ပညာေရးရသစာေပ

ပညာေရးရသစာေပ

ဦးသန္းထြတ္၊ ပါေမာကၡ (ၿငိမ္း)၊ ပညာေရးတကၠသိုလ္

၄၊ ၃၊ ၂၀၁၅ ရက္ေန႔က ဦးျမင့္ဟန္ (ေမာင္ဟန္ဝင္း-ထန္းထပင္)ေပးလိုက္ေသာ စာေစာင္ေလးကို ေလ့လာ မိပါသည္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ကျပဳစုထားေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံပညာေရးသုေတသနအဖြဲ႕၏ အစီရင္ခံစာျဖစ္ပါ သည္။

‘ပညာေရးရသစာေပကို ဆရာအတတ္ပညာေလ့က်င့္သင္ၾကားေရးနည္းလမ္းသစ္တစ္ခုအျဖစ္  အသံုးခ်ႏိုင္မႈ အလားအလာ ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ျခင္း သုေတသနအစီရင္ခံစာ'စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္ အထူးစိတ္ဝင္စားသည္မွာ ‘ပညာေရးရသစာေပ' ေဝါဟာရသစ္ျဖစ္ပါသည္။

စာေပဆိုသည္မွာ ‘အေၾကာင္းအရာ၊ အျဖစ္အပ်က္၊ အေတြးအေခၚတို႔ကို ရသေျမာက္ေအာင္၊ သုတ ဖြားေအာင္ေရးဖြဲ႕သည့္စာ'ဟူ၍ စာေပပညာရွင္တို႔က အနက္ဖအဘိဓာန္ဆရာတို႔ကလည္း ဤသို႔ဖြင့္ဆိုပါသည္-
‘Literature- poems, novels, play etc in verse or prose, esp if of fine quality: စာေပ၊ ရသစာေပ'
စာေပဆိုသည္မွာ ကဗ်ာ လကၤာပံုစံ၊ စကားေျပပံုစံျဖင့္ ဖြဲ႕ဆိုထားေသာ ကဗ်ာမ်ား၊ ဝတၳဳမ်ား၊ ျပဇာတ္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္းဆိုပါသည္။

‘ရသ'ဆိုသည္မွာ သာယာေသာခံစားမႈ၊ အရသာဟူ၍ အဓိပၸာယ္ရပါသည္။ ရသစာေပဆိုသည္မွာ ရသခံစား မႈေပၚလြင္ေအာင္ ဖြဲ႕ႏြဲ႕ေရးသားထားေသာ လကၤာစကားေျပပင္ျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာစာေပေလာကတြင္ ရသကိုးပါးရိွသည္ကို ေတြ႕ရသည္။  ခ်စ္၊ ရႊင္၊ သနား၊ တည္ၾကား၊ ၾကမ္းၾကဳတ္၊ စက္ဆုပ္၊ ေၾကာက္ရြံ႕၊ ရဲဝံ့၊ အံ့ဩ စသည့္တို႔သည္ ရသကိုးပါးကို အတိုမွတ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ေလ့ရိွပါသည္။ ရသစာေပတို႔တြင္ အဆိုပါရသကိုးမ်ဳိးအနက္ တစ္မ်ဳိး၊ ႏွစ္မ်ဳိး ပါဝင္ၿမဲျဖစ္ပါသည္။

စာေပကို အမ်ဳိးအစားႏွစ္မ်ဳိးခြဲ၍ ေျပာေလ့ရိွပါသည္။ ရသစာေပ (affective language)ႏွင့္ သုတစာေပ (reported language)၊ တခ်ဳိ႕က သုတစာေပကို literature of knowledge ဟူ၍ ဆိုပါသည္။ ရသစာေပကိုလည္း literature of power ဟူ၍ အမည္ေပးၾကသည္။

ယခုအခါ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ စာေပကို သံုးမ်ဳိးခြဲျခားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သုတစာေပ၊ ရသစာေပ၊ သုတရသစာေပ ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

ေက်ာင္းမ်ားတြင္ သိပၸံေမာင္ဝ၏ ဝတၱဳေဆာင္းပါးမ်ားကို ျပ႒ာန္းခဲ့ဖူးပါသည္။ သိပၸံေမာင္ဝ၏ စာမ်ားသည္ သုတရသစာေပတြင္ အက်ံဳးဝင္ေၾကာင္း၊ ဝတၳဳေဆာင္းပါးမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း အမွာစာတြင္ ဆရာေဇာ္ဂ်ီက ဤသို႔သံုးသပ္ျပပါသည္-
‘ဤစာေစာင္၌ ေရြးထားေသာစာမ်ားသည္ ဗဟုသုတသက္သက္ေပးေသာ စာမ်ားလည္းမဟုတ္ၾကေခ်။ အဆံုးအမသက္သက္ေပးေသာ စာမ်ားလည္းမဟုတ္ၾကေခ်။ တစ္ဖန္ ထိုစာမ်ားတြင္ ဇာတ္လမ္း အင္အား၊ ဇာတ္လိုက္အင္အားတို႔သည္ နည္းပါးၾကေသာ္လည္း ထိုစာမ်ားသည္ ႏွစ္သက္ျခင္းကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ စာမ်ဳိး၌ အက်ံဳးဝင္ေနၾကျပန္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဆာင္းပါးလည္းမက ဝတၳဳလည္းမက်ျဖစ္ေနေသာ ထိုစာစုအား ဝတၳဳေဆာင္းပါးဟူ၍ အမည္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္ေလသည္' ဟူ၍ သံုးသပ္ျပပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ သိပၸံေမာင္ဝ၏စာ သို႔မဟုတ္ ဝတၳဳေဆာင္းပါးမ်ားသည္ ‘သုတရသ' စာေပမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါသည္။ သိပၸံေမာင္ဝ၏ ဝတၳဳေဆာင္းပါးမ်ား (semi-fiction) သည္ သုတလည္းေပး၍ ရသလည္းေပးေသာစာမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။

ရသစာေပျဖစ္ထြန္းမႈ၊ ျဖစ္ေပၚမႈကို စာေပပညာရွင္မ်ားက အဆင့္သံုးဆင့္ခြဲ၍ တင္ျပေလ့ရိွပါသည္။ရသစာေပ  အႏုပညာတစ္ရပ္ျဖစ္ထြန္းႏိုင္ရန္ ပညာရွင္တြင္ ပထမလိုအပ္ခ်က္မွာ ခံစားမႈ (feeling) ပင္ျဖစ္ပါသည္။ ခံစားမႈမွ ရသစာေပ (ဝါ) ဖန္တီးမႈစာေပ (creative literature )ျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ကဗ်ာစာဆိုတို႔ကို ခံစားမႈရိွသူ (man of feeling)ဟူ၍ ေခၚတတ္ၾကသည္။

ဒုတိယလိုအပ္ခ်က္မွာ ခံစားမႈ၊ စုစည္းမႈမ်ားကို (recollecting) ျဖစ္ပါသည္။ မိမိဘဝ အေတြ႕အႀကံဳအရ ခံစားမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာတတ္သည္။ ထိုခံစားမႈအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ျပန္လည္စုစည္းရပါမည္။

တတိယလိုအပ္ခ်က္မွာ ခံစားမႈ၊ စုစည္းမႈမ်ားကို ပရိတ္သတ္သို႔ပို႔ေပးမႈ (transporting)ပင္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ပို႔ေပးရာတြင္ ပန္းခ်ီေဆးေရးအျဖစ္၊ ကဗ်ာလကၤာစာေပအျဖစ္၊ ဂီတေတးသီခ်င္းအျဖစ္၊ ပန္းပု အျဖစ္ ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ပို႔ေပးျခင္းျဖင့္ စာေပအႏုပညာလက္ရာမ်ား ေပၚထြန္းလာရေပသည္။

‘ပညာေရးရသစာေပ`ဆိုေသာ ေဝါဟာရအေၾကာင္း စဥ္းစားမိလ်က္ စာေပအေၾကာင္းမ်ားကို အေတြဝင္မိ၍ ေဖာ္ျပလိုက္မိပါသည္။ ပညာေရးမွာ အေၾကာင္းအရာ (content )ျဖစ္ပါသည္။ ရသစာေပမွာ ကဗ်ာ၊ ဝတၳဳ၊ ျပဇာတ္မ်ားျဖစ္ရာ ပံုစံ(form)ျဖစ္ပါသည္။

အစီရင္ခံစာတြင္ ဝတၳဳကို ဦးစာေပး၍ သုေတသနျပဳထားသည္။ ပညာေရးရသစာေပတြင္ အက်ံဳးဝင္သည့္ ဝတၳဳမ်ားကို တင္ျပထားသည္။

အဂၤုလိမာလဇာတ္၊ ခ်စ္ေသာဆရာ၊ ဆရာခ်စ္၊ ေဘာ့က်န္၊ ဆရာမဘဝေန႔စဥ္မွတ္တမ္း၊ မဂၤလာပါဆရာမ စသည့္ ဝတၳဳမ်ားသည္ ပညာေရးရသစာေပဝတၳဳမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း စာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။

လယ္တြင္းသားေစာခ်စ္၏ ပန္းၿမိဳင္လယ္မွ ဥယ်ာဥ္မႉး ဝတၳဳကိုလည္း ထည့္သြင္းသင့္ပါသည္။ အေၾကာင္းအရာအားျဖင့္ စာသင္ေက်ာင္း၊ ဆရာ၊ တပည့္စသည့္ သံုးပြင့္ဆိုင္ကိစၥမ်ားသည္ ပညာေရးပင္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအေၾကာင္းအရာမ်ဳိးပါေသာ စာေပဝတၳဳ၊ ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ ျပဇာတ္တို႔သည္ ပညာေရးရသစာေပပင္ျဖစ္ပါသည္။

သာဓကအားျဖင့္ သိပၸံေမာင္ဝေရးေသာ ‘ရြာ့က်က္သေရ' ဝတၳဳေဆာင္းပါးသည္ ကိုလိုနီေခတ္က ပညာေရးကို သ႐ုပ္ေဖာ္ေသာ ဝတၳဳေဆာင္းပါးျဖစ္ပါသည္။ ဆရာေစာ၏ေက်ာင္းသည္ ထိုစဥ္က ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ ပညာေရးေလာကကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္း မီးေမာင္းထိုးျပေသာ ဝတၳဳေေဆာင္းပါးလည္းျဖစ္သည္။ ပညာေရးရသစာေပေကာင္း တစ္ပုဒ္လည္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။

ထိုနည္းတူ ပညာေရးရသစာေပ အေၾကာင္း စဥ္းစားေသာအခါ အမ်ဳိးသားပညာဝန္ဦးဖိုးက်ား၏  ကိုယ္ေတြ႕ဝတၳဳမ်ားသည္လည္း ပညာေရးရသစာေပ ေဘာင္ဝင္ေသာ ကိုယ္ေတြ႕ရသေျမာက္စာေပမ်ားျဖစ္လိမ့္မည္ဟု ယူဆပါသည္။

ဦးဖိုးက်ား၏ မင္းကေတာ္၊ အခမဲ့ကူလီထမ္းျခင္း၊ ဘုရားဖူးသြားျခင္း စသည့္ ဝတၳဳမ်ားသည္ စာဖတ္သူ၏ စိတ္ဓာတ္၊ သေဘာထားကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေပးႏိုင္စြမ္းရိွေသာ ပညာေရးရသစာေပမ်ား အမွန္တကယ္ျဖစ္ပါေပသည္။

စာေကာင္းေပေကာင္း ရသစာေပတို႔သည္ စာဖတ္သူ၏ အတြင္းစိတ္ေနသေဘာထားကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏိုင္စြမ္းရိွရပါသည္။ ဦးဖိုးက်ား၏ ကိုယ္ေတြ႕ဝတၳဳမ်ားကို ပညာေရးေကာ္လိပ္မ်ား၊ ဆရာအတတ္သင္ သင္႐ိုးမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းထားသင့္ေၾကာင္း အႀကံေကာင္းေပးလိုပါသည္။

စာတမ္းတြင္ပါဝင္ေသာ ဆရာစိတ္ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေရးအတြက္ ပညာေရးရသစာေပမ်ားကို ဆရာအတတ္သင္ သင္႐ိုးမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းသင့္ပါေၾကာင္း ေထာက္ခံတင္ျပလိုက္ပါသည္။

ကိုးကား။     ။ ပညာေရးသတင္းလႊာ
အတြဲ (၈)၊ အမွတ္ (၈)    ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ္ဩဂုတ္လ စာမ်က္ႏွာ (၇-၈)