေမ၏ ညီအစ္မ)

Hala                = အေဒၚ (အေမ၏ ညီအစ္မ)၊ *လင္၏ မိခင္ကိုလည္း ေခၚေလ့ရိွသည္

Gurama           = ေဒၚေလး (အေမ၏ ညီမေလး)

Mūisó              = ေဒြးေတာ္ (အေမ၏ အငယ္ဆံုး ညီမေလး)

 

၅။ Biyá dolar Eganawati

ေယာက်္ားတစ္ေယာက္နွင့္ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ အိမ္ေထာင္ျပဳလိုက္ေသာအခါ ေဆြမ်ဳိးအသစ္မ်ား တိုးလာေလ့ရိွသည္။ ႏွစ္ဘက္ လင္မယား၏ အျပန္အလွန္ အမ်ဳိးေတာ္စပ္ပံုအေခၚအေဝၚမ်ားလည္း ေလ့လာၾကရေအာင္။ 

Bera-beri        = ဇနီးေမာင္ႏွံ

Bera              = လင္ေယာက်္ား (ကာမပိုင္ေယာက်္ား)

Nek               = လင္ေယာက်္ား

Fuwainor bab = လင္ေယာက်္ား(မိန္းမက တရွက္တကန္းေခၚေသာ နာမည္)

Hóchom          = လင္ေယာက်္ား

Beçi                = ဇနီးမိန္းမ 

Muk                = ဇနီးမိန္းမ

Bibi                = ဇနီးမိန္းမ (မိန္းမကို ခ်စ္စႏိုးေခၚေသာ နာမည္)

Fuwainór maa = ဇနီးမိန္းမ

Diyor              = မတ္ (လင္ေယာက်္ား၏ ညီ)

Báshuor         = ခဲအို (လင္ေယာက်္ား၏ အစ္ကို)

Nonon           = ခယ္မ (လင္ေယာက်္ား၏ ညီမ)

Noncoc          = ေယာက္မ (လင္ေယာက်္ား၏ အစ္မ)

Zal                = လင္ညီအစ္မ (ညီအစ္ကိုတို႔၏ မယားအခ်င္းခ်င္း ေတာ္စပ္ပံု) 

Hotin            = မယားဖက္ (လင္ေယာက်္ား၏ မယားအခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ေတာ္စပ္ပံု)

Háñla           = ေယာက္ဖ (မယား၏ ေမာင္)

Hóñdí           = ခဲအို (မယား၏အစ္ကို)

Háñlí            = ခယ္မ (မယား၏ ညီမ) 

Dessos          = မရီး  (မယား၏ အစ္မ)

Hózón           = မယားညီအစ္ကို (ညီအစ္မတို႔၏ လင္သားအခ်င္းခ်င္း ေတာ္စပ္ပံု) 

Hwouri          = ေယာကၡမ (လင္ သို႔မဟုတ္ မယား၏ အေမ) 

Hwour           = ေယာကၡမ (လင္ သို႔မဟုတ္ မယား၏ အေမ)

*ျမန္မာေဝါဟာရ ေယာကၡမသည္ ဒိြလိင္ျဖစ္၍ ေယာက်္ားေရာ့ မိန္းမေရာ့ အတူတူသံုးသည္။

Biyai             = ခမည္းခမက္ (လင္၏ ဖခင္ ႏွင့္ မယား၏ဖခင္တို႔ အျပန္အလွန္ေတာ္စပ္ပံု)

Biyáini          = ခမိခမက္ (လင္၏ မိခင္ ႏွင့္ မယား၏မိခင္တို႔ အျပန္အလွန္ေတာ္စပ္ပံု)

Futtra          = ခမည္းခမက္၏ သား

Zamai          = သမက္ (သမီး၏ ေယာက်္ား)

Buo             = ေခြၽးမ (သား၏ ဇနီးမယား)

Oribou         = သမီးေယာကၡမ (ေခြၽးမႏွင့္ ေယာကၡမတို႔ အျပန္အလွန္ ေတာ္စပ္ပံု)

Bouzamai     = သမီးေယာက်္ား (လင္ႏွင့္ မယား အျပန္အလွန္ေတာ္စပ္ပံု)

Buos           = မရီး (အစ္ကို၏ မယား)

Babi            = မရီး 

Baibo          =  ေယာက္မ (ညီေမာင္ ၏ မယား)

Mukgour     = လင္ငယ္ (အေၾကာင္းအားေလ်ာ္စြာ ယာယီလက္ထပ္ထားေသာ ေယာက်္ား)

Boinor zamai = ေယာက္ဖ (ညီမ ၏ လင္)

Bonái           = ခဲအို (အစ္မ၏ လင္ေယာက်္ား)

Biyairo guicti = ခမည္းခမက္ ေဆြမ်ဳိးမ်ား 

Ouror gucti = ေယာကၡမဘက္က ေဆြမ်ဳိးမ်ား 

Talói       = အစ္ ကို ၊ ညီမ ၏ ေယာကခမ

Taloini.    = အစ္ ကို ၊ ညီမ ၏ ေယာကခမ (အမ်ဳိးသမီး)

Taltó bái = မရီး၊ ေယာက္မ၏ ညီအစ္ကို

Taltó boin = မရီး၊ ေယာက္မ၏ အစ္မ၊ညီမ

Taltori.    = မရီး၊ ေယာက္မ၏ အစ္မ၊ညီမ

— RohanKing

(၁၂-၄-၂၀၂၃)