အာရ္ကာန္ (ခ) ရခိုင္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္း အက်ဥ္း

အာရ္ကာန္ (ခ) ရခိုင္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္း အက်ဥ္း

စႏၵာ့ဇာနည္

အာရ္ကာန္ ႏိုင္ငံသည္ ေရွးႏွစ္ေပါင္း ၅၀၈၄ ႏွစ္မွစ၍ စတင္ ေပၚေပါက္ ခ့ဲေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ ျဖစ္သည္။ ၎တြင္ ေခတ္ ၄-ေခတ္ ေဒညာဗာတီ (ခ) ဓည၀တီ၊ ေဗဆာလီ (ခ) ေ၀သာလီ၊ ေလးၿမိဳ႕၊ ၿမိဳ႕ေဟာင္း (ခ) ေျမာက္ဦးေခတ္ ဟူ၍ ေခတ္ ၄-ေခတ္ ေပၚထြန္း ခဲ့သည္။ ယၡဳအခါ ထိုႏိုင္ငံေတာ္ ႀကီး သည္ ျမန္ မာ ႏိုင္ငံ၏ ျပည္နယ္ တစ္ခု အျဖစ္ ရပ္တည္ ေနရ ပါသည္။ ၎ျပည္သည္ ေျမွာက္လတၲီက်ဴး ၁၇ ဒီဂရီ၊ ၁၅ မိနစ္ ႏွင့္ ၂၁ ဒီဂရီ၊ ၁၁ မိနစ္ အေရွ႕ ေလာင္ဂ်ီက်ဴး ၉၂ ဒီဂရီ၊ ၁၁ မိနစ္ႏွင့္ ၉၄ ဒီဂရီ၊ ၅၅ မိနစ္အတြင္း တည္ရိွ ေနပါသည္။ နတ္ျမစ္၊ မယူ (ခ) ေမယုျမစ္၊ ကုလားတန္ ျမစ္ႏွင့္ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ တို႔သည္ လည္းေကာင္း၊ မယူေတာင္တန္း၊ ေဒါလမာ (ခ) ၾသရမ ေတာင္တန္း၊ စစ္ကိုင္း ေတာင္တန္းႏွင့္ ရိုးမ ေတာင္ တန္း တို႔သည္ လည္းေကာင္း၊ ေျမာက္မွေတာင္သို႔ စီတန္း စီးဆင္း ေနၾက သည္။ ေတာေတာင္ ၊ ျမစ္ ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ ေပါမ်ားေသာ ေဒသ ျဖစ္သည္။

သမိုင္း မေပၚမီ ကာလ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀၀-ေက်ာ္ ေလာက္ကပင္စ၍ ဤေဒသတြင္ လူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳး တည္းသာ ေနထိုင္ လာခဲ့သည္။ ပံုပန္း သ႑ာန္ အားျဖင့္ အိႏၵိယ လူမ်ိဳးႏွင့္ သ႑ာန္ တူသည္။ ဘာသာ ယံုၾကည္မႈ ဟူ၍ မရိွခဲ့ေပ၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေနႏွင့္လကို ကိုးကြယ္ လာခဲ့ ၾကသည္။ ေနကို ကိုးကြယ္ေသာ သူတို႔အား “သူရိယ ၀ံသ“၊ လကို ကိုးကြယ္ေသာ သူတို႔အား “စႏၵ၀ံသ“ ဟူ၍ ေခၚေ၀ၚ သမုတ္ခဲ့ ၾကသည္။ ဓည၀တီႏွင့္ ေ၀သာလီေခတ္ တို႔တြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့ၾကေသာ ရွင္ဘုရင္ တို႔၏ အမည္ နာမ မ်ားကို ေလ့လာ ခဲ့ပါက “စျႏၵား“ ႏွင့္ “သူရိယ“ဟူေသာ အမည္ နာမမ်ားကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ဤသည္မွာ စႏၵ၀ံသႏွင့္ သူရိယ ၀ံသတို႔၏ မ်ိဳးႏြယ္ေသာ ရွင္ဘုရင္မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ေသခ်ာ လွေပသည္။ စႏၵ၀ံသ ႏွင့္ သူရိယ၀ံသ တို႔ရိွခဲ့ဖူးေသာ သာဓကပင္။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ပြင့္ေတာ္ မူၿပီး ေနာက္ပိုင္း ကာလတြင္ ဗုဒၶ ဘာသာသည္ အာရ္ကာန္သို႔ ေရာက္လာခဲ့၍ သူရိယ၀ံသ တို႔သည္ ဗုဒၶဘာသာကို ယံုၾကည္ လက္ခံၿပီး ဗုဒၶဘာသာ ၀င္မ်ား ျဖစ္လာ ခဲ့ၾကပါသည္။ ၎တို႔သည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ဘရူ၀ါ (ခ) ျမန္မာႀကီးမ်ား ျဖစ္ဟန္ ရိွသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ၎တို႔သည္ အိႏၵိယ လူမ်ိဳး တို႔၏ ပံုပန္း သ႑ာန္၊ ႏြားရုပ္ပါ ရုပ္ထု တို႔က သက္ေသ ထူေနသည္။ စႏၵ၀ံသတို႔ မူကား ဗုဒၶဘာသာကို ယံုၾကည္ လက္ခံျခင္း မရိွဘဲ လကိုသာ ကိုးကြယ္၍ ေနခဲ့ၾကသည္။

၈-ရာစုတြင္ အာရဗီးယား ႏိုင္ငံ၌ “တမန္ေတာ္-မူဟမၼဒ္“၏ ေျမးမ်ားႏွင့္ ယာဇိဒ္တို႔ အာဏာလုပြဲ ျဖစ္ေသာ “ကရ္ဘလာ“ စစ္ပြဲတြင္ ေျမးေတာ္မ်ား စစ္ရံွဳး ခဲ့သည္။ ၎၏ ေျမးေတာ္ တစ္ပါး ျဖစ္ေသာ ”ဟနီဖါး“သည္ အေရွ႕ဘက္သို႔ ထြက္ေျပး လာရာ၌ အာရ္ကာန္ျပည္၊ ေမာင္ေတာ၌ ယၡဳအေခၚ လွေဘာ္ဇား (ခ) အာရဗ္ရွားဖါရာ (အာရဗ္ဘုရင္၏ ေက်းရြာ) သို႔ေရာက္ရိွ လာခဲ့သည္။ ဟနီဖါးသည္ အနီးအနားရိွ လူမ်ားအား စည္းရံုးလ်က္ အစၥလာမ္ ဘာသာသို႔ သြတ္သြင္း ႏိုင္ခဲ့၍ အင္အား အေတာ္ အသင့္ ရိွလာေသာ အခါ ၎အရပ္ တ၀ိုက္ မင္းမူ ေနေသာ လူရိုင္း ဘုရင္မ “ခါယာဖူရီ“ ႏွင့္ စစ္ၿပိဳင္ တိုက္ခိုက္ ေအာင္ျမင္ ခဲ့ၾကသည္။ ခါယာဖူရီ ဘုရင္မကို အစၥလာမ္ ဘာသာသို႔ စည္းရံုး သိမ္းသြင္းၿပီး ထိမ္းျမား လက္ထပ္လ်က္ ရေသ့ေတာင္ ၿမိဳ႕နယ္ အထက္ နန္းရာတြင္ ထီးနန္း စိုက္ထူကာ အုပ္စိုးခဲ့သည္။ ယၡဳထက္တိုင္ မယူ ေတာင္တန္း တစ္ေလွ်ာက္တြင္ “ဟနီဖါး ေတာင္ထိပ္“ ႏွင့္ “ခါယာဖူရီ ေတာင္ထိပ္“ ဟူ၍ ေခၚ ဆို ေနၾကသည္မွာ ၎တို႔ ရိွခဲ့ေၾကာင့္ သက္ေသ သာဓက မ်ားပင္ မဟုတ္ပါလား။ တစ္ခ်ိန္တည္း မွာပင္ ကရ္ဘလာ စစ္ရံွဳးသူ “အာမိရ္ဟမ္းဇား“ မွလည္း မယူျမစ္ (ခ) ကုလား ပန္းဇင္း ျမစ္ဖ်ား ရိွ ေဂၚေလာင္ဂ်ီ ၿမိဳ႕ျပ ႏိုင္ငံ ကေလးကို တိုက္ခိုက္သိမ္း ယူ၍ တိုင္းသူ ျပည္သား မ်ားကို အစၥလာမ္ ဘာသာသို႔ စည္းရံုး ခဲ့လ်က္ ႏိုင္ငံ ထူေထာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့သည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ ရခိုင္ျပည္မႏွင့္ ကူးလူး ဆက္ဆံရာမွ ရခိုင္ ျပည္ မရိွ စႏၵ၀ံသ တို႔သည္ အစၥလာမ္ကို ယံုၾကည္ လက္ခံ ခဲ့ၾကသည္။ အာရဗ္ ကုန္သည္ မ်ားႏွင့္ အတူ ပါလာ ခဲ့ေသာ အစၥလာမ္ သာသနာျပဳ မ်ားႏွင့္ သေဘၤာပ်က္ အာရဗ္ လူမ်ိဳးတို႔၏ သြန္သင္ စည္းရံုးမႈမွ တစ္ ဆင့္လည္း ယခင္ မူလ ရိွခဲ့ေသာ စႏၵ၀ံသ လူမ်ိဳးတို႔သည္ အစၥလာမ္ကို ယံုၾကည္ လက္ခံၾက သည္။ သာဓက အားျဖင့္ ဆိုရလွ်င္ ေက်ာက္ေတာ္ ၿမိဳ႕နယ္ ေဘာင္းတုတ္ ရြာသား အားလံုး လိုလိုပင္ အစၥလာမ္ကို လက္ခံ ခဲ့ၾက၍ မူဆလင္မ်ား ျဖစ္လာ ၾကသည္။

ထိုစဥ္က ဤေဒသတြင္ ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံ (ေဂၚေလာင္ဂ်ီ၊ ဓည၀တီ၊ ေ၀သာလီ စေသာ) မ်ားသာ ရိွခဲ့ၿပီး တစ္ျပည္လံုး၏ အမည္ နာမ ဟူ၍ မရိွခဲ့ေပ။ ေအဒီ ၈-ရာစုတြင္ အာရဗ္ ပထ၀ီ ဆရာ “အာလ္-ရီခုန္“ သည္ ရခိုင္ ျပည္၏ ေျမပံု ဆြဲရင္း၊ သူ႔ အမည္ႏွင့္ ဆင္ဆင္ ရခိုင္ကို “အာရ္ကာန္“ဟု မည့္ေခၚရာမွ “အာရ္ ကာန္“ ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။ ယၡဳထိတိုင္ ႏိုင္ငံတကာ တြင္ အာရ္ကာန္ဟု တြင္တြင္ သံုးစြဲလ်က္ ရိွသည္။

ေက်ာက္စာ၊ ေခါင္းေလာင္းစာ၊ ရုပ္ထုစာ၊ ဒဂၤါးစာ စေသာ အေထာက္ အထား မ်ားအရ ရခိုင္တြင္ ရိွခဲ့ ဖူးေသာ စာေပ မ်ားကို ေလ့လာလွ်င္ ဓည၀တီႏွင့္ ေ၀သာလီေခတ္ တို႔တြင္ ျဗဟမီစာ၊ သကၠတစာ၊ သင္သကၠရာဇ္စာ၊ နာဂရီစာ စေသာ စာေပမ်ား ကိုသာ ေတြ႔ရသည္။ ရခိုင္စာဟု ေခၚဆို ႏိုင္ေသာ အေရး အသား မ်ားကိုမူ ေအဒီ၁၀-ရာစု ေလးၿမိဳ႕ ေခတ္တြင္သာ ေတြ႔ရသည္။ ထိုေခတ္ ကာလတြင္ ဟိႏၷယာန ဆန္ေသာ ဗုဒၶ အယူအဆကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ယခင္ ဓည၀တီႏွင့္ ေ၀သာလီေခတ္ တို႔တြင္မူ ဟိႏၵဴ အယူအဆ၊ မဟာယာန ဗုဒၶ အယူအဆႏွင့္ ေက်ာက္စာရိွ (“အလႅာဟု“ အေရး အသား) အရ အစၥလာမ္ အယူအဆ တို႔ရိွေၾကာင့္ ေတြ႔ႏိုင္သည္။ အစၥလာမ္ လက္ခံသူ အခ်င္းခ်င္း ထိမ္းျမား လက္ထပ္ရာမွ ရိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္မ်ား တိုးပြား လာခဲ့ ၾကသည္။

ေ၀သာလီ ဘုရင္ မဟာ စျႏၵားမင္း (ေအဒီ ၇၀၀-၈၀၀) လက္ထက္တြင္ ဘဂၤလား ပင္လယ္၌ အာရဗ္ ကုန္သည္မ်ား သေဘၤာပ်က္၍ ရမ္းၿဗဲသို႔ ေရာက္လာရာ "ရဟာမ္း"ဟု အသံျပဳ ေအာ္ဟစ္၍ အကူ အညီ ေတာင္းခံျခင္းကို အရင္း တည္ၿပီး "ရဟာမ္း လူမ်ိဳး"၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ "ရိုဟင္ဂ်ာ" ျဖစ္လာသည္ဟု ၁၈၇၉-ခု ၿဗီတိသွ် ေဂဇတ္တြင္ ေဖာ္ျပထား သည္။

၁၄၀၆-ခုႏွစ္တြင္ အင္း၀ ဘုရင္သည္ ေလာင္းၾကက္ ရခိုင္ ၿမိဳ႕ေတာ္ကို တုိက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ လိုက္ သျဖင့္ ေလာင္းၾကက္ ဘုရင္ နရမိတ္လွသည္ ဘဂၤလားသို႔ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္လ်က္ ၂၄-ႏွစ္တိတိ ဘဂၤ လား ဘုရင္ထံတြင္ ခိုလႈံ ေနခဲ့ ရသည္။ နရမိတ္လွသည္ ဘဂၤလား ဘုရင္၏ အကူ အညီျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ ကို ျပန္လည္၍ ၁၄၃၀-ခုႏွစ္တြင္ “အာလီခါန္း“ ဦးစီးလ်က္ တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ၿပီး နရမိတ္လွကို ၿမိဳ႕ေဟာင္း ၿမိဳ႕တြင္ နန္းတင္ ေပးခဲ့သည္။ အာလီခါန္းသည္ ေမာင္ေတာမွ ဘူးသီးေတာင္ သို႔သြားရာ ၌ ေက်ာ္ျဖတ္ ခဲ့ရေသာ မယူ ေတာင္တန္းရိွ ေတာင္ၾကား လမ္း၊ ယခု ေမာင္ေတာ- ဘူးသီးေတာင္ ကား လမ္းကို အာလီခါန္းေတာင္ ၾကားလမ္း (အာလီေယာင္း ေငါရ္ဒါးလား) ဟု ယၡဳထက္တိုင္ ေဒသခံ တို ႔မွ ေခၚဆို ေနၾကသည္။ ထိုစစ္ပြဲတြင္ နရမိတ္လွ ႏွင့္အတူ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္ ခဲ့ေသာ မူဆလင္ႏွင့္ ရခိုင္ လူမ်ိဳး မ်ားလည္း ပါ၀င္ ဆင္ႏႊဲ ခဲ့ၾကသည္။ မူဆလင္ မ်ားသည္ ရြပ္ရြပ္ခၽြံခၽြံ တိုက္ခိုက္ အႏိုင္ ယူ ႏိုင္ခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ၎တို႔အား ရခိုင္မ်ားက "က်ား" ဟုေခၚဆို ခဲ့ၾကသည္။ စစ္ပြဲ၀င္ မူဆလင္ မ်ားသည္ စစ္ပြဲၿပီး၍ ယခင္ မိမိတို႔ ေနထိုင္ ခဲ့ၾကေသာ ရြာေဟာင္းသို႔ သြားေရာက္ကာ မိမိတို႔၏ ရြာေဟာင္း မ်ားကို ျပန္လည္ ထူေထာင္ ေနထိုင္ခဲ့ ၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္း စစ္တိုက္ပြဲမ်ား ျဖစ္ပြားတိုင္း ထိုမူဆလင္ "က်ား" မ်ား ကို ေခၚယူ တိုက္ခိုက္ ေစခဲ့ ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေနာင္တြင္ ၎မူဆလင္ က်ားတို႔အား "ရြာေဟာင္း ကက်ား" ဟုေခၚတြင္ လာခဲ့ရာမွ "ရိုဟင္ဂ်ာ" ျဖစ္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္ကို ဦးေအာင္ သာဦး ေရးေသာ ရခိုင္ ရာဇ၀င္တြင္ အတိအလင္း ေဖာ္ျပ ထားသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ထိုစဥ္က ရခိုင္ျပည္ကို "ရိုဟင္းျပည္"၊ ၎၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ကို "ၿမိဳ႕ေဟာင္း" ဟုေခၚဆို ခဲ့ၾကသည္မွာ ထင္ရွားေသာ သာဓကၿဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းဟု ေခၚဆို ရာမွ တစ္ပါတီ ေခတ္မွစ၍ "ေျမာက္ဦး" ဟု ေျပာင္း လည္း ေခၚ ဆိုလာ ၾကသည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္း (ေျမာက္ဦး) ေခတ္တြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳး မ်ားအား နန္းရင္း၀န္ (မာဂန္)၊ ၀န္ႀကီးမ်ား (ဆယိဒ္မူစာ၊ မူဂ်လစ္၊ ဆုေလးမာန္း)၊ စစ္သူႀကီး (အရွရဗ္ခန္)၊ တရားသူႀကီး စေသာ ရာ ထူးႀကီး မ်ားတြင္ ခန္႔ထား ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳးမ်ား ၀တ္ျပဳ ကိုးကြယ္ရန္ ဗလီႀကီး မ်ားကို တည္ေဆာက္ ေပးခဲ့သည္။ ဥပမာ- ၿမိဳ႕ေဟာင္း (ေျမာက္ဦး) နန္းရာကုန္းရိွ ဗလီ၊ ဆန္ဒီခန္းဗလီ၊ မာဂ်ာဗလီ၊ ေက်ာက္ေတာ္ ပိုက္သည္ရြာရိွ ကာဇီဗလီ၊ ဘူးသီးေတာင္ ဘဂံုးနားရြာရိွ ေဒါရ္ဂါႏွင့္ သုသာန္၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕ရိွ ဗုဒၶေမာ္ဗလီ၊ မူဆေဒ၀ါန္ဗလီ စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။ ၎ျပင္ နရမိတ္လွ မွစ၍ မင္းဆက္ ၁၉-ဆက္တိတိ ရခိုင္ အမည္အျပင္ မူဆလင္ နာမည္ မ်ားကိုပါ ခံယူ ခဲ့ၾကသည္။ ဤအခ်က္ ကပင္ ထိုစဥ္က ရိုဟင္း (ရခိုင္) ျပည္တြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္ အေျမာက္ အျမား ေနထိုင္ခဲ့ေၾကာင့္ ခိုင္မာေသာ သာဓက တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။

၁၆၆၀-ခုႏွစ္တြင္ “အက္ဘာ“ ဘုရင္လြန္၍ သားမ်ား နန္းလုပြဲတြင္ ရွားရွဳဇာ စစ္ရံွဳးခဲ့၍ ရခိုင္ဘုရင္ စႏၵ သုဓမၼမွ ၎အား မကၠာၿမိဳ႕သို႔ ပို႔ေဆာင္ ေပးမည့္ ဂတိႏွင့္ ရခိုင္ျပည္သို႔ ေရာက္လာ ခဲ့သည္။ ၃-လ ေလာက္ အၾကာတြင္ ၎၏ သမီးကို ရခိုင္ဘုရင္ထံ ဆက္သရန္ ေတာင္းဆို ရာမွ ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္မႈ ျဖစ္၍ ရွားရွဳဂ်ာႏွင့္ မိသားစု မ်ားကို သတ္ျဖတ္ ခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သူ၏ အေျမွာက္တပ္၊ ေလးတပ္ မ်ားကိုမူ ရခိုင္ စစ္တပ္တြင္ ခန္႔ထား ခဲ့သည္။ ၎တို႔ သည္ ပါရွန္ လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ပါရွား ဘာသာ စကားတြင္ စစ္ကို "ရြန္" ဟုေခၚသည္။ ေျမျပင္ကို "ဂ်" ဟု ေခၚၾကသည္။ ၎တို႔သည္ "ရြန္ဂ်" စစ္ေျမျပင္ တြင္ ေနထိုင္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ "ရြန္ဂ်" မွ "ရိုဟင္ဂ်ာ" ျဖစ္လာ ၾကသည္။ ဤသည္ ကိုလည္း ရခိုင္ သမိုင္းတြင္ အတိ အလင္း ေဖာ္ျပ ထားသည္။

၁၇၈၅- ခုႏွစ္တြင္ၿမန္မာ ဗဒံုမင္းက ရခုိင္ျပည္ကို အၿပီး အပိုင္ သိမ္းပိုက္ ခဲ့သည္။ ၁၇၈၅ မွ ၁၈၂၄ အ ထိ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀-တိတိ အတြင္းၿမန္မာမ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ၿမန္မာ ၿမိဳ႕၀န္ မ်ား၏ ဖိႏိွပ္၊ ႏိွပ္ စက္ ၿခင္းေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ၊ ရခိုင္ ၂-သိန္းေက်ာ္ ေသေၾက ခဲ့ၾကရသည့္ အျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာ၊ ရခိုင္ တ ၀က္ေက်ာ္မွာ ဖိႏိွပ္ မႈကို မခံႏိုင္၍ ဘဂၤလားသို႔ ထြက္ေျပး ရသည့္ အေထာက္ အထားမ်ား ရိွသည္။

၁၉၄၈- ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံသည္ အခ်ဳပ္ အျခာ အာဏာပိုင္ ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၄၇-ခု ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ အရ ရိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္ လူမ်ိဳး မ်ားအား “Union Citizenship” ေပးခဲ့ ပါသည္။ ၁၉၅၂- ခုႏွစ္မွ စ၍ အမ်ိဳးသား မွတ္ပံုတင္ ထုတ္ေပး ခဲ့ရာတြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္ လူမ်ိဳးတုိ႔ အားလည္း ထုတ္ေပး ခဲ့ပါသည္။ ဤသည္မွာ ၁၉၄၇-ခု ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အရအသိ အမွတ္ၿပဳျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားကို မူဆလင္ ဟုသာ ေခၚေ၀ၚ ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၅၈- ခုႏွစ္တြင္ ဦးေန၀င္း ဦးေဆာင္ေသာ စစ္အစိုးရကို အာဏာ လႊဲအပ္ ေပးခဲ့သည္။ ထိုစဥ္တြင္ အစိုးရမွ မူဆလင္ ဆိုသည္မွာ လူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳး၏ အမည္နာမ မဟုတ္၊ လူမ်ိဳး အမည္ နာမ တစ္ခုကို သတ္မွတ္ ရမည္ဟုေၿပာဆို လာရာမွ သမိုင္း စာ မ်က္ႏွာကို လွန္ရွာေဖြၿပီး ယခင္က ရိွခဲ့ေသာ "ရိုဟင္ဂ်ာ" အမည္ နာမကို အစိုးရႏွင့္ ျပည္သူ ပူးေပါင္း ၍ ေဖာ္ ထုတ္ ခဲ့ၾကသည္။ ၎ရိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳးကို လူသိရွင္ၾကား၊ ႏိုင္ငံတကာ ျပည္သူ အားလံုး သိရိွေအာင္ ၁၉၆၁-ခု ေအာက္တိုဘာလမွစ၍ၿမန္မာ့အသံ တုိင္းရင္သား အစီအစဥ္မွ အပတ္ စဥ္ ေၾကျငာ ေမာင္း ထိုးခဲ့ ၾကသည္။ ၎အစီ အစဥ္သည္ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ ေခတ္ မွ ေတာ္လွန္ေရး အစိုးရေခတ္ ကာလထိ အသံ လႊင့္ ခဲ့သည္မွာ ႏိုင္ငံတကာ သိ ျဖစ္ပါသည္။

သို႔ေသာ္ ယၡဳအခါ ရိုဟင္ဂ်ာ တို႔သည္ အဂၤလိပ္ ေခတ္တြင္ ခိုး၀င္ လာသူ မ်ားဟု ဟစ္ေအာ္ ေနၾကသည္။ ၎ရိုဟင္ဂ်ာ တို႔သည္ ျမန္မာမင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ (၁၇၈၅- ၁၈၂၄) ေခတ္က ဖိႏိွပ္မႈ ဒဏ္ကို မခံမရပ္ ႏိုင္၍ ထြက္ေျပး သူမ်ားသာ ၀င္လာ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ အလားတူ ရခိုင္ လူမ်ိဳး မ်ားလည္း ၀င္လာ ၾကသည္ကို အဘယ္ေၾကာင့္ မဟစ္ေအာ္ ၾကသနည္း။

၁၉၆၀-ခုႏွစ္ လြန္ကာလ မွစ၍ ရိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳး မ်ားအား လူမ်ိဳးျပဳတ္ စီမံခ်က္ “စပါယ္“၊ “နဂါးမင္း“ စေသာ စီမံခ်က္မ်ား ခ်မွတ္လ်က္ ေဆာင္ရြက္ လာခဲ့ရာမွ ေရွးပေ၀သဏီ၊ ဘီစီ ၃၀၇၂- ကပင္ ရိွရင္းစြဲ ျဖစ္ေသာ စႏၵ၀ံသ၊ ရဟာမီး၊ ရြာေဟာင္း ကက်ား၊ ရြန္ဂ်၊ ရိုဟင္ဂ်ာ စေသာ သမိုင္း ျဖစ္ရပ္မွန္ မ်ားကို မ်က္ ကြယ္ ျပဳ လ်က္ ယာယီ ကတ္ျပား ဟူေသာ ႏိုင္ငံမဲ့သား ကတ္ျပားကို ကိုင္ေစျခင္းသည္ ရိုဟင္ဂ်ာ တို႔၏ နာ က်ည္း ဖြယ္ရာ ဇတ္လမ္းပင္။

မွီျငမ္း ကိုးကားေသာ စာအုပ္မ်ား

၁။ ေက်ာင္းသံုး ျမန္မာ ရာဇ၀င္ (ဦးဘသန္း)
၂။ ေက်ာင္းသံုး ျမန္မာ ရာဇ၀င္ (ဦးအုန္းေမာင္)
၃။ ျမန္မာ ရာဇ၀င္ သိမွတ္ ဖြယ္ရာ အျဖာျဖာ (ဦးၾကည္)
၄။ ဓည၀တီ ရာဇ၀င္သစ္ (ဆရာေတာ္ ဦးညာဏ)
၅။ ဓည၀တီ အေရးေတာ္ပံု (ဆရာေတာ္ ဦးညာဏ)
၆။ ျမန္မာ့ သမိုင္း (ဗိုလ္မွဴး ဘရွင္)
၇။ ၿဗိတိသွ် သံဖေနာင့္ေအာက္မွ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒုတိယတြဲ (ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီး ဘာသာျပန္ ဆိုသည္)
၈။ ၁၉၇၅-၇၆-ရခိုင္ တန္ေဆာင္ မဂၢဇင္း အတြဲ (၁၄) မွ Dr.ေအးခ်မ္း ေဆာင္းပါး
၉။ ၁၉၅၉-၆၀ ခုႏွစ္ထုတ္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ ႏုိင္ငံ ေတာ္လွန္ေရး အစိုးရ ေရွးေဟာင္း သုေတသန ညႊန္ၾကား ေရး၀န္၏ ႏွစ္ခ်ဳပ္ အစီရင္ခံစာ
၁၀။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ ျပည္ပ ကုန္သြယ္ေရး သုေတသန စာတမ္း (ေဒၚၾကည္၀င္း -စီးပြားေရး တကၠသိုလ္၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က ၁၉၆၆-ခုႏွစ္ သုေတသန စာတမ္း ဖတ္ပြဲတြင္ တင္သြင္းသည္)
၁၁။ ဘံုေပါက္သာေက်ာ္ေရး ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ရိုဟင္ဂ်ာ အႏၲရယ္
၁၂။ ျမန္မာ့ စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ-၉
၁၃။ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း အႏွစ္သံုးဆယ္ ျမန္မာ့အသံ
၁၄။ ျမန္မာ့အသံ ၂၅-ႏွစ္ေျမာက္ ေငြရတု သဘင္ ေသာတရွင္
၁၅။ ရခိုင္ျပည္ သမိုင္းႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ တို႔၏ဘ၀(ဗိုလ္မွဴးထြန္းေက်ာ္ဦး၊ ေလ တပ္ၿငိမ္း)
၁၆။ ပ႑ိတ ဦးသာထြန္းေအာင္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းၿမိဳ႕၏ ရခိုင္ မဟာ ရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး
၁၇။ ဦးဘသာ(M.A-တာဟဲရ္) ၏ ရိုဟင္ဂ်ာႏွင့္ ကမန္သမိုင္း (၁၉၆၄)
၁၈။ ဦးစံသာေအာင္(အ.ဆ.ည ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္) ရခိုင္ဒဂၤါးမ်ား ၁၉၇၉
၁၉။ ဦးထြန္းလွျဖဴ၏ ရခိုင္ တုိင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုမ်ား (၁၉၈၁)
၂၀။ ဗိုလ္မွဴး ဘရွင္၏ အေနာ္ရထာ အယင္က ျမန္မာႏိုင္ငံ
၂၁။ Burma outpost by Antony Irwin
၂၂။ Burma by D.G.E.Hall
၂၃။ History of Burma by G.E.Harvey
၂၄။ A history of South East Asia by D.E.G.Hall
၂၅။ A short history of Muslims of Arakan and Burma by M.K. Rahman (in Urdu)
၂၆။ Akyab District Gasetteer compiled by R.B.Smart
၂၇။ British Burma Administration Report (1970-71) and Minority Problems in South East Asia by Virginia Thomsom
၂၈။ In to Hidden Burma (ေမာ္လစ္ေကာ္လစ္ေရး)
၂၉။ Bernier Troubles In The Moghul Empire, AD (1656-1668) Trans; A. Constable, Oxford Press 1916
၃၀။ Pamela Gutman, Ancient Arkan; Australia Nation University 1976
၃၁။ Moshe Yegar, The Muslim of Burma 1972
၃၂။ The History of Burma, Sir Ather Phyer

RB News: အာရ္ကာန္ (ခ) ရခိုင္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္း အက်ဥ္း

burmese.rohingyablogger.com