ရိုဟင္ဂ်ာ အေၾကာင္း ဗမာစစ္တပ္က ထုတ္ေ၀ေသာ ၿမ၀တီ မဂၢဇင္းတြင္ ပံုႏွိပ္ေဖာ္ၿပခ်က္(ၿမဝတီမဂၢဇင္း ၁၉၆၀ ဇူလိုင္ အတြဲ ၈၊အမွတ္ ၉ စာမ်က္ႏွာ ရ၁-ရ၄ မွကူးယူူေဖာ္ၿပပါသည္)။
" ရခိုင္ကုလား သို.မဟုတ္ ရိုးဝန္ညွာလူမ်ိဳးမ်ား" ေဆာင္းပါးရွင္-ေမာင္သံလြင္
ရခိုင္ရာဇဝင္ကိုေလ့လာလွ်င္ဗုဒၶဘာသာဝင္ရခိုင္ဘုရင္အခ်ိဳ႕သည္ မူစလင္ဘြဲ႕အမည္မ်ားအသံုးၿပဳ ေၾကာင္းေတြ႕ရေလသည္မွာ အ့ံၾသရမလိုၿဖစ္ေလသည္။ သို႔ရာတြင္ ကုလားၿပည္ႏွင့္နယ္ခ်င္းစပ္လွ်က္ ကူးလူးဆက္ဆံမွဳထူေၿပာလွသည္ကိုေထာက္လွ်င္၊မဂိုဘုရင္တို.၏အာဏာစက္ေအာက္ေရာက္ခဲ့ဘူး သည္ကိုေထာက္လွ်င္အံ့ၾသဘြယ္မလိုေတာ့ေခ်။ သို.ေသာ္ ထိုသို.ေသာ ကုလားရခိုင္.ဆက္ဆံမွုႏွင့္ ပက္သက္ၿပီးေနာက္ေပၚေပါက္လာရေသာ ဘာသာေရး၊နိုင္ငံေရး၊လူမ်ိဳးေရးဆိုင္ရာတို႔ကိုမူကား သေဘာေပါက္ရံုမွ်ပင္ၿဖစ္ေစ သိရွိဖြယ္ေကာင္းလွေပသည္။ အထူးသၿဖင့္အဘယ္အေၾကာင္းေၾကာင့္ မူစလင္ဘြဲ.အမည္ကိုခံယူၾက ေၾကာင္းႏွင့္ရခိုင္ကုလားမ်ိဳးေပၚထြန္း လာရပံု အေၾကာင္းကား အမွန္သိေကာင္းဘြယ္ပင္ၿဖစ္ေတာ့သည္။
ရခိုင္ၿပည္တြင္ နရမိတ္လွ ဘုရင္လက္ထက္မွစ၍ မူစလင္လူမ်ိဳးမ်ားအား ဝန္ၾကီးမ်ားရာထူးတြင္၎၊စစ္တပ္ႏွင့္ေရတပ္ဗိုလ္မွုးမ်ား ရာထူး၌၎ ခန္.အပ္ၿခင္းၿပဳခဲ့၏။ ရခိုင္ၿပည္မွ နာမည္ေက်ာ္မူစလင္စာဆိုေတာ္ ဆရက္ရွားအလာဝါလ္၏အဆိုအရ စႏၵသုဓမၼာ ဘုရင္၏နန္းရင္းဝန္ မာဂန္မွာမူစလင္လူမ်ိဳးပင္ၿဖစ္သည္ဟု ဆိုေလသည္။ ၁ရ ရာစုႏွစ္က ဆရက္မူဆာ၊ မူဂ်ာလစ္(စ)ဆူေလမန္တို.မွာ ရခိုင္နန္းေတာ္တြင္း၌ ဝန္ၾကီး မ်ားၿဖစ္ခဲ့ၾကလ်က္ အရွရက္ခန္မွာ စႏၵသုဓမၼာဘုရင္၏စစ္သူၾကီးၿဖစ္ခဲ့ေၾကာင္းၿဖင့္ အမ္၊ေက၊ရာမန္က ၎ေရးသားေသာ `ရခိုင္ႏွင့္ၿမန္မာၿပည္ရွိ မူစလင္လူမ်ိဳးမ်ား ရာဇဝင္အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေခၚစာအုပ္၌ ထည့္ သြင္းေ ဖာ္ၿပ ထားေလသည္။ ရခိုင္ဘုရင္ သဂၤသူ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ခရစ္ ၁၄၀၄ ခုႏွစ္တြင္ ရာဇသူ၏သား (သင္ဂၤသူ၏တူ)နရမိတ္လွသည္ ေလာင္းၾကက္ထီးနန္းကို ဆက္ခံခဲ့သည္။၎သည္ ဒါးလက္ၿမိဳ.စားဘုရင္ခံ အနႏၵသိန္၏ႏွမေတာ္ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာလွပ၍ေၿမာက္သားၾကင္ဘက္ရွိ သူေစာပုညိဳအား ၎၏ၾကင္ ဘက္ေတာ္ကို အတင္းအဓၶမ ကြာခိုင္းလ်က္သီမ္းပိုက္လက္ထက္ယူခဲ့ေလသည္။ ထိုအခါ နႏၵသိန္သည္ မ်ားစြာအမ်က္ထြက္၍ နရမိတ္လွ အားပုန္ကန္ၿခားနားကာအင္းဝဘုရင္မင္းေဆြ(မင္းေခါင္)ထံ၌ အကူအညီသြားေရာက္ေတာင္းခံေလရာ သားေတာ္ မင္းရဲေက်ာ္စြာအားေစလြတ္ ကူညီတိုက္ခိုက္ေစသည္ တြင္ နရမိတ္လွ သည္ထီးနန္းကိုစြန္.၍ ဘဂၤလားၿပည္သို.တိမ္းေရွာင္ထြက္ေၿပးကာေဂါဘုရင္အာမက္ရွား ထံ၌ခိုလံွဳေနထိုင္ခဲ့ေလသည္။ဤသို.ခိုလံွဳေနထိုင္လ်က္ရွိစဥ္ဘဂၤလားၿပည္အားဂ်န္ပူဘုရင္ စူရတန္အီဘရာဟင္က လာေရာက္တိုက္ခိုက္သည္တြင္ နရမိတ္လွသည္ အစြမ္းကုန္ကာကြယ္ခုခံ၍ၿပန္လည္တိုက္ခိုက္ႏွိမ္နွင္းနိုင္ခဲ့ေလသည္။ထိုေၾကာင့္္ အာမက္ရွားကမ်ားစြာႏွစ္သက္အားရလွသၿဖင့္ရခို္င္ၿပည္ရွိထီးနန္းကိုၿပန္လည္တိုက္ခိုက္သိမ္းယူေပးမည္ဟုနရမိတ္လွအားကတိၿပဳခဲ့ေလသည္။၁၄၂၆ ခုႏွစ္တြင္အာမက္ရွား၏ထီးနန္းကိုဆက္ခံသည့္သားၿဖစ္သူ နဇီရွားက နရနမိတ္လွအားအကူအညီေပးရန္အတြက္အခ်က္ ၆ ခ်က္ပါရွိကတိၿပဳခ်က္ကိုေတာင္းဆိုေသာေၾကာင့္သေဘာတူကတိေပးခဲ့ေလသည္။၎အခ်က္ ၆ ခ်က္အနက္မိမိတို.နာမည္မ်ားႏွင့္တြဲဘက္၍မူစလင္ဘြဲ.ထူးဂုဏ္ထူးမ်ားကိုပါထည့္သြင္းေခၚဆိုပါမည္ဆိုေသာအခ်က္တရပ္လည္းပါရွိခဲ့ေလသည္။၁၄၃၀ ခုႏွစ္တြင္နရမိတ္လွသည္ ဘဂၤလားၿပည္၏အကူအညီၿဖင့္ထီးနန္းကိုၿပန္လည္သိမ္းပိုက္ယူနိုင္လ်က္မဟာေမဒင္(မူစလင္)ဘုရင္၏လက္ေအာက္ခံအၿဖစ္ေနထိုင္ခဲ့ေလသည္။၎သည္ၿမိဳ.ေဟာင္းကိုထီးနန္းစိုက္ရာၿမိဳ.ေတာ္အၿဖစ္ၿဖင့္ တည္ေထာင္ခဲ့၍၎၏ေနာက္ပါမဟာေမဒင္လူမ်ိဳးမ်ားကထိုၿမိဳ.၌ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္တခုတည္ ေဆာက္ခဲ့ၾကေလသည္။ထိုအခ်ိန္မွစ၍ရခိုင္ဘုရင္မားသည္ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားပင္ၿဖစ္လင့္ကစား၊ ၎တို.၏နာမည္မ်ားႏွင့္တြဲဘက္၍မဟာေမဒင္ဘြဲ.ထူးဂုဏ္ထူးမ်ားကိုအသံုးၿပဳခဲ့ၾကေလသည္။ ရခိုင္ၿပည္သို.မဟာေမဒင္(သို.)မြတ္စလင္လူမ်ိဳးမ်ားစတင္ေရာက္လာခဲ့ပံုမွာလည္းစိတ္ဝင္စားဘြယ္ ပင္ၿဖစ္သည္ ။ ပထမ မူစလင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ရခိုင္ၿပည္တြင္းသို.ပင္လယ္ကမ္းေၿခဘက္မွ၎၊ေတာင္ၾကားလမ္းမွ၎ဝင္ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္။၎တို.အားလံုးပင္ အာေရဗ်ႏွင့္အိႏၵိယၿပည္မ်ားမွစစ္မွဳေရးရာကြ်မ္းက်င္ေသာလူမ်ိဳးမ်ားသာၿဖစ္ၾကေလသည္။၎တို.သည္ ကုန္ကူးသန္းေရာင္းဝယ္သူမ်ား၊သာသနာၿပဳဆရာမ်ား၊စစ္တိုက္ခိုက္သူမ်ားနွင့္စစ္ေၿပးဒုကၡသည္မ်ားအ ၿဖစ္ၿဖင့္ရခိုင္ၿပည္တြင္းသို.ဝင္ေရာက္လာၾကၿခင္းၿဖစ္၏။၎တို.သည္ရိုးသားေၿဖာင့္မွန္ၿခင္း၊သစၥာရွိၿခင္း၊ရဲရင့္ၿခင္းႏွင့္ေကာင္းမြန္စြာအမွဳထမ္းရြက္တက္ၾကၿခင္းမ်ားေၾကာင့္ရခိုင္ဘုရင္မ်ားကႏွစ္သက္သေဘာက်ၾကသၿဖင့္လက္ခံၾကိဳဆိုကာေကာင္းစြာၿပဳစုေစာင့္ေရွာက္ထားခဲ့ၾကေလသည္။အာရပ္လူမ်ိဳးမ်ားသည္အေနာက္တိုင္းပင္လယ္မ်ား၍၎၊အေရွ.တိုင္းပင္လယ္မ်ားကို၎ကြ်မ္းက်င္စြာသြားလာနိုင္ၾကသူမ်ား ၿဖစ္၍ရခိုင္ၿပည္အားအဖက္ဖက္၌ပင္သင့္ေလ်ာ္ေသာေဒသၿဖစ္ေၾကာင္းေတြ.ရွိခဲ့ၾကေလသည္။ရခိုင္ၿပည္သည္စီးပါြးေရးအားၿဖင့္တိုးတက္မွဳရွိေနသည့္အတိုင္းအာရပ္ကုန္သည္မ်ားႏွင့္ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကိုထိေရာက္စြာဆက္သြယ္လုပ္ကုိင္လာခဲ့ၾကေလသည္။ဤအခ်က္ကိုထင္ရွားေစေသာဘဒါမာကန္ေခၚရာဇဝင္ဆိုင္ရာအေဆာက္အဦးမ်ားမွာယခုတိုင္ေအာင္ပင္တည္ရွိေနသည္ကိုေတြ.နိုင္ေလသည္။ရခိုင္ၿပည္အားနိုင္ငံၿခားသားမ်ားက အာရကန္(Arakan) ဟုေခၚရာ၊၎မွာအာေရဗ်ဘာသာ အဲလ္ရီကြန္ (Alrecon) (စည္းကမ္းေသဝပ္ၿခင္း)ဆိုေသာစကားမွဆင္းသက္လာသည္ဟုအဆိုရွိေလသည္။အာေရဗ်ၿပည္၏စတုတၱေၿမာက္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ၾကီး ဟာဇရက္အလီကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္၎၏သား အီမာန္ဟူဆိန္ႏွင့္ဟာဇရက္မာဘီယာ၏သား ယာဇစ္တို.မွာေခါင္းေဆာင္ရာထူးအတြက္အလုအယက္ယွဥ္ၿပိဳင္ဘက္ၿဖစ္ခဲ့ၾကေလသည္။ဤယွဥ္ၿပိဳင္မွဳ၌ယာဇစ္ကအနိုင္ရရွိသြားလ်က္အီမာန္ဟူစိန္၏အကိုအီမာန္ဟာဆန္အားအဆိပ္ခပ္၍သတ္ၿပီးေနာက္ ခရစ္ ၆၈၀ တြင္ကာဘလာအရပ္၌ၿဖစ္ပြါးခဲ့ေသာစစ္အပြဲ၌အီမာန္ဟူဆိန္အားကြပ္မ်က္၍အဆံုးစီရင္ခဲ့ေလသည္။ဤသတင္းကိုဟာဇရက္အလီ၏အၿခားဇနီးတဦးမွသားၿဖစ္သူမိုဟာမက္ဟာနစ္မွၾကားသိရသည္တြင္ ယာဇစ္အားစစ္ေၾကၿငာ၍တိုက္ခိုက္ေလသည္။သို.ေသာ္ဟာနစ္ပင္စစ္ရံွုးခဲ့ရသၿဖင့္မိမိေနာက္ပါမ်ားႏွင့္အတူအေရွ.တိုင္းမ်ားသို.ထြက္ထြက္ခြာလာခဲ့သည္။ေနာက္ဆံုးတြင္ဟာနစ္သည္ရခိုင္ၿပည္သို.ေရာက္ရွိလာလ်က္ၿမိဳ.ေတာ္ၿဖစ္ေသာေဝသာလီၿမိဳ.တြင္ခိုလံွုေနထိုင္လာခဲ့ေလသည္။ေနာင္တြင္ဟာနစ္သည္ ေတာေတာင္ထူထပ္ေသာေဒသမ်ား၌ေနထိုင္ၾကသည့္လူသားစားလူမ်ိဳးမ်ာ၏ဘုရင္မ ကိုယာပူရီ ႏွင့္ရခိုင္ေၿမာက္ပိုင္းေမာင္းေတာအရပ္၌စစ္ပြဲမ်ားၿပင္းထန္စြာယွဥ္ၿပိဳင္တိုက္ခိုက္ခဲ့ရေလသည္။အခ်ိန္အတန္ၾကာေသာအခါတြင္ဘုရင္မႏွင့္တကြ ၎၏ေနာက္လိုက္လူမ်ိဳးမ်ားပါ ဟာနစ္၏လက္ေအာက္ခံၿဖစ္လာၾကလ်က္၎တို.အားအစၥလာမ္ဘာသာသို.သြတ္သြင္းခဲ့ၿပီးေနာက္ ဟာနစ္သည္ ဘုရင္မႏွင့္လက္ထက္ကာေမာင္းေတာႏွင့္ဗူးသီးေတာင္နယ္ၿခားရွိ ေမယုေတာင္တန္းတြင္အသက္ထက္ဆံုးေနထိုင္သြားသည္ဟု အဆိုရွိေလသည္။ၿဗိတိသွ်ဘားမားေဂဇက္တီးယား အတြဲ-၂ႏွင့္ ဘားမားေဂဇက္တီးယား၊ရခိုင္တိုင္းအတြဲ (က)မ်ားတြင္ ခရစ္ႏွစ္ ရ၈၈ တြင္ေဝသာလီၿပည္၌မဟာတိုင္းခ်ႏၵရာဘုရင္နန္းတက္၍ယခင္ရာမာဝတီၿမိဳ.ေဟာင္းေနရာ၌ၿမိဳ.ေတာ္သစ္ကိုတည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ ၂၂ ႏွစ္တိုင္စိုးစံၿပီးမွကြယ္လြန္သည္။၎စိုးစံခ်ိန္အတြင္းရမ္းၿဗဲကြ်န္းတြင္ကုန္သေဘၤာေပါင္းမ်ားစြာပ်က္စီးခဲ့ရဘူးလ်က္ အာရပ္(သို.)မူး လူမ်ိဳးမ်ားဆိုေသာသေဘၤာသားမ်ားအားေဝသာလီၿပည္ၿဖစ္သည့္ရခိုင္ၿပည္မသို.ပို.ေဆာင္ေပးခဲ့ေလ သည္။ရခိုင္ဘုရင္သည္၎တို.အားအဘက္ဘက္၌ပင္ၾကည့္ရွုေစာင့္ေရွာက္၍ထားခဲ့၏။၎တို.သည္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး၌ကြ်မ္းက်င္သူမ်ားၿဖစ္ၾကလ်က္သာမန္ေလွကေလးမ်ားႏွင့္ပင္တေနရာမွတေနရာသို.လြယ္လင့္တကူ ကူးသန္းသြားလာနိုင္ၾကသည္။ရခိုင္ၿပည္သည္ေၿမၾသဇာေကာင္းမြန္ေသာလယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးတိုင္းၿပည္ၿဖစ္သည့္အတိုင္း၎တို.၏ေနရင္းေဒသ အာေရဗ် သို.မၿပန္ေတာ့ပဲေက်းရြာမ်ား၌ပင္လုပ္ကိုင္စားေသာက္ေနထိုင္လာၾကေလသည္။၎တို.သည္တိုင္းရင္းသူမ်ားႏွင့္လက္ထက္ေပါင္းသင္းၾကလ်က္၎တိုင္းရင္းသူမ်ားမွာမြတ္စလင္ဘာသာသို.ကူးေၿပာင္းဝင္ေရာက္လာၾကေလသည္။၎တို.ကိုယ္တိုင္မွာလည္းဇနီးသည္မ်ား၏ရိုးရာလူမ်ိဴးအၿဖစ္ကိုရယူကာမိမိတို.ပိုင္ပစၥည္းအရပ္ရပ္အားဇနီးသည္မ်ားကိုလြဲေၿပာင္းေပးအပ္ၾကေလသည္။ပင္လယ္ခရီးသြားလာေရးလုပ္ငန္းကိုစြန္.လႊတ္လိုက္ၾကလ်က္ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးကိုကူးေၿပာင္းလုပ္ကိုင္စားေသာက္ခဲ့ၾက၏။၎တို.၏ဗလီဝတ္ေက်ာင္းမ်ားကိုတည္ေဆာက္ၾကလ်က္သာသနာၿပဳလုပ္ငန္းမ်ားကိုစတင္လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကသည္။ထိုအခ်ိန္မွစ၍အစၥလာမ္ဘာသာမွာရခိုင္ၿပည္၌အေၿခစိုက္ကာထြန္းကားလာခဲ့ေလသည္။ၿမန္မာၿပည္တြင္၎အာရပ္လူမ်ိဳးမ်ားထက္ေရွးက်ေသာမူစလင္မ်ားေနထိုင္ရာေဒသဟူ၍မေတြ.နိုင္ေတာ့ေခ်။အာရပ္လူမ်ိဳးမ်ားမွဆင္းသက္လာသည့္၎ရခိုင္မြတ္စလင္မ်ားအား ရိုးဝန္းညွာ ဟုေခၚရာ၎မွာ အခြင့္အေရးေပးၿခင္း(သို.)သနားသက္ညွာၿခင္းဟူ၍အဓိပၸါယ္ရပါသည္။ရခိုင္ၿပည္တြင္မူစလင္မ်ားၾသဇာေညာင္းလာသည္နွင့္အမွ်အစၥလာမ္ဘာသာလည္းထြန္းကားလာခဲ့ေလသည္။ရခိုင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ပါရ္ဒါ ေခၚအီမ္တြင္းပုန္းၿခင္းဓေလ့ကိုလိုက္နာခဲ့ၾကလ်က္၊ဒဂၤါးမ်ားႏွင့္တံဆိပ္လည္ဆြဲမ်ားတြင္ ပါရွင္းဘာသာစာတမ္းမ်ားထည့္သြင္းထုတ္ေဝခဲ့ေလသည္။ရခိုင္ဘုရင္မ်ားသည္၎တို.အမည္မ်ားႏွင့္တြဲဘက္၍ မူစလင္ဘြဲ.ထူး ဂုဏ္ထူးမ်ားကိုပါပူးတြဲေဖာ္ၿပၾကလ်က္ ရခိုင္ဘုရင့္နန္းေတာ္တြင္း၌အိႏၵိယမြတ္စလင္အေခၚအေဝၚမ်ားကိုထည့္သြင္းသံုးစြဲလာခဲ့ၾကေလသည္။
ေရွးေခတ္ၿမန္မာၿပည္ ေခၚစာအုပ္၌ဦးမ်ိဳးမင္းကေဖာ္ၿပထားရာတြင္ရခိုင္ဘုရင္မ်ားသည္ဘြဲ.ထူး-ဂုဏ္ထူးမ်ား၌သာလွ်င္မဂိုဘုရင္တို.ကိုတုပကာအိႏၵိယဘြဲ.အမည္မ်ားကိုေခၚေဝၚသံုးစြဲခဲ့သည္မဟုတ္ေသး၊နန္းတြင္းဆိုင္ရာပြဲလမ္းသဘင္အခမ္းအနားမ်ား၌လည္း မဂိုဘုရင္မ်ား၏ဟန္အမူအရာအတိုင္း တုပ ၿပဳလုပ္ခဲ့ၾကလ်က္နန္းတြင္းဆိုင္ရာအေခၚအေဝၚမ်ားကိုပါအိႏၵိယပံုစံအတိုင္းသတ္မွတ္ေခၚဆိုခဲ့ၾကသည္ဟု ဟုေဖာ္ၿပထားပါသည္။၁၄၀၄ ခုႏွစ္မွ ၁၆၃ရ ခုႏွစ္အတြင္းမူစလင္ဘြဲ.ထူးဂုဏ္ထူးမ်ားၿဖင့္တြဲဘက္ေခၚဆိုခဲ့ၾကေသာရခိုင္ဘုရင္အခ်ိဳ.မွာေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ေလသည္။(ကြင္းပိတ္ေဘာ္ၿပထားသည္မွာမူစလင္ဘြဲ.ထူးအမည္ပင္ၿဖစ္သည္)။
၁။နရမိတ္လွ(ဆမြန္း)၊၂။နရႏု(အလီခန္)၊၃။ဘေစာၿဖဴ(ကလီမာရွား)၊၄။မင္းဘင္ေခၚမင္းပါၾကီး (ဇဘက္ရွား-စူရတန္)၊၅။မင္းပေလာင္း(စီကႏၵာရွား)၊၆။မင္းရာဇာၾကီး(ဆလင္းရွား)၊ရ။မင္းခေမာင္း(ဟူစိန္ရွား)၊၈။သီရိသုဓမၼ(ဆလင္းရွား-၂)တို.ပင္ၿဖစ္ပါသည္။၁၅ရ၆ ခုႏွစ္-ဇူလိုင္လ ၁၀ ရက္ေန.တြင္ဘဂၤလားၿပည္၏ေနာက္ဆံုးဘုရင္ၿဖစ္သူ ေဒါ့(ဒါအုဒ္)အား မဂိုဘုရင္အကၠဘား၏စစ္သူၾကီး ခန္ဂ်ာဟန္းက ဖမ္းဆီးကာဦးေခါင္းကိုၿဖတ္၍ကြက္မ်က္လိုက္ခ်ိန္တြင္ပထန္လူမ်ိဳးအေၿမာက္အမ်ားပင္ရခိုင္ၿပည္တြင္းသို.ထြက္ေၿပးဝင္ေရာက္ခိုလွံဳေနခဲ့ၾကေလသည္။ရာဇဝင္ဆရာ ဂ်ဒူနတ္ဆားရ္ကား ကလည္းရခိုင္ၿပည္၌ေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ မဂိုႏွင့္ပထန္လူမ်ိဳးေပါင္းမ်ားစြာတို.သည္ ရွားရွူဂ်ာဘုရင္ကို လိုလားၾကသည္ဟုေဘာ္ၿပထားခဲ့၏။ရခိုင္ဘုရင္မ်ားသည္ဘဂၤလားၿပည္မွၿမိဳ.ေပါင္း ၁၂ ၿမိဳ.ကိုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာသီမ္းပိုက္ထားခဲ့လ်က္၎တို.ကိုယ္တိုင္မွာလည္းမူစလင္ေဂါ ဘုရင္မ်ားလက္ေအာက္၌ႏွစ္ေပါင္းတရာေက်ာ္မွ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကေလသည္။စစ္တေကာင္းၿပည္နယ္အား ၁၄၅၉ ခုမွ ၁၆၆၆ အထိႏွစ္ေပါင္း ၂၀ရ ႏွစ္တိုင္တိုင္ရခိုင္ဘုရင္မ်ားကအုပ္စိုးခဲ့သည္။ထိုအခ်ိန္ပိုင္းတေလွ်ာက္တြင္ႏွစ္ၿပည္ေထာင္မွလူမ်ားသည္အၿပန္အလွန္ကူးသန္းသြားလာခဲ့ၾကလ်က္အထူးသၿဖင့္ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ရင္းႏွီးခင္မင္ၾကေသာမူစလင္လူမ်ိဳးမ်ားက ရခိုင္ၿပည္တြင္းသို.ကူးေၿပာင္းဝင္ေရာက္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေလသည္။၁၆၆၆ ခုႏွစ္တြင္ဘဂၤလားၿပည္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ေရွးစတားခန္၏စစ္သူၾကီး အူမိဒ္ခန္သည္ စစ္တေကာင္းကိုဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္၍ ရာမူးပန္းဝါကိုသိမ္းယူလိုက္သည္တြင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ေၿမာံဘက္မွေတာင္ဘက္သို.ေရြ.ေၿပာင္းထြက္ေၿပးခဲ့ၾက၏။ထိုအခ်ိန္မွစ၍ရခိုင္ၿပည္္ေၿမာက္ပိုင္းသို.မူစလင္လူမ်ိဳးအေၿမာက္အမ်ားဝင္ေရာက္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။၁၆၆၆ ခုႏွစ္ ရခိုင္မဂိုစစ္ပြဲေၾကာင့္ ရခိုင္ၿပည္ေၿမာက္ပိုင္းတြင္လူဦးေရယုတ္ေလ်ာ့ရသည္ဟု အဆိုရွိခဲ့သည္။ပထန္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ဘဂၤလားၿပည္မွဝင္ေရာက္လာသူမ်ားမွာ အာရပ္အႏြယ္ၿဖစ္ေသာ ရိုးဝန္ညွာ လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ေပါင္းသင္းေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္တြင္ ရိုးဝန္ဂ်ာ ေခၚလူမ်ိဳးမ်ားၿဖစ္ေပၚလာခဲ့ေလသည္။ႏွစ္ေပါင္းၾကာရွည္လာေသာအခါအာရပ္အႏြယ္မ်ားမွာ ရိုးဝန္ဂ်ာမ်ားႏွင့္ခြဲၿခား၍မရေလာက္ေအာင္ေရာေႏွာသြားခဲ့ေလသည္။ရိုးဝန္ဂ်ာ ဆိုေသာအမည္မွာ ရခိုင္စကားရင္းၿဖစ္ရာ ရြာေဟာင္းကက်ား ဟုအဓိပၸါယ္ရေလသည္။၎မွာ သတၱိရွိသည္၊ရဲရင့္သည္ဟုဆိုလိုသည္ၿဖစ္ရာ အေၾကာင္းရင္းမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားက တိုက္၍မနိုင္ေသာတလိုင္းလူမ်ိဳးမ်ားကို ပထန္လူမ်ိဳးမ်ားကတိုက္ထုတ္ပစ္နိုင္ၾကေသာေၾကာင့့္ပင္ၿဖစ္သည္ဟုဆိုေၾကာင္း။။။။။။။
ေဆာင္းပါးရွင္ ေမာင္သံလြင္
ၿမဝတီမဂၢဇင္း ၁၉၆၀ ဇူလိုင္ အတြဲ ၈၊အမွတ္ ၉ စာမ်က္ႏွာ ရ၁-ရ၄ မွကူးယူူေဖာ္ၿပပါသည္။
" ရခိုင္ကုလား သို.မဟုတ္ ရိုးဝန္ညွာလူမ်ိဳးမ်ား" ေဆာင္းပါးရွင္-ေမာင္သံလြင္
ရခိုင္ရာဇဝင္ကိုေလ့လာလွ်င္ဗုဒၶဘာသာဝင္ရခိုင္ဘုရင္အခ်ိဳ႕သည္ မူစလင္ဘြဲ႕အမည္မ်ားအသံုးၿပဳ ေၾကာင္းေတြ႕ရေလသည္မွာ အ့ံၾသရမလိုၿဖစ္ေလသည္။ သို႔ရာတြင္ ကုလားၿပည္ႏွင့္နယ္ခ်င္းစပ္လွ်က္ ကူးလူးဆက္ဆံမွဳထူေၿပာလွသည္ကိုေထာက္လွ်င္၊မဂိုဘုရင္တို.၏အာဏာစက္ေအာက္ေရာက္ခဲ့ဘူး သည္ကိုေထာက္လွ်င္အံ့ၾသဘြယ္မလိုေတာ့ေခ်။ သို.ေသာ္ ထိုသို.ေသာ ကုလားရခိုင္.ဆက္ဆံမွုႏွင့္ ပက္သက္ၿပီးေနာက္ေပၚေပါက္လာရေသာ ဘာသာေရး၊နိုင္ငံေရး၊လူမ်ိဳးေရးဆိုင္ရာတို႔ကိုမူကား သေဘာေပါက္ရံုမွ်ပင္ၿဖစ္ေစ သိရွိဖြယ္ေကာင္းလွေပသည္။ အထူးသၿဖင့္အဘယ္အေၾကာင္းေၾကာင့္ မူစလင္ဘြဲ.အမည္ကိုခံယူၾက ေၾကာင္းႏွင့္ရခိုင္ကုလားမ်ိဳးေပၚထြန္း လာရပံု အေၾကာင္းကား အမွန္သိေကာင္းဘြယ္ပင္ၿဖစ္ေတာ့သည္။
ရခိုင္ၿပည္တြင္ နရမိတ္လွ ဘုရင္လက္ထက္မွစ၍ မူစလင္လူမ်ိဳးမ်ားအား ဝန္ၾကီးမ်ားရာထူးတြင္၎၊စစ္တပ္ႏွင့္ေရတပ္ဗိုလ္မွုးမ်ား ရာထူး၌၎ ခန္.အပ္ၿခင္းၿပဳခဲ့၏။ ရခိုင္ၿပည္မွ နာမည္ေက်ာ္မူစလင္စာဆိုေတာ္ ဆရက္ရွားအလာဝါလ္၏အဆိုအရ စႏၵသုဓမၼာ ဘုရင္၏နန္းရင္းဝန္ မာဂန္မွာမူစလင္လူမ်ိဳးပင္ၿဖစ္သည္ဟု ဆိုေလသည္။ ၁ရ ရာစုႏွစ္က ဆရက္မူဆာ၊ မူဂ်ာလစ္(စ)ဆူေလမန္တို.မွာ ရခိုင္နန္းေတာ္တြင္း၌ ဝန္ၾကီး မ်ားၿဖစ္ခဲ့ၾကလ်က္ အရွရက္ခန္မွာ စႏၵသုဓမၼာဘုရင္၏စစ္သူၾကီးၿဖစ္ခဲ့ေၾကာင္းၿဖင့္ အမ္၊ေက၊ရာမန္က ၎ေရးသားေသာ `ရခိုင္ႏွင့္ၿမန္မာၿပည္ရွိ မူစလင္လူမ်ိဳးမ်ား ရာဇဝင္အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေခၚစာအုပ္၌ ထည့္ သြင္းေ ဖာ္ၿပ ထားေလသည္။ ရခိုင္ဘုရင္ သဂၤသူ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ခရစ္ ၁၄၀၄ ခုႏွစ္တြင္ ရာဇသူ၏သား (သင္ဂၤသူ၏တူ)နရမိတ္လွသည္ ေလာင္းၾကက္ထီးနန္းကို ဆက္ခံခဲ့သည္။၎သည္ ဒါးလက္ၿမိဳ.စားဘုရင္ခံ အနႏၵသိန္၏ႏွမေတာ္ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာလွပ၍ေၿမာက္သားၾကင္ဘက္ရွိ သူေစာပုညိဳအား ၎၏ၾကင္ ဘက္ေတာ္ကို အတင္းအဓၶမ ကြာခိုင္းလ်က္သီမ္းပိုက္လက္ထက္ယူခဲ့ေလသည္။ ထိုအခါ နႏၵသိန္သည္ မ်ားစြာအမ်က္ထြက္၍ နရမိတ္လွ အားပုန္ကန္ၿခားနားကာအင္းဝဘုရင္မင္းေဆြ(မင္းေခါင္)ထံ၌ အကူအညီသြားေရာက္ေတာင္းခံေလရာ သားေတာ္ မင္းရဲေက်ာ္စြာအားေစလြတ္ ကူညီတိုက္ခိုက္ေစသည္ တြင္ နရမိတ္လွ သည္ထီးနန္းကိုစြန္.၍ ဘဂၤလားၿပည္သို.တိမ္းေရွာင္ထြက္ေၿပးကာေဂါဘုရင္အာမက္ရွား ထံ၌ခိုလံွဳေနထိုင္ခဲ့ေလသည္။ဤသို.ခိုလံွဳေနထိုင္လ်က္ရွိစဥ္ဘဂၤလားၿပည္အားဂ်န္ပူဘုရင္ စူရတန္အီဘရာဟင္က လာေရာက္တိုက္ခိုက္သည္တြင္ နရမိတ္လွသည္ အစြမ္းကုန္ကာကြယ္ခုခံ၍ၿပန္လည္တိုက္ခိုက္ႏွိမ္နွင္းနိုင္ခဲ့ေလသည္။ထိုေၾကာင့္္ အာမက္ရွားကမ်ားစြာႏွစ္သက္အားရလွသၿဖင့္ရခို္င္ၿပည္ရွိထီးနန္းကိုၿပန္လည္တိုက္ခိုက္သိမ္းယူေပးမည္ဟုနရမိတ္လွအားကတိၿပဳခဲ့ေလသည္။၁၄၂၆ ခုႏွစ္တြင္အာမက္ရွား၏ထီးနန္းကိုဆက္ခံသည့္သားၿဖစ္သူ နဇီရွားက နရနမိတ္လွအားအကူအညီေပးရန္အတြက္အခ်က္ ၆ ခ်က္ပါရွိကတိၿပဳခ်က္ကိုေတာင္းဆိုေသာေၾကာင့္သေဘာတူကတိေပးခဲ့ေလသည္။၎အခ်က္ ၆ ခ်က္အနက္မိမိတို.နာမည္မ်ားႏွင့္တြဲဘက္၍မူစလင္ဘြဲ.ထူးဂုဏ္ထူးမ်ားကိုပါထည့္သြင္းေခၚဆိုပါမည္ဆိုေသာအခ်က္တရပ္လည္းပါရွိခဲ့ေလသည္။၁၄၃၀ ခုႏွစ္တြင္နရမိတ္လွသည္ ဘဂၤလားၿပည္၏အကူအညီၿဖင့္ထီးနန္းကိုၿပန္လည္သိမ္းပိုက္ယူနိုင္လ်က္မဟာေမဒင္(မူစလင္)ဘုရင္၏လက္ေအာက္ခံအၿဖစ္ေနထိုင္ခဲ့ေလသည္။၎သည္ၿမိဳ.ေဟာင္းကိုထီးနန္းစိုက္ရာၿမိဳ.ေတာ္အၿဖစ္ၿဖင့္ တည္ေထာင္ခဲ့၍၎၏ေနာက္ပါမဟာေမဒင္လူမ်ိဳးမ်ားကထိုၿမိဳ.၌ဗလီဝတ္ေက်ာင္းေတာ္တခုတည္ ေဆာက္ခဲ့ၾကေလသည္။ထိုအခ်ိန္မွစ၍ရခိုင္ဘုရင္မားသည္ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားပင္ၿဖစ္လင့္ကစား၊ ၎တို.၏နာမည္မ်ားႏွင့္တြဲဘက္၍မဟာေမဒင္ဘြဲ.ထူးဂုဏ္ထူးမ်ားကိုအသံုးၿပဳခဲ့ၾကေလသည္။ ရခိုင္ၿပည္သို.မဟာေမဒင္(သို.)မြတ္စလင္လူမ်ိဳးမ်ားစတင္ေရာက္လာခဲ့ပံုမွာလည္းစိတ္ဝင္စားဘြယ္ ပင္ၿဖစ္သည္ ။ ပထမ မူစလင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ရခိုင္ၿပည္တြင္းသို.ပင္လယ္ကမ္းေၿခဘက္မွ၎၊ေတာင္ၾကားလမ္းမွ၎ဝင္ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္။၎တို.အားလံုးပင္ အာေရဗ်ႏွင့္အိႏၵိယၿပည္မ်ားမွစစ္မွဳေရးရာကြ်မ္းက်င္ေသာလူမ်ိဳးမ်ားသာၿဖစ္ၾကေလသည္။၎တို.သည္ ကုန္ကူးသန္းေရာင္းဝယ္သူမ်ား၊သာသနာၿပဳဆရာမ်ား၊စစ္တိုက္ခိုက္သူမ်ားနွင့္စစ္ေၿပးဒုကၡသည္မ်ားအ ၿဖစ္ၿဖင့္ရခိုင္ၿပည္တြင္းသို.ဝင္ေရာက္လာၾကၿခင္းၿဖစ္၏။၎တို.သည္ရိုးသားေၿဖာင့္မွန္ၿခင္း၊သစၥာရွိၿခင္း၊ရဲရင့္ၿခင္းႏွင့္ေကာင္းမြန္စြာအမွဳထမ္းရြက္တက္ၾကၿခင္းမ်ားေၾကာင့္ရခိုင္ဘုရင္မ်ားကႏွစ္သက္သေဘာက်ၾကသၿဖင့္လက္ခံၾကိဳဆိုကာေကာင္းစြာၿပဳစုေစာင့္ေရွာက္ထားခဲ့ၾကေလသည္။အာရပ္လူမ်ိဳးမ်ားသည္အေနာက္တိုင္းပင္လယ္မ်ား၍၎၊အေရွ.တိုင္းပင္လယ္မ်ားကို၎ကြ်မ္းက်င္စြာသြားလာနိုင္ၾကသူမ်ား ၿဖစ္၍ရခိုင္ၿပည္အားအဖက္ဖက္၌ပင္သင့္ေလ်ာ္ေသာေဒသၿဖစ္ေၾကာင္းေတြ.ရွိခဲ့ၾကေလသည္။ရခိုင္ၿပည္သည္စီးပါြးေရးအားၿဖင့္တိုးတက္မွဳရွိေနသည့္အတိုင္းအာရပ္ကုန္သည္မ်ားႏွင့္ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကိုထိေရာက္စြာဆက္သြယ္လုပ္ကုိင္လာခဲ့ၾကေလသည္။ဤအခ်က္ကိုထင္ရွားေစေသာဘဒါမာကန္ေခၚရာဇဝင္ဆိုင္ရာအေဆာက္အဦးမ်ားမွာယခုတိုင္ေအာင္ပင္တည္ရွိေနသည္ကိုေတြ.နိုင္ေလသည္။ရခိုင္ၿပည္အားနိုင္ငံၿခားသားမ်ားက အာရကန္(Arakan) ဟုေခၚရာ၊၎မွာအာေရဗ်ဘာသာ အဲလ္ရီကြန္ (Alrecon) (စည္းကမ္းေသဝပ္ၿခင္း)ဆိုေသာစကားမွဆင္းသက္လာသည္ဟုအဆိုရွိေလသည္။အာေရဗ်ၿပည္၏စတုတၱေၿမာက္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ၾကီး ဟာဇရက္အလီကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္၎၏သား အီမာန္ဟူဆိန္ႏွင့္ဟာဇရက္မာဘီယာ၏သား ယာဇစ္တို.မွာေခါင္းေဆာင္ရာထူးအတြက္အလုအယက္ယွဥ္ၿပိဳင္ဘက္ၿဖစ္ခဲ့ၾကေလသည္။ဤယွဥ္ၿပိဳင္မွဳ၌ယာဇစ္ကအနိုင္ရရွိသြားလ်က္အီမာန္ဟူစိန္၏အကိုအီမာန္ဟာဆန္အားအဆိပ္ခပ္၍သတ္ၿပီးေနာက္ ခရစ္ ၆၈၀ တြင္ကာဘလာအရပ္၌ၿဖစ္ပြါးခဲ့ေသာစစ္အပြဲ၌အီမာန္ဟူဆိန္အားကြပ္မ်က္၍အဆံုးစီရင္ခဲ့ေလသည္။ဤသတင္းကိုဟာဇရက္အလီ၏အၿခားဇနီးတဦးမွသားၿဖစ္သူမိုဟာမက္ဟာနစ္မွၾကားသိရသည္တြင္ ယာဇစ္အားစစ္ေၾကၿငာ၍တိုက္ခိုက္ေလသည္။သို.ေသာ္ဟာနစ္ပင္စစ္ရံွုးခဲ့ရသၿဖင့္မိမိေနာက္ပါမ်ားႏွင့္အတူအေရွ.တိုင္းမ်ားသို.ထြက္ထြက္ခြာလာခဲ့သည္။ေနာက္ဆံုးတြင္ဟာနစ္သည္ရခိုင္ၿပည္သို.ေရာက္ရွိလာလ်က္ၿမိဳ.ေတာ္ၿဖစ္ေသာေဝသာလီၿမိဳ.တြင္ခိုလံွုေနထိုင္လာခဲ့ေလသည္။ေနာင္တြင္ဟာနစ္သည္ ေတာေတာင္ထူထပ္ေသာေဒသမ်ား၌ေနထိုင္ၾကသည့္လူသားစားလူမ်ိဳးမ်ာ၏ဘုရင္မ ကိုယာပူရီ ႏွင့္ရခိုင္ေၿမာက္ပိုင္းေမာင္းေတာအရပ္၌စစ္ပြဲမ်ားၿပင္းထန္စြာယွဥ္ၿပိဳင္တိုက္ခိုက္ခဲ့ရေလသည္။အခ်ိန္အတန္ၾကာေသာအခါတြင္ဘုရင္မႏွင့္တကြ ၎၏ေနာက္လိုက္လူမ်ိဳးမ်ားပါ ဟာနစ္၏လက္ေအာက္ခံၿဖစ္လာၾကလ်က္၎တို.အားအစၥလာမ္ဘာသာသို.သြတ္သြင္းခဲ့ၿပီးေနာက္ ဟာနစ္သည္ ဘုရင္မႏွင့္လက္ထက္ကာေမာင္းေတာႏွင့္ဗူးသီးေတာင္နယ္ၿခားရွိ ေမယုေတာင္တန္းတြင္အသက္ထက္ဆံုးေနထိုင္သြားသည္ဟု အဆိုရွိေလသည္။ၿဗိတိသွ်ဘားမားေဂဇက္တီးယား အတြဲ-၂ႏွင့္ ဘားမားေဂဇက္တီးယား၊ရခိုင္တိုင္းအတြဲ (က)မ်ားတြင္ ခရစ္ႏွစ္ ရ၈၈ တြင္ေဝသာလီၿပည္၌မဟာတိုင္းခ်ႏၵရာဘုရင္နန္းတက္၍ယခင္ရာမာဝတီၿမိဳ.ေဟာင္းေနရာ၌ၿမိဳ.ေတာ္သစ္ကိုတည္ေထာင္ၿပီးေနာက္ ၂၂ ႏွစ္တိုင္စိုးစံၿပီးမွကြယ္လြန္သည္။၎စိုးစံခ်ိန္အတြင္းရမ္းၿဗဲကြ်န္းတြင္ကုန္သေဘၤာေပါင္းမ်ားစြာပ်က္စီးခဲ့ရဘူးလ်က္ အာရပ္(သို.)မူး လူမ်ိဳးမ်ားဆိုေသာသေဘၤာသားမ်ားအားေဝသာလီၿပည္ၿဖစ္သည့္ရခိုင္ၿပည္မသို.ပို.ေဆာင္ေပးခဲ့ေလ သည္။ရခိုင္ဘုရင္သည္၎တို.အားအဘက္ဘက္၌ပင္ၾကည့္ရွုေစာင့္ေရွာက္၍ထားခဲ့၏။၎တို.သည္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး၌ကြ်မ္းက်င္သူမ်ားၿဖစ္ၾကလ်က္သာမန္ေလွကေလးမ်ားႏွင့္ပင္တေနရာမွတေနရာသို.လြယ္လင့္တကူ ကူးသန္းသြားလာနိုင္ၾကသည္။ရခိုင္ၿပည္သည္ေၿမၾသဇာေကာင္းမြန္ေသာလယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးတိုင္းၿပည္ၿဖစ္သည့္အတိုင္း၎တို.၏ေနရင္းေဒသ အာေရဗ် သို.မၿပန္ေတာ့ပဲေက်းရြာမ်ား၌ပင္လုပ္ကိုင္စားေသာက္ေနထိုင္လာၾကေလသည္။၎တို.သည္တိုင္းရင္းသူမ်ားႏွင့္လက္ထက္ေပါင္းသင္းၾကလ်က္၎တိုင္းရင္းသူမ်ားမွာမြတ္စလင္ဘာသာသို.ကူးေၿပာင္းဝင္ေရာက္လာၾကေလသည္။၎တို.ကိုယ္တိုင္မွာလည္းဇနီးသည္မ်ား၏ရိုးရာလူမ်ိဴးအၿဖစ္ကိုရယူကာမိမိတို.ပိုင္ပစၥည္းအရပ္ရပ္အားဇနီးသည္မ်ားကိုလြဲေၿပာင္းေပးအပ္ၾကေလသည္။ပင္လယ္ခရီးသြားလာေရးလုပ္ငန္းကိုစြန္.လႊတ္လိုက္ၾကလ်က္ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးကိုကူးေၿပာင္းလုပ္ကိုင္စားေသာက္ခဲ့ၾက၏။၎တို.၏ဗလီဝတ္ေက်ာင္းမ်ားကိုတည္ေဆာက္ၾကလ်က္သာသနာၿပဳလုပ္ငန္းမ်ားကိုစတင္လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကသည္။ထိုအခ်ိန္မွစ၍အစၥလာမ္ဘာသာမွာရခိုင္ၿပည္၌အေၿခစိုက္ကာထြန္းကားလာခဲ့ေလသည္။ၿမန္မာၿပည္တြင္၎အာရပ္လူမ်ိဳးမ်ားထက္ေရွးက်ေသာမူစလင္မ်ားေနထိုင္ရာေဒသဟူ၍မေတြ.နိုင္ေတာ့ေခ်။အာရပ္လူမ်ိဳးမ်ားမွဆင္းသက္လာသည့္၎ရခိုင္မြတ္စလင္မ်ားအား ရိုးဝန္းညွာ ဟုေခၚရာ၎မွာ အခြင့္အေရးေပးၿခင္း(သို.)သနားသက္ညွာၿခင္းဟူ၍အဓိပၸါယ္ရပါသည္။ရခိုင္ၿပည္တြင္မူစလင္မ်ားၾသဇာေညာင္းလာသည္နွင့္အမွ်အစၥလာမ္ဘာသာလည္းထြန္းကားလာခဲ့ေလသည္။ရခိုင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ ပါရ္ဒါ ေခၚအီမ္တြင္းပုန္းၿခင္းဓေလ့ကိုလိုက္နာခဲ့ၾကလ်က္၊ဒဂၤါးမ်ားႏွင့္တံဆိပ္လည္ဆြဲမ်ားတြင္ ပါရွင္းဘာသာစာတမ္းမ်ားထည့္သြင္းထုတ္ေဝခဲ့ေလသည္။ရခိုင္ဘုရင္မ်ားသည္၎တို.အမည္မ်ားႏွင့္တြဲဘက္၍ မူစလင္ဘြဲ.ထူး ဂုဏ္ထူးမ်ားကိုပါပူးတြဲေဖာ္ၿပၾကလ်က္ ရခိုင္ဘုရင့္နန္းေတာ္တြင္း၌အိႏၵိယမြတ္စလင္အေခၚအေဝၚမ်ားကိုထည့္သြင္းသံုးစြဲလာခဲ့ၾကေလသည္။
ေရွးေခတ္ၿမန္မာၿပည္ ေခၚစာအုပ္၌ဦးမ်ိဳးမင္းကေဖာ္ၿပထားရာတြင္ရခိုင္ဘုရင္မ်ားသည္ဘြဲ.ထူး-ဂုဏ္ထူးမ်ား၌သာလွ်င္မဂိုဘုရင္တို.ကိုတုပကာအိႏၵိယဘြဲ.အမည္မ်ားကိုေခၚေဝၚသံုးစြဲခဲ့သည္မဟုတ္ေသး၊နန္းတြင္းဆိုင္ရာပြဲလမ္းသဘင္အခမ္းအနားမ်ား၌လည္း မဂိုဘုရင္မ်ား၏ဟန္အမူအရာအတိုင္း တုပ ၿပဳလုပ္ခဲ့ၾကလ်က္နန္းတြင္းဆိုင္ရာအေခၚအေဝၚမ်ားကိုပါအိႏၵိယပံုစံအတိုင္းသတ္မွတ္ေခၚဆိုခဲ့ၾကသည္ဟု ဟုေဖာ္ၿပထားပါသည္။၁၄၀၄ ခုႏွစ္မွ ၁၆၃ရ ခုႏွစ္အတြင္းမူစလင္ဘြဲ.ထူးဂုဏ္ထူးမ်ားၿဖင့္တြဲဘက္ေခၚဆိုခဲ့ၾကေသာရခိုင္ဘုရင္အခ်ိဳ.မွာေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ေလသည္။(ကြင္းပိတ္ေဘာ္ၿပထားသည္မွာမူစလင္ဘြဲ.ထူးအမည္ပင္ၿဖစ္သည္)။
၁။နရမိတ္လွ(ဆမြန္း)၊၂။နရႏု(အလီခန္)၊၃။ဘေစာၿဖဴ(ကလီမာရွား)၊၄။မင္းဘင္ေခၚမင္းပါၾကီး (ဇဘက္ရွား-စူရတန္)၊၅။မင္းပေလာင္း(စီကႏၵာရွား)၊၆။မင္းရာဇာၾကီး(ဆလင္းရွား)၊ရ။မင္းခေမာင္း(ဟူစိန္ရွား)၊၈။သီရိသုဓမၼ(ဆလင္းရွား-၂)တို.ပင္ၿဖစ္ပါသည္။၁၅ရ၆ ခုႏွစ္-ဇူလိုင္လ ၁၀ ရက္ေန.တြင္ဘဂၤလားၿပည္၏ေနာက္ဆံုးဘုရင္ၿဖစ္သူ ေဒါ့(ဒါအုဒ္)အား မဂိုဘုရင္အကၠဘား၏စစ္သူၾကီး ခန္ဂ်ာဟန္းက ဖမ္းဆီးကာဦးေခါင္းကိုၿဖတ္၍ကြက္မ်က္လိုက္ခ်ိန္တြင္ပထန္လူမ်ိဳးအေၿမာက္အမ်ားပင္ရခိုင္ၿပည္တြင္းသို.ထြက္ေၿပးဝင္ေရာက္ခိုလွံဳေနခဲ့ၾကေလသည္။ရာဇဝင္ဆရာ ဂ်ဒူနတ္ဆားရ္ကား ကလည္းရခိုင္ၿပည္၌ေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ မဂိုႏွင့္ပထန္လူမ်ိဳးေပါင္းမ်ားစြာတို.သည္ ရွားရွူဂ်ာဘုရင္ကို လိုလားၾကသည္ဟုေဘာ္ၿပထားခဲ့၏။ရခိုင္ဘုရင္မ်ားသည္ဘဂၤလားၿပည္မွၿမိဳ.ေပါင္း ၁၂ ၿမိဳ.ကိုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာသီမ္းပိုက္ထားခဲ့လ်က္၎တို.ကိုယ္တိုင္မွာလည္းမူစလင္ေဂါ ဘုရင္မ်ားလက္ေအာက္၌ႏွစ္ေပါင္းတရာေက်ာ္မွ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကေလသည္။စစ္တေကာင္းၿပည္နယ္အား ၁၄၅၉ ခုမွ ၁၆၆၆ အထိႏွစ္ေပါင္း ၂၀ရ ႏွစ္တိုင္တိုင္ရခိုင္ဘုရင္မ်ားကအုပ္စိုးခဲ့သည္။ထိုအခ်ိန္ပိုင္းတေလွ်ာက္တြင္ႏွစ္ၿပည္ေထာင္မွလူမ်ားသည္အၿပန္အလွန္ကူးသန္းသြားလာခဲ့ၾကလ်က္အထူးသၿဖင့္ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ရင္းႏွီးခင္မင္ၾကေသာမူစလင္လူမ်ိဳးမ်ားက ရခိုင္ၿပည္တြင္းသို.ကူးေၿပာင္းဝင္ေရာက္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေလသည္။၁၆၆၆ ခုႏွစ္တြင္ဘဂၤလားၿပည္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ေရွးစတားခန္၏စစ္သူၾကီး အူမိဒ္ခန္သည္ စစ္တေကာင္းကိုဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္၍ ရာမူးပန္းဝါကိုသိမ္းယူလိုက္သည္တြင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ေၿမာံဘက္မွေတာင္ဘက္သို.ေရြ.ေၿပာင္းထြက္ေၿပးခဲ့ၾက၏။ထိုအခ်ိန္မွစ၍ရခိုင္ၿပည္္ေၿမာက္ပိုင္းသို.မူစလင္လူမ်ိဳးအေၿမာက္အမ်ားဝင္ေရာက္ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။၁၆၆၆ ခုႏွစ္ ရခိုင္မဂိုစစ္ပြဲေၾကာင့္ ရခိုင္ၿပည္ေၿမာက္ပိုင္းတြင္လူဦးေရယုတ္ေလ်ာ့ရသည္ဟု အဆိုရွိခဲ့သည္။ပထန္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ဘဂၤလားၿပည္မွဝင္ေရာက္လာသူမ်ားမွာ အာရပ္အႏြယ္ၿဖစ္ေသာ ရိုးဝန္ညွာ လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ေပါင္းသင္းေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္တြင္ ရိုးဝန္ဂ်ာ ေခၚလူမ်ိဳးမ်ားၿဖစ္ေပၚလာခဲ့ေလသည္။ႏွစ္ေပါင္းၾကာရွည္လာေသာအခါအာရပ္အႏြယ္မ်ားမွာ ရိုးဝန္ဂ်ာမ်ားႏွင့္ခြဲၿခား၍မရေလာက္ေအာင္ေရာေႏွာသြားခဲ့ေလသည္။ရိုးဝန္ဂ်ာ ဆိုေသာအမည္မွာ ရခိုင္စကားရင္းၿဖစ္ရာ ရြာေဟာင္းကက်ား ဟုအဓိပၸါယ္ရေလသည္။၎မွာ သတၱိရွိသည္၊ရဲရင့္သည္ဟုဆိုလိုသည္ၿဖစ္ရာ အေၾကာင္းရင္းမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားက တိုက္၍မနိုင္ေသာတလိုင္းလူမ်ိဳးမ်ားကို ပထန္လူမ်ိဳးမ်ားကတိုက္ထုတ္ပစ္နိုင္ၾကေသာေၾကာင့့္ပင္ၿဖစ္သည္ဟုဆိုေၾကာင္း။။။။။။။
ေဆာင္းပါးရွင္ ေမာင္သံလြင္
ၿမဝတီမဂၢဇင္း ၁၉၆၀ ဇူလိုင္ အတြဲ ၈၊အမွတ္ ၉ စာမ်က္ႏွာ ရ၁-ရ၄ မွကူးယူူေဖာ္ၿပပါသည္။
No comments:
Post a Comment