Diindahání

Drop Down MenusCSS Drop Down MenuPure CSS Dropdown Menu

Monday, November 7, 2016

Nelson Mendelá (နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား)

Nelson Mendelá  (1918 - 2013)
(နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား) 

Doin Afrikar Raza Nelson Mendela 


Uttom Mahán Manuic ór  Lictít dahél ola bahádur Doin Afriká decór Azaadi ar Cántir bor baf   Nelson Mandela yá Madiba (မဒီဘာ) [onniyai ókkol, forók ókkol, Foróki loí ciyak ol, cánti oí no faréddé] e duniyai ré farái Cántir górot baicá dí giyói. Wafat oiyé dé Hala koum ór sóddar  Nelson Mandelar zindegi híssa ré  ek cótka sailé- 


  • Rañga, Hala (လူျဖဴလူမည္း)  gar roñg forókí (Apartheid) loí forrínná zindegi,
  • Ukil hísafé norom torika loi cúru gorí hórkot goroyá. 
  • Sam rañga Córharór bolazuri zulúm oré  háñtiyar dorí  furikká badi goroyá.
  • Éndilla oinniyai hókumot oré badurír sáñte hélafi mukabela goijjé dé étolla  córharór bondi boinil dé te, 
  • biccáic loi 27 bosór ziyol hára foille yó, Zibin hoid ziyol hára foile yó dilor zojba nó. home, biccaic nó háñzé lattát hélaf mukabel goroyá.
  • Be hoqqé hókumot goreddé sam rañga córhar loi Dec Cántir, sóyi Deccíttá hókumot (ဒီမုိကေရစီစနစ္) banai bollá tarálloi mocuwara gorí  zati ol abar milamil oré (အမ်ဳိးသား သင့္ျမတ္ေရး)ကို ainnor sóyi torika loi cántir sañté báñgidí faroyá.
  • Ziyol ottú halas oi hala rañga vúth or rai loi foilar cúrur hala koum or Raza boní accíl dé ottót   ek hale oinniyai gorí zulúm zalani goijjíl dé sam rañga córharór sóddar okkól oré hosurí maf gorí decór cánti ar dec bácír faida ré zahére bahére hoqqor ain kanun e hókumot goróyá.
  • Razagirittú zirai óré dec ar decíttá r faida ré  raite dine dec videc ór modot loi lattát  modot goroyá.
  • Dec videc ór mamala, hálot okkól óre  mutalia gorí, buddí dí, bodnam gorí tík goroyá. 
  • Bol ola doñr doñr Dec okkol ór  hoqqor rasta sóyi no ódé ham ol faiséla ókkol, Insáni Hoquk báñgé dé hám ókkol oré baduri loi zagére bahére  afsús zaher gorí hoy
  • Amirika yé Iraq oré dohól goijjé dé yian or babote  Amirikar Raza Gorj Búc (George Bush) ar bitic ór Uzir e Azon Thoni Balé (Tony Blair) tará ré becá bicí narazigi zahér goroyá.
-
http://youtu.be/NQyN4X0sFdA

Endilla  Taariki Tóm ot uiththá caán okkól loi  bórai taikkédé omil 20-21 códir ebbe mocuúr uttom hasti wá guzori gel gói dé yian oré dunitai tíya yé fercani afsús ót foijjé. Niyom dórom biccác forók asedé nanan doilla dec okkol ottú  Sóddar okkólé íbaré decíttár sóddar, duniyair sóddar hoí Ek awaz e mani loi salam goijjé. Becá bicí dec okkol ot asé dé íbaré ador kodor gorédé  decíttá okkól é Doin Afrikár embásir muúntú ar íbar muttí raikké dé zaga okkolot mazé fetfuranír fúlir mala ol, yiad garír futíla ol, poskart leka ol loí sóddar saf óre ahéri bidai diyé. Becá bicí dec okkol ot mazé  decór doftór hasari ar estan okkol ót mazé  boutha eddók thaki kodoror sáñté salam goijjé. Íbayé foran di ador gorédé Doin Afirikat mazé Fura decót  íbaré Caan nowaz (ဂုဏ္ျပဳ) goredé gan ceér ór abas okkól, nas gan ókkol,  hañda hari okkol, sintá yé caan nowazi abas ókkol loi  mua mua ói roi yé. Duniyar dec ollor soun fún Hóboror súhit mazé íbar zindegi ré raite dine naga sára dahail. Dec bidec ór sóddar okkol é yó tarár zoruri ham oré ekdíkka rakí Sóddar saf oré akhéri bidai diballá Disembor ór 10 taariq ót goijjíl dé
   
Maiyot ziaroti yiadgari mujilis (စ်ာပနေအာက္ေမ့ဘြယ္အခမ္းအနား) ót mazé cámel oiyé. Amirikár raza Barak Obama  ar furan raza okkol  Jimmi karter, Bill klinthon ar Gorj W. Búc tará giyé. Bitic ór Uzir e Azom David kameron, Cázadá (အိမ္ေရွ႕ ႔စံမင္းသား) Carles, Furan Uzir e Azom Thoni Blair, Gordon Brown, Sir John Major ar mukabe fartír sóddar okkól, Farañs (ျပင္သစ္) ór raza Frankois Hollande ar furan raza, Garmon ór Uzir e Azom Angela Merkel, Holen or badcá Willem Alexandar, Espain ór uzir e azom Mariano Rajoy ar Cázada, Barazíl ór raza Dilma Rousseff, Cubár raza Raul Castro, Oustraliar Uzir e Azom Toni Abbott, Sinar nayeb raza  Li Yuanchao, Japan ór Cázada  Naruhito, Indíar raza  Pranab Mukherjee e.e. becá bicí dec bidecór sóddar okkól ar Dec videc or Tonzim okkol or sóddar okkol, Zati Solluk or General ségetirí  Ban Ki-moon, EU Komicen sódar José Manuel Barroso tarár fúati Bill Gates, Ricard Branson, Bono, Oprah Winfrey e.e. cóta cotí manuic ol ló Maiyot ziaroti yiadgari mujilis စ်ာပနအခမ္းအနားကို házer oiyé. (Mujilistot házer oiyé dé ton Dunitair soddar okkol or lictí  fura furi ) 

http://bit.ly/18il2RI

Endilla Caan coukot wala matá usol oiza goidé yiád garir mujilis oré dehárdé Sounfún Hóbor oré (ရုပ္သံသတင္း) saat  nizor demakit báfa goillé dé ekkán deki een dec bidec ór namdar sóddar okkól hazer oi salami deddé mujilis oré  kúwantí goijjé  dé soddar becbák deki mancór loi no miyaitó sadé  hokumoti ol. Ere mzé aññárar dec bormár decítta  hokumotor sóddar Teiñg Seiñg (သိန္းစိန္) ar bicí tajub onsadé Ecíar Nelson Mandela hoí nam dak Dow Aung Señ Suu Kyi yó  (ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္) uitté dé dehá noóza.

Hondilla uzór lói zai nó faredé hoíde no farí. Decór raza yé  Fuk doin Ecíar Kela ókkol ór zoriya né? Naki zalem hokumoti dé yan ollá mujilis ot dehá dité himmot no goreddé? Náki Gonaral ór ezajot nó fadé? E.e. suwal ol becá bicí taile yó te nó zadé busfa za. Kintu Dow Aung Señ Suu Kyi kiyólla cómo kurbani di nó gilodé?  Náki Katar decor Duhár (ဒိုဟာ) Juth (ညီလာခံ) ot za foijjé dé né?  Nákí zai ballá hóssá dibar manuic nó fadé? Nákí Doin Afrika ar Bormá loí Códorír tallukat nai dé, bormár mamala ré modot gorí  farí bódé dec nodé? Nakí entehal oíyé dé hasti walloi zati hátil naidé? E.e. juwab naidé suwal ol becá bicí báfat aiyé. 

Lattát zanon saádé Mendalar Zindegi kessú ré muth gori leká zar.
Mendala zatír fucák loi ziyol ór agor hale

- 1918 cón, Julair 18 tariq ót Doin afrikar dec Xhosa guictír fójontó baf Nosekeni Fanny ar Maa Gadla Henry Mphakanyiswa UmtataMvezo ottú  farat zonom oíyé. Baf deki e guictír murobbi accíl. Gura halor nam Rolihlahla Mandela (Rolihlahla maáni oildé Duk doya – troublemaker) yá  Madiba (မဒီဘာ) accíl. Rolihlahla zagat Nelson hoí íbar sam ráñga Kíristan Maictor ni yé bodoli túwai diyé dé. Koloni zobanat Doin Afrikar Guití olór nam oré  dakité asan ófan Ingilic eskul okkolot mazé Ingilic nam okkol oré fírai díl.
(Bormát ó ingilic eskulot zai to de fuwain óré  ingilic nam okkol fírai dil.)

- 1944 cón ot mazé  Evelyn Ntoko Mase dake dé miyala fuwa loi biyá gorí fuwa 4 gúa fail. Moncá nomilon or daara  1955 ot mazé síra oigiyoi. 1958 cón ot mazé Insani faida goroya  Winnie Madikizela loi biyá goijjé. 27 bosór ziyol ottú tai siyasí goilé yó  betal onor zoriya ziyol ottú neali  1966 ot mazé dusara bibi loi síra oigiyoi. 1998 cón ot  palin (hábar jañs) fúri mori giyoi dé dusto Mozembik or Raza Samora Machel ar bibi Graca Machel loi tesara bar biyá goijjé. Bibi Machel yó nizor zindegit duwa razar bou boinné. 

Mendelar Foribar Nosól

- Elón ot bicí tes accíl dé etolla ingilic kíristan or eskul ar Doin Afrikar bariq Kolej Fort Hare ar Witwatersrand ot forí Ukilati digiri ol hásel goijjé.   

1942 cón ot   Afriken National Kongress (African National Congress) loi zugazug gorí  Sam roñg forog gori hókumot or muhálef (Anti-apartheid) gora ré curu gorí hórkot goijjé. Afriken National Kongress ór niyot deki kuna kuni nogorí decíttá m8li kucíc goron. 20 bosór fán Afriken National Kongress or juwan ol oré soddari gori cántir sánté gorat accíl.  É ottó dustó  Oliver Tambo loi hala koum or mamala faida re bina foicá  ukili ham oré cúru goijjíl. 

- 1956 cón ot Mendela ar sañtí 150 oré sam rañga córharé hokumot loi bogawati loi toitta dori raikkìl. Juwan ólór Takot jomat é cántir torika loi meenot goreddé Afriken National Kongress ór  hórkot oré torikar ulda zulúm zalani loi kókumot goréddé Sam rañga Córhar oré háñtiyar dorí larái goittó faiséla goijjé. 1961 con ot  Mendela nize baze háñtir or hórkot oré  taiddi  luwaiyá hórkot oré amiri goijjíl. Dec aga gurat coháror muhálefi hórkot boni ballá sólluk goredde ottót sam rañga córhar ré Mendala ré dóri  5 bosór ziyol maridiíl. 1963 cón ot ziyol óttú nealai kut hasáñrittú duk loi zibon ziyol mári ebbe durór  Robben diyar ziyol ot raikkíl.  Ére 18 bosór ziyol háththé. Sam rañga zat raza  P.W. Botha yé 1982 cón ot Mendala ré Hókumotor Muhalef bagawati hórkot okkol bon goillé zitol ottú halas gori dibo hoiyé dé forman oré íba yé inkar goijjé. Fore dec bidec ar decítta okkol ór  Mendala hálasi horkot or zoriya Boba córhar loi mila mincá goilé yó honó razi noma nófa. Boba raza biyaram fori hamottú zirai óre  Frederik Willem de Klerk raza ói baáde Mendala ar tar sípayi okkol oré ziyol ottú eri diyé. Be kanuni hoí bon gori raikkíl dé  Afriken National Kongress ré abar kanuni kuli ballá ezajot faiyé. 

-Ziyol ottú halas óile yó dec bidec ór bol okkolé sap diya no homai decíttá hókumot ór niyom ór uoré Ebtayi Dára (အေျခခံဥပေဒေပၚေပါက္လာေရး) okkol lekí ballá  dabi goijjé. Tañi deki cántir rasta loi hala rañga forók gorí hókumot gorar nezam oré hótom goron, decítta hokumot nezam baní balla gori zaino dé yián, kintu háñtiyar loi be insáfi hókumot goreddé rañga zatir waháci torika ol dónco oi hala koum ol decítta hokumot or nezam or tole fúwan vúth dibar hoq fadde oíle Afriken National Kongress ór háñtiyar or hórkot oré bon goijjum boli hoí yé. 1991 cón ot mazé  Afriken National Kongress é Mendala re sódor hisáfe basí tuillé. F. W. de Klerk raza loi Zati beggún  cámel oi basá basi gori vúth difari bódé Nanan doilla siyasir fartir  basá basíllá (အေထြေထြေရြးေကာက္ခံယူပြဲ) lattát biyasana goijjé. Rañga zati córharé ek fúañti hókumot oré manilé yó hala zati bec bák e fura furi hókumot faldai diballá dabi goijjé dé étollá biyasana ol gone goné báñgí kúna kuní okkól oil. Zulzola mazottú F.W. de Klerk raza ar Mendala tará fúwan insaf, ek fúwan hoqquk asé dé Decíttá Hókumot or nezam ar Zati milmilat oré kucíc gori goijjíl.
Etollá tará duní zon ór kucíc loi sam foróki nezam bon oíyé, zat ettefáki mililat or kucíc óllá 1993 cón ot Duniyair Cánti Jomat (ကမာၻ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ႀကီး)e Cánti Furuskar (ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆု) oré ekki fúñati bokcíc goijjé. - 

1994 cón  epril ó 27 tariq ót Hala Rañga zati Sam roñg forók nogoríbólla fura zat vúth difaredé basá basí (အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲႀကီး) ré  foila bár guñra dec ót goijjé. Mendala yé vúth e zití 1994 cón Mer 10 tariq , boic 77 bosórot mazé Doin Afrikar decór foilar cúrur Hala zatir Raza hísafé basá giyé.  É bosórór mazé Ziyol foijjíl dé ottót suttií leikkíl dé Táñir Zindegir Síyasi hórkot,  “Azaadir Lamba Sófor” (Long Walk to Freedom) kitab oré lekí sábail. Razagiri hal ót1994-1999 cón ot mazé hom abadi sam forók goredé hókumot óttú hoq insaf ola, zaher uwa decíttá hókumot oré baní faijjíl. Mancé dil dedé kél kut loi Hala-Rañga foróq oré etefák gorí milai faijjé.  Ek halé hala zat ol oré nafórot goitto dé Rañga zat e keladé  Rugby ré boldiballa hoì, 1995 cón ot mazé Rugby kéla Wol Kap oré Doin afrikat kelai kúli baiccot ar enam di baiccót nize baze urí enam ol diyé. Zati ettefák ór fúañti fúañti fori accé dé Doin Afrikar Códorí, Cíkka, Sehet (က်န္းမာေရး) ór ham ókkol oré kamiyabi sáñte fura gorí Rañga, Hala, Hom abadi zati, bec abadi zati forók nogorí fúwan Ain oré fit gorí nealail. 

- 1990 t Razagirittú zirai Nelson Mendala Foundation uggúa bañdí dec bidec ór dan goroyá ókkol ór modot loi Eskul, Daktor hána, Insáni modot goroya jomat ol oré ton dec ót baní ham gorail. Becá bicí ham ókkol loi hálí naidé ottór  mazé  kitab okkol leikkíl. (No Easy Walk to Freedom; Nelson Mandela: The Struggle is my Life; and Nelson Mandela’s Favorite African Folktales). 2001 cón ót mazé Hórai kensar (ဆီးႀကိတ္ကင္ဆာ) dabai gorí, 2004 cón boic 85 bosórot fura taim Insániyot ór ham ókkol goráttú ziraiyé hoí elan gorí taiñr nagí hará coór  Qunu ot mazé zai táikke gói. 2007 cón, Julai 18 taríq ót mazé  Fencén háddé Mocuúr duniyar sóddar okkol ar Cánti Furus kar ola ókkol oré taiñr górot daki duniyar aga gurat óddé mamala ókkol oré milí fóta gorí bóllá ar duniyar aga gurat decítta hókumot ar cánti borkarar tai ballá The Elders Jomat oré muuntú takí bainníl. Ekku fúañti  Doin Afrika ar Afrika mahadec (အာဖရိကတိုက္) ót mazé bec ódé Aids biyaram dónco gorí bóllá dec bidec ór tonzim ol, duniyar mocuúr Kalakar ókkol (အႏုပညာရွင္) ór modote goijjíl. Mendalar ebbe akhéri decbáci loi muulot mujilis deki Doin Afrikat mazé kelail dé 2010 cón or Waál Káp(World Cup) boul kéla. Fore beraitó aitódé duniyar sóddar okkól loí taiñr górot mazé dola oíto.

- 2011 cón Januari t mazé Féccá fúla biyaram oi Johannesburg Daktor hánat mazé dabai goijjíl. É ottot lotí Mendalar Sehet hóraf oi góno gono daktor hánat urí dabai gorá foitto. Akhéri bár daktor hánat dabai goreddé ottót 2013 cón Marec ot mazé biyaram hálot nazuk ói accédé étolla Doin Afrikar Raza Jakob Zuma yé Doin Afrika ar Duniyair aga gurat asédé decítta okkol oré  “Aññrar bicí adoijjá kodordan Madibar Sehét óllá dua goittó aros” goijjíl. Kintu taiñ hari accé dé zindegir lamba sófor ottú hámicalla Cántir sañté zirai balla 2013 cón Disembor ór 5 taríq, boic 95 bosórot  Doin Afrikar Házana, Duniyar bor sóddar Nelson Mendala yá Decíttar Bahádur Madiba e  beggún oré bidaidi giyoi. 


Mendelár Dostok


- Tajuppa hota yiad gari diki  Bitic ór Rani Elizebet oré  doc zonor dikká Malek Rani hoí no daki Elizebet hoí daki fuwaijjár dikka ham dordi loi hotá huwa. 

(http://bit.ly/1e4vYos 

- Raza oí baáde foilar cúrut bidecí sófor hísafé Cubar decót zai tañir hórkot ót mazé becá bicí modot saijjó goijjíl dé Cubár sóddar   Fidel Kastro loi dola oíye.

http://youtu.be/4tNF0YkRQjM 

- Ziyol foijjíl dé ottót Bocuk Aung San e fosón goitto dé Caer/kobi  (ကဗ်ာဆရာ) William Ernest Henley r “Invictus" fosónor sáñte forí sípayi hodi ókkol oré .. “Aññr kuwal ór malek aññí. Aññí deki aññr súwainná”  … e.e. hoí ceer ór háwala okkól loi boldito. 
(http://www.poetryfoundation.org/poem/182194 )

- Sóror hórkot ór hale duniyair mocur sóddar okkol accíl dé Amirikar Raza  Ronald Reagan e ANC ré dec bidec ór hótara fojjat goroyar jomat hoí maani óre, sam rañga córhar óre CIA r modot loi boldi Afriken National Kongréss ór fúñati muhálefin furikká okkol oré modot gorí dori diíl. 2008 cón aí baáde Mendalar nam oré Amirikar hótara Fojjat goroyar hala listit tún elani hari feillé. 
(http://bit.ly/1bLamfa).

Accúwariya Rai ar Mendela 1994 cón ót Duniyar Cúndori loibar cómot dehá
Bitíc ór Uzir e Azom Margaret Thatcher e yó hala hótara zati hórkot goréddé Afriken National Kongress deki Fojjati Jomat, tará ekdin Doin Afirikar dec óre  hókumot gorí bódé córhar boni bó hoí acá gorí táikké dé ítara boiyar ót gór baneddé foula cóppon soyá b7li hoí técarail. Fore  Bitíc ór Uzir e Azom Margaret Thatcher loi Mendala dola oiyé.

Mendela ar kessú mocuur hastir muulot


Fidel Kastro ar Mendela
Mendela ar Bill klinton

Stephen Hawkin ar Mendela

Mendela ar Begom Diana

Mendela ar Arnold Skwarzeneggar

Mendela ar David Bakham

Mendela ar Mikael Jekson

Mendela ar Amitabh Baccan




Jannuri၊ disembor or  12, 2013 
- - http://bit.ly/1doj8gi
www.nelsonmandela.org
Háwala:  :http://www.history.com/topics/nelson-mandela
- Aró Soo: http://moemaka.com/archives/39753#sthash.XgP9cQFn.dpuf

No comments:

Post a Comment